fnmr -
LAND VAN TEGENSTELLINGEN
Op het kruispunt van wereldzeeën en continenten
yV
w i
Hartelijke en zorgeloze bevolking
Aan het Galgewater waren vroeger
lijken van veroordeelden te zien
ZATERDAG 25 OCTOBER 1952
DE LEIDSE .COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
MEXICO
WAAR PRINS BERNHARD HEEN VLIEGT
Rechts: Mexicanen met twee van
hun liefhebberijen: grote hoeden en
hanengevechten.
Links: Zo ziet een postkantoor er
uit in Mexico.
Mj' ,-r
IJET EERSTE LAND, dat prins Bernhard, op zijn reis naar Middel- en
Zuid-Amerika zal aandoen, is Mexico. Sinds v/ij op onze schoolatlas dit
land als een citroen-gele vlek hebben afgebeeld gezien, kunnen wij het ons
moeilijk anders voorstellen dan als één grote woesternij van geel zand met
in het midden een ongeschoren cactus, die niet voor z'n plezier op de wereld
is. De film geeft ons weer een ander b^eld. natuurlijk zijn er cactussen zo
hoog als huizen, maar als de film in Hoilywood gemaakt is. wemelt het er
van donker-ogige en donkerharigs individuen, die wij beslist niet willen
tegenkomen op een eenzaam weggetje. Zien wij foto's Van Mexicaanse ste
den, dan staan wij verbaasd van de pracht der kathedralen en de pronk
der grote openbare gebouwen.
Wat is Mexico nu eigenlijk? Het één zowel als het ander, een mengelmoes
van blanken, Indianen en halfbloeden, een land van tegenstellingen, een
bevolking, waaruit universiteiten konden opbloeien, maar die tevens een
ontstellend percentage analphabeten telt; een land vol Katholieken, waar
de godsdienst onder president Calles bijv. vervolgd kon worden als
vrijwel nergens ter wereld.
Het land is thans nogal rustig, het is een eerzaam lid der Ver. Naties en zo,
maar het heeft perioden gekend van een buitengewoon „levendige" politiek
en daaruit heeft het een zekere reputatie aangehouden. Er is een tijd ge
weest van nog geen halve eeuw (18241367)waarin het niet minder dan
72 staatshoofden heeft versleten, een prestatie, welke geen Europees land
ooit heeft kunnen evenaren. En hoe de toestanden op het gebied der rechts
pleging zijn, hebben zo pas nog een paar Nederlandse zeelui ervaren, die
wekenlang in een overigens vrij gemoedelijke gevangenis te Vera
Cruz hebben gezeten, alleen omdat men dacht, dat ze wel eens wat te ma
ken zouden kunnen hebben met een dode verstekeling in het ruim van
hun schip.
Dat alles is Mexico.
In de zonnegloed
der tropen
Mexico ligt op het kruispunt van
twee zones de gematigde zone en
de hete zóne en door zijn geogra
fische ligging, gepaard met zijn ver
schillen in hoogte, bezit het een
grotere verscheidenheid van bodem,
grondsoorten en vruchtbaarheid dan
welk ander gelijksoortig gebied op
de wereld ook.
„Zich koesterend in de zonnegloed
der tropen aldus wordt Mexico
beschreven door een lyrische auteur
haar hoofd gebed in de sdhoot
van het Noorden, haar voeten rus
tend aan de toegangsweg tot twee
werelddelen, haar besneeuwde boe
zem rijzend tot de wolken, rust zij
in de majesteit van haar macht. Zij
hoedt uitgebreide schatten van goud
en zilver, emeralden en opalen om
kransen haar hoofd, terwijl de zoom
van haar koninklijk gewaad, afhan
gend in de zeeën van twee halfron
den, bezet is met parels en de schat
ten van de zee".
„Duizend jaren zijn verzameld in
de schoot der tijden sinds haar eer
ste steden werden gebouwd. Toen
de Noormannen aan onze Westelijke
kusten landden, had zij reeds dor
pen en steden, blanke tempels en
uitgestrekte paleizen. Toen de Pil
grim Fathers aan land gingen bij
Plymouth Rock, waren er reeds een
honderdtal jaren vervlogen sinds de
soldaten van Cortez vochten met de
troepen van Montezuma. In geen
enkel land ter wereld kan men zo
snel overgaan van de gloeiende tro-
m een praehistorische Maya-tempel. De twee zuilen stellen
or met hun staart omhoog en hun geopende muil aan de basis.
pische stranden naar het domein
van de eeuwige winter, van het land
van palmen en wijze ranke nnaar het
land van mos en pijnbomen."
SCHATKAMER DER WERELD.
De rijkdom van het land is fantas
tisch, niettegenstaande z'n uitge
breide dorre hoogvlakten in het
midden. Het bezit millioenen hecta
ren van het beste grasland, grote
uitgestrektheden land dat tweemaal
per jaar een korenoogst oplevert,
grote oppervlakten waar bananen
groeien, welke kunnen wedijveren
met die van Guatamala en Costa
Rico, koffieplantages, rubberbomen
en cacaobomen en dat alles toe
gankelijk door middel van goede
spoorwegen, die een aansluiting ge
ven op de wereldmarkten. En hoe-
vele nog woeste gronden zouden
vruchtbaar gemaakt kunnen worden
door irrigatie en rationele werk-,
methoden?
Mexico is een land vol toekomst-
mogelijkheden. De Amerikanen heb
ben dat reeds lang geleden ingezien,
maar voor hen is Mexico dan ook
een buurland. Speciaal de in de bo
dem aanwezige petroleum interes
seerde hen al spoedig en zij hebben
er grote maatschappijen opgericht,
welke de Mexicanen later weer heb
ben getracht af te kopen.
Bekend zijn ook de goud- en zil
vermijnen, die Mexico de naam heb
ben bezorgd van „schatkamer der
wereld".
EEN STUKJE GESCHIEDENIS.
In dit rijke land, vol tegenstellin
gen, woont een volk, al evenzeer vol
tegenstellingen. Het grootste deel
bestaat uit halfbloeden, dan volgt
een groot contingent nakomelingen
van de oude Indianen en tenslotte
een betrekkelijk klein percentage
blanken, o.a. afstammelingen van de
Spaanse veroveraars.
Mexico is een jong land, maar
heeft toch een bevolking met een
zeer oude cultuurgeschiedenis. Toen
de Spanjaard Hernan Cortez in 1519
I de laatste koning der Azteken Mon-
j tezuma versloeg, zal hij niet ver
moed hebben, dat hij een einde
maakte aan een rijke cultuur, de z.g.
Maya-cultuur, die toentertijd even
wel reeds in haar na-dagen was. Het
hoogtepunt van deze cultuur moet
geweest zijn in de 12e eeuw, toen er
een groot rijk bestond met het tegen
woordige Mexico City als hoofdstad
en centrum. Wij vinden thans nop.
de sporen er van, al is het grootste
gedeelte vernield door de Spaanse
censuistadores (veroveraars), die me
nig sieraad hebben gestolen, gouc1
geroofd en tempels hebben platge
brand. In die tijd wist men nog niets
van cultuur-historisch onderzoek en
als men tekenen van een heidense
cultus aantrof, dacht men niet beter
te kunnen doen dan deze te vernie-
I tigen. Die oude Azteken schijnen zon-
I aanbidders te zijn geweest, altham
hun grootste pyramide-tempel wa
gewijd aan de zon.
Onder de invloed van de Spanjaar
den ging de heidsense cultuur al
I spoedig ten gronde en de Francisca-
j nen, Dominicanen, Augustijnen en
Jezuiten zorgden er voor, dat het
Katholicisme wortel schoot op de
puinen van een vergane beschaving.
Jammer genoeg waren de Spaanse
veroveraars allesbehalve heilige
boontjes en de missionarissen heb
ben heel wat te kampen gehad om
hun schaapjes te beschermen tegen
de practijken van hun eigen geloof Sr
genoten, zodat het niet te verwon
deren is, dat hun werkzaamheid niet
altijd die gave vruchten afwierp,
welke men gewenst zou hebben.
Het centrale gezag in Spanje was
ver weg en de heren, die in Mexico
het gezag uitoefenden, deden wat zij
wilden, met het gevolg, dat de to&-
~>tand hoe langer hoe slechter werd.
Toen dan ook in het begin van de
19e eeuw de Franse vrijheidsideeën
zelfs in Mexico doordrongen, was qf
weinig nodig om de vlam der revcy,
lutie te doen uitslaan. Omstreeks 182C
proclameerde Mexico zijn onafhan
kelijkheid en de Creoolse kolonel
Augustin de Iturbide werd tot keizer
uitgeroepen. Hij hield het nog geen
jaar uit en toen begon de boven aan
geduide periode van de 72 achter
eenvolgende staatshoofden.
Het werd tenslotte zo'n grote bende,
dat Engeland, Frankrijk en Spanje
meenden te moeten ingrijpen. Er
werd een keizerrijk ingesteld onder
voogdij van Frankrijk en Maximi-
liaan I werd keizer. Deze Oosten
rijkse aartshertog, die zich door Na
poleon III had laten overhalen om
de keizerskroon, over Mekico te aan
vaarden, heeft er niet veel plezier
van beleefd. Zijn wankelmoedig be
wind moest door Franse troepen
worden ondersteund en toen deze in
1867 werden teruggetrokken wegens
de oppositie van de Verenigde Sta
ten, was het met Maximiliaan spoe
dig gedaan. Hij werd in hetzelfde
jaar nog gevangen genomen en ge
fusilleerd. Daarna ging het beter
dank zij het krachtige bewind van
de grote Mexicaanse president Por-
firio Diaz, d<e een dictatoriaal gezag
uitoefende. Een opstand bracht hem
in 1910 ten val en daarna was het
■weer mis. Bloedige burgeroorlogen,
wedijverden met godsdienstvervol
gingen in het tyranniseren van de
bevolking.
Onder invloed van het communis
me heeft vooral president Calles een
keurige vermaardheid gekregen als
kerkvervolger. Hij wist te bereiken,
dat alle bisschoppen uit hun dioce
sen werden gedreven, dat duizenden
priesters werden verjaagd en gedood,
dat katholieke scholen werden ge
sloten en de katholieke pers werd
verboden.
Geen wonder dat de bolsjewiek
Trotsky, toen hij het onderspit moest
delven voor Stalin, zijn toevlucht in
Mexico zocht. Wat hem overigens
niet veel geholpen heeft, want, zoals
men zich misschien nog herinnert, is
hij daar vermoord.
ïn de laatste tijd is de toestand ge-
HYPOTHEKEN
en ïoor alle audere faken
op bet gebied ran on
roerende goedereD
Bouw- en M akelaarsbodrijf
v.d, EErift
Oude Vest 29 Lelden
Telet. 20513
(Advertentie.)
lukkig veel verbeterd, al zijn de
anti-clericale wetten, voorzover wij
weten, nooit geheel ingetrokken. Het
is echter al een hele vooruitgang als
men ze niet toepast.
DE MEXICAAN EN ZIJN HOED.
Dat het zover kon komen is aan
vele oorzaken te wijten, maar o.a.
ook aan de aard van de 'bevolking.
Wij lazen in een Amerikaanse
„Magazine" een schets van de te
genwoordige bevolking, waaruit wij
het volgende vertellen.
Wat het meest opvalt bij de man
nelijke bevolking van Mexico, al
thans wat betreft de grote massa
van de halfbloeden, is hun hoed. De
Mexicaan koopt zo'n hoed ook al
moet hij er maandenlang honger
voor lijden, want zo gehecht als een
peon is aan zijn hacienda nog veel
meer is hij het aan zijn hoed.
Hij is zelfs zo gek op breedgerande
hoeden ,dat het gouvernement een
belasting heeft moeten instellen van
één Mexicaanse dollar voor iedere
decimeter, welke een 'hoed breder is
dan een bepaalde toegelaten breedte.
Voorts is het een karakteristiek
van het Mexicaanse volk om met
grote woorden veel te beloven en
uitbundig beleefd te zijn. Hartelijk
heid is de eerste wet van de sociale
ere-code. Iedereen stelt zijn huis te
uwer beschikking: het is van u. Maar
niemand zal er aan denken u ook
als een gast te eten en te drinken
te geven, tenzij u er met zoveel
woorden om vraagt. Als u een piano
bewondert of een horloge, een huis
of een hacienda, is het ogenblikke
lijk van u, maar u krijgt het nooit.
De Mexicaan houdt van gezelschap.
Wanneer hij een oud vriend ontmoet
irukt hij hem aan zijn hart, figuur
lijk en letterlijk, en met een over
vloed van klapjes op zijn schouder
noemt hij hem de vriend van zijn
jeugd. Wanneer hij een openbare ge
legenheid binnentreedt, buigt hij
voor het hele gezelschap.
Bedelaars vindt men er bij de
vleet. „Un centavo, senor", klinkt
dag en nacht in uw oren. Bedelen
en een armzalig gezicht zetten is 'n
kunst, welke zij reeds als baby be
oefenen, Voorts is Mexico een land
van de feestdagen. Als men de Zon
dagen meetelt, staan er niet minder
dan 131 op de Mexicaanse kalender
en men kan er verzekerd van zijn,
dat meer dan de helft van het Mexi
caanse volk ze allemaal keurig on
derhoudt. Er zijn 52 heiligendagen,
15 plechtige feestdagen, 3 hoogfees
ten en 6 familiefeestdagen. Op be
paalde dagen neemt heel Mexico
deel aan het feest en het duurt ge
woonlijk drie dagen voordat de
peons weer nuchter zijn en naar hun
gewone werk terugkeren.
Een eigenaardigheid vormen de
begrafenis gebruiken. Men kan een
graf huren voor altijd of voor een
bepaalde termijn. Wanneer men dit
laatste doet en de huur wordt niet
op tijd betaald, dan wordt het ge
beente van de dode opgegraven en
op een grote hoop geworpen. Deze
beenderen worden van tijd tot tijd
verast.
Wie geen geld heeft om een dood
kist te betalen kan er een huren.
Dat geldt echter niet langer dan na
dat de begrafenisceremonies voorbij
zijn; daarna gaat het lijk eruit en
wordt de kist weer meegenomen.
's Lands wijs, 's lands eer.
Mexicaanse schonen pronken graag
met hun gouden of zilveren hals
kettingen.
LEIDSE STRATEN EN STEGEN
24.
Direct voorbij de school vindt men
een prachtig oud trapgeveltje, dat
dringend om restauratie vraagt en
dit zeer zeker ook verdient. Boven
dien vindt men er het nieuwe ach
terpand van de Rotogravure aan het
Noordeinde.
Vanaf het Galgewater heeft men
een prachtig gezicht op een der mooi
ste gebouwen van Leiden, de Stads-
timmerwerf aan het Kort Galgewa
ter. Wis en zeker zouden we reeds
millionnair zijn, wanneer iedereen,
die hiervan een foto maakte, ons
een gulden gaf! Men heeft dat nooit
gedaan, en we zijn dus geen million
nair en hebben uit wraak daarom
expres niet de Stadstimmerwerf ge
fotografeerdWe zijn wel even
door het hek gewandeld, om nieuws
gierig even door de ronde poort te
kjjken naar een binnenplaats, die af
gesloten wordt door een oud hoog
pakhuis, waarin de houtvoorraad
van de gemeente ligt. Daarachter
ligt de Morspoort-kazerne.
Zo zijn we ongemerkt van het
Galgewater naar het Kort Galgewa
ter overgestapt, waar we overigens
evenmin lang zullen vertoeven, om
dat ook daar niet veel te zien is. Op
de hoek moeten .we ons echter wel
even boos maken over wat we bijna
zouden willen noemen: opzettelijke
stadsschoon-vernieling! Waar het
Kort Galgewater een haakse bocht
maakt, heeft men vlak tegen het
water een vierkante doos neer
gezet, een electriciteitsgebouwtje,
dat nog „verfraaid" werd door aan
bouwing van -en urinoir.... We
willen gaarne geloven, dat dit twee
zeer nuttige gebouwtjes zijn en we
zouden een t,-,ee drie niet kunnen
zeggen waar wij ze gebouwd zouden
hebben, maar deze plaats was er toch
allerminst geschikt voor. Ga eens op
de Bostelbrug staan, dus tussen Kort
Rapenburg en Prinsessekade, en
kijk dan eens naar he'. Kort Galge
water, v/aaraan de gevels van
Morspoortkazerne en Stadstimmer
werf zo'n harmonisch geheel vor
men, ware het niet, dat bovenge
noemde „versiering" zo'n afbreuk
deed aan dit aardige stadsgezicht.
r>E HERKOMST van de naam Gal-
gewater, zoals de Oude Rijn tus
sen Rijnzichtbrug en Bostelbrug
genoemd wordt, laat zich niet moei
lijk raden. In 1659 kocht de stad langs
de Rijn, buiten de Morspoort, een
stuk grond, om daar de lijken van
de op de gerechtsplaats veroordeel
den tentoon te stellen voor het pu
bliek en daarna te begraven. Dit als
afschrikwekkend voorbeeld voor hen,
die misschien rnet plannen rondliepen
een misdaad te begaan. Dit terrein
kreeg de naam Galgenveld en werd
later met lakendroogramen bezet,
.waarover wij vorige week (zie
nummer 23, Garenmarkt) schre-
yen. De Morsstraat heette toen Galg-
Straat of Kleistraat en de Mors
poort werd Galgpoort genoemd. Toen
'$eze houten poort in 1669 door de
[muidige stenen poort vervangen
'./werd (gebouwd door de bekende
bouwheer W. van der Helm) kreeg
deze, op last van het stadsbestuur,
(Foto: „De Leidse Courant').
het duidelijk opschrift „Morschpoort",
opdat zo lezen we in oude kronie
ken „ze met geen verachtelijken
naam meer zoude genoemd worden."
De naam Galgewater is blijven
voortleven, zowel wat het water
betreft als in de kade, die evenwij
dig aan het Noorodeinde van de Wed-
desleeg tot Kort Rapenburg loopt.
Aan de overzijde vindt men het
Kort Galgewater van Stadstimmer
werf tot Blauwpoortsbrug.
De eerste kade, (die vóór 161)
Dwars Rapenburg heette en ook wel
Korte Vest genoemd werd (in te
genstelling tot de Lange Vest, thans
Oude Vest) is niet bijzonder floris
sant, al is er door het gebouw van
de Nederlandse Bank aan het Kort
Rapenburg, met daarachter het mo
numentale gebouw van de R.K. Vak
school voor Meisjes (zie foto), een
zeer geslaagde afsluiting verkregen.
