Honderd jaar Apostelkerk van Haarlem herdacht! het voormalige kamp Amersfoort
Het „Wilhelmus" ruiste onder de
welving van de nieuwe St. Baaf
Klok voor Echternach van
het Nederlands Episcopaat
De Kardinaal-Legaat hield toespraak
over Radio Luxemburg
VRIJDAG 15 MEI 1953
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGINA 1
li j j n it i ii i l j LilDr. Drees onthulde monument in
Honderden waren op Hemelvaarts
dag: naar Amersfoort gekomen, om in
de omgeving: van het voormalige Po-
ltzeilischcs Durchgangslager de in
wijding bij te wonen van een monu
ment ter nagedachtenis van de in de
oorlog in het concentratiekamp
Amersfoort omgekomen Nederlan
ders en Russen. Het monument,
voorstellende een man uit een con
centratiekamp, werd in opdracht van
het comité „Monument Kamp Amers
foort" vervaardigd door de Amster
damse beeldhouwer Frits Sieger.
Het monument vormt de centrale
figuur v$n de omgeving, die van van
daag af als de aan» de gevallenen ge
wijde plaats wordt gezien. Aan de in
gang van deze plaats staat een zuil,
waarop de woorden zijn ingebeiteld:
„Zij. die in de jaren 19401945 hier
werden omgebracht, hebben met
bloed deze grond geheiligd. Hun of
fer zij het nageslacht een lichtend
voorbeeld".
Het beeld staat aan het einde van
de schietbaan, waar velen voor het
vuurpeloton hun leven hebben gela
ten. Bij de plechtigheid waren onder
meer aanwezig: mej. J. Gcldens, na
mens prinses Wilhelmina, de Russi
sche ambassadeur, de heer L. Zajtsew;
Tijdens een indrukwekkende en grootse plechtigheid is gisteren ook in
de Haarlemse kathedrale basiliek het eeuwfeest van het herstel der
kerkelijke hiërachie in Nederland kerkelijk gevierd. Dank zij de goede zor
gen van de L. T. B. was het interieur uitbundig en met veel zwier versierd
en honderden gelovigen waren getuigen .van een met rijk liturgisch vertoon
omgeven pontificale H. Mis, opgedragen door Haarlems' bisschop, mgr. J.
P. Huibers.
Zwarte leken,
kleurige priesters
Vanaf de beide torens waaiden de
pauselijke en de nationale vlag en
spoedig nadat tegen elf uur de zware
klokken van de nieuwe Sint Baaf wa
ren gaan luiden, trok een stille, don
kere maar professorale stoet over het
kathedrale plein naar de hoofdingang
van de kerk. Het waren de katholieke
hoogleraren, in toga en met baret, die
plechtig naar het hoogkoor trokken,
vanwaar zij de plechtigheid konden
bywonen.
Enkele minuten later schreed een
meer kleurige stoet vanaf de pleba-
nie naar de basiliek. Voorafgegaan
door acolythen en de theologanten
van Warmond, en begeleid door de
ere-kanunnikken en het kapittel ging
mgr. Huibers naar het bisschopsal
taar. De bisschop was daarbij verge
zeld van zijn Gentse gasten, mgr. C.
J. Calewaert, mgr. Joliet, de wijbis
schop van Gent en de hoogeerw. heer
De Kesel, president van het Groot
seminarie aldaar, en van» de aartsbis
schop van Tabora, mgr. Bronsveld.
Talrijke autoriteiten woonden de
pontificale H. Mis bij, onder wie dr.
J. E. Baron de Vos van Steenwijk,
commissaris der koningin in Noord-
Holland, minister A. C. de Bruyn, dr.
L. Kortenhorst, voorzitter van de
Tweede Kamer en Haarlems burge
meester, mr. P. O. F. M. Cremers.
Het Kathedrale koor, versterkt met
theologanten van Warmond, zong on
der leiding van dr. A. I. M. Kat tij
dens de intocht het introïtus van He
melvaart en gedurende de plechtig
heid op voortreffelijke wijze de Mis-
sa Secunda van Jaap Vranken.
Mgr. Huibers werd geassisteerd
door mgr. J. M. Groot, vicaris-gene
raal (presbyter-assistens), de deken
De klok van Echternach, die begin
Juli door het Nederlands Episcopaat
als geschenk van Katholiek Neder
land zal worden overgedragen aan
de Luxemburgse geestelijkheid, en
die is bestemd voor de herrezen
Domkerk van Echternach tijdens
de oorlog vernielden de Duitsers de
bestaande Domkerk, de gTafzerk van
St. Willibrord, is zo goed als ge
reed. De klok zal a.s. Zaterdagavond,
tijdens de manifestatie ter gelegen
heid van het Eeuwfeest der Bisschop
pelijke Hiërarchie voor het eerst
dienst doen in het Utrechtse Stadion,
waar de plechtigheid zal worden
genouden.
De klok is gesierd met de beeltenis
van St. Willibrord, met het Neder
landse embleem en met de wapens
van de Nederlandse bisschoppen. De
7100 kg. zware, bij de firma Eijs-
bouts gegoten Bourdonklok, heeft
onder een middellijn van 2.19 me
ter. Een inscriptie in sierlijk Latijn
vermeldt de bestemming: „In het
jaar onzes Heren 1953, terwijl de
Eeuwfeesten van het gelukkig her
stel der Bisschoppelijke hiërarchie
in Nederland werden gevierd, heeft
de jubilerende Kerk, onder het be
stuur van Haar Aartsbisschop, Kar
dinaal de Jong, mij geschonken aan
de Basiliek van Echternach in liefde
volle erkentelijkheid jegeny Sint
Willibrord, die oudtijds het licht van
het Heilig Evangelie aan de Neder
landen heeft gebracht."
mgr. G. P. J. v. d. Burg uit Amster
dam en J. J. A. Kuilman uit Haarlem
(troondiakens), deken J. P. J. Kok
uit Delft (diaken) en pastoor J. A.
Ruhe uit Den Haag (subdiaken).
Een bijzonderheid was ongetwijfeld
het kazuifel, dat de bisschop bij deze
plechtigheid droeg. Dat kazuifel da
teert reeds van 1550 en werd naar
alle waarschijnlijkheid ook gebruikt
door de twee Haarlemse bisschoppen,
die voor de reformatie het diocees
bestuurden.
WAT IS EEN BISSCHOP?
Mgr. dr. C. J. Henning, regent van
het Klein-seminarie „Hageveld" te
Heemstede, besteeg na het Evangelie
de kansel voor de feestpredikatie. Hij
ging daarbij uit van Sint Paulus
woorden „Gedenkt uwe voormannen,
die u het woord vani God hebben
verkondigd. Volgt hun geloof na.
Want Jezus Christus is Dezelfde gis
teren, heden en in eeuwigheid".
Hij wees er op, hoe zinvol deze da
gen tussen Hemelvaart ei. Pinkste
ren gekozen zijn voor de viering van
het eeuwfeest. Deze dagen zijn litur
gisch vol betekenis voor het bis
schopsambt in het algemeen en in
het bijzonder voor de verheffing van
de Haarlemse Kerk to'. Apostelkerk.
Mgr. Henning herinnerde er aan, hoe
op Hemelvaartsdag nu honderd jaar
geleden, mgr. Van Vree, de eerste
bisschop van Haarlem na het her
stel, zijn eerste herderlijke brief uit
gaf. De pauselijke brief van zijn be
noeming was reeds voorgelezen en
ook had hij reeds bezit genomen van
het bisdom in de St. Jozefkerk te
Haarlem. En toen wachtte Hij op de
dag van zijn consecratie, die plaats
zou hebben op het Pinksterfeest in
de seminariekapel van Haaren.
In zijn eerste brief, aldus mgr. Hen
ning, dankt mgr. Va.i Vree het her
stel uitsluitend aan het vurig en vol
gehouden bidden van het gelovige
volk. En niet alleen het herstel, ook
de feitelijke keuze var. de bisschop
pen schryft hij daaraan toe.
Mgr. Henning merkte naar aanlei
ding van die woorden op: „Daar
wordt druk geschreven en gesproken,
aan wie nu eigenlijk de eer toekomt
de grote stoot te hebben gegeven aan
het herstel onzer vaderlandse Kerk.
Zij die veelal genoemd worden, zijn
echter slechts instrumenten geweest
in Gods hand, maar die hand van
God is bewogen door het stoere ge-
loc* en de offerzin van die onbeken
de strijders, onze eenvoudige groot
ouders, die de geschiedenis niet
neemt, van wie ze misschien alleen
vertelt, dat hun vroomheid klein
burgerlijk was".
„Er is in honderd jaar hiërarchie"
- zo ging hij voort „heel wat tot
stand gebracht op allerlei terrein.
Wij zijn daar dankbaar voor. Maar
één vraag moge ik stellen: Is ons ge
loofsleven nog even diep en bran
dend? Wij hier, in» deze grootse basi
liek (ook een werk van onze emanci
patie),, kunnen wij in dit opzicht ons
nog meten met hen in hun schuw
en schuilkerken? En toch op dat per
soonlijk geloofsleven komt het
aan".
Mgr. Henning steld; nog de vraag,
hoe wij, mensen van onze tijd, eigen
lijk staan tegenover de bisschop.
Wij beschouwen hem graag als een
vader, en dat is hij ook. Het bisschop
pelijk vaderschap omvat veel meer
dan vaderlijke goedheid en gezag.
Behalve herderlijk gezagsdrager is
de bisschop ook, zoals de vastenbrief
zegt, de vader van ons geloof en van
ons genadeleven, zoals duidelijk
blijkt uit de toediening var/ de sa
cramenten. Men heeft dikwijls de
misvatting als zou de bisschop een
soort pauselijk gouvernew zijn van
een deel der Kerk. Als opvolger' der
Apostelen ontvangt hij echter zijn
macht rechtstreeks van Christus voor
een bepaald gedeelte der Kerk, zo
als de paus voor het geheel der Kerk.
Hoe zullen wij dus, mensen van
onze tijd, onze bisschoppen zien? Niet
anders dan onze voorouders onze bis
schop zagen; niet anders ook dan de
alleroudste Kerk haar bisschop zag,
getuige de H. Ignatius uit het begin
der tweede eeuw: „In onze bisschop
dienen wij Christus zelf te zien".
„Zó is de bisschop", zo besloot mgr.
Henning zijn predicatie, „het zicht
bare en levende teken van onze een
heid met Christus. Zó echter de bis
schop te zien, vraagt van ons een
groot geloof, want het is een groot
mysterie".
Na deze predicatie* werd het H.
Misoffer voortgezet en besloten
met het Exsultate Justi, dat door het
kcor ten gehore werd gebracht.
Terwijl de bisschop, diep onder de
indruk, de basiliek verliet, zette de
organist, de heer J. Schouten, het
Wilhelmus in en spontaan zong ieder-
een het volkslied. Als attentie voor
de Belgische gasten speelde de orga
nist daarna de Brabangonne, gevolgd
door het Engelse volkslied, ter ere
van mgr. Bronsveld.
De genodigden warer, tenslotte in
de gelegenheid mgr. Huibers in de
plebanie te begroeten.
ANWB-bord wijst
de weg door de lucht
Schiphol is een nieuwe beziens
waardigheid rijk geworden: een
luchtwegwijzer, geschonken door de
A.N.W.B.. met 33 armen, Uie zich
naar alle windstreken uitstrekken
aan een vijfmeter hoge stalen zuil.
Santiago de Chili 1201 km., Johan-
ncsbwg 9028 km.. Djakarta 11.385
Ion., Paramaribo 7521 km., zo kan
men erop lezen. Het record voor de
grootste afstand wordt gehouden
door Sydney met 16.574 km., dat voor
de kortste afstand door Brussel met
156 km. Als op een kompas, zo wyst
ook een arm naar de Noordpool.
Woensdagmiddag is deze nieuwe
luchtwegwijzer met enige feestelijk
heid en in aanwezigheid van verschil
lende autoriteiten onthuld. Dc ph ats-
vervangend voorzitter van de A.N.
W.B., ir. L. T. v. d. Wal, die de wijzer
aan de directie van de luchthaven
Schiphol aanbood, memoreerde dat
ook voor de oorlog een soortgelijke
luchtwijzer, zü het met 22 armen, op
Schiphol een plaats had. Bij de ver
woesting varv de luchthaven in de
oorlog werd ook deze wijzer geheel
vernield.
„Wanneer we zo aanstonds op ons
gemak de namen van al deze lucht
havens kunnen bezien", zeidc ir. v.
d. Wal, dan het kan niet anders,
zullen, wt met tronen ontzag ver
vuld zijn bij de gedachte dat de we
reld-luchthaven van Nederland, wat
passagiersvervoer betreft, tot do der
de, wat goederenvervoer betreft, tot
de tweede van West-Europa kan wor
den gerekend".
De directeur van dc luchthaven, dc
heer U. F. M. Dellaert, ale dc A.N.
W.B. dankte voor dit cadeau, sprak
over tachtig plaatsen in 52 landen,
waarmee Schiphol door rechtstreek
se geregelde diensten thans is ver
bonden. Het grootste aantal dezer
dienst, t.w. 57 pet., wordt geslagen
door de K.L.M., de overige 43 pet.
door elf andere luchtvaartmaatschap
pijen.
minister-president dr. W. Drees en
echtgenote; de heer M. A. Reinalda.
commissaris der koningin in dc pro
vincie Utrecht; de burgemeesters van
dc gemeenten Amersfoort en Leus
den; dc wethouders cn raadsleden
van deze gemeenten; oud-burgemees.
ter en ere-voorzitter van het comité,
J. C. Graaf van Randwyck; het be
stuur van het comité monument kamp
Amersfoort.
Dr. W. Drees sprak ren herden
kingsrede uit, waarin hij herinnerde
aan dc wreedheid en willekeur, die er
tijdens dc bezetting hebben geheerst.
Het is een plicht van de regering om
hier te getuigen van medegevoel,
dankbaarheid en eerbied, aldus dr.
Drees. Van de ruim 35.000 personen
die in de loop van de oorlog in het
kamp Amersfoort hebben vertoefd,
gingen er ongeveer 20.000 naar
Duitsland. Voor velen was het een
rechtstreekse „durchgang" naar do
dood, als gevolg van honger, ziekte
en mishandeling. Verscheidene hon
derden anderen zijn gevallen voor
het vuurpeloton zon/acr vorm van
de cantinc van dit kamp het eerste
O.D.-proces is geëindigd. Aan 72 Ne
derlanders heeft dit proces het leven
gekost. Dr. Drees uitte zijn diepe be
wondering over het feit, dat ondanks
dc wreedheden het verzet is ge
groeid. Moge het monument een aan
sporing zijn met diepe eerbied hen te
gedenken, die zijn gevallen cn iets
van de gedachte in ons te doen leven,
dat wij weer een vrij land zijn, eon
vrij volk, in een wereld, kan het zijn,
van vrede.
De strijd van 19401945 heeft hot
licht van dc zon weer over ons land
gebracht. Moge het offer ons land
ten zegen zijn, zo besloot dr. Drees
zijn rede.
Na vertolking door het Amersfoort-
se mannenkoor van Catharina van
Renes' „Mijn land", trokken honder
den over de schietbanen naar het mo
nument, waar kransen werden ge
legd door mej. J. Geldcns namens H.
K.H. prinses Wilhelmina, door de
Russische ambassadeur, namens het
propaganda-comité Amersfoort, door
dc burgemeesters van Amersfoort en
Leusden, door dc erc-voorzittcr mr.
J. C. Graaf van Randwijck namens de
stichting 19401945, namens het oor-
I logsgravcncomité, namens dc Neder-
lundsc federatieve raad, door oud-
kampgenoteni cn enkele andere orga
nisaties.
JAARLIJKSE INZAMELING VAN
HET ROODE KRUIS.
De jaarlijkse inzamelingscampag
ne van het Roodc Kruis zal dit jaar
tussen 25 Mei en 7 Juni worden ge
houden. In Fijnaart is de plaatselijko
afdeling van het Nederlandachc Roo-
de Kruis dit jaar echter wat vroeger
begonnen de resultaten die deze door
de watersnood zo zwaar getroffen ge
meente heeft opgeleverd, bewijzen,
hoe zeer de bevolking de hulp op
prijs heeft gesteld, die men in do
nood van het Nederlandschc Roode
Kruis heeft ontvangen. Want dc op
brengst bedraagt nu reeds dricmnal
zoveel als in 1952, nl. 3200.tegen
860.het vorige jaar. En nog is
niet alles binnen.
Fijnaart telt 5300 inwoners. Dit be
tekent dat per hoofd der bevolking
een bedrag van zestig cent werd ge
geven, door mensen die bijna alle
zware verliezen leden.
Het grote Kromstaffeest nadert
Eeuw van genade en zegen
Kardinaal van Roey, aartsbis
schop van Mechelen en Pauselijk dc-
legaat bij de plechtigheden tc Utrecht
ter herdenking van de 100ste ver
jaardag van het Herstel der Bis
schoppelijke Hiërarchie in Neder
land. heeft in een in het Frans ge
houden rede over radio Luxemburg
met grote vreugde verklaard de Ne
derlandse katholieken de gelukwen
sen van de Heiige Vader over te zul
len brengen.
„Met genoegen zal ik hun de broe
derlijke gevoelens en de beste wen
sen van de Belgische katholieken
en bisschoppen vertolken, die steeds
begaan zijn met het lot van hun na
buren in voor- cn tegenspoed", al
dus de karinaal.
„Het is bekend, welk aandeel mijn
voorganger, kardiaal Stcrckx en de
bisschop van Luik, mgr. Van Bommel,
gehad hebben in het herstel van de
Nederlandse hiërarchie door hun in
vloed te doen gelden by de Heilige
Stoel. Ik hoop dat dit eeuwfeest, dat
het getuigenis zal zijn van de erken
telijkheid voor een eeuw van ge
nade en zegen, tezelfdertijd de waar
borg zal zijn van overvloedige gees
telijke vooruitgang voor de komende
tijden."
Ruim veertig buitenlandse bis
schoppen, onder wie de Kardinalen
Frings van Keulen en Griffin van
Westminster, zullen de feestelijkhe
den van 100 Jaar Kromstaf bijwo
nen. Nog voor de liturgische ont
vangst in de Utrechtse kathedraal
zal dc kardinaal-legaat hen in het
Catharijne Convent begroeten. On
der hen zal zich ook kardinaal De
Jong bevinden, die echter wegens
zijn gezondheidstoestand niet aan de
vermoeiende feestelijkheden zal
deelnemen. Allen gezamenlijk zullen
de Kardinaal-Legaat dan naar de in
gang van dc kathedraal begeleiden.
Ten dien einde begeeft Kardinaal
van Roey zich onmiddellijk na dc re
ceptie ten paleizc van de aartsbis
schop van Utrecht, waar hij dc Ne
derlandse regeringsautoriteiten heeft
ontvangen, met zijn gevolg naar het
Catharijne Convent; in een der ge
restaureerde gangen van het Con
vent geschiedt de officiële verwel
koming, welke een zeer sober ka
rakter zal dragen.
Na de verwelkoming begeeft het
gehele gezelschap zich stoetsgewijze
naar de kathedraal, waar Mgr. dr. B.
J. Alfrink de Kardinaal bij de in
gang der kathedraal opwacht en zich
vervolgens bij de stoet aansluit. Dc
stoet is als volgt samengesteld: de
Kardinaal-Legaat onder baldakijn,
gedragen door vier Maltezer ridders;
daarachter zijn gevolg, welke bestaat
uit de monsignori Gino Paro, Leo
nard van Eynde, Salvatore Capoferrl,
Umberto, Pausillo, Joseph Damen, Ed-
mond Leclef en Graaf Willem Drees-
mann en Ernest Warland; vervol
gens de Kardinalen Frings en Grif
fin, de Pauselijke Intemutius in Ne
derland, Mgr. Paolo Giobbe, het Ne
derlandse episcopaat, uitgezonderd
Kardinaal de Jong, en mgr. dr. B. J.
Alfrink, de buitenlandse bisschop
pen en Nederlandse missie-bisschop
pen. vele gemijterde abten en pre
laten, de secretarissen der bisschop
pen en andere genodigden.
Voor de liturgische ontvangst is
de kathedraal uitsluitend ter be
schikking van de Katholieken van de
stad Utrecht gehouden. Behalve de
genodigden hebben dus geen andere
bezoekers toegang Dc liturgische
ontvangst bestaat in de voorlezing
in het Latijn en Nederlands van de
pauselijke benoemingsbrief door een
lid van het gevolg en in de begroe
ting namens het Nederdandse epis
copaat, welke wordt uitgesproken
door Mgr. J. H. G. Lemmens, bis
schop van Roermond. Wanneer de
stoet naar voren schrijdt, zet het
koor van de kathedraal onder leiding
van Hein Zomerdijk het Ecce Sacer-
dos Magnus van Bruckner in, bogc.
leid door bazuinen. De gehele plech
tigheid zal via de radio in het sta
dion van Utrecht tc volgen zUn. De
genen, die dc liturgische ontvangst
in de kathedranl meemaken, die
nen cr rekening mede te houden,
dat z(j niet zullen kunnen deelne
men nan de feestviering in het *tn-
dion, daar dit om kwart voor acht
gesloten wordt.
Pontificale II. Mis.
Wanneer de Kardinaal-Legaat
Zondagmorgen on- kwart over tien
in het stadion van Utrecht de pon
tificale H. Mus opdraagt ter ere van
Sint Willibrord cn uit dankbaarheid
voor de zegeningen, die het herstel
der hiërarchie voor de Katholieken
van Nederland meebracht, zal hij ge
assisteerd worden door vertoeen-
woordigers van de vijf kathedrale
kapittels van Nederland, in volg.
orde als genoemd in de pauselijke
bulle van 4 Maart 1853. namelijk
Utrecht Haarlem, Den Bosch, Bre.
da en Roermond.
Voor het begin van de H. Mis zul
len de bekende tekstboekjes fuitga-
ve Bron van Christelyke Geest)
verkrijgbaar zijn, waarin behalve
de tekst der plechtigheden ook het
Nieuwe Lied van mr. Jan Derks zal
zijn opgenomen Verwacht wordt, dat
de aanwezigen zoveel mogelijk on
der de pontificale H, Mis zullen rom-
mtinirercn. Te dien einde zullen 100
priesters de H. Communie uitrei
ken. In verband met de nieuwe voor
schriften voor het nuchter zijn, kun
nen de gelovigen zich tot iedere
priester met jurisdictie wenden voor
het verkrijgen van toestemming tot
het drinken van andere dranken dan
water (geen alcohol) tot een uur
voor de aanvang van de II. Mis. De
gelovigen blijven zij het communi
ceren od hun plaatsen Na de H. Mis
zal de kardinaal-Legaat de aanwezi
ge leden van het corps diplomatique
begroeten in de hall van het stadion.
