Te veel snoepen is funest voor
de gezondheid van uw kinderen
„DIK" is niet hetzelfde als „GEZOND'
Ondanks de Kerkhervorming
is Sint Nicolaas er gebleven
H
De Herenstraat wacht met smart op
een tunnel aan de Lammenschansweg
De Sint in het warenhuis
ZATERDAG 29 NOVEMBER 1952
DE LKIDSE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGINA 1
NU SINT NICOLAAS IN AANTOCHT IS
T^E TIJD VAN SUIKERGOED en i
marsepein is weer gekomen. Spe-
culaaspoppen, taai-taai-poppen, fon
dant en chocoladeharten, peperno
ten, bakerkinderen van suiker, mar-
sepeinen vrucl ten (of breiwerken,
spons en zeem, w.c.tjes, dobbelste
nen, stukjes zeep en andere aardig-
heden, allemaal nagemaakt in snoe
perij) doen een aanslag op de por-
temonnaie en op de gezondheid.
December is de maand van de be
dorven magen, want met Sinter- j
klaas en mei Kerstmis woidt door
groot en klein teveel gegeten en te
veel gesnoept.
Dit klinkt nu als een heel zure op
merking van een dokter, die niets
anders schijnt te willen doen dan
waarschuwend de vinger opheffen en
de mensen hun plezier aan eenvou
dige eet- en drinkgenoegens loopt
te vergallena Intussen is dit
de bedoeling niet: het hoort integen
deel tot de Kunst om gezond te le
ven als men op zijn tijd geniet van
de goede dingen des levens, want
ook de vreugde en de tevredenheid
zijn voorwaaiden voor een goede
gang van zaken in 's mensen ge
stel.
Schromelijk overdreven
AF EN TOE lekker eten en drinken
zij dus iedereen die het hebben kan
van harte gegund en in het bijzon
der geldt dat voor hen die gewoon
lijk sober en matig zijn. Maar nu
staat het wel vast dat heel dikwijls
het schransen en het snoepen schro
melijk wordt overdreven. Als de vol-
senen daar misselijkheid en een
slecht gebit voor over hebben, moe
ten zij dat zelf maar weten, die
veranderen hun leefwijze toch niet
zo licht meer. Maar het is niet ver
antwoord als zij hun kinderen scha
delijke eetgewoonten bijbrengen, het
zij door hun voorbeeld, hetzij door
het ter beschikking stellen van grote
bedragen voor snoepgoed.
Weet u wel dat jonge kinderen
soms zelfs de kleuters onder de zes
in sommige grote stadswijken ge
middeld voor een rijksdaalder per
week versnoepen? Tegen Sinter-
Er moet maar eens geen hoefsmid bij de hand zijn
klaar en Kerstmis wordt dat nog
veel erger, de tijd van de ijsjes is
dan wel voorbij, maar de étalages der
winkels bieden zoveel verleidelijks
dat het aandringen om snoepgeld
niet van de lucht is. Het is wel no
dig dat de ouders weten waarom
zij hier niet aan mogen toegeven. Om
te beginnen is het vele snoepen fu
nest voor de eetlust: juist bij jonge
kinderen ontbreekt hier, zo onge
veer op het tweede tot vierde jaar,
erg veel aan, ook al zijn ze overigens
gezond.
Zorg voor eetlust.
HET EINDELOZE treuzelen bij
de maaltijd, het niet willen gebrui
ken van groenten en andere voor
de gezondheid onmisbare voedings
middelen, wat menige moeder tot
wanhoop brengt, wordt natuurlijk
in de hand gewerkt door tussentijds
snoepen.
Moet een kleuter dan iedere zoete
lekkernij onthouden worden? Dat is
nu niet bepaald noodzakelijk, maar
men moet het laten blijven bij een
enkel snoepje na het middag- en
avondmaal, dat wil zeggen op een
tijdstip, dat de maag gevuld is met
de onontbeerlijke voedingsstoffen....
en dat tandenborstelen er onmid-
delijk op kan aansluiten.
Hier komen we aan bij een punt
dat voor onze gehele bevolking van
betekenis is. Meer dan 90 procent
Ier Nederlanders lijdt aart tandbe
derf. de een in meer. de ander in
minder ernstige mate. Mensen met
gave gebitten zijn dus een grote uit
zondering! Aan dat tandbederf wordt
door de meeste lijders veel te wei
nig gedaan om het te genezen en te
beperken. De fout zit allereerst in
de opvoeding, aangezien de ouders
onvoldoende beseffen dat zij hun
zoons en dochters moeten grootbren
gen in meer hygiënische gewoon
ten.
Schooltandverzorging.
DE TANDARTSEN en geneeskundi
gen hadden hun hoop gevestigd op de
schooltandverzorging, waarmee al
thans de ergste tekortkomingen op
dit gebied konden worden gecompen
seerd. Thans worden omstreeks
300.000 schoolkinderen geregeld tand
heelkundig verzorgd, het ligt in de
bedoeling dat zij met gesaneerde ge
bitten na hun schooltijd het verdere
leven ingaan en dat hun dan op
school zoveel begrip van mond- en
tandhygiëne is bijgebracht, dat zij
in staat zijn de toestand van hun
tanden en kiezen ook werkelijk goed
te houden. Helaas, op dit prachtige
werk zal wegens de slechte econo
mische tijdsomstandigheden moeten
worden bezuinigd.
Ze worden te dik.
MAAR ER IS. behalve de geldver
spilling en het tandbederf, nog een
groot nadee] aan uitbundig snoepen
verbonden, namelijk het gevaar van
het dik worden. De corpulentie
vormt tegenwoordig in de Westerse
landen meer en meer een ernstige
bedreiging voor de gezc ndheid. Het
is zelfs zó dat een grote Amerikaan
se levensverzekeringsmaatschappij bij
het publiek en bij de geneeskundi
gen de wenselijkheid van een kruis
tocht tegen de vetzucht bepleit: het
,Dietsmakerij"
GEVAAR VAN EEN WERELDS KERSTFEEST
EEFT DE VIERING van het Sint
Nicolaasfeest onze protestantse
wordt de maatschappij te duur, al voorva(jeren nooit aanstoot gegeven?
Deze vraag komt als vanzelf naar
LE1DSE STRATEN EN STEGEN
29.
'173ÊÊÊ lies gebouwde woningen, minder
j&SEBÊ gezellig misschien, maar in ieder ge-
'W -J&F 1 val ordelijker.
Pltflr Sj/r affl i
j&Bi Het verkeer op de Herenstraat
itóiisJ. 'Ills iS een vraagstuk apart, dat steeds
'M dringender wordt. Dezer dagen nog
jheeft men kunnen lezeh, dat er aan
li H 1 de Trekvliet enige fabrieken ge-
bóiuwd zullen worden, hetgeen (voor
al als straks oe Trekvlietbrug klaar
j is) nog meer verkeer zal geven. En
i dat allemaal over dit ene (belabber-
de) spoorwegovergang, veel te klein
voor dit zich sterk uitbreidende
i stadsbeeld.
Wie hier het verkeer gadeslaat, is
direct bereid een vu'ig pleidooi te
houden /oor een spoorwegovergang
(liefst een tunnel) aan de Lammen
schansweg, waardoor Herenstraat en
Zoeterwoudseweg aanmerkelijk ont
last zullen worden.
Als we goed zijn ingelicht, bestaat
er tussen Ned. Spoorwegen en ge
meente Leiden geen verschil van
mening over de noodzaak van een
tunnel. Het gaat er nog slechts om:
wie zal dat betalen? De Spoorwegen
hebben er tenslotte geen direct be
lang bij, dat de Lammenschansweg
een tunnel krijgt; zij hebben slechts
bezwaar tegen een gelijkvloerse
overweg, hetgeen wij ons in kunnen
denken. De gemeente Leiden heeft
wel belang bij een tunnel en zal dus
het leeuwendeel van de kosten moe
ten dragen. Tja, dat is een moeilijk
heid, waarvan de oplossing nog wel
even op zich laat wachten. Onder
tussen moeten alle bewoners van de
Verlengde Lammenschansweg en
van alles wat daarvan in de omge
ving ligt, maar over de Herenstraat.
Gerekend vanuit het stadscentrum
(Breestraat) is dat een enorm stuk
omrijden.
^UANNEER MEN de naam Heren-
straat hoort, is er een neiging te
denken aan Herengracht en Heren-
steeg, twee namen, die eveneens in
het Leidse stratenplan voorkomen,
maar noch onderling, noch met de
Herenstraat verband hebben. De
naam Herensteeg (van Rapen
burg naar Kloksteeg) eherinnert aan
de Heren der Duitse Orde, die in
1268 met graaf Floris V overeen
kwamen, dat zij over een bepaald
deel van stad en omgeving geeste
lijke rechten uitoefenen mochten.
Zij hadden hun behuizing op de hoek
HerensteegPieterskerkhof. De He
rengracht ontleent haar naam, zoals
we reeds eerder schreven, aan de
bedoeling waartoe zij gegraven is,
namelijk de grote heren der stad er
hun huizen aan te laten bouwen.
De naam Herenstraat vindt men
terug in ..Heirwegh", zoals op oude
stadskaarten staat aangegeven (naar
de Lammenbrug). Ook wordt de
naam „Heerenwegh naar Zoeterwou-
eaangetroffen, maar het zou al-
verkeerd zyn verband te leg
gen tussen deze naam en de Vrou-
(Foto: „De Leidse Courant").
wenweg, die voorbij de Lammenbrug
naar Zoeterwoude voert.
Genoeg over de straatnamen. De
Herenstraat is nog niet zo heel erg
oud. Tijdens het beleg van 1574 be
stond de weg nog niet; er was toen
ook nog geen verbinding tussen de
Koepoort (Koepoortsbrug-Doeza-
straat) en det overzijde. Pas op een
kaart van 1562 vinden we een brug
van de Koepoort naar wat toen nog
de „Soeterwoudschen weg" heette.
In 1920* werd officieel vastgesteld,
dat de Herenstraat tot aan de
spoorbaan iiep en de Zoeterwoude-
weg aan de andere kant van de
baan begon.
De Herenstraat, zoals wij die ken
nen, heeft kennelijk ee. oud en een
nieuw gedeelte dat ter hoogte van de
Koninginnelaan in elkaar overloopt.
Wanneer nen van de Witte Singel af
de Herenstraat betreedt, vindt men
aan weerszijden huizen van oudere
datum. De twee zeer nauwe stuk
jes, die een vlot verkeer niet be
paald bevorderen. Vederop in de
richting van de spoorbaan wordt het
beter; men vindt daar meer in se-
Er komt nog iets anders bij. De
nieuwe weg naar Voorschoten zal
pas goed gebruikt kunnen worden,
wanneer men vanuit de stad gemak
kelijk aan de Lammenbrug kan ko
men, dus over de Lammenschansweg,
niet over de Herenstraat.
Over de Herenstraat zelf hebben
we niet veel verteld; er valt ook niet
veel over te vertellen. Veel bijzon
ders vindt men er niet. Het is slechts
een typische straat, geen centrum,
geen buitenwijk. Een nuttige ver
bindingsstraat tussen het hart van
de stad en hetgeen er in de laatste
tientallen jaren aan de buitenzijde
is bijgebouwd.
Geef hen liever
wat meer fruit
die te vroeg overlijdende dikkerds!
Dik zijn is namelijk helemaal geen
teken van gezondheid, zoals men nog
veel te veel geneigd is te denken,
Voor het vijftigste jaar kan het nog
niet zoveel kwaad, maar wie de mid
delbare leeftijd heeft bereikt heeft
een betere oude dag en een langer
leven voor zich als hij mager is: i natuurlijk de heiligenverering. Prof.
voren wanneer wij zien met hoeveel
opgewektheid dit volksfeest in alle
groeperingen van onze Nederlandse
samenleving wordt gevierd.
De afkomst van het Sinterklaas-
vermaak ligt geenszins in het duis
ter. Het is een zeer duidelijk over
blijfsel van middeleeuwse heiligen
verering. Desondanks heeft het zich
in ons calvinistische land een blij
vende plaats weten te verwerven.
Wij zullen dit aan twee oorzaken
moeten toeschrijven. In de eerste
plaats was dit familiefeest zo inge
burgerd, dat ook bij veranderde
godsdienstige inzichten het amuse
ment als zodanig niet verdween. Wèl
dikke mensen worden niet oud. Het
is stellig niet overdreven als reeds
in de jeugd de grondslag gelegd
voor matigheid in he gebruik van
vette en zoete spijzen en dus ook
van snoeperij.
Juist in families waar men aanleg
heeft voor corpulentie is deze voor
zorg op zijn plaats. Wie zijn kinde
ren met de feestdagen dar toch eens
lekker wil verwennen, doet er goed
woordig: men maakte de kinderen
wijs, dat de goede bisschop was
rondgegaan.
Vroedschap greep in.
Dat „Dictsmakerij" onze refor
matorische voorvaderen weinig
aanstond, mag blijken uit een
besluit van de vroedschap te Delft
in 1600, waarby verboden werd
dat „op den 5en December" 't
welck genaemt wort Nicolaes-
avondt, in cramen op het markt
veld vercoft worden verscheyden
goederen, die men den cleinen
kinderen diets maeckt dat den-
dr. L. J. Rogier, de kenner van de
kerke ijke toestanden in de eeuwen
na de reformatie schrijft: „Eeuwen
van principieel verzet hebben het
Sint Nicolaasfeest, waarop de bis
schop in vol ornaat in stad en land
rondgaat, niet kunnen uitroeien".
Ten tweede viel na de kerkher
vorming niet alleen op de Sinter
klaasviering de nadruk. Er was nog
een reeks van feestelijkheden uit de
voorreformatorische periode overge
bleven. Als kinderfeest had aan van-
kelijk de das der onnozele kinderen
aan gedeeltelik over te schakelenh,lpk.nU n„ „m
van snoepgoed op lekker fruit. De
meeste kinderen zijn dol op zoete si
naasappels, druiven en peren. Ook
voor gewone tijden geldt dat vruch
ten voor hen beter zijn dan snoep
goed!
Dr. H. W. Scalongne, arts.
(Nadruk verboden).
nog betekenis. De gewoonte om op
28 December (gedenkdag van de
kindermoord te Bethlehem) aan kin
deren allerlei vrijheden te verlenen,
b.'eef voorlopig gehandhaafd.
In sommige streken stond echter
de Sinterklaasdag (of beter de voor
avond er van) al vroeg in aanzien.
De opzet was niet anders dan tegen-
De moderne tijd doel vaak afbreuk
aan de romantiek om het Sint Nico
laasfeest. Schoen bij de haard, dat
gaat. Maar schoenen bij de centrale
verwarming
„Zou jij voor Sint Nicolaas een lied je willen zingen?"
zelfden Nicolaes hemluiden geeft,
't welck eene saecke is niet alleen
strijdend ende tegens alle goede
orde ende politie, maer oock de
luiden afleidende van de ware
godesdienst endo streckende tot
aengeloof, superstitie ende afgo-
derije, dewclcke in een gepotier-
de christelicke gereformeerde
stadt niet en behoort getolerecrt
te werden".
Stellig heeft dit vrocdschapsbe-
sluit weinig resultaat gehad. Het
moest namelijk in 1607 herhaald
worden en ook toen hielp het niet.
In andere plaatsen lezen we wei
nig van raadsbesluiten tegen de Sint
Nicolaasviering. Wel moesten de ma
gistraten soms ingrijpen wanneer de
burgerij zich ;il te uitbundig aan de
pleziermakerij gaf,
Nu is niemand cr tegen.
Verderop in de 17e eeuw en in de
twee eeuwen daarna verstommen de
publieke protesten tegen Sinterklaas.
Waarmee natuurlijk niet gezegd is,
dat binnenskamers niet heftig werd
geageerd tegen het naar het in
zicht van sommigen afgodisch en
rooms gebruik.
In onze tijd kan men eerder zeg
gen dat het protestantisme de Sint
Nicolaasviering aanmoedigt dan be
strijdt. En met go.ede redenen. Onder
de sterke bekoring, eerste van de
Duitse- daarna van de Engelse Kerst-
I feestviering, die volkomen verwe-
i reldlijkt is, ziet men ook in ons land
de tendens naar een grootsere vie-
ring van Kerstmis (waarbij men
elkaar geschenken gaat geven e.d.)
ter vervanging van Sint Nicolaas.
Afgezien van het bezwaar dat door
deze namaak van Weihnachten of
Christmas het echt-Nederlandse Sin
terklaasfeest terzijde wordt gescho
ven, keren de kerke ij ke leidslieden
zich tegen het feit dat het eigenlijke
Kerstgebeuren geen aandacht krijgt.
Waarom zij zich eenstemmig vóór de
oud-vaderlandse Sint Nicolaasavond
verklaren.
I H. DE JONG.
