3)e CoidoeSoti/fccwit
m
Geketend volk in opstand in Oost-Berlijn
Verkropte woede
barst los
PROTEST TEGEN UITBUITINGSMETHODEN
„Grotewohl, treed af"
riep de menigte
De Volkspolitie hield zich afzijdig
De Oost-Berlijnse bouwvakarbeiders demonstreren
JiaweCtje
Directeur: C, M. v. HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WOENSDAG 17 JUNI 1953
44ste JAARGANG No. 12916
Papengracht 32» Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 1Ö3003. Abonnementsprijs f 0.47 p. w., f 2p. mnd., 6.p. kwart. Franco p. pk f 6.80. - Advert.: 15 cL 0. mm. Telefoontjes 1.50
COMPENSATIES
^A IN ONS VORIGE ARTIKEL
hoofdzakelijk de kwestie der
huurverhoging te hebben besproken,
moeten wij nu de compenscerende
maatregelen bezien, welke de gevol
gen van deze huurverhoging moeten
opvangen. Zoals wij reeds hebben be
toogd, is hier sprake van twee soor
ten compensatie. De helft der ver
hoogde uitgaven door de huurver
hoging zou moeten worden Opgevan
gen door een loonsverhoging, de an
dere helft door belastingverlaging.
Nu dient men deze compenserende
maatregelen in één verband te be
zien. Deze maatregelen, en daarbij
ook de loonsverhoging, dienen zo
snel mogelijk maar ook alle tegelijk
te worden genomen. In ieder geval
tegelijk met de huurverhoging. Wat
de loonsverhoging betreft is het nog
steeds niet duidelijk, of deze voor
het maatschappelijk leven ver
plichtend zal worden gesteld en tot
welk een percentage zij zal reiken.
Met de verlaging van de niet-ko-
hierbelastingen zoals de verlaging van
de accijnzen, omzetbelasting en on-
derwijsbelasting, kan men natuurlijk
oj-imiddellijk instemmen. Hoe gro
ter het gezin hoe groter zal hier
het voordeel zijn, dat door de com
pensatie wordt verkregen. Het is
intussen duidelijk, dat het vooral de
minst draagkrachtigen zijn, aan wie
bij deze voorstellen tot compensatie
is gedacht.
Men kan zich natuurlijk alleen
maar er over verheugen, dat er bij
deze voorstellen vooral aan de minst
draagkrachtigen is gedacht, maar
daarmee is men er niet. Want het
denken aan de minst draagkrachti
gen houdt niet in, dat men de overi
ge groepen zou mogen vergeten of
en bagetelle behandelen. En juist
bij deze voorgestelde maatregelen
liggen de vraagstukken vooral bij de
z.g. vergeten groenen en de grote
gezinnen. VoOr de grote gezinnen
zijn vooral van belang de maatrege
len betreffende de afschaffing van
de schoolgelden voor de lagere school
en de verlichting vóór de kosten
van de middelbare school. Dit laat
ste is vooral van belang vóór de
middengroepen. Vóór deze laatste
groepen is ook van belang de ver
dubbeling van de kinderaftrek van
af de leeftijd van zeventien jaar. De
verlichting van de inkomstenbelas
ting en loonbelasing is vóór deze
groepen zonde*- enige betekenis, om
dat deze verlichting alleen aan de
voet wordt eegeven d.w.z. dat deze
reeds ophoudt bij een salaris van ón.
geveer drieduizend gulden 's jaars.
WIJ KUNNEN BIJ DEZE maat-
regelen niet aan de indruk ont
komen, dat de nadruk vooral is ge
legd op de. klimaatverbetering in de
industrie. Deze klimaatverbetering
was inderdaad noodzakelijk. Maar
even noodzakelijk is een klimaatver
betering in de gezinnen vart de mid
dengroepen. Het accent ligt o.i. bij
deze compensaties al te sterk op de
bestrijding van de werkloosheid en
de industrialisatie, hoe belangrijk
deze dan ook is. De budgetaire mo
gelijkheden van het Rijk zijn be
perkt naar men zegt. Maar het staats
vermogen is de laatste drie jaar toe
genomen met 6 milliard. Het negatief
vermogen had echter in 1949 nog een
saldo van vijftien milliard, zodat dit
nu verminderd is tot 8 a 9 milliard.
Ook met deze cijfers dient men bij
de beoordeling hiervan rekening te
houden.
Kan de Staat met deze cijfers
voor ogen nu zeggen, dat men niet
teveel moet verwachten, omdat de
budgetaire mogelijkheden beperkt
zijn?
Dat men deze maatregelen niet
moet zien als een structurele belas-
tingpolitiek. maar als conjuncturele
politiek? Men moet ergens een bud
getaire grens stellen, maar die bud
getaire grens is voor verschuivingen
vatbaar, al naargelang de ernst en
het belang van de zaak, welke deze
verschuiving noodzakelijk maakt.
Men moet dan eenvoudig de voor-
en nadelen tegen elkaar afwegen en
tegelijkertijd opoassen. dat men zich
niet alleen blind staart op de strate
gisch belangrijke punten zoals nu
de industrialisatie en de werkgele
genheid om daarbij de positie van
verschillende volksgroepen te veel
uit het oo? te verliezen.
Wij bedoelen, dat klimaatverbe
tering niet mag lijden tot eenzij
dige maatregelen.
jyiEN KAN NATUURLIJK trach-
ten dit goed te praten met alge
meenheden als deze, dat belasting
maatregelen altijd een zekere grof
heid en algemeenheid hebben, dat
sommige maatregelen direct kunnen
worden doorgevoerd en anderen
een zekere aanlooptijd nodig heb
ben. Maar daarmee is men er niet.
Zeker niet in een tijd, waarin ver
lichtende maatregelen voor bepaal
de bevolkingsgroepen niet langer
kunnen worden uitgesteld.
En dat zijn in dit geval vooral
de grote gezinnen, die niet de dupe
mogen worden van de maatregelen
tot verbetering van het klimaat, tot
opvoering van de industrialisatie en
tot verbetering van de werkgele
genheid, die wij allemaal hoogst
noodzakelijk achten.
Men moet hierbij' met name niet
vergeten, dat .zo er een; -compensatie
In communistisch Oost-Berlijn hebben zich gisteren taferelen afgespeeld,
die tot voor kort niemand voor mogelijk gehouden zou hebben: duizenden
Oost-Duitse arbeiders riepen voor het regeringsgebouw om het aftreden
van het regiem van Grotewohl en om vrije en geheime verkiezingen. Des
middags en des avonds trokken opgewonden Berlijners met spandoeken,
waarop zij uiting gaven aan hun ontevredenheid, door de Sovjet-sector. En
de mogelijkheid bestaat, dat er vandaag algemeen in Oost-Berlijn wordt
gestaakt.
Vanmorgen zijn reeds Oost-Duitse politiemannen en duizenden Oost-
Berlijnse stakers in de nabijheid van de Oost-Duitse regeringsgebouwen
slaags geraakt.
De politie trok met gummiknuppels in gesloten gelid op tegen de stakers.
Sovjet-militairen stonden met machinepistolen voor de Sovjet-ambassade
op wacht. De relletjes braken uit in de Leipzigerstrasse. De arbeiders mar
cheerden gearmd naar de regeringsgebouwen onder het roepen van de leuze:
„Wij willen vrije verkiezingen". Op de hoeken van de straten stonden
vrachtauto's met Sovjet-soldaten, terwijl auto's met Volkspolitie zich naar
het Alexanderplein spoedden.
ten de mensen te overreden naar
Selbmann te luisteren. Men schreeuw
de: ,Wij zullen zelf uitmaken naar
Mie wij zullen luisteren!"
Stom van verbazing
De bewoners van de Sovjet-sector
sloegen gisteren de demonstranten
gade met open monden. Aanvanke
lijk meenden zij, dat de communis
ten weer eens iets nieuws op touw
gezet hadden. De Volkspolitie stak
namelijk geen hand uit. Maar uit
bet verloop der gebeurtenissen bleek
toch wel duidelijk, dat het protest
echt was.
In Bonn was men door de onver
wachte betogingen ten zeerste ver
rast. De socialist Ollenhauer zei:
„Het is de eerste maal, dat in de
Sovjet-zone zulk een spontanè mas
sademonstratie kon worden gehou
den. Dat drukt de gemoedsstemming
der Middelduitse bevolking uit". An
dere conclusies, die men te Bonn
trok, waren, dat de verdrukte Duit
sers op alarmerende wijze hun vrij
heidsverlangen hadden kenbaar ge
maakt en dat het regiem in de Sov
jet-zone zijn onhoudbaarheid had
bewezen.
De haard van de onrust was de
Stalin-Allee, meer bekend als Unter
den Linden. Deze brede boulevard,
die uitkomt op. de beroemde Bran
denburger Tor, werd tijdens de oor
log zwaar behavend. De laatste ja
ren wordt er veel opgebouwd. De
communisten maakten er een soort
showroom van en menige idyllische
reportage over de „socialistische op
bouw" was aan de Stalin-Allee ge
wijd.
Onlangs werden de werknormen
van de duizenden bouwvakarbeiders
verhoogd met tien procent. Dit is het
stelsel, dat de communisten ginds
„socialistische .wedijver" noemen en
wij hier „jaagsysteem". Reeds enige
weken morden de Oostduitse arbei
ders tegen deze normverhoging en
nadat de Socialistische Eenheidspar
tij de afgelopen dagen reeds zo me
nige politieke salto had moeten ma
ken, kwam het verzet der bouwvak
arbeiders gisteren tot uitbarsting.
Duizenden arbeiders aan de Sta
lin-Allee legden in de middag het
werk neer en marcheerden met span
doeken in de richting van het rege
ringsgebouw aan de Leipzigerstrasse.
Onderweg sloten velen zich aan.
Voor het regeringsgebouw schreeuw
de de menigte: ,Wij willen hogere
lonen". Toen de minister voor het
mijnwezen, Selbmann, naar buiten
kwam om de arbeiders te sussen,
werd er geroepen: ,Wü zijn niet al
leen tegen de normverhoging, wij
willen ook vrij zijn!", „Geef ons vrije
en geheime verkiezingen".
HARDE WOORDEN
Overigens negeerden de arbeiders
Selbmann en riepen om premier
Grotewohl en partij-secretaris Ul-
bricht. Andere communistische lei
ders, onder wie vice-premier Rau,
verschenen voor de ramen en tracht-
zou worden gegeven van 10 pet. de
toestand voor de middengroepen nog
steeds in geen enkel opzicht zou wor
den verbeterd en deze er nog even
slecht aan toe zouden zijn als voor
heen. Maar als deze compensatie
bovendien geen compensatie zou zijn
voor 'de volle 100 pet., dan zouden
deze groepen er wéér slechter aan
toe zijn en dat is met de positie,
waarin deze groepen reeds verkeren,
niet te aanvaarden.
Ons bezwaar tegen de huurverho
ging is, dat er een vast huurbeleid
ontbreekt, ons bezwaar tegen de com
pensaties is dit, dat er eenzelfde be
leid ontbreekt ten aanzien van. de
middengroepen. En hierover zal ook
na het indienen van deze ontwer
pen het laatste woord nog wel niet
zijn
Ten slotte slaagde minister Selb
mann er in te midden der menigte
op een tafel te klimmen. Hij begon
,,Ik ben óók een arbeider geweest".
Men onderbrak hem: maar dat
ben je vergeten". Selbmann wilde
duidelijk maken, dat wat de Stalin-
Allee betreft het verzet tegen de
normen gerechtvaardigd was. Maar
steeds werd hij onderbroken. .On
zin", riep men. „Wij zijn niet de
Stalin-Allee, maar heel Berlijn, wij
zijn heel Duitsland. Wij willen ver
kiezingen. Treed af. treed af!"
Een stucadoor in een werkbroek
en met bloot bovenlijf sprong op de
tafel en duwde de minister er af,
schreeuwende: „Wat je ons zegt, in-?
teresseert ons niet. We willen vrij
zijn!" Een ander riep: „Dit is een
volksopstand!"
BAKZEIL
Op dit moment arriveerde er
Volkspolitie, die het regeringsgebouw
afzette, doch overigens niet ingreep.
Radiowagens van de politie maak
ten bekend: „De regering zal de
werknormen verlagen. Ga terug naar
je werk. Stel je kameraden niet te
leur".
Hoewel de Oostduitse regering op
het punt der normen dus bakzeil
had gehaald, was de menigte niet
tevreden. Men vormde weer een op
tocht. Iemand riep: .Kameraden, wij
krijgen hier niet wat wij eisen. Wij
Hij heeft er bibberatie van
staken door. Morgen zal er een al
gemene staking zijn in heel Oost-
Berlijn". Deze mededeling werd met
donderend applaus ontvangen.
Later kwam er een communiqué van
de S.E.D., waarin de verhoging der
prestatienormen een ernstige fout
werd genoemd. Arbeiders, die zich
vrijwillig tot harder werk hadden
verbonden, verdienden lof. Doch het
verhogen der normen langs admini
stratieve weg was .onjuist. Alle ar
beiders werden opgeroepen zich te
verenigen rondom de regering en
de provocateurs, die wanorde tracht
ten te zaaien, uit te roeien.
ZINGEND IN DE AVOND
Maar des avonds heerste er in Oost-
Berlijn nog steeds een vreemde
stemming. Duizenden zingende Oost-
berlijners trokken door de Stalin-
Allee achter een groep van ongeveer
300 jonge stakers, die zongen „Vrede
en een beter leven". De betogers
klapten op de maat in de handen en
schudden met hun vuist naar politie
mannen, die zwijgend toekeken.
De betogers trokken in de rich
ting van Karls'horst, de zetel van de
Sowj et-autoriteiten in Oost-Duits-
land. De verkeerspolitie zette op
belangrijke kruispunten het verkeer
stop, zodat de betogers ongehinderd
konden passeren.
Het nieuws van de staking was als
een lopend vuurtje door Oost-Ber
lijn gegaan. Achter de rij stakers
reeds een lange rij belangstellenden
in taxi's, auto's en met motorfietsen.
Een correspondent van Reuter
seinde, dat hij slechts zeer langzaam
door de Stalin-Allee kon rijden en
dat opgewonden voorbijgangers hun
hoofd door de portierraampjes van
zijn wagen staken om te zeggen: „Ze
hebben gelijk hoor, zij hebben ge
lijk".
Toen de demonstranten op weg
naar Karlshorst een vrachtauto met
volkspolitie passeerden, schreeuwden
zij: „Weg met het volksleger, weg
met de volkspolitie".
Zeshonderd leden der Freie Deut
sche Jugend leidden een tegendemon-
stratie met leuzen als „Wij hebben
vertrouwen in onze regering".
Maar tot laat in de avond werd er
in de Oost-Berlijnse straten gedebat
teerd. Telkens vormden zich grote
groepen demonstranten. Waar men
rode vlaggen zag, werden fluitcon
certen aangeheven. Communistische
affiches werden afgerukt.
GEVECHTEN IN DE STRATEN.
Na het vernielen van winkelruiten
in de Leipzigertrasse, viel de politie
de stakers met gummiknuppels aan.
Talloze betogers werden gewond. Het
merendeel van hen werd door mede
betogers naar de Amerikaanse sector
van Berlijn gebracht en vandaar
door de West-Berlijnse politie naar
ziekenhuizen.
Gp de hoek van de Friedrichstrasse
en de Zimmerstrasse, niet ver van
de regeringsgebouwen, verbrandden
verscheidene duizenden stakers rode
vlaggen en zij staken een houten
politiebarak, die enige tijd geleden
was opgetrokken om dienst te doen
als controlepost bij de sectorgrens,
in brand. De barak brandde geheel
af. Ook vernielden de stakers grens-
aanduidingen.
Een betoger, die door de Oost-
Berlijnse politie was gearresteerd,
werd door andere stakers bevrijd.
Een functionaris van de commu
nistische partij, die trachtte het
woord tot de betogers te richten,
werd in de Amerikaanse sector ge
sleept, waar hij door de West-Ber
lijnse politie in bescherming werd
genomen.
Hedenmorgen voegden zich duizen
den andere Oostberlijners bij de
demonstrerende stakers.
Op een afstand van bijna twee
kilometer van de plaats van de on
geregeldheden werd het verkeer
stopgezet.
Een uur lang viel een stromende
regen, zodat de stakers doorweekt in
de Leipzigerstrasse, de regeringswijk,
aankwamen.
De kern van de betogende arbei
ders bestond uit verscheidene hon
derden jonge arbeiders en leerlingen
van allerlei vakken. Een van de sta
kers zeide, dat arbeiders van ver
scheidene grote fabrieken zich bij de
stakers hadden gevoegd.
Honderden jonge communisten in
blauwe hemden, leden van de „Freie
Deutsche Jugend', 'trachtten de sta
kers aan te vallen, toen laatstge'
noemden het ministerie van econo.
mische zaken en wederopbouw in de
Leipzigerstrasse naderden.
De stakers wierpen de politie met
stenen en vernielden barricaden, en
ruiten van staatswinkels.
Om negen uur 's ochtends kwamen
zeven Sovjet-pantserauto's met Sov
jet-soldaten voor de Oostduitse kan
selarij aan.
„WEG MET DE REGERING".'
Tegen tien uur hadden zich nog
meer stakers bij de betoging aange
sloten. Ieder half uur trokken nieuwe
massa's stakers en betogers naar de
plaats, waar de ongeregeldheden het
hevigste woedden, het ministerie van
economische zaken en wederopbouw.
De politie uit alle wijken van
Oost-Berlijn stond nauw aaneenge
sloten rondom het gebouw, terwijl de
menigte met stenen naat de ruiten
wierp en riep: „Er uit met hen", en
„Weg met de regering".
Chauffeurs van politie-auto's reden
met volle vaart op de stakers in.
Verscheidene stakers werden
wond. Een man werd overreden, toen
een vrachtauto recht op een groep
met stenen gooiende mannen inreed.
Voor de Sowjet-ambassade op de
Unter den Linden stonden Sowjet-
soldaten, die met drie vrachtauto's
waren aangevoerd. Tegen tien uur
had zich een groep van honderden
zwijgende mensen voor het impo
sante gebouw verzameld.
I
Deze Romeinse straatwerker beheerst
zijn vak, hij hanteert zijn drilboor
zoals dat behoort en deze foto
toont U, wat er met het bovenste
gedeelte van zijn lichaam gebeurt,
gedurende het één vijfde deel van
een seconde, dat de fotograaf belicht
te. Alleen het kijken naar al die tril
lertjes bezorgt ons al hoofdpijn. Ter
loops gezegd: Publieke Werken in
Rome, Amsterdam en Den Haag
schijnen wonderwel overeen te ko
men in ideeëD over het opbreken van
straten in de zomerEn misschien
zijn er nog wel meer plaatsen van
die trant.
weer;
(Geldig van Woensdagavond tot
Donderdagavond. Opgemaakt te
lü r).
KANS OP BUIEN.
Veranderl jke bewolking met
een kans op regen- of on
weersbuien. Zwakke tot matige
wind in hoofdzaak tussen Zuid
en Oost. Dezelfde temperaturen
als vandaag of iets hogere.
Voor de eerste maal sedert de oorlog hebben Dinsdagmiddag Oost-Berlijnse arbeiders een massa-betoging
gehouden tegen de Oost-Duitse regering. Voor de regeringsgebouwen in het centrum van Oost-Berlijn eisten
duizenden bouwvakarbeiders, die het werk hadden neergelegd uit protest tegen verhoging der prestatienormen
aftreden van de regering en vrije, geheime verkiezingen. Hier zien we protesterende bouwvakarbeiders
in de Stalin-allee, waar veel bouwwerken worden uitgevoerd. TELOFOTO.
18 Juni: zon op 4.19 en onder 21.03;
maan op 11.44 en onder 0.03 uur.
Het weer in Europa
De weerrapporten van hedenmor-
gen 7 uur luiden
weer
temp.
HELSINKI
onbewolkt
20 C.
STOCKHOLM
zwaar bew.
24
OSLO
zwaar bew.
22
KOPENHAGEN
regen
20
AMSTERDAM
zwaar bew.
18
EDINBURGH
regen
16
LONDEN
regen
18
LUXEMBURG
zwaar bew.
18
PARIJS
half bew.
19
BORDEAUX
regen
20
GRENOBLE
regen
22
NICE
regen
22
GENEVE
zwaar bew.
22
ZUERICH
zwaar bew.
23
LOCARNO
regen
20
FRANKFORT
geheel bew.
22
MUENCHEN
zwaar bew.
18
WENEN
zwaar bew.
24
INNSBRUCK
zwaar bew.
23
ROME
onbewolkt
25
Onbestendig weer
duurt voort
Sedert enkele dagen staat het weer
in ons land onder invloed van een
lagedrukgebied boven de Britse
eilanden, dat plaatselijk regen en
onweersbuien veroorzaakte, die
echter afgewisseld werden door op
klaringen. Nabij het centrum van
de depressie was het weer echter
veel slechter; zowel boven Schot
land als boven Engeland kwam
langdurige regenval voor en werden
hoeveelheden van 10 tot 20 mm ge
meld. Mooi en warm zomerweer
kwam alleen voor in Spanje langs de
Riviera, in Polen en Midden-Rus
land, maar ook in Noord-Scandina-
vië, waar binnen de Poolcirkel maxi
mum temperaturen van 26 graden
werden gemeten.
Hoewel het lagedrukgebied bij
Schotland zich nu langzaam van ons
verwijdert, naderen op de Oceaan
nieuwe actieve storingen, die moge
lijk morgen reeds het weer in ons
land zullen gaan beïnvloeden. Een
en ander heeft tot gevolg dat de
neerslagkansen voor de komende
paar dagen tamelijk groot zijn, zo
dat op onbestendig weer gerekend
moet worden.
De arbeid heeft bittere
doch zoete vruchten.
