Geen struisvogelpolitiek voeren
bij doorlichting op tuberculose
In het nieuwe Leidse Haagwegkwartier
De mening van een echtgenoot,
een moderne flat „gekregen" heeft
Een keuken voor mannen, licht
en lucht, knopjes en lichtjes
Voorgevel van Rapenburg 48
wordt geheel gerestaureerd
Lcids Kunst Centrum opent
vanmiddag'n tentoonstelling
SPAAK S
ZATERDAG 10 OCTOBER 1953
DE LE1USE COURANT
DERDE BLAD PAGINA 1
De vrouwen.
Vrouwen voelen zich over het alge
een het beste thuis in nieuwe hui-
in. Haar taak is er aanmerkelijk
lichter en haar enthnusiè-sme blijkt
bij het bezoek van iedere vriendin,
aan wie haarfijn de werking van alle
knoppen wordt uitgelegd Bij die ge
legenheid horen we ook altijd: „En
op het balcon staat een kolenkist.
Krijg je er gewoon bij!"
Waarop de vriendin in een bewon
derd gemompel van beschouwende
aard pleegt te verzinken.
Voor de keuken tenslotte gaat zelfs
ons hart sneller kloppen Zoiets vindt
men niet in de woningen die reeds
meerderjarig zijn. De gemakken zijn
hier zo ontzettend groot, dat het ko
ken bijna geen tijd meer in beslag I
neemt. Naar onze mening is dat iets, I
waarop de wereld reeds lang ge
wacht heeft. Vroeger kon een man
zich niet met de keuken?angelegen-
heden bemoeien, omda< deze teveel
tijd in beslag namen Thans kan hij I
dit wel. Een belangrijke stap in de i
richting van de emancipatie van de
man. De plaats aan het fornuis is de i
plaats van de man. Hier kan hij die
zo rijk voorzien is van fantasie to
nen wat nu eigenlijk kookkunst is
Vele vrouwen beschouwen de keu
ken nog steeds als haar domein, maar
wij bestrijden dit. Piet Bakker
schreef kort geleden nog, dat de
beste kok van Europa hem gezegd
had: „Aan mijn vrouw vertrouw ik
hoogstens het schillen van de aard
appelen toe!"
Kleine stijging in
Leidse werkloosheid
Op 3 October 1953 stonden bij het
Arbeidsbureau Leiden 944 geheel
werklozen ingeschreven, terwijl daar
enboven 112 personen tewerkgesteld
Waren op D U.W.-objecten. De ge
ringe stijging in% vergelijking met de
vorige stand, t.w. 28, is geheel toe
te schrijven aan seizoeninvloeden.
Overigens vertoonde de werkloos-
heid een constant karakter. Een ver- 1
geiijking met het overeenkomstige
tijdstip in 1952, nl. 1390, wijst uit,
dat de werkgelegenheid zich gunstig i
blijft ontwikkelen. De vraag bleef j
vrijwel gelijk en blijft in hoofdzaak
gericht op goede arbeidskrachten
voor de metaalindustrie en zij het in j
mindere mate voor de textielindu- i
strie.
Het aantal werkloos ingeschreven
vrouwen bleef gelijk, nl. 204'. De
vraag onderging evenmin enige wij- j
ziging van betekenis en omvat hoofd-
zakelijk aanvragen om jeugdige on- I
geschoolde krachten.
ar HUIBERS
r'emmerslraat 123, Leiden
Hg
i
f
3T
(Advertentie) j (roto:
i_.eiase Courant").
In een artikel over de nieuwe wijk
in het Haagwegkwartier werd vorige
week aangekondigd, dat een bewoner
van zo'n gloednieuwe flat binnen
kort enige van zijn woonindrukken
zou uitdrukken. Dat grote moment
is thans aangebroken. Bij wijze van
handleiding werd ons gezegd, dat we
bij voorbeeld zouden kunnen vertel
len, waarom we nu juist in een flat
zijn gaan wonen.
Die handleiding kunnen we echter
niet gebruiken. Een mens gaat tegen
woordig niet ergens wonen. Hij wordt
min of meer gewoond. Als hij een
behoorlijke woonruimte kan bemach
tigen, dan slaat hij toe We kunnen
ons de vijven en zessen van voor de
oorlog niet meer veroorloven, omdat
er geen keuze is. Niettemin zijn we
er ons van bewust, dat we met onze
nieuwe woning^tot de uitverkorenen
behoren.
Zat iets in.
Een goed jaar geleden hebben de kran- J
ten grapjes gemaakt over een gemeen
teraadslid in Wassenaar, dat tegen de
bouw van flats was omdat de sta
tistieken aantoonden, hoe schrikba
rend groot daar het aantal echtschei
dingen is.
Nu heeft de laatste loonronde het
vertrouwen in de statistiek niet be
paald aangemoedigd, maar toch zat
er iets in die uitlating van dat ge
meenteraadslid. Niet, dat we een be
hoefte tot echtscheiding voelen sinds
we „flatter" zijn geworden! Geenszins.
Wel voelen we echter al die weten
schappelijk uitgebalanceerde licht- en
luchttoelaten, al dat beton en de vele
vernuftige vindingen van „druk maar
even op de knop en er gebeurt zus of
zo" als een inbreuk op de gezellig
heid van het gezinsleven.
Als de avond invalt, lykt het ons
in een oud huis aan de een of andere
gracht veel gezelliger Daar hoor je
zonderlinge kraakgeluiden en als je
een deur hard dicht gooit, valt er wel
eens 'n stukje plafond naar beneden.
Schoonmaken is daar zelfs voor vrou
wen een ramp, want er zijn zulke
eigenaardige hoeken stofnesten
noemen ze dat dat er met geen
veger of stofzuiger binnen te drin
gen is.
Alles even gemakkelijk.
Bij ons is dat allemaal niet moge
lijk. Wanneer we bij wijze van spre
ken 's morgens alle ramen en deuren
tegen elkaar openzetten is het na vijf
minuten al volkomen overbodig om
nog stof af te nemen of te vegen.
Geen probleem behoef je meer op te
lossen, want dat heeft de architect
reeds uitgeknobbeld.
Laaf er echter geen kleine kink
in de kabel van het perfecte me
chanisme komen, want dan is Leiden
in last. In het portiek zijn b.v. knop
jes, die slechts een licht drukje be
hoeven om de lampen op de kop af
twee minuten te laten branden. In
die tijd dat is uitgerekend kan
men zijn fiets in de kelder plaatsen,
rustig naar boven lopen, de sleutel in
het slot steken en dan.floep.
het licht gaat vanzelf uit. Knap, niet
waar? Wij waren er enthousiast over.
Laatst was er echter een manke
ment en dat bleek drie weken geen
licht te betekenen. Toen de leiding
nagekeken was, werkten de bellen en
de deuropeners ook niet meer, ter-*
wijl het licht nog steeds niet brand
de. Ja, de mensen kunnen nog niet
alles!
Licht en donker.
Als we op een zonnige Zondag een
boek lezen en af en toe ons oog laten
dwalen over de lichte meubeltjes,
dan voelen we ons echt behaaglijk.
Het oude huis aan de gracht -kan ons
op zulke ogenblikker slechts matig
oekoren. En hier ligt naar ons gevoel
e kern van de zaak.
Een flat is heerlijk voor zonnige
agen en lange zomeravonden; het
oude huis geeft een gevoel van ge
borgenheid bij storm en regen en
heeft iets knus tijdens de lange win
teravonden.
Als de storm huilt en de regen
vlagen de ruiten bespringen, dan
Die uitspraak lijkt ons een
te sterk. Maar wel moet de man naar
de keuken en daartoe dient de flat
een prachtige gelegenheid Bii het
- zien van de keuken voelt een man
hebben we teveel licbttoelaten. Je zijn ware aard boven komen en be-
J 1"U"J sluit hij ogenblikkelijk het beton, de
knopjes en de niet-krakende vloeren
op de koop toe te Deinen.
tikje[Klein, maar artistiek zeker verantwoord
Op zulke dagen denken we altijd
aan een van de huizen, waar we in
onze jeugd woonden Daar zakte soms
een familielid door de vloer, waarna
eenvoudig een oude ijzeren plaat
over het gat onder het zeil werd ge
frommeld. Klaar waren we. Of het
huis, waar de bovenbuurvrouw eens
een emmer aardappelen wat hard
neerzette, hetgeen tot gevolg had, dat
onze goede grootmoeder een vertrek
lager het gehele plafond op haar
hoofd kreeg. Bij lelijl: weer schijnt
het ons toe, dat het daar bar gezellig
was.
LESSE. CorrConv., Ut.
P. H. v. ULDEK
Rijksdipl l'olk-Vertaler, Beëd
PLANTSOE1 65 r TELEFOON .6558
Advertentie)
(Foto's: „De Leidse Courant")
Hedenmiddag wordt ju de Boer-
baavezalen de najaarstentoonstelling
van het Leids Kunst Centrum ge
opcnd. Deze tentoonstellingen, die in
de ruim vier jaar van het bestaan
van het Centrum reeds 'n belangrijke
plaats in het artistieke leven van Lei
den hebben weten te verkrijgen ver
tonen ongetwijfeld qualitatiei een
opgaande lijn. De jurering is deze
keer wel bijzonder streng geweest.
Men heeft met het tenslotie overge
bleven werk ternauwernood een zaal
kunnen vullen, maai het resultaat is
een rustige, overzichtelijke en artis
tiek zeer verantwoorde expositie ge
worden, die niet zal nalaten belang
stelling te trekken.
Wij ontmoeten in de Boerhaavezaal
oude bekende namen: Walter Bosch,
J v. d. Post, Lucia Steinbach, mevr.
Dekker de Noordwijker Bal, Beek
man, J. v. d. Berg, Roeland Koning
uit Wassenaar, de Noordwijkse beeld
houwer Lo Molenaar Jan Akkermans
uit Bodegraven, Will Tweehuysen, de
Haagse beeldhouwer Hans Melis. Pot-
terij Zaalberg, Ria van Oerle, de
Leidse handweefster, en binnenhuis
architect Huisman. H. de Voogt en
Pieter Geraedts uit Warmond keer
den in dit gezelschap terug, nieuwe
ling is J. v. d. Veer, een leerling van
Tweehuysen.
De portretten van Walter Bosch
zijn niet nieuw: wij zagen ze reeds
eerder op tentoonstellingen, maar
het is telkens een verheugenis er
naar te mogen kijken. Niet nieuw
is ook het werk van Lucia Steinbacjj,
dat zij op haar tentoonstelling van
reisindrukken uit Bretagne reeds in
het voorjaar liet zien De Voogts
schilderijen zijn nog steeds even tur
bulent, al is er een krachtiger een
heid van gedachte in gekomen. Naast
het frisse, ongecompliceerde werk van
Lucia Steinbach echter doet het bijna
chaotisch aan.
Geglazuurd aardewerk.
De Noordwijkse kunstenaar Bal is
een rasechte experimentator. Hij
komt op deze expositie uit met een
serie monotypen en aardewerk van
de potterij Mertens, door hem bete
kend en geglazuurd. Wonderlijk hoe
een serie gelijke potten door de indi.
viduele behandeling van een ras
artiest tot een collectie artistiek waar
devolle vazen kan worden. De door
Bal betekende schalen voldoen iets
minder, omdat de compositie o.i.
slecht in de vorm past en de onge-
glazuuroe binnenkant onpractisch is.
Aardewerk is tenslotte toch altijd op
de eerste plaats bedoeld als gebruiks
voorwerp en een ongeglazuurde,
vocht-opslorpende schaal past slecht
bij een practische huisvrouw, ook al
heeft zij artistieke zin.
Een ander expe: i is de opstel
ling van een platvorm, dat in de
hoéi., waar het is gep.aatst, met lat
ten een kamei improviseert, die werd
ingericht door binnenhuis-architect
Huisman. Het is eens iets anders dan
een serie foto's en ontwerpen en
beter dan een kast of een stoel, die
als verloren in de wijdse ruimte van
de oude, hoge zaal, iedere werking
mist.
Verder twee schilderijen van grootse
allure van Roeland Koning. Hij weet
een volkomen tot cliché geworden
havengezicht weex tot een belevenis
te maken (Spakenburg). Mevr. Dek
ker toont een krachtig en raak zelf
portret, Beekman blijft zijn knap
impressionisme getrouw en J i
Berg is weer de met grafische nauw
keurigheid werkende tekenaar van
planten.
Van de beeldhouwer Lo Molenaar
is er deze keer alleen een penseel
tekening te zien. Akkerman is geko
men met een wat boers-stoer, maar
innig winterlandschap, dat herinne
ringen wekt aan zuidelijker kunst.
Pieter Geraedts verbeeldt het ver
haal van de zondeval in een Eva-
figuur, die prachtig gecomponeerd is
en gehouden in het wazige, myste
rieuze licht van een geloofspunt, dat
tevens zeer verre geschiedenis, ja
zelfs prae-historie is.
De gouaches van Tweehuysen zijn
van zuidelijke, luchtige geest door
trokken. Hans Melis heeft kleinere
plastieken ingezonden van zeer
goede kwaliteit. Het chamottebeeldje
„Waaier" is van een betoverend
eenvoudige charme. Tenslotte: vazen
in zwart glazuur met witte beteke
ning van Zaalberg en kwaliteits
handweefwerk van Ria van Oerle.
Op de openingsplechtigheid komen
wij Maandag terug.
C. Th. R.
Opkomst in Leiden 80 a 90 °/o
DE DOORLICHTING op t.b.c. in
Leiden draait op volle toeren.
Nadat de schoolkinderen vóór de gro
te vacantie aan de beurt geweest zijn,
is verleden week een aanvang ge
maakt met het doorlichten van de
volwassenen. Na zo'n korte tijd is
het nog niet mogelijk een conclusie
te trekken, maar vast staat wel, dat
80 a 90 pet. van de opgeroepenen in
derdaad voor het apparaat verschijnt
De overige behoeven nog geen prin
cipiële weigeraars te zijn; de mees
ten van hen waren verhinderd en zul
len later nog aan de beurt komen.
VANZELFSPREKEND zal er een
klein percentage zijn, die niet
bereid is zich te laten doorlichten.
Met niet genoeg nadruk dient er hen
op gewezen te worden, dat zij niet
alleen zichzelf benadelen, maar de
hele stad. Want de tuberculose kan
alleen doeltreffend bestreden worden
wanneer gemeente na gemeente vol
ledig uitgekamd wordt en men na het
afwerken van een bepaalde gemeente
de zekerheid heeft, dat er geen enkel
onbekend geval van tuberculose meer
overgebleven is.
De enkele principiële weigeringen
om o.i. onjuiste religieuze motie
ven buiten beschouwing gelaten,
berusten practisch alle weigeringen
op de angst, dat men ontdekt zal wor-
overdreven en bovendien radicaal
verkeerd is. Overdreven, omdat het
percentage t.b.c.-lijders niet groot is.
Radicaal verkeerd, omdat men t.b.c.
heeft of niet, onverschillig of men
zich al of niet laat doorlichten. Niet
laten doorlichten uit vrees, dat er
t.b.c. ontdekt zal worden, is struis
vogelpolitiek.
onderstellen, dat mijnheer A. of
mevrouw B. inderdaad t.b.c. -heeft,
zonder het te weten. Het doorlichten
brengt dit aan het licht, waarna er
onmiddellijk maatregelen genomen
kunnen worden, die erger voorkomen
Wanneer zij zich niet hadden laten
doorlichten, zouden zij een of an
dere dag, misschien pas na lange tijd,
toch tot de ontdekking gekomen zijn,
dat zij t.b.c. hebben. Maar dan is het
ziekteproces al veel verder gevorderd,
waardoor genezing moeilijker wordf,
meer geld kost en langer duurt.
Of men het wil weten of niet, meii
heeft t.b.c. of men heeft het niet!
Heeft men het niet, dan is het een
geruststelling dit te weten Heeft mep.
het wel, dan mag men dankbaar zijp
voor het doorlichten, omdat er dan
nog tijdige maatregelen genomen
kunnen worden. In beide gevallen
dus is doorlichten nodig. Laat nie
mand zich er aan onttrekken, nocji
den als t.b.c.-lijder. Een angst, die om zichzelf geen schade aan te doeri, .gezin is er aan ten gronde gegaan, van maken,
I AAT MEN NU EENS het ergste
veronderstellen: er wordt gecon
stateerd bij het doorlichten, dat mijn
heer A inderdaad t.b.c heeft. Wat
gebeurt er dan? Als een spookbeeld
staat het sanatorium de mensen voor
ogen, want een verblijf duurt lang
en kost schatten geld. Wie zal dat be
talen?
Nu zijn de meeste mensen ver
plicht verzekerd, in Leiden ongeveer
80 pet. van de bevolking Doch de
verzekering betaalt slechts f 6.per
dag voor sanatorium-verpleging, ter
wijl de sanatorium-prijzei tussen 8
en 10 gulden per dag liggen. Men
moet dus 2 a 4 gulden per dag bij
betalen en wannneer de verpleging
lang duurt, wordt dat een zeer groot
bedrag, veel te groot om te betalen.
Weliswaar bestaat er nog de moge
lijkheid van een herverzekering,
maar die betaalt hoogstens f 1.50 per
dag extra voor sanatorium verpleging,
zodat men dan maximaal aan 7.50
per dag komt. Blijft nog een tekort
van ƒ0.50 a ƒ2.— per dag. Ook dit
bedrag zal op de lange duur voor ve
len te zwaar te zijn. Voor midden-
Standers, mensen in vrije beroepen
e.d., die vrijwillig verzekerd zijn,
'geldt hetzelfde. Mensen, die echter
helemaal niet verzekerd zijn, staan
voor een ramp wanneer zij plotseling
de kosten van sanatorium-verpleging
geheel betalen moeten. Méér dan een
Monumentenzorg
geeft subsidie
Toen vandaag een week geleden de
3 October-optocht door Leiden trok
en men de groep zag, die uitbeeldde
dat keizer Napoleon in 1.813 een be
zoek aan Leiden bracht en daarbij
ontvangen werd in het patriciërshuis
Rapenburg 48, zullen velen bedacht
hebben, dat er van de luister van dit
gebouw niet veel overgebleven is.
Het maakt aan de voorzijde zelfs een
ietwat vervallen indruk, een toon
beeld van vergane glorie, zoals de
meeste glorie op het Rapenburg is
vergaan.
Maar de herinnering aan die glo
rietijd, toen schatrijke patriciërs zich
konden veroorloven dergelijk».' pa
leizen aan het Rapenburg te laten
bouwen, dient bewaard te blijven.
Daarvan is ook het R.K. Schoolbe
stuur van Leiden overtuigd. Reeds
lange tijd geleden werden er daar
om stappen ondernomen de voorge
vel van dit gebouw, waarin thans een
R.K. Jongensschool gevestigd is, te
laten restaureren, waartoe contact
werd opgenomen met het Leidse ar
chitectenbureau ir. Hugo van Oerle
en J. J. Schrama. Juist dezer dagen
is er van de Rijksdienst voor de Mo
numentenzorg bericht ontvangen, dat
restauratie van de voorgevel in aan
merking komt voor subsidie (vermoe
delijk 40 a 50 pet. van de kosten).
Reeds binnen enkelt weken zal met
de werkzaamheden, dip enige maan
den in beslag zullen nemen, begon
nen worden.
Het gebouw heeft een brede
zandstenen gevel met forse Joni-
sche pilasterstelling op een zand
stenen basement over de volle
hoogte. Boven 11e vensters bevin
den zich zware festoenen en bo
ven de ingang, die nog in oor
spronkelijke staat aanwezig is (met
uitzondering van de deur) een wa
pen. Onder de niet oorspronkelijke
vensters bevinden zich zandste
nen lijsten. De gevel dateert uit de
2e helft van de 17e eeuw, terwijl
de hardstenen stoep met ijzeren
leuning 18e eeuws is.
Volgens het restauratieplan worden
de verflagen van de zandsteen pilas
ters, kapitelen, festoenen, enz. ver
wijderd, basement en stoepfront
schoongemaakt, bepleisteringen op de
baksteen vullingen om de kozijnen
in de traveëen afgebikt en diverse
beschadigde zandsteenstukken van
het basement hersteld. Bovendien
wordt het hardsteenwerk van stoep
en trapjes hersteld of vernieuwd,
evenals het door roest aangetaste
hek. De ramen zullen vernieuwd en
de kozijnen hersteld worden, terwijl
de later aangebrachte toegangsdeur
door een gladde deur (zoal? oorspron
kelijk) vervangen zal worden.
SERIE LEZINGEN IN HET
RIJKSMUSEUM VOOR VOLKEN
KUNDE
In het Rijksmuseum voor Volken
kunde, Steenstraat IA, Leiden, wordt
wederom een serie lezingen gehou
den, telkens op Woensdagavond,
aanvangend om 8 uur.
28 October, dr. René de Nebesky-
Wojkowitz, Forschungreise zu den
Lepcha (met kleuren-lichtbeelden,
kleurenfilm en muziek).
18 November, D. Biebuyk, de Lèga
rVAAROM IS ER thans opgericht
een Stichting Nederlandse Sana
torium-Verzekering „N.S.V.", Bezui-
denhoutseweg 251, Den Haag, waar
in alle gezondheidsorganisaties zit
ting hebben, dus ook de kruisvereni
gingen en de verenigingen tot bestrij
ding van t.b.c zodat men deze
stichting ten volle vertrouwen kan.
Men kan zich bij d»- Stichting la
ten verzekeren tegen sanatorium-ver
pleging voor verschillende bedragen
Wie b.v. per jaar 7.20 betaalt, krijgt
bij sanatoriumverpleging 10 gulden
per dag uitbetaald, onverschillig hoe
veel maanden of jaren de verpleging
duurt. Voor 8.64 per jaar krijgt men
12 gulden per dag. Wanneer vader en
moeder beiden verzekerd zijn, vallen
hun kinderen beneden 16 jaar geheel1 g™» het^Bwane-gen^ap. O.
gratis onder deze uitkering.
1UADERE GEGEVENS hierover kun-
I nen alle Leidenaars vinden in de
folders, die op grote schaal verspreid
worden. Vanzelfsprekend kan men
zich niet meer opgeven wanneer bij
het doorlichten eenmaal gebleken is,
dat men t.b.c. heeft. Maar wel is het
mogelijk deze verzekering af te slui
ten vóórdat men voor het doorlich
tingstoestel stapt, al is het maar één
seconde er vóór! Daarom wordt er in
alle doorlichtingslokalen gelegenheid
gegeven aan de Leidenaars, die bin
nenkomen om doorgelicht te worden,
zich tevoren even te laten verzeke
ren.
Wethouder S. Menken, voorzitter
van de stichting die in Leiden het
doorlichten organiseert, verzocht ons
deze verzekering onder de aandacht
van onze lezers te brengen. Ook dit
is dus een garantie, dat men met een
solide en betrouwbare verzekering
te maken heeft.
Mogen vele Leidenaars er gebruik
Belgische Congomet lichtbeelden,
gramofoonmuziek en een kleurenfilm
over de met de Wa-Rega verwante
Wa-Bembe.
27 Januari, dr. T. Volker, Het Ja
panse tussenspel in de 17e eeuwse
porceleinhandel van de Oost Ind.
Comp. (met lichtbeelden).
3 Maart, Gan Tjiang Tek„ Chinees
schimmenspel en marionettenthea
ter met lichtbeelden en demonstra
tie van poppen).
RESIDENTIE-ORKEST OPENT HET
WINTERSEIZOEN
Het Residentie Orkest opent het
winterseizoen 19531954 Donderdag
15 October in de Stadsgehoorzaal te
Leiden. Onder leiding van Willem
van Otterloo brengt het orkest de
Symphonie no. 99 in Es van Joseph
Haydn en na de pauze de Fest Ro-
mane van de Italiaanse componist
Ottorino Respighi.
De soliste Elise Cserfalvi, speelt
voor de pauze het Adelaide-concert
van Mozart en na de pauze de Tzi
gane van Maurice Ravel.
