Leidse Courant | 1953 | 16 juli 1953 | pagina 2

Leidse Ambachtsschool leverde 267
jeugdige werkkrachten
aan industrie en ambacht

Het burggrafelijk kasteel van Leiden of
de verbeeldingskracht van 'n archivaris

Geschiedenis van Breestraat 113

DONDERDAG 16 JULI 1953

DE LEIDSE COURANT

EERSTE BLAD*— PAGINA 2

DIPLOMA'S UITGEREIKT

De Leidse Ambachtsschool heeft
gistermiddag: wederom 267 jeugdige
werkkrachten aan industrie of am
bacht afgeleverd. Het waren leerlin
gen, die met gunstig gevolg een
twee-jarige cursus aan de dagschool
hebben gevolgd. Het stemt tot grote
voldoening, dat het merendeel van
deze jongens, dank zij de bemoeiing
van het Gew. Arbeidsbureau, reeds
een plaats in het bedrijfsleven heeft
gevonden, zodat zij hun theorie di
rect aan de practijk kunnen toetsen.

Behalve zeer vele ouders woonden
ook vertegenwoordigers van aanver
wante onderwijsinstellingen, o.a. de
Kath. Ambachtsschool, de directeur
van het G.A.B., de heer H. Hazelhoff
en uiteraard ook de directeur en het
lerarencorps van de Ambachtsschool
deze uitreiking van eindgetuigschrif-
ten b\j.

De heer P. Herfst, die namens het
bestuur der school een kort verslag
•uitbracht van het schoolleven in het
afgelopen jaar, memoreerde de mu
taties, welke in deze periode in het
lerarencorps hadden plaats gevon
den. Hulde bracht spreker aan de
heer H. Korswagen, die kortgeleden
25 jaar in het bestuur zitting had.
De heer A. E. v. d. Voet, die tiental
len jaren in het bestuur zitting had,
werd opgevolgd door zijn zoon, de
heer M. v. d. Voet. Het was spr. een
vreugde te kunnen constateren, dat
er in het afgelopen jaar door de leer
lingen met veel ijver en plichtsbe
trachting is gewerkt en dat ook dit
jaar bijzonder veel aandacht kon
worden besteed aan de uitvoering
van productieve werken. Op 1 Aug.
1952 begon de dagcursus met 676
leerlingen, terwijl 150 leerlingen tot
de Symbiose-klassen werden toege
laten, waarvan het doel is te gera
ken tot een betere selectie t.b.v. de
beroepskeuze.

Na dit inleidend woord ging de
heer Herfst over tot het uitreiken
van de diploma's aan de volgende
leerlingen.

Timmerlieden (67): Y. v. Akker,
L. P. H. Augustinus, H. J. Baas, P.
Balkenende, Th. M. J. Bax, B. M. M.
Boers, A. J. Boon, J. P. M. Brouwer,
H. Chrispijn, E. Dijkstra, W. G. Grif
fioen, A. W. Gijzenij, J. M. Haasnoot,
J. C. v. Klink, W. Laman, W. D. v.
d. Meer, T. J. de Mooij, J. Panne-
koek. B. Regterschot, Th. J. Rooyak-
kers, P. A. v. d. Steenoven, J. J. Ver-
plancke, P. J. M. Zandvliet, F. Zwaan
A. Aldenkamp, A. Arbouw, C. Bak
ker, M. K. Binnendijk, H. A. Bonte,
Th. Carree, N. v. Duin, J. Filippo,
G. Gressie, W. Hofman, A. F. J. Jan
sen, J. J. Jansen, W. J. P. de Jong,
A. Jonker, J. J. Klein, W. Kramer,
P. Krassenburg N. Kromhout, B.
Mieloo, J. Nievaart, A. v. d. Putten,
M. v. Apeldoorn, R. Gans, W. Kesse-
boom, L. S. A. Kooistra, A. M. Pont,
P. Ravensbergen, H. Renee, H. M.
de Ridder, D. Schoneveld, H. J.
Slootbeek, J. v. Staveren, F. Teleng,
J. L. v. d. Veer, A. Vermond, S. Ver-
steegen, F. Vink, J. Visser. J. Vlas
veld, Th. W. Walraven, A. L. A. v.
d. Werff, J. de Wit, M. J. Zaalberg.

3 Leerlingen kwamen niet voor
een eindgetuigschrift in aanmerking.

Meubelmakers (9). H. C. v. Andel,
A. v. Dam, C. Grootveld, W. L. M.
Habraken, N. Huisman, A. K. v.
Huizum, C. Kerpershoek, J. H. Steen
bergen, J. Wybenga.

Schilders (12): J. Bouman, H. M.
Duwel, A. v. d. Hak, M. J. v. d. Heu
vel, J. H. A. Hoek, K. Jansen P. H.
W. v. d. Kerkhof, Th. M. Schmidt,
J. Stouten, W. J. Uylenbroek, J. N.
M. Wesselman, L. J. Windhorst.

Machinebankwerkers (145): H. R.
Aalder, G. P. L. Beyé, A. H. Buiten
dijk, L. Duyvestein, J. Fakkel, E. W.
v. Gerven, F. J. M. v. Giezen, A. den
Heijer. A. L. Hoekstra, M. P. C. W.
Jongebreur, W. A. Linschoten, R.
Majolee, N. v. d. Marei. G. W. Mar
tens, H. J. Muusse, W. C. v. d. Niet,

Zaligverklaring van
Leids hoogleraar?

In verband met het proces van
zaligverklaring en het onderzoek in
de komende herfst van het stoffelijk
overschot van de Dienaar Gods Mgr.
Niels Steensen, heeft Mgr. Capretti
van de St. Laurentiusbasiliek te Flo
rence de juiste plaats vastgesteld,
waar deze heilige bisschop is begra
ven.

Mgr. Steensen verwierf zich als
geleerde van de Leidse Universiteit
een wereldfaam als medicus, natuur
kundige en geoloog, bekeerde zich
in Florence tot het Katholicisme,
werd in 1675 priester gewijd en in
1677 benoemd tot Apostolisch Vica
ris van Noord-Duitsland en Scan
dinavia. Hij werd in de St. Lauren
tiusbasiliek te Florence begraven. De
tomber, welke aanvankelijk voor het
graf van Mgr. Steensen werd gehou
den, bijlkt niet het stoffelijk over
schot te bevatten. Het werkelijke
graf bevindt zich vlak daarnaast.

Bij de opening van het graf vond
Mgr. Capretti de zinken plaat, waar
op de voornaamste levensbijzonder
heden van bisschop Steensen staan
vermeld. Deze plaat wordt nu nauw
keurig bestudeerd en ontcijferd. Na
de officiale herkenning en vaststel
ling van het stoffelijk overschot zul
len de relieken worden geplaatst in
een nieuwe monumentale graftombe
van deze basiliek. Bij die gelegen
heid wordt een groot aantal Katho
lieke en niet-Katholieke pelgrims
verwacht, vooral uit de Scandina
vische landen,

P. Oudshoorn, G. Pulleman, A. Smit,
H. Smit, A. v. Ark, K. v. d. Bil, M.
Bosch, W. G. Bousie, A. Crama, J. J.
Devilee, D. Fuchs, J. den Hollander,
W. F. de Koning, P. Kroesemeijer,
C. W. F. Onvlee, M. Optendrees M.
J. du Prie, H. J. Redel, G. G. J. Riet
hoven, A. A. Aldenkamp, P. G. Arts,
H. v. d. Berg, P. C. Boekei, H. de
Graaf, M. A. J. Huijssoon, H. Jansen,
G. Kloos, A. Kroon, I. J. Louwrier,
W. v. Os, W. J. den Ouden, J. de
Ruiter, G. H. J. M. Ticheloven, L. M.
Verhoeks, J. A. F. v. d. Vlugt, J. G.
J. Weerst, W. C. v. d. Wilk, B. Bekke
ring, B. C. de Groot, H. J. M. de
Gunst, W. Heivensteyn, J. v. Iterson,
W. de Jong, W. Keijzer, P. H. J.
Kruit, F. A. Lassooy, H. C. Lems, F.
W. Luitwieler, C. Mark, P. J. Mens,
W. P. C. Muilwijk, J. Neuteboom, H.
L. G. Overdevest, A. Pell, J. H. Ro-
zier, H. J. v. Santen, P. C. Slootweg,
C. Batist, E. J. v. d. Brink, R. de
Graaf, G. Holswilder, N. de Jong,
K. M. -F. Koopman, T. Meyvogel, J.
W. Schrijvers, F. R. E. Teljeur, D. v:
Tol, H. J. v. Ulden, P. C. Vink, A. J.
M. v. d. Werf, J. J. de Winter, A. Ze
venhoven, A. Zwaan, F. A. M. Zwar
tjes, P. Philippo, M. Pison, G. Regte-
ring, C. de la Rie, E. Rietbergen, J.
Roeloffs, G. C. Roest, D. de Roode,
A. Sandberg, A. Schouten, K. Siere,
Th. G. M. v. Steyn, R. Sytsma, J. P.
v. Veen, W. Verhoogt, A. J. Ver
mond, N. v. d. Vlist, J. N. Vijlbrief,
G. G. de Wilde, T. v. Zijp, L. v. Aalst,
W. Beintema, E. B. M. v. Bemmelen,

F. F. v. d. Berg, J. Beuk, W. P.
Broers, J. P. M. Devilee, G. Dubbel-
deman, L. van Es, A. J. v. Lienden, G.
C. A. Roman, J. D. Schreuder, C. Se-
gaar, A. J. Verbrugge, H. J. Ver-
woerdt, J. P. Voorzaat, E. v. d.
Zeeuw, J. v. d. Zwart, W. J. J. Belt,
J. Bervoets, H. A. Buitendijk, P. A.
Elstgeest, L. v. d. Heden, A. Kam
steeg, Th. M. M. Kloek, B. v. d.
Knaap, J. Pret, H. P. Redegeld, H.

G. C. J. Rol, D. v. Smaalen, N. E.
Turk, C. A. v. d. Voort, L. C. J. Wit-
teman, L. S. J. v. Zandwijk, L. W.
G. v. d. Zon. 12 Leerlingen kwamen
niet voor een eindgetuigschrift in
aanmerking.

Electriciens (6): A. H. Buys, L. M.
J. Grimmon, T. Kramer, J. A. ia Lau,
G. J. Ligtvoet, J. v. d. Tuijn.

Fijnbankwerkers (20): R J. Ake-
veld, J. H. Bekkering, G. L. Caste-
lein, P. J. v. Diest, H. J. de Haas, J.
A. M. Hakkaart, H. C. Jansen, G.
Jongeleen, J. M. Kasteelen, B. v. d.
Meer, B. v. Meijgaarden, F. J. van
Milaan, W. J. Neuteboom, L. J. J.
Olivier, H. Teljeur J. Turenhout, P.
J. A. Verschragen, W. M. de Vrind,
O. Wielinga, D. W. Wijkmans. 1 Leer
ling kwam niet voor een eindgetuig
schrift in aanmerking.

Kopklasse auto- en motorherstel
lers (8): J. Beverwijk, C. Bol, J. C.
de Koning, P. v. d. Kwaak, J. de Lan
ge, H. v. d. Schrier, J. C. Teske, A.
J. M. Vlasveld.

Leerlingen, die voor een prijs in
aanmerking kwamen: 1. A. Alde-
kamp, timmerman, ratelbooromslag,
2. P. J. M. Zandvliet, idem, idem, 3.

A. v. Dam, meubelmaker, kruishout,
4. M. J. v. d. Heuvel, schilder, boek
werk, 5. A. A. Aldekamp, machine
bankwerker, micrometer, 6. G. Dub-
beldeman, idem, driehoeken en de
cimeter, 7. J. Roeloffs, idem, reken-
liniaal, 8. H. J. v. Santen, idem,
schuifmaat, 9. F. J. v. Milaan, fijn
bankwerker, micrometer.

Overgangsexamens. Timmerlieden:
Bevorderd van de le naar de 2e
klasse: F. A. Anker, M. Barkema, C.

G. Bartels, D. Bol, P. de Bolster, P.

H. Boon, W. F. v. Bostelen, P. Braam,
J. H. de Bruin, K. Distelvelt, C.
Droog, P. v. Dijk, Th. J. v. Essen,

B. A. de Graaff, J. v. d. Gugten, M.
P. ter Haar, C Hakemulder, M. v.
Hemert, O. v. d. Hoek, P. de Jong,
J. B. Knoop, B. Momberg, A. C.
Houwer, C. Hulsbos, J. W. de Jong,

C. J. Kaak, I. Klinkhamer, J. Kop,
J. H. J. Kuyper, A. v. d. Meij, F. J.
W Mugge, A. Noort, H. A. Nij en-
huis, J. Ouwerkerk, J. N. Ouwer-
kerk, N. v. d. Plas, P. F. Rooden-
burg, P. Ph. A. Rosdorff, P. A.
Rueck, G. P. v. d. Schrier, J. v.
Sprang, W. Vonk, A. W. J. v. Zijp,
J. Massaar, P. J. Ouwehand, J. A.
v. d. Ploeg, H. Schenk, J. Scheur
water, E. Sinteur, A. T. Sneeuw, H.
Snik, C. J. Staring, M. Staring, W.
J. M. Stikkelorum, H. Struik, J. Ta
verne, N. v. Tol, A. H. M. IJl jee, P.
Verschoor, W. de Vos, J. L. Vossel-
man, C. Zaalberg, J. Zeegers.

Voorwaardelijk: H. v. d. Kwaak;
niet bevorderd: 6 leerlingen.

Meubelmakers: bevorderd van de
le naar de 2e klasse: M. J. Castelijn,
A. Griekspoor, H. J. A. Hoek, N. J.
Hoogenboom, J. W. Juffermans, K.
J. L. Links, A. J. M. v. d. Meer, A.
J. Möhlmann, P. J. M. Schavema
ker, C. J. Schraven, M. v. d. Werf.
Niet bevorderd: 4 leerlingen.
Schilders. Bevorderd van de le
naar de 2e klasse: F. J. D. Aartse,
J. de Groot, W. L. v. d. Gugten, Ph.
Heynekamp, A. W. J. de Jong, G. J.
Juffermans, W. J. H. Koolloos, P. J.
Loogman, C. J. Verbiest, J. H. Wes
selman.

Niet bevorderd; 1 leerling.
Machinebankwerkers. Bevor
derd van de le naar de 2e klasse:
W. D. Arbouw, J. F. Baaten, J. L.
Bakker, H. P. W. Bank, P. Beek
man, A. Bernard, Chr. Beij, J. W.
Blote, K. C. Boeff, J. Boerema, H.
E. C. Bontkes, B. Borreman, E. H.
v. d. Bosch, M. H. Brandt, P. A. de
Bruijn, H. Burggraaf, W. Th. Cam-
bier, J. S. Crama, W. v. Dort, W.
Dubbelaar, M. J. Durieux, K. J. de
Jaeger, J. J. Aben, J. C. Bevelan
der, B. A. de Boer, H. G. Brokaar,
W. J. Brokaar, J. Buiteman, A. Cor
net, A. E. v. Dodeweerd, D. G. Dol-
derman, C. J. Donker, L. D. v. Duijn,

J. v. Eek, A. Fallaux, H. I. Flandrijn,

B. H. J. de Geest, P. L. v. d. Geest,
A P. v. Ginkel, B. W. Heinen, M. H.

Hoogstraten, J. A. Jansen, J. Kan
bier, J. Kooien, C. v. d. Linden, F.

H. Gaastra, H. Gelderblom, P. Glas
bergen, P. W. L. Groenveld, J. A.
de Haas, A. H. v. d. Haven, A. Ha
venaar, Tj. Hiemstra, J. W. v. d.

Hoeven, W. Imthorn, A. Kapaan, J.

C. Keemer, R. C. Kramer, A. D. v.

Leeuwen, R. Louwrier, W. H. v. d.

Luit, W. v. Luijk, E. Mekel, J. C.

Meyers, M. te Nijenhuis, J. Over-
duin, F. H. de Ruyter, F. Cohen, A.

Fuchs, L. J. Hazenoot, H. J. Kerk
vliet, L. C. v. Mastrigt, D. A. Meg-
chelse, C. G. Moleman, J. Noorduin,

A. Oosthoek, W. F. Paalman, J. Pen
seel, L. C. Peters, D. v. d. Reijden,

G. Severs, F. H. Swaak, J. Tausent,

J. Prins, T. Rietveld, J. Roest, P. A.

Rolvers, A. A. J. Schüss, J. C. Se-
lier, H. H. Vodegel, H. Wassenaar,

I. G. v. d. Water, W. v. Weeren, H.

E. Wiecherink, J. Kuyt, P. Prins, A.

Stoeke, F. Teunissen, W. v. Tol, G.

C. Veloo, C. v. Weeren, F. W. v.

Weesel, J. Th. Welling, J. v. West-
broek, P. G. Westerlaken, A. v. d.

Wetering, E. J. de Wilde, J. P. Wij
ling, P. J. W. Wijnsouw, T. Zaal, P.
F v. d. Zanden, H. J. Zandvliet, P.
v. Berkel, C. C. Boogerd, J. H. Dee
genaars, J. J. den Dopper, J. Faas,

F. H. v. d. Geest, F. v. Ginneken,
R. Heesterman, J. A. Houwaart, A.

R. Kramer, W. v. d. Meij, J. Petiet,
N. A. v. Schie, F. X. Schilthuizen,
M. D. Stapper, J. P. Voets, W. M.

Walraven, J. G. v. Westbroek.

Voorwaardelijk: C. v. As, R. Ba-
velaar, G. Beurse, G. Fasseur, M. H.

Horstman, C. Klaasen, J. Postma,
F. A. Pijnnaken, N. J. v. Royen, J.
A. Schrijvers, K. E. Schuchhard, C.

R. Snel, J. P. v. Straten, D. de Wagt.

Niet bevorderd: 31 leerlingen.

Electriciens. Bevorderd van de
le naar de 2e klasse: P. C. Blonk, M.
v. Dam, G. A. v. Giezen, C. J. Hof- bezichtigen.

man, A. Jumelet, J. L. Neuteboom,
J. v. d. Spijk.

Niet bevorderd: 1 leerling.

Fijnbankwerkers. Bevorderd
van de le naar de 2e klasse: J.
Bouwmeester, G. J. W. Brandhorst,
W. F. Breddels, J. F. Breedeveld, J.
C. Brohm, G. J. Flippo, A. Harf-
man, K. A. W. Krom, C. R. v. d.
Laan, H. J. Mathlener, Th. Piket,
W. L. Planje, Th. J. v. Rooijen, P.
Rijnsburger, W. H. v. d. Steen, L.
M. v Tienen, J. Vermeer.

Niet bevorderd: 1 leerling.

Dankwoorden

Nadat alle getuigschriften waren
uitgereikt, wenste de heer Herfst de
gediplomeerden geluk, waarbij hij
er o.m. op wees, dat de afgestudeer
den nu niet moeten denken, dat zij
er zijn. Slechts het eerste fundament
is gelegd, waarop thans verder moet
worden gebouwd. Ook de directeur,
de heer C. Brilman, bracht zijn fe
licitaties aan ouders en leerlingen
over, welke laatsten hij onder het
cog bracht, dat zij niet moeten den
ken, dat zij hun vak onder de knie
hebben. Er zal nog hard gewerkt en
niet mind.r gestudeerd moeten
worden. In dit verband wees hij de
jongens op de vele mogelijkheden,
welke er zijn, zoals de vakavond
school en de leerlingen-opleiding in
het bedrijf. Dank bracht spr. aan het
bestuur en lerarencorps, die het on
derwijs aan de school op zo'n uit
stekende wijze dienen.

De heer J. P. Zwanenburg sprak
in zijn kwaliteit als voorzitter van
de Vola nog een propagandistisch
v/oord om tot deze vereniging van
oud-leerlingen toe te treden, waar
door de band met de school wordt
bestendigd en men zijn technische
kennis kan vermeerderen.

Namens de zo juist gediplomeer
den voerde F. J. van Milaan het
woord, waarin hij bestuur, directeur
en leraren dankte voor het ontvan
gen onderwijs. Tenslotte richtte één
der leerlingen zich tot de aanwezi
ge ouders, die het mogelijk hebben
gemaakt, dat deze richting van on
derwijs indertijd kon worden inge
slagen. Na afloop was er gelegenheid
om de vervaardigde werkstukken te

AANWINSTEN R.K. OPENBARE

LEESZAAL EN BIBLIOTHEEK

Ontwikkelingslectuur. Bellon:
Wijsbegeerte der geschiedenis; Beth:
Inleiding tot de wijsbegeerte der
exacte wetenschappen; Dominicus:
Volledige spellinggids; van Doveren:
Circusparade; Alg. geschiedenis der
Nederlanden, dl. 6; Gilbert en Pous-
tochkine: Jazzmuziek; Hunter: Oer
woudjager; de Koek: Opvoeders in
toog en kap; Kriekemans: Gezins-
paedagogiek; Louis: Fale português;
de Maar en Pruissen: Technisch En
gels; Mooy: Frans in het dagelijks
leven; Plato: Bloemlezing uit zijn
werken; Rottier en Nuyens: De be
ambte in onderneming en maat
schappij; Smeelen; Practische vor
ming van de persoonlijkheid; Vrieze:
Ik schrijf goed Nederlands: Esch:
Nieuwe levensvorming in Christus;
Eyckeler: Uit het Boek der Boeken,
dl. 6; Fiolet: Een kerk in onrust om
haar belijdenis; Rombouts: De moe
der van Don Bosco; Verheul: De
taak van de liturgische beweging in
onze tijd; Verhoeven: Gedachten
van een monnik.

Nederlandse romans. Anders:
't Wissel is om; Berghuis: Pleidooi
voor een zondaarj Breedveld: Hex-
spoor; van Diemen de Jel: Varrinks
Abbe; van Eyk: De jacht op de spie
gel; Huizinga: de zevende dag; van
Kerkhove: Dies irae; Oosterbroek:
Dutchun: Langs een omweg; van
Orden: Millionair met verlof; Rut
gers van der Loeff-Basenau: Voor
een kans op geluk; Walschap: Op
roer in Congo.

Vertaalde romans. Budd:
Sneeuw in April; Hobart: Dokters
en mensen; Joye: Het was myn kind
niet; Kades: Het dubbele leven van
dokter Gterbrand; Koestier: Dieven
in de nacht; Misrock: Zeven dagen
voor God; Monsarat: Zr. Ms. Marl
borough vaart thuis.

Engelse romans. Meredith: The
egoist; Robertson: Ordinary families.

Duitse romans. von Hofmanns-
thal: Reitergeschichte; Kafka: Das
Urteil und andere Erzahlungen;
Werf el: Der veruntreute Himmel.

FraUse romans. Alain-Fournier:
Le grand meaulnes; Bosco: Un ra-
meau de la nuit; de la Brète: Les
deux sommets; Rémy: Le messie;
Rolland: Les amies.

GESLAAGD VOOR EXAMENS

COSTUMZERE EN LINGERIE.

Aan de V.G.L.O. school „St. Mar
tha", v. d. Werfstraat 98100 te Lei
den zijn geslaagd voor het diploma
costumière:

Leiden: Annie Brandsma, Bep van
Heuzen, Tiny Juffe'rmans, Annie
Kasteel, Clasientje Keyzer, Willy
Kershof, Marietje v. d. Kraan, Janny
de Laaf, Nelly Lagerberg, Riek v. d.
Meel, Ans v. d. Meer, Hanny v. d.
Meer, Carla Meershoek, Cisca Men
sen, Rie Nooidermeei-, Annie Schou
ten, Truus Strijk, Nel Vink, Thea
Visser, Annie de Water, Sepke Bein
tema.

Leiderdorp: Jopie Dorlandt, Annie
Stuifzand, Rie Vonk.

Zoeterwoude: Joke Omtzigt.

Hoogmade: Truus v. d. Pauw-
Kraan.

Voorschoten: Sari de Graaf.

Rijpwetering: Ria van Haastregt,
Polly van Kins, Corry v. d. Voort.

R'veen: Tiny Huigsloot.

Katwijk a. d. Rijn: Annie Ouds
hoorn.

Warmond: Rie van Schie.

Voor diploma lingerie: Leiden:
Leny Asperdt, Olga v. d. Berg, Tiny
v. d. Berg, Ria Bonneur, Bep de
Bruin, Annie Beljaars, Netty Beurze,
Annie Biegstraaten, Jopie Cornet,
Corry van Dam, Truus van Egmond,
Henny Franse, Leny de Heyden,
Annie v. d. Hoogen, Gemma v. Ha
meren, Tiny Kien jet, Coby Kuivers,
Adrie Langezaal, Leny Libochant,
Jopie v. d. Mey, Tiny v. Oosten, Thea
Nijssen, Erna Overdijk, Tiny Planier,
Adrie v. Polanen, Gonny van 't Riet,
Alie v. d. Rooden, Nel Rijsbergen,
Nelly Snoek, Plony Strijk, Tony Strijk,
Leny Thijsen, Tiny Verwey, Annie
Verhoog, Clasina Straathof, Bep Vis
ser, Cecilia Verberg, Willy Wijnands,
Cor Wisse, Ria IJzerman.

Rijpwetering: Ottie Bakker. Roe
lof arendsveen Plony Hoogenboom.
Nieuwe Wetering: Annie Bouwmees
ter. Zoeterwoude: Ria Moons. Leider
dorp: Hanny Maris, Corry Siera. Val
kenburg: Nel v. d. Poel. Katwijk a.
Zee: Rie Tulen, Willy Topper.

Wat zag men zeven eeuwen geleden?

(Foto: G. v. d. Mark)

w« doen een beroep op de fantasie
van onze lezers door het stellen
van de vraag: „Hoe heeft in de aller
oudste tijden van enze stad onze
hoofdstraat, de Breestraat, zich aan
de inwoners en vreemdelingen voor
gedaan?,, Wat zag toen laten we
zeggen 1250 a 1300 het oog, wan
neer het zich van de Hogewoerdse-
brug bij het Steenschuur in westelijke
richting begaf?

Dat men een ommuurde stad in
wandelde moet wel vast staan, wan
neer men weet, dat de Hoi-anse graaf
in 1266 Leiden's stadsrechten beves
tigde, die zijn voorgangers hadden
gegeven in een jaar. dat ons niet
meer bekend is. De Middeleeuwse
Hogewoerdsepoort moet er dus in
min of meer primitieve- vorm heb
ben gestaan, aan de dijk langs de
Rijn of Hoge Rijndijk, die het water
keerde en die we nog verderop naar
het Oosten in de richting Koudekerk
zo goed kennen. De dijk vinden we
naar het Westen in de Breestraat,
Noordeinde en Haagwee terug. Over
het geheel genomen zullen we het ni
veau van de middeleeuwen nog kun
nen bepalen door de hoogte, waarop
nu nog de Hogewoerd en het Noord
einde liggen. Bij het begin van het
NoordeindeKort Rapenburg liet de
poortwachter de goede lieden de
stad weder uit Nog eens de vraag
herhaald: Wat gaven de tien minuten
lopens van HogewoerdGangetje tot
het Noordeinde te aanschouwen?

Het staat vast, dat men de huidige
rijzing in de Breestraat niet kende.
Deze dijkophoging, die haar climax
bereikt voor en langs het raadhuis,
kende het oudste Leiden niet. Niet
in 1250 a 1300, daar we uit de oude
stadsarchieven weten, dat de gelei
delijke ophoging van de Breestraat
eerst enige honderden jaren later
heeft plaats gehad. Hij, die circa
1250 a 1300 deze wandeling maakte,
aanschouwde aan de Oostelijke kant
nog geen stadhius of raadhuis, want
daarvan was nog geen steen aanwe
zig. Wellicht hebben aan de water
zijde van de Breestraat enige een

voudige woningen of hofsteden ge
staan, waar boeren, riethandelaren
en dergelijke nijvere lieden hun be
drijf hadden, maar geen stadhuis trok
de attentie, zoals dit later zou ge
schieden. Het is de vraag of toen
Leiden dan in het midden der 13e
eeuw stadsrechten kreeg, er reeds
behoefte was aan een gebouw voor
de stedelijke administratie.

yoor de lezer, wiens jeugdjaren op
het platteland hebben gelegen,
zal de combinatie: een herberg met
daarachter of daarboven een raads-
zaaltje en een locaal voor de ge
meentesecretarie niet vreemd zijn.
Misschien zullen we zo het eerste
Leidse bestuurscentrum moeten zien.

De gedachten van een vorig stads
archivaris, mr. Overvoorde, gingen
via een soort woning van één verdie
ping op palen, waarop in latere tijd
een k:ein stenen huis is gevolgd
dat aan de voorzijde door bogen toe
gang gaf tot een hall, waarboven een
grote zaal zou zijn gebouwd voor
vergaderingen uit naar het eerste
Leidse stadhuis, dat waarschijnlijk
nog slechts een zeer bescheiden om
vang zou hebben gehad. Doch, wij
blijven meer geporteerd voor de ver
onderstelling, dat de eerste Leidse
adnrmstratie in een particulier Ge-
bóuiv, een herberg, als men wil, was
ondergebracht. Maar toen Leiden
eens een plaats werd met relief ten
opzichte van het omringende land,
een kleine stad, zal de „porthalle"
zijn .verrezen, waarvan eerst in 1350
voor het allereerst sprake is. Dan
eerst is er „der stedehuus" waarbij in
1388, ter vergroting, een particulier
huis werd betrokken. „Dit is nu mede
der stedehuus", verluidt het dan. Zo
werd er verder aangelapt. In elk
geval werd het uitzicht naar het
Oosten op het punt. waar nu het
massale raadhuis zidi verheft, niet
gestoord en keek men de landouwen
in en op de toen reeds en nog be
staande Burcht uit.

Wat zag men aan de linkerzijde
van de Breestraat, wanneer men
halverwege was gekomen' Het is

deze vraag, thans actueel d<--or de
plaats gevonden hebbende restaura
tie van een middeleeuwse kelder
verdieping onder het perceel Bree
straat 113, nu de kunsthandel Ge
rard van Spaandonk.

Dit herstel betrof enige vroeg
middeleeuwse zuilen en dito gewel
ven, van een massale constructie als
wij die elders in onze goede stad
niet kennen.

Na het beleg van 1574 met zijn
onvolprezen ontzet viel in Leiden
natuurlijk heel wat te regelen en de
bekende secretaris der stad Jan van
Hout stelde voor om voor de boek
houding van de grondbelasting een
nieuw register in te voeren. Dit ge
schiedde en wjj zijn gelukkig, dat
dit bewaard is gebleven en wij ver
geven de voortreffelijke Jan van
Hout gaarne, dat hij de vroegere
stukken, die toen geen waarde meer
hadden, heeft vernietigd. Op dit
nieuwe register van Van Hout zijn
in zyn dagen weder andere regis
ters van dezelfde aard gevolgd en
toen noemde hij zijn eerste regis
ter „het oude" of in het latijn: Ve-
tus. In dit register en de andere was
voor ieder stadserf, om het even of
het gelegen was aan de Breestraat
vf j a.?n Koppenhincksteeg, een
bladzijde of een deel ervan inge
ruimd. De huurwaarde werd er ach
ter getaxeerd, nadat die officieel
was vastgesteld en dan konden de
goede Leidenaren betalen op het hun
thuisbezorgde belastingbiljet. Pre
cies als nu.

1*°en de noodzaak zich kort gele
den voordeed de in deze regis
ters behandelde Breestraatpercelen
tegenover het Raadhnis eens nauw
gezet te bezien, viel er de aandacht
op, dat niet alleen onder no. 113
kelders werden vermeld, doch te
vens onder het Westelijk aangren
zende huis (no. Hl, nu Meeuws),
dat daarmede eens één geheel heeft
uitgemaakt. De laatste eigenaar, die
deze beide huizen samen als één
woonhuis bewoonde was zekere jon
ker Steven van Blitterswijk, tussen
1582 en 1608, voorzover hij in Lei
den vertoefde. Na zijn dood werd
het huis gesplitst; de koper van het
stuk nu 111 brak zijn deel af, ver
wijderde de kelders en bouwde een
geheel nieuw huis. Onder dit huis
nu van Van Blitterswyck waren
drie van de Breestraat af bereikbare
kelders, die alle werden verhuurd.
Hiervan is nu nog slechts een deel
van één van de drie over. Men moet
aannemen, dat de afgebroken kel
ders van dezelfde constructie zijn
geweest, als gediend hebbende in
de middeleeuwen voor hetzelfde ge
bouw. Dit is redelijk.

En thans de vraag: van wanneer
dateerde deze kelderbouw? Deskun
digen hebben uitgemaakt, dat wat
nog te zien valt, van c. 1220 dateert.

Voorts dient de vraag bij ieder op
te komen: Voor wie kan in 1220
zo'n uitgebreid zuilencomplex met
gewelfbouw hebben gediend? Het
antwoord moet zijn: niet voor een
Leids ingezetene, een timmerman of
rietkoper, of dergelijke ambachts
man, maar voor een edelman waar
schijnlijk. Merkwaardig is nog te
vermelden, dat op een vogelvlucht
tekening van Pieter Bast van 1600
het huis van Blitterswijck voorkomt,

Nu de historische kelder onder
het pand Breestraat 113 geres-
taureerd is en opengesteld wordt,
hebben wij mr. R. van Royen, l
gemeente-archivaris van Leiden,
bereid gevonden een artikel te
schrijven over de geschiedenis
van deze kelder, althans wat
daarvan bekend is.

als een bijzondere stadswoning met
twee torentjes. Dit geeft te denken.
Mogelijk dus de stadswoning van
een groot heer eenmaals.

Wederom komen wij op het regis
ter Vetus en de latere registers van
Van Hout terug. Aandachtige bestu
dering van deze huizen bracht naar
voren, dat hieruit een rente ging,
die jaarlijks betaald werd aan de
kerk van Wassenaar. Deze bijzon
derheid voerde de gedachten naar
de burggraven van Leiden, gespro
ten uit het huis van Wassenaar; al
leen deze kunnen redenen gehad
hebben de kerk van hun stamdorp
met een jaarlijks terugkerend ver
mogensvoordeel te begiftigen. De
redenen ervan kunnen vele geweest
zijn; om dierbare herinneringen b.v.
voor het onderhoud van graven of
het verrichten van kerkelijke dien
sten. Het antwoord blijven wij gaar
ne schuldig.

heren van Wassenaar zijn in
het midden der 14e eeuw de
oude grafelijke castelani of burggra
ven van Leiden opgevolgd; de oud
ste, die reeds c. 1200 voorkomen, wa
ren, naar men aanneemt, uit het
geslacht Cuyck gesproten.

Via een enig kind of erfdochter
ging het burggraafschap van Lei
den c. 1330 in het geslacht van Was
senaar over. We zullen dus kunnen
aannemen, dat de Wassenaars mede
het burggrafelijke bezit te Leiden
overkregen, dat c. 1220 moet zijn
verrezen aan de Hoge Rijndijk, vlak

to- nnvi Ho R„r i- hohoorcvi

Met de Burcht de waterverbinding
en met hun huis of kasteel de heer
weg of Hoge Rijndijk, de enige ver
keersweg .toenmaals van de kust
streken met Utrecht, Gelderland
naar Duitsland.

Wij weten dat in de strijd tussen
de graaf van Holland en de Wasse
naars kort voor 1400 alle Wasse-
naarse bezittingen werden ver
woest. Bij de restauratie van de be
wuste kelders werden onmiskenba
re sporen aangetroffen van geweld
dadige vernietiging van het burg
grafelijk huis door ingestorte kel
ders, brandresten enz.

Wanneer men zich vertrouwd
heeft gemaakt met een burggrafe
lijk kasteel ter plaatse, is het duide
lijk, waarom men steeds te vergeefs
bij de Burcht naar sporen van een
woonhuis of kasteel heeft gezocht.
Men moet het kasteel aan de later
Breestraat geheten weg zich dus in
denken zonder Raadhuis daartegen
over, met een veel lager gelegen
wegniveau. Dit laatste kunnen wij
thans zeker bepalen door het niveau
van de kelders, waar men bij de
bouw natuurlijk zonder meer in is
kunnen rijden, als thans nog in vele
Zuidelijkere steden wordt gezien.

Van de omvang van het burggra
felijk terrein kunnen we dit met
zekerheid zeggen, dat het strekte
van voren tot achter aan de Volders
gracht (nu Langebrug) en van Hos-
man (Breestraat 115) tot één huis
voorbij het Penshalpoortje (halver
wege Hunkemöller Lexis), want ook
uit het oude Penshalterrein ging de
rente aan Wassenaars oude kerk.

VAN ROIJEN.