Vijf fractieleiders eri negert
raadsleden beten de spits at
Pleidooi voor gezinstarieven en
huurtoelagen voor grote gezinnen
LEIDSE GEMEENTE-BEGROTING 1954
Met grote voortvarendheid
door een rijstebrij-berg heen
Hoelang werd er gesproken
achter de nieuwe catheder 1
Nog geen financiële gelijkstelling van
biizonder kleuter-onderwijs in zicht
VRIJDAG 20 NOVEMBER 1953
DE LEIDSE COURANT
VIERDE BLAD PAGINA 1
.d. A.
r\E HEER MEESTER, fractieleider
van de P.v.dA., begon met een
woord van waardering voor het werk
van burgemeester en wethouders. Hij
deelde mede, dat de P.v.dA. de be
groting liever anders wilde behande^
IN DE LEIDSE RAADSZAAL is gistermiddag de behandeling van de ge-
meente-begroling 1954 begonnen onder voorzitterschap van burgemees
ter jhr. mr. F. H. van Kinschot. Het is nog niet te overzien hoelang deze
behandeling zal duren, maar het zullen zeker meerdere middag- en avond-
zittingen zijn. Het sectieverslag en de memorie van antwoord, verschenen
na afloop van het onderzoek van de begroting, bevat zó'n groot aantal
aangesneden kwesties alleen hierover mag tijdens de behandeling ge
sproken worden dat de gemeenteraad welhaast voor een rijstebrij-berg
staat. Met voortvarendheid is men echter begonnen en in de middagzitting
kwamen alle vijf de fractieleiders aan het woord, 's Avonds volgden reeds
9 andere raadsleden. Trekt men de 4 wethouders, de 5 fractieleiders, de
genoemde 9 leden en de wegens ziekte afwezige heer Knol (Prot. Chr.) af,
dan blijven er van de 37 raadsleden 18 over, die in eerste instantie nog
wel het woord zullen voeren. Verwacht wordt, dat zij in de loop van Vrij
dagavond klaar komen, zodat nog vóór het weekend één of meer leden
van het college van B. en W. aan de beantwoording kunnen beginnen,
waarmee Maandagmiddag om twee uur vervolgd wordt.
tieve woningbouw. Na de oorlog wer
den er 2.205 woningen gebouwd, ter
wijl er 770 in aanbouw zijn. De bouw
van woningwet-woningen achtte spr.
de meest geëigende oplossing van de
nood, maar meende, dat ook aan de
particuliere bouwers gelegenheid
moet worden geboden.
Verkeersproblemen.
De verkeerskwesties besprekend,
vroeg de heer Meester of de direc
ties der trammaatschappijen inder
daad niet ontvankelijk zijn voor de
Leidse moeilijkheden, of er geen
mogelijkheid bestaat om het eind
punt van de gele tram terug te bren
gen naar het Station en een busver
binding over de Haarlemir erstraat tot
stand te brengen. Mede in verband
met de noodzaak om de buitenwijken
een busverbinding te geven, stelde
met algemene beschouwingen bij j spr. voor de oprichting van een ge-
ieder hoofdstuk. jmeentelijk vervoersbedrijf ernstig te
Spr. wierp een terugblik op het af-1 overwegen. Een officieel voorstel
gelopen jaar en wees op de belang- hiertoe had spr. reeds ingediend. Om
rijke momenten: opening van nieuw i het aantal verkeersongevallen te ver
station en ingebruikname van 2000ste
na-oorlogse woning, voortgang van
nieuwbouw der Lichtfabrieken, scho
lenbouw, cultuurpolitiek en vesti
ging van nieuwe bedrijven. De heer
Meester herinnerde ook aan de hulp,
die Leiden het getroffen Nieuwe Ton.
,ge geboden heeft.
Vervolgens vroeg spr. hoe het staat
jmet de hoognodige verhoging der
wethouders-vergoedingen.
Komend aan zijn politieke beschou
wing, verheugde spr. zich over de
winst van twee zetels, die de P.v.d.A.
heeft behaald bij de jongste gemeen
teraadsverkiezingen, en legde hij een
principiële verantwoording af van
„Vormende Kracht" het Leidse Wel
vaartsplan van de P.v.dA. Hij weidde
o.a. uit over de noodzaak van een
Europese gemeenschap en over be
vordering van de burgerzin. Ten aan
zien van het laatste bepleitte spr. de
uitgave van een populaire gemeente
begroting voor het publiek.
Met betrekking tot de stedebouw-
kundige problemen vroeg spr. naar
de plannen voor afwerking en bebou
wing van het Stationsplein, dat hij
als een deel van het stadscentrum
wilde zien gemaakt, en naar de aan
leg en verbreding van straten, brug
gen en kaden, die moeten aansluiten
op het straks gereedkomende viaduct-
Rijnsburgerweg.
De heer Meester noemde de wo
ningnood volkskwaal nummer één en
bracht B. en W. hulde voor hun ac-
minderen bepleitte spr. uitbreiding
van het aantal oversteekplaatsen en
het aanbrengen van knipperlichten.
Vervolgens bracht de heer Mees
ter de werkgelegenheid ter sprake en
Verheugde zich over de recente vesti
ging van enige nieuwe industrieën.
In dit verband bepleitte hij omzetting
van de Leidse U.T.S. in een M.T.S.
Centra voor sport en cultuur.
Sprekend over onderwas en cul
tuur ontkende spr., dat de socialisten
het materiële in de eerste plaats stel
len. De P.v.dA.. heeft grote belang
stelling voor culturele aangelegen
hedenIn dit verband beval spr. zijn
officieel ingediende voorstel aan B.
en W. uit te nodigen de mogelijkhe
den tot stichting van een sport- en
een cultureel centrum te onderzoe
ken en binnen afzienbare tijd een
prae-advies uit te brengen. In het
sportcentrum zouden zich kunnen be
vinden een sporthal voor binnen
sport, congressen en tentoonstellin
gen en een overdekte zweminrich
ting, omdat de enige Overdekte een
te geringe capaciteit heeft. Het voor
stel verwijst hiertoe naar de fond
sen van het Leidse Burgerijfonds.
Spr. wekte tenslotte alle raadsleden
op, in het diepe besef van hun ver
antwoordelijke taak, ondanks de ver
schillen van inzicht de bevolking te
dienen. Tevoren had hij de wens uit
gesproken, dat „Vormende Kracht"
voor alle raadsleden een leiddraad
zou zijn.
GRAETZ RADIO
ccn der beste toestellen der wereld
Diverse typen voorhanden
H .G. v. Luyken, Breestraa 197
(Advertentie).
ALS TWEEDE fractieleider voerde
mr. Woudstra (Prot. Chr.) het
woord en beloofde minder lang van
stof te zijn, dan de vorige spreker.
Hij ving aan met een financiële be
schouwing en betreurde, dat de ge
meentebegroting 1953 nog steeds niet
is goedgekeurd. Evenals verleden jaar
laakte spr. het uitblijven van een de
finitieve financiële verhouding tus
sen rijk en gemeenten. Hij wees de
suggestie van Ged. Staten af om het
tekort van 1954 te dekken met reser
ves van de gemeente, omdat dit niet
getuigt van eerbied voor de gemeen
telijke zelfstandigheid. Ook de sug
gestie tot invoering van een belas
ting op het vuilnis-ophalen verwierp
spreker.
Vervolgens betreurde mr. Woud
stra, dat de gemeente practisch geen
eigen belastinggebied meer heeft en
verheugde zich over het wetsvoorstel
om de hoofdsom van grond- en per
sonele belasting aan de gemeenten
ten goede te laten komen. Volgens
spr. wil het Rijk de gemeenten dwin
gen tot grotere zuinigheid, maar dan
moet de gemeenten ook een grotere
verantwoordelijkheid gegeven wor
den.
Gezien het vermoedelijke tekort
voor 1954 van bijna een millioen gul
den, moest spr. wel de uiterste voor-
Verlanglijstje
diverse leden allemaal voor
wensen hebben, komt men aan
een aardig verlanglijstje, dat in
zijn geheel echter zelfs Sint Ni-
colaas te bar zou zijn: populair
boekje gemeente-begroting, be
bouwing Stationsplein, tram
uit de Haarlemmerstraat, bussen
voor buitenwijken, gemeentelijk
vervoersbedrijf, M.T.S,, sport
centrum, cultureel centrum,
overdekte zweminrichting, defi
nitieve financiële regeling tus
sen rijk en gemeenten, volledige
gelijkstelling bijzonder kleuter
onderwijs, nieuwe schouwburg,
commissie voor sociaal-cultureel
werk onder werklozen, maat
schappelijk werkster en bedrijfs
arts voor gemeentepersoneel,
sociaal voorzieningsfonds, stads
verwarming, nette bioscoop-re
clames, nieuw trouwboekje,
huurtoelagen voor grote gezin
nen, gezinstarieven, gemeente
lijk belastinggebied, vaststelling
bouwvolume 1954, plannen voor
scholenbouw, nieuwe veemarkt,
verhoogde uitkering uit gemeen
tefonds, arbeid voor invaliden,
meer particuliere woningbouw,
extra bouwvolume, uitbreidings
plan Zuid-West, open kaart met
merenplan, demping Oostdwars-
gracht, efficiency-onderzoek,
centra voor ouden van dagen,
verbreding Stille Rijn, restaura
tie houtzaagmolen, schilderijen
tentoonstellingen, meer politie
agenten, spoorwegovergang aan
Lammenschansweg, vrijgezellen-
flats, meer industrieën, industrie
reclameboekje, betegelde auto
bushalten en.... een sluitende
begroting!
VAN DIJK (K.V.P.)
ties was het de heer Van Dijk,
voorzitter van de K.V.P.-fractie, op
gevallen, dat enige jeugdige raads
leden in hun enthousiasme over vele
sombere aspecten heen stapten, het
geen de oudere leden zou doen kun
nen opmerken: „Bescheidenheid is
ook een deugd". De K.V.P. was niet
van plan zich over al de aangesne
den kwesties uit te spreken en zal
wachten op concrete voorstellen.
In zijn financiële beschouwing wees
spr. op Jiet tekort van ongeveer een
millioen gulden. Wat moet er gedaan
worden, wanneer de uitkering uit het
Gemeentefonds beneden de ver
wachting blijft. Nieuwe belastingen?
Verhoging van tarieven? Bezuinigin
gen? In dit licht bezien is het de
vraag, of de jonge raad niet wat te
voortvarend is geweest met wat men
een vijf-jaren-plan zou kunnen noe
men.
Komend tot enige aangesneden
kwesties verheugde het spr., dat B.
en W. eveneens bepaalde bioscoop
affiches onwelvoeglijk vinden en dat
zij een strengere keuring door de
commissie juist achten. Welke maat
regelen denken B. en W. echter te ne
men om mogelijk te maken, dat der
gelijke affiches verwijderd of veran
derd worden?
De heer Van Dijk betreurde het
antwoord van B. en W. op zijn sug
gestie om het trouwboekje een meer
zinvolle uitvoering te geven. Hij was
het niet met B. en W. eens, dat trou
wen, aangiften van geboorte en over
lijden zakelijke gegevens zijn en stel
de het trouwboekje van Leiderdorp
ten voorbeeld.
Over de volkshuisvesting wilde spr.
niet veel zeggen. Hij was B. en W.
dankbaar, dat zij aan de wensen van
de KV.P. tegemoet gekomen waren en
voorstel betreffende de particuliere
woningbouw.
Huurtoelage-fonds.
Op het in 1930 ingestelde huurtoe
lage-fonds voor grote gezinnen wordt
geen beroep meer gedaan, aldus B.
en W. De heer Van Dijk kon echter
niet aannemen, dat er geen grote
gezinnen in woningwetwoningen wo
nen, die hiërVoor in aanmerking zou
den komen. Men kent het fonds ech
ter niet. Wanneer er werkelijk geen
behoefte aan is, kunnen B. en W.
dan dit kapitaal niet besteden aan
huurtoelagen voor grote gezinnen,
die beneden de weistandsgrens leven
in particuliere woningen?
Gezinstarieven.
De heer Van Dijk was het ook niet
eens met het antwoord van B. en
W. op zijn suggestie over invoering
van gezinstarieven voor gas en elec-
triciteit. De Lichtfabrieken moeten
het algemeen welzijn dienen binnen
de grenzen van een commercieel be
heer. Zodra de baten echter gaan
dienen ter vervanging van belastin
gen is reductie naar gezinsgrootte
een eis van rechtvaardigheid. Admi
nistratieve bezwaren kunnen niet
groot zijn, want meerdere gemeenten
kennen reeds gezinstarieven. Spr. gaf
de moed niet op, al vreesde hij, dat
de raad moeilijk voor dit idee te
winnen zal zijn.
Scholenbouw in 1954.
Ten aanzien van het onderwijs
vroeg spr. inzage in de scholenbouw-
planning voor 1954. Al zijn er nog
geen urgentieverklaringen afgegeven,
zullen B. en W. voor zich toch wel
een plan hebben.
De heer Van Dijk was dankbaar
voor de bereidheid van B. en W. om
eventueel medewerking, te verlenen
aan uitbreiding van het aantal scho
len voor bijzonder kleuter-onderwijs,
maar was teleurgesteld over het feit,
dat de financiële gelijkstelling van
het bijz. kleuteronderwijs er nog
steeds niet is.
Spr. verzocht de raad zich niet on
gerust te maken over het feit, dat
hij deze keer het vermenigvuldigings-
cijfer niet zou aansnijden. Met wet
houder Van Schaik heeft hij deze
kwestie voor één jaar in de ijskast
gezet.
De voorstellen.
De P.v.d.A.- voorstellen bespre
kend, vond de heer Van Dijk de op
richting van een gemeentelijk ver
voersbedrijf onjuist. Er moet echter
wel een oplossing komen. In afwach
ting hiervan ware voor de Morswijk
zo spoedig mogelijk een voorziening
te treffen.
De kwestie sport- en culturele cen
tra is al een oud probleem. Het is
moeilijk een keus te maken uit het
geen er nodig is. Spr. wenste hier
voor een advies van de Sportraad.
spr. voorstander van een nieuwe
Schouwburg, maar ook hiervoor moet
het bestuursadvies afgewacht worden.
Spr. vond deze voorstellen voorba
rig, wetend dat B. en W. reeds met
het een en ander bezig zijn.
Wat de Stadsverwarming betreft,
meende de heer Van Dijk, dat de
heer Van der Hoeven (P.v.dA..) beter
had gedaan zijn voorstel eerst in de
commissie van de Lichtfabrieken te
bespreken. Hij zou dan gehoord heb
ben, dat men reeds 15 jaar lang dit'
plan bestudeert. In dit stadium zal
het echter technisch niet uitvoerbaar
zijn.
Over de twee andere voorstellen
wilde de heer Van Dijk zich beraden
handeling van de begroting aan de orde. Hij introduceerde een
nieuwtje: een spreekgestoelte naast de tafel van B. en W. De raads
leden spraken dus niet vanaf hun plaats. Deze verandering had ten
doel het gesprokene beter verstaanbaar te maken. Enige verbetering
viel wel te bespeuren, maar ideaal is de toestand nog niet. Meerdere
malen moest verzocht worden harder te spreken.
De heer Meester (P. v. d. A.) had 81 minuten nodig, de heer Woud
stra (Prot. Chr.) 32, de heer Van Dijk (K. V. P.) 26, de heer Hagens
(V. V. D.) 18, en de heer Van Weizen (C. P. N.) 53. 's Avonds waren
de niet-fractieleiders korter van stof: de heer Zunderman (P. v. d. A.)
11 minuten, de heer Stolp (Prot. Ohr.) 26, mevr. Braggaar—De Does
(P. d. A.) 8, de heer Van Iterson (Prot. Chr.) 23„ de heer Somme-
ling (P. v. cL A.) 28, de heer Kortmann (K. V. P.) 15, de heer Van
der Horst (P. v. d. A.) 7, mevr. GoudswaardKnipscheer (V. V. D.)
6 en de heer Aalders (K. V. P.) 12. De huidige gemeenteraad kwam
in September voor het eerst bijeen; van de nieuwe leden hoorden we
de heren Sommeling en Van der Horst voor 't eerst. Uiterard is bij
gaand verslag niet volledig; de raadsverslaggever moet een keuze ma
ken uit de onderwerpen, die de leden behandelen. Zo hebben we
bijv. niet steeds vermeld, dat de sprekers hulde brachten aan B. en
W. voor hun beleid.
zichtigheid bepleiten. De vele wensen beter te wachten totdat het bestuur
van diverse raadsleden zijn hiermede
niet in overeenstemming.
Wat de behandeling der begroting
betrof, merkte spr. op, dat het aantal
vragen in de secties ruim 500
ongebruikelijk groot is. Opvallend
was, dat vele vragen door „vele le
den" gesteld waren. Spr. zag hierin
een gevaarlijke collectieve menings
vorming. Bovendien waren vele vra
gen zodanig gesteld, dat zij duidelijk
afkomstig waren uit „Vormende
Kracht" van de P.v.d.A. Spr. vond dit
gevaarlijk, omdat B. en W. zich daar
door zouden moeten uitspreken in
hun antwoorden over de richtlijnen
van een politieke partij.
Monopolie gemeentebeleid?
Naar aanleiding van een uitlating
van de heer Meester wees mr. Woud
stra er op, dat een raadslid geen par
tij vertegenwoordigt, zelfs ook niet
de hele bevolking. Hij is overheid
en dient de belangen der bevolking
te behartigen. Spr. begreep daarom
niet hoe de heer Meester „Vormen
de Kracht" als leiddraad voor de
gehele raad kon aanbevelen. Meent de
P.v.dA. het monopolie van juist ge
meentebeleid te bezitten?
Sprekend over het onderwijs, vroeg
spr. om een overzicht van de behoefte
aan scholenbouw, omdat er thans
slechts incidenteel gebouwd wordt.
Voorts bepleitte de heer Woudstra
volledige gelijkstelling van het bij
zonder kleuteronderwijs.
Komend aan de voorstellen van de
heer Meester (P.v.dA.) deelde spr.
mede, dat hij tegen de oprichting van
een gemeentelijk vervoersbedrijf was,
omdat hij geen behoefte had aan ver
dere socialisatie. Ten aanzien van de
nieuwe schouwburg (de P.v.dA-le-
den Van Stralen en Meester dienden
een voorstel in om een deskundige
commissie te benoemen, die de mo
gelijkheden van een nieuwe schouw
burg moet onderzoeken) merkte de
heer Woudstra op, dat hij in geen ge
val voorstander van een Stads
schouwburg was, omdat hij als raads
lid niet de verantwoordelijkheid wil
de dragen voor de vele slechte stuk
ken, die doorgaans gespeeld worden.
Alvorens over schouwburg-bouw te
spreken, wilde hij de exploitatie hier
van onder ogen zien.
Mr. Woudstra meende, dat de bouw
van gymnastiekzalen urgenter is dan
die van een sportcentrum. Bovendien
na een nadere toelichting door de in-1 achtte hij de combinatie sportzaal en
dieners. zwembad onjuist. Overigens is het
het Burgerij fonds zeL een advies
over de besteding van het fonds heeft
uitgebracht.
Het voorstel Piena (P.v.dA.) tot
het instellen van een commissie voor
sociaal-cultureel werk onder de werk
lozen en het voorstel Van der Hoe
ven (P.v.dA.) over een onderzoek
naar de mogelijkheid tot oprichting
van een Stadsverwarmingsbedrijf
wilde spr. bestuderen na een nadere
toelichting der indieners. Hij ver
klaarde zich tenslotte tegen het voor-
stel-Sommeling (P.v.d.A.) over de
aanstelling van een maatschappelijk
werkster en een bedrijfsarts en de in
stelling van een sociaal voorzienings
fonds voor het gemeentepersoneel,
omdat de gemeente geen taak heeft
ten aanzien van het persoonlijk wel
zijn van zijn personeel.
V.V.D.
van de V.V.D., ving zijn betoog
aan met het spreekwoord „In de be
perking toont zich de meester" („Niet
echter de heer Meester", voegde hij
er aan toe) en wilde daarom trach
ten kort te zijn. Spr. wees er op, dat
doorgevoerde centralisatie van over
heidsbemoeiingen tot verstarring
leidt en persoonlijk initiatief remt.
Steeds hogere lasten worden de ge
meenten opgelegd, terwijl zij maar
moeten zien hoe de uitgaven te dek
ken. Het niet-sluitend zijn van de
begroting wordt langzamerhand een
gewoonte. Men rekent dan maar op
een verhoogde uitkering van het Ge
meentefonds. We zijn zo op de ver
keerde weg. Het is jammer, dat de
gemeente geen eigen belastinggebied
meer heeft; een huisvuil-ophaal-be-
lasting vond spr. van te weinig bete
kenis om er aandacht aan te beste
den.
Met betrekking tot de woningbouw
merkte spr. op, dat de bouw van mid-
VERVOLG Z.OJC.
hoopte op een spoedig definitief I Wat het Burgerijfonds betrof, was
'J'IJDENS HET VERTELUURTJE in een der klassen van de R. K. Kleuterschool aan de Lusthofiaan. St.lte
en spanning zijn op de gezichtjes der kinderen duidelijk leesbaar. (Foto: „De Leidse Courant")
