2)e Caidde(Eoii4cmt
Is Beria een
vliegende schotel
DE OPSTANDIGE
BEWEGING IN ATJEH
Beria en de vliegende schotels
Ondergronds duplicaat
van Panamakanaal
Men staakt in
Italië
Oe „strijd" is gestreden;
militairen weer naar huis
De doodstraf in
Engeland
Zal Mossadeq
moeten hangen
Meteor vermist
Deze week nog geen loonbeslissing
Directeur: C. M. v. HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DONDERDAG 24 SEPTEMBER 1923
44ste JAARGANG No. 13000
Papengracht 32, Tel. 20015. Adm. en Adv. 20S26, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.47 p. w., f 2»— p. mnd., f 6.— p. kwart. Franco p. p. f 6.80. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50
AT J EH
r\E BERICHTEN OVER de opstan-
dige beweging in Atjeh, het ge
west in de kop van het Indonesische
eiland Sumatra, wekken herinnerin
gen op aan de tijd van v. Heutz en
aan de veldtochten welke de Neder
landse koloniale troepen in het laat
ste kwartaal van de vorige eeuw en
in het begin van deze eeuw hebben
moeten houden. In die jaren hebben
wij kennis gemaakt met de goede en
minder prettige eigenschappen van
dit volk, dat fanatiek was in het ver
zet, trots op zijn traditie en fel Mo
hammedaans.
Met diezelfde eigenschappen wordt
thans de regering van Djakarta ge
confronteerd en onze zorgen van eni
ge tientallen jaren geleden zijn thans
h.un zorgen geworden. De nieuwe
heren van Djakarta ondervin-
0 den nu zelf, hoe sterk de drang
naar zelfbestuur zich in een
volk kan openbaren en hoe het ver
langen naar onafhankelijkheid niet
alleen leeft bij de Javanen. Misschien
erkennen zij mi ook, dat de Neder
landse bedoelingen om Indonesië ge
leidelijk tot grotere zelfstandigheid
op te voeden, toch wel hun goede
kanten hadden en dat de gedachte
van een federale unie van deelsta
ten, welke gedachte door het een-
heidsstreven van Djokja is getorpe
deerd, ook wel reden van bestaan
had, omdat het Indonesische volk nog
lang geen eenheid is.
Ambon heeft het voorbeeld gege
ven, nu dreigt Atjeh te volgen. Ook
hier schijnt de eis van grotere zelf
standigheid één der voornaamste oor
zaken te zijn van de opstandige be
weging, een eis, welke met des te
meer klem kan worden gesteld, om
dat het gezag van de centrale rege
ring te Djakarta meer en meer een
paskwil blijkt te zijn. Er gaat geen
kracht van uit. Zelfs op Java kan
men de rovende en plunderende ben
den niet eens de baas, laat staan, dat
er in het verre Sumatra enige schijn
van een behoorlijk bewind te bespeu
ren valt. Vandaar, dat er in alle com
mentaren gesproken wordt van een
gevoel van verwaarlozing, dat de
Atjehers zou hebben bevangen. Het
is dus niet alleen de wil om het zelf
te doen, maar bovendien het besef,
dat men het zelf beter kan, dat aan
leiding heeft gegeven tot een actie
om zich los te maken van Djakarta.
Maar naast politieke en economi
sche overwegingen schijnen ook gods
dienstige, althans ideologische motie
ven een rol te spelen. De Atjehers
zijn fanatieke Mohammedanen en er
schijnt in de Mohammedaanse wereld
van de Archipel een toenemende af
keer te groeien van het slappe be
wind van Djakarta, wegens de con
cessies, welke het doet aan het com
munisme. Het is vooral dit laatste
aspect van de opstand in Atjeh, dat
van bijzonder belang is en waard is
met aandacht te worden gevolgd.
Overigens is de oude liefde van
Nederland voor het rijke gebied in
het Oosten nog te groot, dan dat wij
Indonesië een herhaling van de
Atjeh-oorlogen zouden toewensen.
Bevolking voelde zich verwaarloosd
Meer en meer doet zich het verschijnsel voor, dat de Mohammedaanse
elementen in Indonesië in verzet komen tegen de regering te Djakarta
een verzet, dat zich niet alleen uit in de activiteit van de Daroel Islam
op West-Java, Zuid-Celebes en thans ook in Atjeh, waar de regering
nu de luchtmacht in de strijd heeft ingeschakeld, -maar ook in scherpe
critiek tijdens het congres van de Masjoemi te Bandoeng vanwege het
feit, dat de communisten thans meer dan ooit hun invloed in de rege
ring doen gelden. Een van de leiders van de partij, Isa Ansjari, be
schuldigde premier Ali Sastroaridjojo er van, dat hij „met de commu
nisten flirtte".
In dit verband wijst het blad „Keng Po" er op, dat de Atjeher van
oudsher godsdienstig fanatieker is dan waar ook in Indonesië. Andere
bladen zien eveneens als oorzaak van de onrust in Atjeh het falen van
de centrale regering te Djakarta, die nooit enige belangstelling voor
dit gebied heeft getoond en het slechts bij het doen van beloften heeft
gelaten.
COMMENTAREN.
Het enige nieuws, dat vandaag uit
Atjeh komt, is de melding van enige
arrestaties. Overigens verdiepen de
kranten zich in beschouwingen.
„Indonesia Raja" schrijft, te hopen,
dat de regering de zaak niet ver
keerd zal aanpakken, opdat er niet
een soort „compagnies-strijd" zal
ontstaan, zoals de Nederlanders die
vroeger hebben gevoerd. Verder
schrijft het blad, dat de ordeversto
ringen in West-Java Zuid-Celebes
er in enkele streken van Borneo nog
niet zijn afgewikkeld en dat het
daarom belangrijk is, dat de rege
ring de kwestie-Atjeh op de best mo
gelijke wijze zal oplossen.
„Merdeka" noemt de opstand in
Atjeh een bittere les voor de rege
ring, die nog niets heeft kunnen ver
richten, omdat haar machtsappara
ten haar nog geen volledige inlich
tingen hebben gegeven. De oorzaak
daarvan, aldus „Merdeka" is duide
lijk: De politieke infiltratie in de
leiding der ministeries duurt reeds
jaren voort en als er partijen in de
oppositie gaan, handelen de daartoe
behorende ambtenaren in overeen
stemming met de opvattingen hunner
partij, waardoor sabotage en verhin
dering van vooruitgang door de re
geringsmaatregelen, daarvan het ge
volg zijn. De conclusie van Merde
ka" luidt: Alleen door revolutionnaire
maatregelen om de uitvoerende
machtsapparaten van de regering te
vernieuwen, kunnen ons volk en on
ze machtsapparaten steeds paraat
zijn. Moge het gebeurde voor de re
gering Ali SastroamidjojoWongso-
negoro een aansporing zijn om de
machtsapparaten zodanig samen te
stellen, dat ze de bevolking kunnen
doen voelen dat er een regering is,
zowel te Djakarta als daarbuiten.
De „Keng Po" wijst er op, dat van
oudsher de Athejer godsdienstig fa
natieker is dan bijv. de bevolking in
West-Java, zodat men geneigd is, er
Hij zou geheimen
willen uitleveren
Het verhaal van Beria's vlucht naar
Spanje, waarbij hij volgens het blad
„ABC" per parachute zou zijn ge
daald, houdt nog steeds de nieuws
gierigheid gaande.
De chef van de Spaanse nationale
politie heeft gezegd dat hij het bericht
van „ABC" belachelijk vond. „Het
ziet er naar uit dat Beria nu de
vliegende schotels gaat vervangen"
meende hy.
De Madrileense correspondent van
het Franse dagblad ,;Le Monde" heeft
gezegd, dat een rijke Nicaragueos,
Falla, gisteren Beria heeft gezien bij
Malaga, in Zuid-Spanje De Rus zat
in een auto, die een nummerplaat van
Gibraltar had. Volgens Reuter was
Falla de bron var het verhaal van
het Madrileense dagblad „ABC". De
j correspondent van .,Le Monde" heeft
ae naam een van de beste geïnfor
meerde buitenlandse corresponden
ten in Spanje te zijn.
Voorts heeft kolonel Amoss, het
hoofd van een particuliere inlichtin
gendienst in de V S., in zijn bureau
te Baltimore verklaard, dat hij een
aantal documenten had ontvangen
van een man, die beweerde Beria te
vertegenwoordigen. Deze man die ge
zegd had majoor in het Russische le
ger te zijn, had meegedeeld, dat de
documenten bedoeld waren als be
wijs, dat Beria bereid was geheiir/en
van het Kremlin uit te leveren in
ruil voor asyl in de V. S. Volgens ko
lonel Amoss bestaat er evenwel
„aanzienlijke twijfel" over of de stuk
ken echt zijn.
Amerikaanse boodschap
aan Peking
De Amerikaanse regering heeft
Woensdag de Chinese communisten
en Noord-Koreanen laten weten, dat
zij bereid is een afgezant te sturen
om te spreken over regelingen be
treffende de politieke conferentie
over Korea. De boodschap werd ver
zonden via Zweden, dat een verte
genwoordiging te Peking heeft.
De V.S. lieten de communisten we
ten, dat volgens hen „de conferentie
zelf zich kan bezig houden met
vraagstukken, die eventueel nog niet
anderszins tot tevredenheid van bei
de partijen zijn geregeld". Voorts
wordt in de Amerikaanse nota o.m.
gezegd: „Of er neutralen moeten wor
den uitgenodigd is een kwestie, waar
over bpide partijen het eens moeten
worden. Indien de ontwikkelingen
op de conferentie zulks wettigen en
de andere partij het vraagstuk van
nieuwe deelnemers aan de orde
•wenst te stellen, staat het haar der
halve vrij, dit te doen".
OPSTAND IN AT.'EH
Een fantastisch plan
zich over te verbazen, dat de Darul
Islam nu pas in Atjeh opduikt. Het
blad acht het minder juist, de onrust
te wijten aan een tegenstelling tussen
de feodalen en het gewone volk en
noemt als oorzaken van de groeiende
onrust in de laatste tijd de prijsstij
gingen, de scherpere controle op het
smokkelen en de vorming ener re
gering zonder de Masjumi, terwijl
het voorts mogelijk is, dat toene
mende communistische agitatie van
invloed is geweest, benevens de wens
in Atjeh naar autonomie en het ge
voel, dat dit gebied stiefmoederlijk
werd bedeeld. Het blad wijst er ten
slotte op dat de gebieden waar de
Darul Islam invloed heeft, zich uit
breiden.
Het uit Atjeh afkomstige lid van
het parlement Zainal Barahudin
noemde voor de moeilijkheden in
Atjeh drie oorzaken: ontevredenheid
over de weinige aandacht, die de
centrale regering aan het gebied be
steedt, fouten der overheidsapparaten,
die op aanwijzing van de voormalige
feodale notabelen de uitvoeders van
de sociale revolutie hebben vervolgd
en ten slotte het niet in vervulling
gaan van de wens, dat het gebied de
status verkrijgt van een Daerah-Isti-
mewa (zelfbesturend gebied).
TELEVISIE IN BELGIE
Met ingang van 31 October a.s.
zal de Belgische Radio Omroep een
begin maken met dagelijkse televi
sie-uitzendingen.
Aanvankelijk zal het Vlaamse pro
gramma gedurende twee uur per dag
worden uitgezonden met een onder
breking van één dag per week. Het
zelfde geldt voor het Franse program
ma. Deze programma's zullen gelei
delijk worden uitgebreid.
,Tmn en tafel" Woensdag geopend
Vannacht om 12 uur is in Italië een
der grootste stakingen die het land
na de oorlog heeft gekend, begon
nen. Volgens de communistische
bladen zullen er zes millioen arbei
ders bij zijn betrokken, volgens de
andere kranten vier millioen. De ar
beiders staken voor hogere lonen en
grotere veiligheid bij het werk. Zo
wel de communistische als de niet-
communistische vakbonden staan
achter de staking die 24 uur zal du
ren.
Het particuliere vervoer, gemeente
trams en -bussen, taxi's, bioscopen
en kranten zouden aan de staking
van heden meedoen en voor 5 Octo
ber is een staking in het landbouw
bedrijf aangekondigd, waaraan twee
millioen arbeiders zullen deelnemen.
De vakbonden betogen, dat de Ita
liaanse industriëlen uit de winsten
grote fondsen hebben gevormd, die
zij onder de arbeiders zouden kunnen
verdelen.
Daar de staking samenvalt met het
begin van de debatten over premier
Palla's begroting, verwacht men dat
de staking een politieke terugslag zal
hebben.
Vakbondsleiders hebben duidelijk
laten blijken, dat de staking wel eens
het begin kon zijn van een uitge
breidere en langduriger staking, in
dien hun eisen niet worden inge
willigd.
Ned. Genie in „Grand Repulse
Twee Chileense ingenieurs hebben
een plan ontworpen voor een onder
gronds duplicaat van het strategisch
belangrijke, doch bij een even
tuele luchtaanval uiterst moeilijk te
^rdedigen Panamakanaal.
De ingenieurs, Jorge Cortinez Del-
fino en Roberto Gomez Alvarez, stel
len in hun plan voor, een dubbele
scheepstunnel op de hoogte van de
zeespiegel te graven, dwars door de
republiek Costa Rica.
De twee tunnels zouden ten hoog
ste 100 kilometer lang worden. Met
een breedte van 40 meter en een
hoogte van 58 meter zouden zij door
de grootste zeeschepen, slagschepen
en vliegdekschepen kunnen worden
bevaren De eerste stap bij een even
tuele uitvoering van dit plan zou
zijn het graven van een 12 meter bre
de en 6 meter hoge spoorwegtunnel.
In totaal zouden ruim 200 millioen
kubieke meter aarde en stenen moe
ten worden verplaatst. Met dit ma
teriaal zou aan beide zijden van de
scheepstunnel een kunstmatige ha
ven kunnen worden gebouwd.
Manschappen van het 4de Divisie-geniebataljon A Compagnie 3c pelo
ton uit de legerplaats ,,'t Harde" bij Oldenbroek leggen een Baileybrug
over een klein riviertje in N. W. Duitsland. Deze brug zal zelfs dei
zwaarste tanks kunnen „houden".
Minimum aantal gewonden
Gistermorgen omstreeks 10 uur
werd het bevel „staakt het vuren" ge
geven in de oefening „Grand Repul
se" en gistermiddag waren de eer
ste Nederlandse troepen al weer op
weg naar huis. Het was een bataljon,
dat per trein vertrok en dat nog voor
de avond in Nedeland was. De rest
zal vandaag en Vrijdag per trein en
auto terugkeren, zodat overmorgen
de 35.000 Nederlanders allen weer
bij hun onderdelen terug zullen zijn.
Zoals de situatie zich thans laat
aanzien, zijn er naar verhouding zeer
weinig ongelukken gebeurd. Zelfs het
aantal zieken is, gezien de vaak slech
te weersomstandigheden, tot het mi-
numum beperkt gebleven. Bij de vier
de divisie bedroeg het ziekenpercen-
tage slechts y. procent en de meest
ernstig gewonde was een militair met
een beenbreuk. 15 Mannen van de
divisie zijn wegens familieomstan
digheden naar huis teruggekeerd en
de verbandplagtsen van de divisies
hebben in totaal slechts 31 gevallen
behandeld.
De ingenieurs hebben de regering
van Costa Rica reeds verzocht een
ongeveer vijf kilometer breede strook
dwars door de republiek voor de duur
van 99 jaar te willen verpachten.
Deze strook zou onder toezicht van de
Verenigde Staten of de Verenigde Na
ties moet enkomen.
De ingenieurs zijn van mening, dat
uitvoering van hun plan belangrijk
minder zal kosten dan het verwijde
ren van de sluizen uit het Panama
kanaal.
Een koninklijke Britse commissie,
die de mogelijkheid van herziening
van het Britse strafrecht en gevan
geniswezen heeft bestudeerd, heeft
de regering geadviseerd, de dood
straf door middel van de strop te
handhaven.
Wel beveelt zij aan, de jury in
plaats van de rechter de bevoegd
heid te geven, over moordenaars het
doodvonnis uit te spreken dan wel
hen te veroordelen tot levenslang.
Een standpunt, waarvoor in het par
lement veel steun wordt verwacht.
Thans kunnen jury's alleen zeg
gen, of zij de beklaagde schuldig of
onschuldig achten; in het eerste ge
val volgt automatisch de doodstraf.
De commissie, van welker elf le
den er twee vrouwen waren, beval
echter aan, de minimumleeftijd,
wfaarop iemand ter dood veroordeeld
kjan worden, van 18 tot 21 jaar te ver
hogen.
Voorts acht zij de strop verkies
lijker boven andere methoden voor
:t voltrekken van het vonnis, maar
el beveelt zij aan, dat het parie
tent er zich van tijd tot tijd over
braadt, of het geen beter middel zou
zijn, de veroordeelden een dodelijke
tjectie te geven.
Het staat nagenoeg vast, dat te
gen oud-premier Mossadeq van Per'
zië de doodstraf door ophanging zal
worden geëist. Dit zal gebeuren op
de openbare terechtzitting, het laat
ste stadium van het proces. Zeer na
drukkelijk wordt door de Perzische
regering tegengesproken, dat Mossa
deq in het geheim zou hebben te
rechtgestaan en dat de doodstraf al
was uitgesproken.
Men neemt aan, dat de aanklacht
tegen Mossadeq over een dag of drie
zal worden bekend gemaakt en
voordat dit het geval is, zal het
proces niet beginnen.
Welke schade Mossadeq heeft aan
gericht aan de Perzische olie-indu
strie, blijkt wel hieruit, dat er
maanden nodig zullen zijn, om alle
installaties van de raffinaderij te
Abadan weer in gebruik te nemen.
Bij hervatting van de productie zal
Perzie gedurende twe e jaar 500 a
600 buitenlandse deskundigen nodig
hebben, waarna zou kunnen worden
volstaan met 250 buitenlandse tech
nici.
Er is nog slechts één Italiaanse
oliemaatschappij, die actieve belang
stelling voor de Perzische olie toont.
PRINSES JOSEPHINE-CHARLOTTE
De Belgische bladen melden dat
Prinses Josephine-Charlotte, die be
gin van dit ]aar in het huwelijk trad
met erfprins Jan van Luxemburg, in
blijde verwachting is. Het prinselijk
paar verblijft op het ogenblik bij
Prinses Ingeborg van Zweden, de
grootmoeder van Prinses Josephine
Charlotte.
Een straalvliegtuig van het type
„Meteor", wordt ten Zuid-Oosten van
Schotland vermist. De laatst opgege
ven positie was 00.45 Noord en 00.15
West.
Woensdag werd de nationale tentoonstelling van aardappelen, groenten,
fruit, bloemen en aanverwante artikelen „de schakels tussen tuin en
tafel", geopend. Deze tentoonstelling wordt tot 30 September in de
jaarbeursgebouwen te Utrecht gehouden. Een prachtige stand, trok
onmiddellijk na de opening de belangstelling van de genodigden-
IDe bijzondere vergadering van de ministerraad, die gistermiddag
dpor minister-president Drees in de Trèveszaal van het ministerie van
Verkeer en Waterstaat bijeen was geroepen, heeft geen definitieve be
slissing genomen over de as. looncompensatie en het eventueel onge
daan maken van de consumptiebeperking.
pe minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, J. G. Suurhoff
ep de Staatssecretaris van Sociale Zaken, mr. dr. A. A. van Rhijn, zul
len nog nader contact opnemen met de werkgevers- en werknemers
organisaties, teneinde alsnog tot een overeenstemming te komen.
In afwachting van de nog te voeren besprekingen, heeft het kabinet
een beslissing over het loonvraagstuk uitgesteld tot de vergadering van
Maandag a.s.
HOE
wordt
het
weer?
(Geldig van Donderdagavond tot
Vrijdagavond. Opgemaakt te
10 uur).
RUSTIG WEER
Op de meeste plaatsen droog
weer met flinke opklaringen,
maar in de nacht en ochtend
plaatselijk mist of laaghangende
bewolking. Vrij koude nacht.
nacht. Morgen overdag ongeveer
dezelfde temperaturen als van-
daag. Zwakke tot matige wind
uit Zuidelijke richtingen.
25 Sept.: zon op 6.30 en onder 18.32;
maan op 18.58 en onder 9.56 uur.
Het weer in Europa
De weerrapporten van hedenmor-
gen zeven uur
luiden:
weer
temp.
HELSINKI
geheel bewolkt
7 C.
STOCKHOLM
regen
17
OSLO
motregen
11
KOPENHAGEN regenbui
15
AMSTERDAM
licht bew.
1?
EDINBURGH
zwaar bew.
17
LONDEN
zwaar bew.
17
LUXEMBURG
geheel bew.
17
PARIJS
zwaar bew.
18
BORDEAUX
zwaar bew.
18
GRENOBLE
regen
17
NICE
zwaar bew.
22
GENèVE
regen
19
ZüRICH
regen
19
LOCARNO
regen
17
BERLIJN
geheel bew.
22
FRANFORT
zwaar bew.
21
MüNCHEN
geheel bew.
22
WENEN
mist
20
INNSBRUCK
zwaar bew.
23
ROME
onbewolkt
Korreltje
De wetenschap is het voedsel der
jeugd en de verkwikking van de
ouderdom.
