Het gemeenschapskarakter der onderneming
Problemen van 'n nieuw
Burgerlijk Wetboek
Inlichtingen
per automaat
Cs Ck a&n>t(rc/i£
Pruisisch generaal geniet
een Nederlands pensioen
Aarzelende huurpolitiek
heeft krotten tot gevolg
Geen nieuwe
slachtoffers
WOENSDAG 20 MEI 1953
BE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
Een studie-terrein, waarop nog nauwelijks
de eerste stappen zijn gezet
Te weinig en
te veel bemoeizucht
Als gevolg *van een aanvankelijk
breder opgezet initiatief is enige ja
ren lang op initiatief V3n het Studie
centrum Arbeidsvraagstukken regel
matig overleg gepleegd tussen een
aantal Katholieke geleerden.
Als vrucht van zijn beraadslagin
gen heeft deze studiekring een rap
port over het gemeenschapskarakter
der onderneming gepubliceerd.
Aan het rapport ontlenen wij het
volgende:
Het gevaar bestaat, dat men onder
dekking van de gemeenschapsvlag
iedere lading gaat vervoeren, zodat
de mogelijkheid van een misgroei der
sociale ontwikkeling niet denkbeel
dig is, maakt een diepgaande bezin
ning op het gemeenschapsbegrip en
zijn consequenties noodzakelijk. De
foede bedoeling, die bij velen echter
Uhgetwyfeld aanwezig is wanneer zij
spreken van de onderneming als ge
meenschap en die gezien moet wor
den als een gezonde reactie op het
29e eeuwse individualisme zal echter
van wetenschappelijke zijde leiding
moeten ontvangen, wil zij niiet in het
moeras der begripsverwarring blijven
steken of op een dwaalspoor worden
gebracht.
Een omschrijving van de moderne
onderneming en haar doelstellingen
gezien van solidaristisch standpunt
zou als volgt kunnen luiden:
De onderneming is een organisa
tie van personen in hun werkzaam
heden en kapitaal, die tot doel
heeft ,een uit moreel oogpunt ver
antwoorde bijdrage te leveren tot
het totaal maatschappelijk fonds
van bevredigingsmiddelen, m.a.w.
te voorzien in redelijke behoeften
der samenleving (objectief doel)
met h<et oogmerk om door
een rechtvaardige verdeling van
de opbrengst en het bevorderen
van de goede onderlinge verhoudin
gen binnen de arbeidsgemeenschap
een bron van passend menselijk
welzijn te zijn en te blijven voor
hen, die ertoe behoren (subjectief
doel).
Het zal moeilijk zijn hieraan in dit
stadium van de ontwikkeling nog iets
essentieels toe te voegen.
Men kan natuurlijk wel zeggen, dat
de onderneming meewerkt aan de
opbouw van de maatschappelijke or
de, dat zij werkgelegenheid verschaft
en. dat zij de welvaart van een be
paalde gemeente of een bepaald land
bevordert, maar dan bekijkt men
haar als deel van de gehele économi
sche en maatschappelijke orde.
Het verschaffen van werkgelegen
heid en het bevorderen van de wel
vaart zijn even zoveel doeleinden, die
de overheid (eventueel in ruimere zin
genomen) rechtstreeks intendeert ter
bereiking van het bonum commune
van een gemeenschap van hogere or
de, en tenslotte *ran de staat. Zij lig
gen boven het niveau van de onder
neming. Vandaar, dat het algemeen
welzijn niet in de doelstelling der
onderneming voorkomt. Bij het stre
ven naar haar eigen doel moet zij
echter het algemeen belang in acht
nemen.
Deze analyse maakt duidelijk, dat
de onderneming geen puur economi
sche categorie is, die slechts winst
maken tot doel zou hebben.
Sedert de tweede wereldoorlog be
gint de gemeenschapsgedachte voor
al ook in de practijk veld te vinnen.
Wel is het vaak meer een gevoels
kwestie dan een scherp inzich. in be
tekenis en consequenties van de toe
passing van dit begrip op de onder
neming.
De problemen, die hier om een op
lossing vragen, zijn van drieërlei
aard:
le. De sociale en sociaal-psychologi
sche problemen, die binnen de
arbeidsgemeenschap der onderne
ming besloten liggen.
Deze vraagstukken zijn in het ver
leden in ernstige ïate verwaarloosd.
Het gaat hier om een heel complex
van zeer ingewikkelde vraagstukken.
Het inzicht in hun importantie en in
de wijze, waarop zij kunnen worden'
opgelost, baant zich slechts zeer ge
leidelijk een weg en is zeker nog lang
niet ten volle bereikt.
Het mag een dure plicht van de
verantwoordelijke leiders der onder
neming worden genoemd, dat zij zich
ernstig met deze vraagstukken bezig
houden en aan hun oplossing mede
werken.
2e. De vraagstukken, die betrekking
hebben op de plaats, welke de
factor arbeid (leidinggevende, or
ganiserende en uitvoerende) in
de onderneming dien., in te ne
men en op de invloed, die aan
deze factor moet worden toege
kend.
e medezeggenschap vormt him:
het centrale probleem. Een diepgaand
onderzoek moet worden ingesteld
naar de gronden die het recht op me
dezeggenschap funderen, naar het
doel, dat men er mee wil bereiken
en naar de wijze, waarop zij doelma
tig kan worden doorgevoerd.
3e. De vraagstukken, die betrekking
hebben op de bevoegdheidsgren-
zen der onderneming op sociaal'
en paedagogisch terrein.
De betekenis van bepaalde activi
teiten voor het bereiken van dit doel,
m.a.w. hun noodzakelijkheid, hum
wenselijkheid, hun overbodigheid t.a.
v. dit doel zijn bepalend voor de be
voegdheid van de onderneming.
Beweegt zij zich op terreinen, die
geen rechtstreeks verband met het
aangegeven doel der onderneming als
arbeidsgemeenschap hebben, dan
overschrijdt zij de grenzen van haar
bevoegdheid, zoals zij anderzijds te
kort schiet, wanneer zij niet kracht
dadig dat doel nastreeft.
Vraagstukken als: kadervorming
door de onderneming, het brandend
probleem der personeelsvereniging,
evenals dat der inmenging van de on
derneming in het persoonlijk- en ge
zinsleven van de werknemer, vragen
hier om een oplossing.
Een zeer breed arbeidsveld voor
sociologen, economisten, psychologen
en paedagogen, waarop nog nauwe
lijks de eerste stappen gezet zijn, ligt
hier nog open en vraagt dringend om
bewerking.
De zoekende vreemdeling zal in de
Nederlandse steden steeds meer in
een handomdraai, of eigenlijk in een
„knopomdraai" en zonder taalmoei
lijkheden antwoord op zijn vragen
kunnen krijgen. Een Noorse uitvin
der, die zijn patent aan Nederland
afstond, construeerde namelijk een
eenvoudige automatische stadsgids,
die thans alom wordt aangebracht.
Rotterdam en Schiedam kregen de
primeur van deze apparatuur. In
Den Haag zijn zij thans opgesteld bij
de beide stations en op het Valken -
bosplein. Stadsgidsen staan voorts
in de hallen van grote openbare in
stellingen, zoals in banken, en ook
de Hofweg zal met zo een automati
sche stadgids worden verrijkt.
Binnenkort zulen ook Uitrecht en
Amsterdam aan de beurt komen om
deze handige informator, die dag en
nacht klaar staat, binnen de stads
grenzen te bezittten.
De basis van de „Stadsgids" is een
stratengids. Indien men èen eenvou
dige code van een bepaalde straat
vindt, draait men aan een knop tot
dat een doorzichtige lineaal het ge
zochte punt op de stadskaart aan
wijst. Tevens zijn dan tramnummers
of busletters van de verbindingen be
kend. Vragen wordt dus overbodig.
De aanwijzingen voor de zoekenden
zijn in het Nederlands, Duits, Frans
en Engels gesteld.
Aan deze stadsgids is tevens een
„branche-register" verbonden, waar
op men dadelijk een hotel, bank of
bedrijf, alsmede de weg er heen kan
vinden, reclame ziet men er niet op.
Dit „vreemdeling help u zelf'-sys-
teem voldoet in Noorwegen en el
ders zo goed, dat men het in Neder
land op zo groot mogelijke schaal
gaat invoeren, speciaal in drukbe
zochte centra.
Kamercommissie
is het niet met
alles eens
Verschenen is het eindverslag van
de vaste commissie voor privaat- en
strafrecht uit de Tweede Kamer
over de nota over het nieuwe Bur
gerlijk Wetboek en over de eerste
reeks vraagpunten.
In de eerste plaats werd de vraag
besproken of het wenselijk is, ook
de materie van het huidige Wetboek
van Koophandel en de wettelijke re
gelingen omtrent de rechten van de
scheppende mens in het nieuwe Bur
gerlijk Wetboek op te nemen.
Onder de juristen bestaat reeds
lang een communis opinio omtrent
de wenselijkheid van samenvoeging
van Burgerlijk Wetboek en Wetboek
van Koophandel.
De hoofdvraag, aldus werd van de
zijde der regering verklaard, is in
derdaad, of opneming van het Han
delsrecht in het Burgerlijk Wetboek
tot vertraging zou leiden. Op deze
vraag werd van regeringszijde, wat
het ontwerpen betreft, een ontken
nend antwoord gegeven.
Naar de overtuiging der regering
is opneming van de regelen omtrent
de rechten van de scheppende mens
in het Burgerlijk Wetboek noodza
kelijk, althans, voor zover deze re
gelen van burgerrechtelijke aard zijn.
Na deze uiteenzetting verklaarde
de commissie zich met de opneming
van het Handelsrecht en de regelin
gen betreffende de rechten van de
scheppende mens te kunnen vereni
gen.
Notariële akte bij overdracht.
Wat de noodzakelijkheid betreft
van een notariële akte bij overdracht
van onroerend goed, konden de
commissie en de regering het niet
eens worden.
Van regeringszijde werd het stand
punt gehandhaafd, dat weliswaar in
beginsel overdracht bij notariële ak
te behoort te geschieden, doch dat
het om practische reden wenselijk is
daarop uitzonderingen mogelijk te
maken.
Enige leden der commissie hielden
vast aan hun opvatting dat de rechts
zekerheid het voorschrijven van een
notariële akte eist en dat er geen
aanleiding bestaat tot het maken van
uitzonderingen.
Re gisterpandrecht
De commissie is door de uiteenzet
ting der regering ook niet overtuigd,
dat een regeringspandrecht nodig is
en in de praktijk zal voldoen. De
meerderheid harer leden zou de re
gel van artikel 1198, lid 2. B. W., al
gemeen gehandhaafd zien zodat
geen registerpand wordt ingevoerd
cn meende, dat daarnaast het re
gelen van eigendomsoverdracht tot
zekerheid aanbeveling verdient.
Hoewel de commissie dus in het
algemeen geen voorstander was van
een registerpand, meende zij, dat
wel plaats is voor een uitzondering
ten gunste van verpanding van een
handelszaak, n.l. door aantekening
daarvan in het reeds bestaande
handelsregister.
Voorts werd uit de commissie ui
ting gegeven aan de vrees, dat de re
geling voor de overdracht van de
handelszaak, waarbij er van uitge
gaan wordt, dat de handelszaak een
zekere zelfstandigheid bezit zonder
een rechtspersoon te zijn, zal leiden
tot allerlei onzekerheid, omdat op
deze wijze een tussenvorm tussen 'n
rechtspersoon en een natuurlijk per
soon ontstaat.
Van de zijde der regering werd
hierop geantwoord, dat de handels
zaak inderdaad geen rechtspersoon
zal worden, doch, dat daarvan geen
onzekerheid gevreesd behoeft te
worden.
85ste lijst slachtoffers
watersnood
NIEUWERKERK.
de Jonge, Kuintje, Johanna, geb.
27.11.1885; van der Weijde, Jacob
Maarten, geb.: 7.6.1946.
OUDE TONGE.
Stassen-Jansen, Janna, geb. 9.11.
1923.
RAMPENFONDS 112.6 M1LLIOEN.
Tot gistermiddag was bij het Na
tionaal Rampenfonds een bedrag van
112.6 millioen gulden binnengeko
men. Sinds de vorige opgave is er
dus een bedrag van 200.000.bij
gekomen.
DE STEENTJES-ACTIE NOG NIET
VOLTOOID.
Tijdens een persconferentie heeft
de heer A. M. Bergers, de voortvaren
de voorzitter en vindingrijke initia
tiefnemer van de Katholieke Natio
nale Bond voor E.H.B.O., meegedeeld,
dat thans alle onverkochte steentjes
uit de succesrijke Kromstaf-actie zijn
„doorgelicht". Bij die gelegenheid is
gebleken, dat tal van prijzen niet zijn
toegekend. Overigens werd er op ge
wezen, dat vele winnaars van prijzen
zich nog niet hebben gemeld; onder
dezen is bijvoorbeeld de winnaar van
een der hoofdprijzen.
Verder heeft de heer Bergers zich
de medewerking verzekerd van een
in hoofdzaak uit journalisten bestaan,
de jury, die de best verschenen re
portage van de voorbereidende actie
zal bekronen. De prijs zo werd be
kend gemaakt zal bestaan uit een
vacantiereis voor twee personen naar
Oostenrijk.
„NOODKIST" DIT JAAR IN
ST. SERVAAS-PROCESSIE.
Ter gelegenheid van het eeuwfeest
herstel bisschoppelijke hierachie zul
len in de St. Servaas-processie te
Maastricht op tweede Pinksterdag,
de relieken van de bisschoppen van
Tongeren en Maastricht alsmede de
„noodkist" worden meegedragen.
De eerste groep bestaat uit de re
lieken van de H. Martinus, H. Theo-
dardus, H. Maternus, H. Dominicus,
H. Hubertus, H. Lambertus, H. Re-
maclus en van de H.H. Monolphus,
Gondulphus, Candidus en Valenti-
nus; verder de borstbeelden met re
lieken van de H. Monulphus, H. Gon
dulphus, H. Candidus, H. Valentinus,
H. Martinus, H, Amandus en van de
H. Lambertus met parochiegroep.
In de tweede groep gaan mee de
relieken van St. Servaas, eerste bis
schop van Maastricht.
Dan volgt de „noodkist", een rijk
versierd; schrijn van verguld koper
uit de twaalfde eeuw, waarin ge
deeltelijk de lichamen en kleren van
de H. Servatius en de H. Martinus.
Dit kostbare schrijn wordt noodkist
genoemd omdat ze in tijden van gro
te nood biddend door de stad wordt
gedragen. Tot slot nog de pelgrims
stok en de bisschopsstaf van St. Ser
vaas.
Rekenkamer rapporteert cijferreeks
Het leger schilde dun en verkocht duur!
Waardeloos schilderij
Kath. Aannemers en Patroonsbond vergaderde
De moord te Berkel
Arts eerst in Sept.
voor de rechtbank
De dagvaarding tegen de Belkelse
arts, die verdacht wordt zijn vrouw
met cyaankali vergiftigd te heb
ben, is na een protest van zijn ver
dedigers ingetrokken. De dagvaar
ding was uitgevaardigd voor 28 Mei
a.s., maar de verdedigers hebben in
een bezwaarschrift kenbaar ge
maakt,, dat hier van moord geen
sprake kan zijn, hierin gesteund
door een verklaring van een oud
hoogleraar, wiens advies zij inge
wonnen hadden. De rechtbank zal
nu eerst over het bezwaarschrift
moeten oordelen, zodat verwacht
wordt, dat de Berkelse arts niet voor
September a.s. voor de rechtbank
zal verschijnen.
Bij de opening van de 31ste alge
mene jaarvergadering van de Neder
landse Katholieke aannemers- en pa
troonsbond, welke gisteren en
vandaag -te 's-Hertogenbosch
wordt gehouden, merkte de bonds
voorzitter omtrent de werkgelegen
heid in het bouwbedrijf op, dat de
overheidsmaatregelen om de werk
loosheid in het bouwbedrijf tegen te
gaan niet zonder meer de volledige
instemming van de bond hebben.
Men dient niet alleen werkgele
genheid te scheppen voor de werk
nemers. Spr. achtte het mogelijk, dat
het woningprobleem eerder zou zijn
opgelost dan statistische cijfers doen
vermoeden.
De aarzelende huurpolitiek heeft
tot gevolg, dat ons land eerlang met
een bouwvallig woningbezit en een
nijpend krotten-probleem te kampen
zal hebben.
Spr. hoopte, dat de door de minis
ter van Wederopbouw en Volkshuis
vesting ingestelde commissie krot
opruiming en sanering een behoor
lijk plan ter tafel zal brengen.
De krot-opruiming, de sanering
HANDELSVERENIGING
„ST. CHRISTOFFEL"
In de voortgezette vergadering van
de Katholieke Vereniging van han
delsvertegenwoordigers en aanver
wante beroepen „St. Christoffel", te
Utrecht gehouden, werd met alge
mene stemmen een motie aangeno
men, waarin het hoofdbestuur werd
opgedragen te ijveren voor een spoe
dige totstandkoming van een con
centratie der bonden van hoofdar
beiders, aangesloten bij de K.A.B.
Het jaarverslag van de secretaris,
de heer C. Bekkering, gewaagde van
een vruchtbaar verenigingsjaar. Het
aantal leden steeg met 59 tot 2468;
het aantal afdelingen vermeerderde
met twee, namelijk Bilthoven en
Delft. De bestuursverkiezing had tot
resultaat, dat de aftredende leden C.
Bekkering, secretaris en J. N. Kap-
pelhof bij enkele candidaatstelling
werden herkozen. In de vacature
lid-handelsagent werd voorzien door
de verkiezing van de heer P. B. Mid
delkoop te Utrecht.
(Volksk.)
De Algemene Rekenkamer heeft
haar jaarlijks rapport weer de we
reld ingezonden cn zoals uit het lij
vig boekdeel blijkt, wordt er in Ne
derland nog steeds te veel geld uit
gegeven aan zaken, die dergelijke
uitgaven niet verantwoorden en is de
Kamer nog steeds niet helemaal te
vreden met de wijze, waarop de de
partementen en Rijksdiensten met
de aan haar toevertrouwde belas
tinggelden omspringen.
Zoals ook al eens in een vroeger
rapport tot uiting was gekomen,
sprak de Kamer ook nu weer haar
verbazing uit over een lijfrente, die
nog steeds aan de familie- van een
Pruisisch generaal betaald wordt
Deze generaal had in 1814 een aan
deel gehad in de bevrijding van Ne
derland en de toenmalige regering
had hem en zijn nageslacht een lijf
rente geschonken. De Kamer is ech
ter van oordeel, dat deze verplich
ting door de laatste oorlog is komen
te vervallen.
Zo gewonnen, zo geronnen.
En welke hoopvolle cijfers kon
de Kamer in het gedeelte van haar
overzicht schrijven, dat gewijd was
aan de efficiency bij het leger. .Met
kennelijke voldoening schreef dit
meest gezaghebbende controle-
lichaam in Nederland, dat er op le-
gerlevensmiddelen 34.000,be
spaard was; het vervoer van werk
lieden voor het leger had 15.000,
minder gekost; de spoeling had
7.000,meer opgebracht en door
dat de aardappelen dunner geschild
waren en de groenten zuiniger
schoongemaakt was, had het rijk
14.000,bespaard. Hoe heerlijk
zou het nu voor de Rekenkamer ge
weest zijn, wanneer zij deze bedragen
had kunnen optellen en had kunnen
melden, dat er dus ƒ70.00 bespaard
was, maar het bloedend hart moest
men een regel verder schrijven, dat
een departementale afdeling de
schranderheid bezeten had om een
waardeloze licentie vOOr vliegtuig
bouw te kopen voor de aantrekkelijke
prijs van 150.000,zodat alleen al
van deze twee postjes de efficiency
aan belastingbetalend Nederland
ƒ80.000,— heeft gekost.
Oorlogsschade nog een zere plek.
In diverse hoofdstukken van het
verslag komt het misnoegen yan de
Kamer over de afhandeling van oor
logsschaden, rechtsherstelaangelegen-
heden en wat dies meer zij, onom
wonden aan het licht.
Zij dringt aan op zo snel mogelijke
voorzieningen.
Ook acht zij een grotere controle
op de uitgaven van semi-ryksinstel-
lingen zoals P.T.T. zeer ge
wenst.
Een apart verhaal vormt de ge
schiedenis van de tijdens de oorlog
aangekochte „Voetenwassingen" van
Vermeer. Een der departementen
kocht tijdens de oorlog dit schilderij
voor ƒ1.300.000,Na de oorlog
bleek, dat het een product was uit de
geruchtmakende vervalsingsaffaire
van Han van Meegeren. Het schil
derij werd, nadat deze zaak aan het
licht was gebracht, ineens practisch
niets meer waard en het departe
ment wilde dit plotseling waardeloze
schilderij -graag kwijt. Men is met de
kunsthandelaar, die het doek volko
men te goeder trouw had verkocht,
gaan praten en het slot is, dat het rijk
ongev.eer een millioen gulden op deze
oorlogskoop zal bijleggen.
Afrika heeft een
stem in de Kroning
en de woning-verbetering achtte spr.
belangrijke bijdragen voor de werk
gelegenheid voor het midden- er
kleinbedrijf.
Het kleiner worden van de gemid
delde woning-inhoud achtte spr. een
gevaar voor de volkshuisvesting.
Wanneer men architectonisch diffe
rentiatie in de nieuw te bouwen wo
ningen brengt, opent men de moge
lijkheid grotere woningbouw-objec-
ten aan te besteden in kleinere per
celen.
KONINGIN EN PRINS NAAR
IJMULDEN
De Breedband-walserijen te LJ-
muiden zullen 25 Juni a.s. officieel
in bedrijf worden gesteld in tegen
woordigheid van H. M. de Koningin
en Z. K. H. Prins Bernhard.
Klaas Carel Faber en Hubertus
Bikker zullen voorlopig in Duits
land in arrest worden gehouden, zo
verneemt D.P.A. vhn bevoegde zijde
te Düsseldorf. Officieel is. verklaard,
dat er nog geen besluit genomen is
omtrent de vraag of de uitlevering
van Bikker toelaatbaar is. Het
„Oberlandgericht" van Düsseldorf
heeft ook nog geen besluit genomen
ten aanzien van de uitlevering van
Faber.
Vergiftiging Schoonhoven
Op medisch advies is gisteren een
patiëntje van de worstvergiftiging te
Schoonhoven naar het ziekenhuis te
Gouda "overgebracht. Overigens heb
ben zich gisteren geen nieuwe ver-
giftigingsgevallen voorgedaan. Men
hoopt dat het aantal slachtoffers zich
niet verder zal uitbreiden. Het ge
meentebestuur is niet overgegaan
sluiting van scholen voor te schrij
ven, doch heeft aan de hoofden ver
zacht leerlingen uit besmette gezin
nen tot nader order niet tot de lessen
toe te laten.
Ook een detachement, samengesteld
uit troepen uit Oost-Afrika, Aden en
Somaliland zal deelnemen aan de
Kroningsplechtigheden in Engeland,
als onderdeel van het Koloniale Con
tingent. Bij de aankomst van de
troepen in Southampton toonde Ser
geant-Majoor Chebkwomy Soo van
de „King's African Rifles", dat ook
Afrika een stem heeft in het kapittel.
Serg.-Maj. Chebkwomy Soo heeft o.a.
deelgenomen aan de maatregelen
tegen de Mau Mau terroristen.
tGYPTt 4950
j\RN DE OEVER VRN DE
NÜL UGT NOG HEDEN
TEN DRGE HET R'JK VRN
Phrrro Tutrnkofeï
DRRR ZUN LRND DOOR
UITGESTREKTE WOEST'J-
NEN VHN DE MODERNE
WERELD iS HEG E ZON -
DERD, IS DE PMRRRO ER
IN GE SLR RGD DE OUDE
EarpriscHE beschrv/ng
in 2un ruk te bewrren
O, edele Pharao Tulankoffi, mag ik u om c
poezelige hand van uw dochler, Prinses
Banvlonvragen? y
