S)e &2idóe(2ou/fca/rit
Als Eisenhower
op bezoek komt
Doodstraf tegen Slansky c.s. geëist
VANDAAG VALT DE UITSPRAAK
lilethzaamfleden aan het gat ut de ACajtdetpiex
De Koreaanse knoop zit nog vast
Socialisten tegen
Pinay
Het Anti-semitisme in Tsjecho-
Slowakije
Sven Hedin
overleden
Fatale brand in
ziekenhuis
JiatteUje
DONDERDAG 27 NOVEMBER 1952
44ste JAARGANG No. 12751
Directeur: C. M. v. HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Papengracht 32, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.47 p. w., f 2.p. mnd., f 6.p. kwart. Franco p. p. f 6.80. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50
HET KARAKTER
IN de vorige artikelen is de maat
schappelijke ontwikkeling ge
schetst, welke duidelijk in de Pu
bliekrechtelijke Bedrijfsorganisatie
.uitmondde. Wij zagen na de oorlog
reeds spoedig pogingen om tot een
concretisering van de Publiekrech
telijke Bedrijfsorganisatie te komen.
Na een uitvoerig debat in de beide
Kamers der Staten-Generaal bereik
te de wet in 1950 het Staatsblad,
waarmee een bekroning op een lang
durige sociale ontwikkeling kon be
ginnen. Want het is duidelijk, dat
deze wet slechts een begin kan zijn.
Deze en komende jaren moeten be
wijzen dat het Nederlandse Volk de
Wet op de Publiekrechtelijke Be
drijfsorganisatie niet bij zijn geboor
te wenst te smoren, doch voor de ge
hele wereld tot een zichtbaar bewijs
van Nederlandse wijsheid, bezadigd
heid en democratie zal weten te ma
ken. De Publiekrechtelijke Bedrijfs
organisatie is een maatschappij-vorm,
welke de werkgevers en arbeiders
de gelegenheid geeft in eendracht en
onderling vertrouwen het economisch
leven van ons land te besturen.
De Publiekrechtelijke Bedrijfsor
ganisatie is een vorm van publiek
recht. Tot voor enkele jaren kenden
wij in ons land als publiekrechtelijke
lichamen-: de staat, de provincies, de
gemeenten en de waterschappen. Dit
zijn alle bepaalde vormen van over
heid, welke in ons land langs demo
cratische weg worden gekozen. Het
zijn tevens regionale vormen van
overheid.
De Publiekrechtelijke Bedrijfsorga
nisatie is ook overheid, doch nu niet
territoriaal gezien, doch op basis van
de bedrijfstak of de functie in het
economisch leven-. Dat i^ dus volko
men nieuw. De organen van de Pu
bliekrechtelijke Bedrijfsorganisatie
zullen er vele kunnen zijn; alle zul
len zij dit functionele karakter dra
gen.
Het is van heel veel belang, dat
het huidige geslacht leert inzien, dat
de Publiekrechtelijke Bedrijfsorgani
saties geen strijdorganisaties zijn,
doch evenzeer overheid als het be
stuur van een gemeente of provincie.
Dat betekent dat het lidmaatschap
van het bestuur van- een dergelijk
lichaam een waardigheid is. Men zal
zich met het idee vertrouwd moeten
maken, dat het lidmaatschap van een
omvangrijk lichaam in de Publiek
rechtelijk»' Bedrijfsorganisatie even
waardig is als het lidmaatschap van
de gemeenteraad van een grote stad.
Daar het karakter van de Bedrijfs
organisatie geheel anders is dan van
een gemeente, zullen de bestuurders
ook voor geheel andere problemen
komen te staan dan de leden van de
gemeenteraad. Dat betekent tevens
dat ook van hen andere kwaliteiten
en kennis wordt gevraagd, dan van
de leden van de gemeenteraad. Dit
wil natuurlijk niet zeggen dat diverse
personen in beide lichamen niet tege
lijkertijd- goed werk zouden kunnen
verrichten. Het is van uiterst veel
belang dat vooral de jongere mensen
zich van de waardigheid van de be
stuursfuncties van de Publiekrechte
lijke Bedrijfsorganisatie bewust wor
den. Zij zijn het immers, die in de
komende halve eeuw het stempel op
het maatschappelijk leven zullen
drukken. Het is duidelijk dat een
grote verantwoordelijkheid op de hui
dige vak- en standsorganisaties rust
om mee te helpen dat binnenkort
reeds vele goede krachten gereed
Staan om de Publiekrechtelijke Be
drijfsorganisatie tot leven te bren
gen. Diverse tekenen wijzen er op
dat deze vak- «n standsorganisaties
hun taak niet verwaarlozen en dat
zij o.a. dikwijls uitstekende kadercur
sussen organiseren om vooral de jon
ge veelbelovende krachten op te spo
ren om hen voor hun verantwoor
delijk werk te bekwamen.
DE organen uit de Publiekrechte
lijke Bedrijfsorganisatie zijn dus
overheid. Hun besturende colleges
worden via democratische weg geko
zen. Welk beginsel staat daarbij voor
op? De samenstelling van de bestu
ren zal geschieden door het aanwij
zen van mannen en vrouwen door de
z.g. representatieve vak- en stands
organisaties en wel van werkgevers
als werknemers-zijde beide. De Pu
bliekrechtelijke Bedrijfsorganisatie
berust dus op het bestaan van vak-
en standsorganisaties en wel die wel
ke door de regering als representa
tief worden beschouwd. Het beken
de 3-zuilensysteem, zoals wij dat in
ons land kennen, zal in de Publiek
rechtelijke Bedrijfsorganisatie ge
handhaafd worden. Dus zowel de ka
tholieke, protestants-christelijke als
socialistische organisaties van arbei
ders kunnen hun afgevaardigden in
de colleges van de Bedrijfsorganisatie
krijgen. Van werkgeverszijde zijn het
de katholieke, protestants-christelij-
ken en liberale organisaties. Hoe de
ze organisaties deze bestuurders aan
wijzen, is een kwestie voor de organi
satie zelf. Daarbij kan men zich dus
allerlei soorten van verkiezingen in
denken.
Deze bestuurders van de Bedrijfs
organisatie stemmen zonder last of
ruggespraak. Zij zijn dus allereerst
aan hun eigen geweten verplicht te
gehoorzamen.
In de besturen zullen zowel perso-
nen van werkgevers als werknemers
zijde kunnen plaats nemen. Het zijn
dus besturende colleges van beide
groepen in het bedrijfsleven. Hier
ziet men de democratisering van het
bedrijfsleven.
De lichamen in de Publiekrechte
re Bedrijfsorganisatie kunnen ver-
De openbare aanklager in het monsterproces te Praag heeft gisteravond
tegen ex-minister Vladimir Clementis, Rudolf Slansky en de 12 andere ver
dachten in het proces te Praag de doodstraf gecist wegens „hoogverraad",
spionnage en sabotage." In een requisitoir van drie uur zei de aanklager,
dr. Urfalck, „dat de bende van Slansky de allerergste misdaden tegen de
Staat en tegen de vrede" had begaan. Vandaag, Donderdag, valt de uitspraak.
Deze eis was voor niemand een verrassing. De Praagse bladen hadden de
laatste dagen herhaaldelijk melding gemaakt van „honderdduizenden" brie
ven, die op hun bureau's waren binnengekomen en waarin de executie van
de 14 beklaagden werd geëist.
EENS STALINS VERTROUWELING
De veertien verdachten hoorden
staande de eis aan. Slansky, eens
Stalins vertrouweling, mede-voorbe
reider van de rode staatsgreep in
1948, en mede-architect van de
Kominform, stond naast Clementis,
de man, die hijzelf nog in Maart 1951
had laten arresteren, een halfjaar
voor ook hij de celdeur achter zich
zou horen dichtslaan. Slansky's be
rechting betekent een belangrijke
versterking van de positie van presi.
dent Gottwaïd, wiens grote rivaal
hij van meet af aan is geweest.
Het requisitoir was grotendeels
aan Slansky gewijd, en de verdach
ten werden herhaaldelijk door de
aanklager samengevat onder de naam
„Slansky-bende".
„Deze Slansky en zijn vrienden",
zo zei de aanklager, „hebben ge
poogd hun vaderland te verkopen
zoals nog nooit iemand eerder heeft
gedaan. Zij hebben van ons land een
kolonie van de imperialisten willen
maken. Zij hebben er het Titoïsme
willen invoeren. Zij hebben het kapi
talisme in ere willen herstellen. Zij
hebben de vriendschap met Rusland
willen ondermijnen. Zij hebben de
Sovjet-Unie willen helpen vernieti
gen. Want achter Slansky stond Ame
rika, dat uiteindelijk de Sovjet-Unie
van de kaart wil vegen".
„Slansky heeft in de tweede we
reldoorlog de opening van het twee
de front in het Westen willen v> .-
trageni, omdat hij hoopte, dat Hitier
de Russen onder de voet zou lopen".
En dit was een der vele merk
waardige beschuldigingen in dit pro
ces, omdat Slansky in de tweede we
reldoorlog in Kief vertoefde, waar
hij leider der partisanen was. Later
vertrok hij naar Slowakije, waar hij
in 1944, bij de nadering der Russische
legers de opstand tegen de Duitsers
leidde.
Maar gisteren heette het in de
mond vam de aanklager: „Slansky
ontketende de opstand tegen de Duit
sers, omdat hij Slowakije wilde uit-
ordeningen uitvaardigen en verorde
ningen en weten van hogere licha
men uitvoeren. Het zijn dus licha
men, die wat betreft het karakter
van hun bevoegdheid veel met de ge
meenten bijvoorbeeld overeenkomen;
zij kennen dus autonomie en zelfbe
stuur.
Het is echter duidelijk, dat de taak
van de Bedrijfsorganen van een an
der karakter is dan die van de an
dere publiekrechtelijke lichamen. Bo
vendien zal de taak bij de instelling
van een Publiekrechtelijk orgaan
omschreven worden. Daarbij zal het
ene orgaan meer kunnen regelen en
verdere bevoegdheden verkrijgen
dan een ander orgaan. De omvang
van de bevoegdheid zal voorname
lijk afhangen van de zekerheid wel
ke er is dat de opgedragen taken
goed vervuld zullen worden.
A LVORENS wij zullen nagaan wel-
ke taken de Publiekrechtelijke
Organen zoal kunnen verkrijgen, is
het goed te bedenken dat één taak
uitdrukkelijk door de Wet buiten de
bevoegdheid wordt gehouden n.l. de
vestiging, uitbreiding en stillegging
van ondernemingen. Dit is zo bepaald
om gevaar van sluiting van de be
drijfstak te voorkomen. Tot de taken
welke ter regeling van een lichaam
van de Publiekrechtelijke Bedrijfs
organisatie kunnen worden opgedra
gen behoren: registratie van de on
dernemingen waarvoor het lichaam
is ingesteld; het verzamelen van sta
tistische gegevens; de productie, af
zet, verdeling var de goederen of
diensten; mededinging; mechanisatie
en rationalisatie; normalisatie van de
producten; lonen en andere arbeids
voorwaarden; arbeidsbemiddeling;
vakopleiding, omscholing en herscho
ling; verrruiming van de werkgele
genheid en de voorkoming van werk
loosheid; voorziening in de gevolgen
van werkloosheid; fondsen en ande
re instellingen in het belang van de
bedrijfsgenoten.
Een Publiekrechtelijk lichaam dat
veel van deze of alle taken op zich
functie en grote verantwoordelijkheid
verkrijgen. Het is waarlijk niet over
dreven het lidmaatschap van het be
stuur van een dergelijk lichaam als
van veel waardigheid te beschouwen.
Wanneer men al deze bevoegdhe
den overziet is het duidelijk dat de
tweede wezenseigenschap van .de Pu
bliekrechtelijke Bedrijfsorganisatie
naast de eerste de democratise
ring van het bedrijfsleven de ge
bonden economie genoemd moet wor
den. Betekent dat een verdwijnen
van de vrije economie en een ver
vanging door een geboden economie?
Deze vraag zal men ontkennend die
nen te beantwoorden.
Dr. J. G. M. DELFGAAUW.
leveren aan de Benesj-kliek in Lon
den".
Slansky had zich volgens de aan.
klager na de oorlog opgeworpen tot
„beschermheer van de Zionistische,
nationalistische en burgerlijke ele
menten" en belangrijke posten weg
gegeven a$n „Zionistische kapitalis
ten".
„Het „toppunt" was geweest, dat
hij „de regering Gottwald omver had
willen werpen en een Titoïstisch be
wind had willen instellen".
Eisenhowers bezoek
aan Seoel
Verdachte elementen opgepikt
De Zuid-Koreaanse politie heeft
twee gevangenissen en 20 politie
posten te Seoel „volgepakt" met per
sonen, die er van verdacht worden
communisten te zijn, zo wordt uit
gewoonlijk betrouwbare bron ver
nomen.
Hoewel de datum van het bezoek
van generaal Eisenhower tot nu toe
niet bekend is, ziet Seoel er thans uit
als een gewapend kamp; de politie
zet de wegen af bij wijze van oefe
ning en drie bataljons van de natio
nale politie en een bataljon van de
militaire politie hebben reeds langs
de weg gestaan met het gezicht naar
het publiek, ieder opnemend, die op
het trottoir liep.
Ook de oude stadswallen zijn door
de politie bezet, teneinde infiltratie
van buiten af te voorkomen. On
danks strenge controle komen vele
vluchtelingen Seoel echter binnen.
Zij kunnen namelijk vervalste pas
sen kopen tegen een equivalent van
tien Amerikaanse dollars. De school
kinderen 'hebben reeds geoefend in
het geven van een welkom.
Van een trein met Amerikaanse
munitie, die voor Duitsland bestemd
was, zijn op het Franse station Cha-
lons-sur-Marne drie van de twaalf
wagons in de lucht gevlogen. In een
straal van 600 meter is een gebied
ontruimd wegens de aanwezigheid
van weggeslingerde, doch niet ont
plofte munitie.
Nog steeds ligt er niet meer dan het eerste zinkstuk tegen een der uitgescliuurde glooiingen van de bres, die
door de „Faustus" in de pier werd gemaakt. Het ligt er stevig, want het is geducht verzwaar met stortstcen,
die o.a. bestaat uit zware koppen van betonnen heipalen. Langzaam dus vordert het werk aan de pier, en het
gat wordt smaller en smaller.
Lie wil wel weer
blijven
Trygve Lie, de seccelaris-generaal
der V.N., zou naar Reuter uit New
York meldt, bereid zijn zijn verzoek
om ontslag uit zijn functie te her-
roe, n en in dienst der V.N. ie blij
ven tot het einde van zijn ambtster
mijn, Februari 1954. Een dusdanige
verklaring zou Lie thans voorberei
den. Het vinden van een opvolger
was moeilijker gebleken, dan eerst
was verwacht.
In vele delen van de Verenigde Sta
ten heeft het Woensdag zwaar ge
sneeuwd, waardoor het verkeer is
gestremd. Te Omaha, in Nebraska,
viel 18 centimeter. Tenminste 15 per
sonen zijn tengevolge van de weers
omstandigheden omgekomen.
India's resolutie
Wisjinski, de Russische minister
van buitenlandse zaken, heeft giste
ren in de politieke commissie van
de UNO bekend gemaakt, dat com
munistisch China niet van plan is
het voorstel van India ter oplossing
van de kwestie der Koreaanse
krijgsgevangenen te aanvaarden. Hij
kwam met deze mededeling, nadat
de commissie ondanks heftige tegen
stand van de Russische gedelgeerde
beslist had, dat het plan van India
behandeld zou moeten worden vóór
de Sovjet-resolutie.
Wisjinski vond het besluit van de
commissie een grove schending van
de democratische rechten, maar dat
weerhield hem er niet van even la
ter een dele reeks amendementen op
het voorstel van India in te dienen,
die, als zij aangenomen werden, dit
voorstel zo onherkenbaar zouden
maken, dat het practisch gelijk zou
zijn aan zijn eigen resolutie.
Later wijzigde de Indische delega-
Nieuwe moeilijkheden zijn gister
avond voor de Franse premier Pinay
opgedoemd doordat de socialistische
fractie in het parlement besloten
heeft, een motie van wantrouwen in
te dienen. Als het parlement de mo
tie met een absolute meerderheid
zal een uiterst belangrijke aanneemt, is de regering gedwongen
tie haar resolutie op het punt van
anti-communistische krygsgevange-
vangenen, die niet gerepatrieerd wil
len worden. Aanvankelijk had zy
voorgesteld een repatriëringscom
missie met deze gevangenen te be
lasten. Indien deze commissie na 90
dagen geen overenstemming zou heb
ben bereikt, zou de kwestie worden
verwezen voor een periode van 60
dagen naar de Koreaanse politieke
conferentie.
Hoewel afficiële Amerikaanse
woordvoerders geen commentaar
wilden leveren op deze wijziging, is
in betrouwbare kringen verklaard,
dat kon worden gezegd, dat de V.S.
het amendement goedkeurden.
af te treden.
In hun motie protesteren- de socia
listen tegen de economische politiek
van de regering, tegen wat zij noe
men de zwakheid en de aarzeling van
de regering om en werkelijke her
vorming in het belastingstelsel door
te voeren, en tegen het bevriezen van
credieten voor de sociale dienstert, de
wederopbouw en de oorlogsvetera-
Na het debat moeten tenminste 24
uur zijn verlopen, voordat de motie
in stemming wordt gebracht.
Het Franse parlement heeft echter
gisteravond laat besloten de bespre
king van de motie uit te stellen tot
Dinsdag.
Djakarta bedwingt
z'n officieren
De Indonesische minister van
Voorlichting, Mononoetoe, hee.'t me
degedeeld, dat de regering besloten
heeft bepaalde maatregelen te tref
fen tegen een aantal functionarissen
van het leger. De minister wilde aan
deze verklaring niets toevoegen.
Inmiddels heeft overste Krekarto,
die Zondag jl. het bevel .over de
Zuid-Sumatraanse Tweede Divisie
van overste Kosasih heeft overgeno
men, in Palembang bekendgemaakt,
dat hij uit het leger is getreden.
De vice-president Moh. Hatta, van
wie bekend is, dat hij achter de mi
nister van Defensie, sultan Ha-
mengkoe Boewono staat, is wegens
ziekte opgenomen in het Centraal
Burgerziekenhuis te Djakarta.
Smokkelaars achter
rookgordijn
De Duitse koffiesmokkelaars ge
bruiken tegenwoordig een rookgor
dijn om hun aftocht te dekken. De
Duitse douane aan de Belgische grens
probeerde dezer dagen vergeefs een
smokkelauto tot staan te brengen.
Toen de auto van de douane haar
bijna had ingehaald, wierpen de
smokkelaars drie rookbommen op de
weg, reden nog een klein eindje door
en lieten toen hun wagen in de steek.
Onder dekking van de rook ontsnap
ten zij.
Nasleep van Praags proces
Volgens een bericht, dat het pers
bureau Associated Press uit Tsje-
cho-Slowakije heeft ontvangen, gaat
het monsterproces, dat thans te
Praag wordt gevoerd en waarbij
„Zionisme" een der hoofdaanklach
ten tegen de beschuldigden is, ge
paard met antisemietlsche incidenten
elders in het land.
Zo zou op de deuren van Joodse
burgers in Bratislava, de hoofdstad
van Slowakije, gekalkt zijn: „Joden"
of „Hier wonen Joden". Op de syna
goge in die stad was geschreven:
„Weg met de Joodse kapitalisten".
De Joden hadden volgens het be
richt hun beklag bij de politie ge
daan en gezegd, dat zij geen kapi
talisten doch werkers waren, zoals
iedereen onder een communistisch
bewind. De politie had toen geant
woord, dat zij in dat geval niets te
Zijn laatste grote reis
Gisteren is te Stockholm op 87-ja-
rige leeftijd, na ruim een jaar ziek
te zijn geweest, de bekende Zweed
se ontdekkingsreiziger Sven Hedin,
overleden.
Hedini behoorde tot de achttien
„onsterfelijken" der Zweedse Aca
demie en was de laatste Zweed, die
door de Zweedse koning in de adel
stand werd verheven. Zijn openlijke
instemming met het nazi-regiem
heeft Hedin in zijn levensavond een
deel van zijn populariteit gekost.
Toch werden zyni laatste boeken in
Zweden nog grif gelezen. Pas enkele
dagen geleden verscheen zijn laatste
werk „Mijn honden in Azië". Zijn
eerste boek zag 65 jaar geleden het
licht. Tot het laatst toe is de schrij
ver bezig geweest met zijn omvang
rijk werk over zijn grote weten
schappelijke expeditie van 1927'35
in China, waarbij hij in opdracht van
de Chinese regering de mogelijk
heid van autowegen in China onder
zocht. Reeds waren hiervan 37 delen
verschenen. Hedin had gehoopt er
nog 20 aan te kunnen toevoegen.
Hedin begon zijn wereldreizen in
1885, toen hy particulier leraar werd
van een Zweedse jongen in de olie-
stad Bakoe. In de jaren 1885/'86 en
1890/'91 bereisde hij Perzië en Tur
kestan en in de periode 1893/'97 on
dernam hij zijn grote karavaanexpe
dities door Midden-Azië. Hy door
zocht Pamir, Taklamakan, de Tarim-
rivier, het „wandelende meer" Lop
Nor en Noord-Tibet.
De jaren daarop volgden nog vele
expedities naar Centraal-Azië, als
enige Europeaan in een karavaan
van inheemsen. Hij onderzocht de
bronnen van de Indus en de Brahma-
poetra en deed een vergeefse poging
om in de „verboden" Tibetaanse stad
Lhasa door te dringen.
Hedin heeft over zijn reizen» zowel
„zware" wetenschappelijke werken
als populaire lectuur geschreven.
Zijn standaardwerk „Van Pool tot
Pool" genoot over de gehele wereld
grote populariteit.
vrezen hadden, maar dat het niet no
dig was de leuzen te verwijderen.
Aan het bericht, dat Ass. Press uit
„zeer betrouwbare bron" zegt te heb
ben, wordt toegevoegd, dat anders
onwettig aangebrachte leuzen altijd
onmiddellijk door de politie waren
verwijderd. Het geheel doet sterk
denken aan de anti-semitische in
cidenten uit de dagen der nazi's.
Veertien vrouwen en
kinderen omgekomen
By een brand, die Woensdagavond
is uitgebroken in een ziekenhuis te
Huntington in de Amerikaanse staat
West-Virginia, zijn veertien vrouwen
en kinderen om het leven gekomen.
De brand teisterde een gebouw van
drie verdiepingen.
Het grootste deel van de slacht
offers waren kinderen die op de der
de verdieping van het brandende ge
bouw waren opgesloten.
Op elke etage van het gebouw wa
ren volgens een lid van .iet perso
neel 60 tot 70 patiënten onderge
bracht.
Het ziekenhuis is een inrichting
voor zenuw- en geesteszieken.
Hotidi o-piiedeti
Collie Jane is een ware schotclvir-
tuoze. Met plezier laat zij zich enige
kopjes en schoteltjes op haar kop
zetten, waarna zij er heel voorzich
tig de kamer mee rondwandelt. Met
groot geduld heeft Jane's meesteres
haar dit spelletje geleerd, en elke
dag oefent zij. want op het Kerst-
partijtje, dat de bazin zal geven, zal
ze moeten optreden. Of Jane dan de
kopjes gevuld en al moet rondbren
gen is niet bekend.
Dwaasheid van wijzen is van meer
waarde dan de wijsheid van dwazen.
