S)eGcldóeSowïcunt
VOLVOERD
DREIGEMENT
De wilde demonstraties te Djakarta Met canfiict „Gmmeianden
Regeringscrisis
in Finland
Egypte weldra 'n republiek?
day dei Tleieniyde ACatiea
Londen weet nog
van niets
De Russische
slavenkampen
Het ultimatum
aan Bevan
Hevige strijd
Indo-China
Matt eitje
Directeur: C. M. v. HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
ZATERDAG 18 OCTOBER 1952
44ste JAARGANG V No. 12718
Papengracht 32, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.47 p. w., 2.p. mnd., 6.p. kwart. Franco p. p. f 6.80. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes 1.50
ging dan toch uitgevoerd en de
diplomatieke betrekkingen met Enge
land verbroken. Na al zijn dreige
menten en na de sarcastische afwij
zing van zijn ultimatieve voorstellen
kon de Perzische premier moeilijk
anders doen en met deze daad heeft
hij de kroon gezet op zijn wonder
lijke olie-politiek.
Het jongste voorstel van Mossadeq,
waarop hij binnen een bepaalde tijd
antwoord verlangde, was, dat de Brit
ten hem een onmiddellijk voorschot
zouden geven van 50 millioen pond
sterling en dat nog wel zonder enige
garantie, dat daarna de befaamde
oliekwestie ook -werkelijk zou wor
den opgelost. „Ze krijgen geen cent"
had Churchill reeds gezegd en dat
standpunt werd later in een officiële
nota door Edefi bevestigd. In niet-
officiële termen gezegd, gaven de
Britten te kennen, dat zij Mos-
0 sadeq voor geen cent ver
trouwden en dat zij de Perzi
sche voorstellen derhalve vierkant van
de hand wezen. De Engelsen herinner
den eraan, dat Mossadeq allerlei on
vriendelijke daden tegenover hen had
bedreven, zoals het sluiten van Brit
se consulaten en het weigeren van
visa aan Engelse onderdanen, welke
ernstige twijfel wekken aan de op
rechtheid van Mossadeq's vriend
schapsverzekeringen.
Bovendien vonden zij het stellen
van een ultimatum een handelwijze
„welke niet gebruikelijk is tussen
staten, die met elkander vriendschap
pelijke relaties onderhouden".
„Dan maar geen vriendschappelij
ke relaties", zei Mossadeq en hij kon
digde de breuk met Londen aan.
Die mededeling heeft op zich ook
weer een eigenaardig cachet gekre--
gen, doordat de premier het verbre
ken der diplomatieke betrekkingen
bekend had willen maken in een ver
gadering van de Majlis, het Perzische
parlement. Op die manier zou de be
kendmaking het karakter hebben ge
kregen van een volksbesluit, van een
maatregel, die toegejuicht werd door
heel de natie. Maar het parlement
liet de verantwoordelijkheid voor de
breuk aan Mossadeq over; de leden
schitterden zodanig door afwezig
heid, dat het quorum niet bereikt
werd en er derhalve geen wettige
vergadering kon worden gehouden.
De premier raakte zijn redevoering
tenslotte toch kwijt voor de radio,
maar niemand kan nagaan hoeveel
Perzen voor de luidspreker hebben
zitten applaudiseren. Voor de popula
riteit en de standvastigheid van Mos
sadeq's beleid lijkt ons dit absenteïs
me een veeg teken.
De toestand is thans zo, dat binnen
enkele dagen de wederzijdse zaakge-
de Perzische en de
Britse hoofdstad zullen verlaten en
dat de Britten en de Perzen, elkaar
officieel niet meer kennen. De diplo
matieke banden waren toch al niet
te dik meer, want noch in Londen,
noch in Teheran was een gezant; het
diplomatieke verkeer werd gaande
gehouden door zaakgelastigden.
TENGEVOLGE VAN het verbreken
der diplomatieke betrekkingen
zal er geen rechtstreeks contact meer
mogelijk zijn tussen de beide rege
ringen. De besprekingen over de op
lossing van het olie-geschil', die toch
al stroef genoeg gingen, zullen nu
nog meer belemmerd worden, omdat
alles via derden zal moeten lopen.
Maar het ergste is, dat het land op
die manier hoe langer hoe verder uit
de Westerse koers raakt en terecht
dreigt te komen in zeker Oosters
vaarwater.
Juist dit gevaar is het speculatieve
j element geweest van Mossadeq. Hij
wist, dat met name de Amerikanen
i vóór alles rust en vrede wilden zien
in Perzië teneinde te voorkomen, dat
Stalin een reden tot ingrijpen zou
j hebben. Als jullie dat dan zo graag
willen, dacht de sluwe Pers, moeten
jullie er ook wat voor over hebben.
Vandaar dat hij er op speculeerde,
dat Amerika zelf financieel zou bij -
springen en voorü druk zou uitoefe-
I nen op Engeland om toegevend te
I zijn. Het interesse van Amerika blijkt
dan ook wel hieruit, dat de laatste
Engelse voorstellen aan Perzië on-
dertekend wareni zowel door Chur-
I chili als door Truman.
Maar nu is het gevaar groot, dat
I Perzië inderdaad het slachtoffer
I wordt van een mislukt spelletje.
I Sinds de bevolking het inkomen mist
I van de olie-exploitatie is zij nog ar-
I mer geworden dan zij voorheen was.
I De regering kan haar eigen ambte-
F naren niet betalen en een behoor-
I lijk verdedigingsapparaat is zonder
I financiën niet in stand te houden.
I Het is duidelijk, dat over de Russi-
I sche grens de verzwakking van de
I Perzische legersterkte met voldoening
I wordt bezien en dat men hoopvolle
I perspectieven ziet in de verpaupering
I der massa. Het land wordt hoe langer
I hoe meer rijp voor de revolutie. En
I als het eenmaal zover is en Iran
I is verdwenen achter het IJzeren Gor-
I dijn, kan Mossadeq er staat op ma-
ken, dat hij in een minimum van
I tijd geliquideerd zal zijn. Hij heeft
j een olie-geest opgeroepen en alles
I schijnt er op te wijzen, dat hij die
geest niiet meer de baas kan wor-
I den. Hij krijgt hem net als de oude
I sprookjes van zijn eigen land niet
Imeer in de fles terug. Als het land
Imaar niet „op de fles" gaat.,
Rust thans weer teruggekeerd in de stad
Soekarno kalmeerde de gemoederen
Te Djakarta is thans na de uitbarsting van gisteren de rust teruggekeerd.
Gisteravond waren de straten van de stad verlaten wegens de afkondiging
van de avondklok. De enige, die van de demonstraties heeft geprofiteerd is
de regering, die onder deze omstandigheden meende niet te kunnen aftre
den, hetgeen trouwens ook de mening van het parlement was. Men zoekt
thans naar de achtergrond van de demonstraties 'en meent, dat de commu
nisten er niet vreemd aan zijn geweest.
HET VERLOOP DER
GEBEURTENISSEN
Omtrent het verloop der gebeur
tenissen wordt nog gemeld, dat on
geveer 5.000 personen in de omge
ving van het parlement en het pa
leis te Djakarta hebben gedemon
streerd. Zij eisten, blijkens de vele
spandoeken, die zij, evenals een aan-
roodwitte vlaggen en bamboe
spiesen, meevoerden, onmiddellijke
ontbinding van het parlement, dat,
volgens de leuzen het volk niet ver
tegenwoordigt.
Een aantal jongelieden met rode
doeken om het hoofd gebonden drong
het parlement binnen, gooide stoelen
in de zittingszaal om en richtte wan
orde aan.
Het hoofdbureau van politie zond
onmiddellijk bewapende eenheden
van de mobiele brigade en andere
onderdelen naar het parlementsge
bouw, en riep de hulp van het le
ger in.
De 5.000 demonstranten trokken
daarop van het parlement via Ped-
jambon, naar het ministerie van
buitenlandse zaken, waar lichte be
schadigingen werden aangebracht,
Via het Merdekaplein Zuid, waar een
Ned. vlag werd neergehaald, ging het
naar Merdeka West, waar twee Ne
derlandse vlaggen en maatschappij -
vlaggen van scheepvaartmaatschap
pijen omlaag werden gehaald. Ver
volgens ging men naar het paleis.
Om kwart over negen kwamen de
demonstranten voor het paleis aan.
Daar overhandigde een delegatie van
vijf man een brief aan vice-presi
dent Hatta, waarin hun wensen o.a.
ontbinding van het parlement, ken
baar gemaakt werden. Vijf afge
vaardigden werden naar de presi
dent gezonden. Intussen was op het
paleis een sterke bewaking geplaatst,
bestaande uit de lijfwacht van de
president, bijgestaan door leden van
de militaire politie. Op het terrein
van het paleis waren twee cordons
militaire politie gestationneerd, in
totaal 70 man met de bajonet op het
geweer. Voorts waren bij het paleis
14 brandweerlieden met twee spuit-
wagens en dertig brandslangen aan
wezig.
SOEKARNO SPRAK
Om ongeveer half tien verscheen
president Soekarno op het bordes.
Hij begaf zich naar het hek van het
paleis, vanwaar hij het volk groette.
De demonstranten ontvingen zijn
groet met gejuich.
Ten aanzien van het verzoek om
ontbinding van het parlement, zeide
Soekarno, dat er drie puntjes zijn:
1. De president wil niet als dicta
tor optreden. Hij zeide, dat hij over
leg zal plegen met de leden van het
kabinet, die de verantwoordelijke
regering vormen.
2. De aanwezige menigte maakt
slechts een deel van de bevolking
van Djakarta uit. Hij zeide eerst de
wensen van de bevolking van andere
gebieden te willen leren kennen. Hij
kondigde aan naar andere gebieden
te zullen gaan om de wensen van de
bevolking te peilen. Daarom sprak
hij de hoop uit, dat men geduld zou
hebben.
3. Indonesië als democratische staat
heeft een democratische instelling
nodig, namelijk een parlement. Zo
spoedig mogelijk zullen verkiezingen
worden gehouden voor het vormen
van een „volmaakt" parlement.
De toespraak van Soekarno duurde
anderhalf uur. Hij verzocht de de
monstranten tenslotte rustig naar
huis te keren.
THANS GEEN KABINETSCRISIS
Na een bespreking met het kabi
net werd meegedeeld, dat de volgen
de besluiten van de commissie van
overleg aan het kabinet waren voor
samen met het parlement een ver
klaring aflegt om de spanningen te
verminderen;
3. Gevraagd wordt, of de president
Vrijdagavond een toespraak via de
radio zal houden, eveneens om de
spanningen te verminderen.
YAMIN IN ARREST
Het Indonesische parlementslid mr.
Mohammed Yamin is gisteravond in
zijn woning gearresteerd. Over de
reden hiervan is nog niets bekend.
Evenmin beschikt men over verdere
gegevens. Wel worden nog meer ar
restaties verwacht, aldus het Indo
nesische persbureau Antara.
Mr. Yamin heeft zitting als onaf
hankelijk parlementslid. Hij heeft
echter sterk communistische sympa
thieën.
1. Het parlement wenst onder de
huidige omstandigheden geen kabi
netscrisis, omdat de gevolgen daar-
an ernstig zouden zijn
2. Gevraagd wordt, of de regering nodig was.
De premier van Finland, Kekko-
nen, die tot de agrarische partij be
hoort, heeft Vrijdag het ontslag van
zijn kabinet aangeboden aan presi
dent Paasikivi. De sociaal-democra
tische ministers uit het coalitie
kabinet waren reeds eerder op de
dag afgetreden.
De crisis is ontstaan tengevolge
van een meningsverschil tussen de
agrarische partij en de socialisten
over het plan der regering om de
huren te verhogen. De socialisten
wensten deze verhoging samen te
doen gaan met een loonstabilisatie in
de landbouw. Hiertegen voerden de
agrarische partij aan, dat de huur
verhoging louter een aangelegenheid
van de steden is en dat hierom een
koppeling van de twee kwesties on-
NAGUIB LAAT ER ZICH NIET OVER UIT
In Egypte worden voorbereidingen getroffen om de monarchie prijs te ge
ven en de republiek uit te roepen, zo verneemt A. P. Wanneer dit zal ge
schieden, is nog niet bekend. Reeds enkele dagen circuleren in de Egypti
sche hoofdstad hardnekkige geruchten, dat de monarchie momenteel
vertegenwoordigd door prins Monein, die als regent voor de negen maan
den oude koning Foead II optreedt spoedig zal worden afgeschaft. De
dagbladen hebben vage berichten gepubliceerd, dat een „gewichtige ver
klaring" spoedig te verwachten is.
Het hoofdkwartier van het leger
wilde het bericht, dat Egypte een re
publiek wordt, bevestigen noch ont
kennen.
Generaal Naguib, Egypte's pre
mier en feitelijke dictator, heeft zich
hierover nog niet in het publiek uit
gelaten, maar ridiculiseerde gister
avond wel de beweringen van ex-
koning Faroek, dat de militaire be
weging, die hem tot aftreden dwong,
communistisch of communistisch ge
zind was. Naguib antwoordde hier
mede op de aantijgingen, die Faroek
onlangs neerschreef in zijn memoi
res over de gebeurtenissen, die tot
zijn abdicatie leidden, welke hij in
Britse kranten publiceerde.
„Hij hoopt door deze praatjes de
sympathie der Westelijke mogend
heden te winnen, maar hij vergeet,
dat tegenwoordig in Egypte alle
kranten gelezen mogen worden
ook die, waarin zijn memoires zijn
gepubliceerd zodat het Egypti
sche volk zelf kan zien, welk een
vreselijk verleden het met behulp
van het leger van zich heeft afge
schud"
„De ex-koning vergeet verder, dat
de landhervormingswet, die het feo
dalisme te gronde heeft gericht, een
van de middelen is om het commu
nisme tegen te gaan".
In Cairo is weer een grote razia
gehouden, waarbij zoals verluidt
een communistische organisatie
werd opgerold. Er werd een vijftig
tal arrestaties verricht.
Evenals vorige jaren zal ook ditmaal de „Dag der Verenigde Naties" worden
gevierd op 24 October a.s., in alle landen, die zijn aangesloten bij deze in
stelling. Op deze dag zal over het algemeen wat meer aandacht worden ge
wijd aan de betekenis voor de wereld van de Verenigde Naties. Meer dan
S0 landen zijn vertegenwoordigd in deze instelling, die een gezamenlijk
inwonertal hebben van meer dan twee duizend millioen! Het hoofddoel, dat
deze landen en mensen voorstaan, is: Vrede, die zij willen verkrijgen door
samenwerking. In onontwikkelde gebieden in Azië en Latijns Amerika, legt
men zich vooral toe op het bevorderen van de gezondheid van moeder en
bind. In deze school te Guatemala, krijgen de kinderen geregeld voedsel,
waardoor hun gezondheid op redelijk peil wordt gehouden.
De Britse zaakgelastigde Middleton
heeft gisteren een onderhoud gehad
met de Perzische minister van Bui
tenlandse Zaken en daarna r
Londen geseind, dat hij er niet in
geslaagd was verduidelijking te krij
gen van Mossadeq's aankondiging,
dat Perzië de diplomatieke betrek
kingen met Engeland zal verbreken.
Voor het behartigen van de belan
gen der onderdanen in geval van
breuk heeft Perzië de Zweedse en
Engeland de Zwitserse regering ge
polst.
Nog meer ondergrondse
bewegingen
In Beieren is een wijdverspreide
rechts-radicale ondergrondse bewe
ging ontdekt, aldus heeft de Beierse
minister van binnenlandse zaken,
Hoegner, Vrijdag tegenover verslag
gevers verklaard. De beweging was
van Noord-Beieren naar Hessen
overgeslagen, doch totdusver was
nog geen schakel tussen de Beierse
en de Hessische ondergronde gevon
den. Hoegner zou in de volgende zit
ting van het Beierse parlement een
volledig verslag uitbrengen.
De Westduitse minister van bin
nenlandse zaken, Lehr, heeft in Ber
lijn verklaard, dat in West-Duitsland
tweehonderd communistische man
telorganisaties werken, die allemaal
nauwkeurig in het oog worden ge
houden.
Sinds 21 Augustus wordt in de grote zuivelfabriek „De Ommelanden" te
Groningen, gestaakt. Dat wil niet zeggen, dat sinds die tijd de arbeid daar
geheel stil ligt, want de directie heeft ander personeel aangesteld, waarmee
enige afdelingen in het bedrijf worden gaande gehouden. De stakers echter,
die staakten voor een vastgestelde regeling van lonen en arbeidsvoorwaar
den, zoals die in elke zuivelfabriek bestaat, posten nog steeds voor de fa
briek, en het ziet er niet naar uit, dat het conflict zijn oplossing nadert.
Posters voor de fabriek.
Vijf hoge functionarissen van het
Russische stelsel van concentratie
kampen zijn onlangs naar het Wes
ten uitgeweken. De internationale
commissie tegen concentratiekampen
heeft een dossier van hun verklarin
gen samengesteld en dit overhandigd
aan de VN-commissie inzake dwang
arbeid, die te Genève zetelt. Een
Frans lid van genoemde internatio
nale commissie heeft het dossier
„enig in zijn soort" genoemd.
„Het is voor het eerst", zei hij,
dat buiten de Sowjet-Unie een vol
ledig en gedetailleerd verslag is ge
maakt van het bestuur der Russische
arbeidskampen. Zelfs de Sowjct-auto-
riteiten weten niet hoeveel gevan
genen de kampen bevatten". Hij kon
het cijfer slechts op „vele millioenen"
schatten. Het handhaven der kam
pen was zeer duur en daarom kon
niet gezegd worden, dat het „ar
beidsgemeenschappen" of zoiets wa
ren. Het enige doel was handhaving
van de „politieke en sociale terreur".
Opsporen van gevangenen was
uiterst moeilijk. Een gearresteerde
en later vrijgelaten Sowjet-functio-
naris had twee jaar nodig om zijn
geïnterneerde vrouw te vinden. Zijn
beide kinderen had hij nooit terug
gevonden.
De aanhangers van Bevan zullen
Dinsdag bijeenkomen om het ultima
tum te bespreken, dat door de lei
ding van de Labourpartij werd op
gesteld en waarin wordt geëist, dat
zij een eind maken aan hun rebel-
lenactiviteit.
Bevan heeft aangeboden zijn tot
dusver besloten vergaderingen open
te stellen voor de gehele socialistische
partij. Dinsdag wordt de eerste ver
gadering van deze soort gehouden.
Men verwacht veel bezoekers.
Enige parlementsleden hebben Vrij
dag de mogelijkheid besproken de
linkse rëbellen met hun eigen wa
pens te verslaan door met een zeei
groot aantal anti-Bevanisten de ver
gadering van Dinsdag te bezoeken.
ui
Krachtige Vietminh-qenheden heb
ben de belangrijkste Franse bergpost
in Indo-China Nghia Lo, 150 km ten
Noord-Westen van Hanoi, veroverd.
De aanval is Vrijdag te 18.00 uur
plaatselijke tijd begonnen. Franse
vliegtuigen hebben Nghia Lo in de
nacht van Vrijdag op Zaterdag aan
houdend gebombardeerd.
Gemeend wordt, dat een aantal
Franse militairen zich terug heeft
kunnen trekken op twee tien kilo
meter verder gelegen stellingen.
Het verlies van Nghia Lo is het
ergste, dat de Franse Unie-strijd
krachten in de afgelopen negen
maanden van de Indochinese oorlog
hebben geleden.- De verovering van
deze post geeft toegang tot de waar
devolle rijstvelden in het Zuiden.
Voor een grootse taak is men niet
direct bekwaam.
Totaal verdedings-
plan voorbereid
Binnenkort is de instelling te ver
wachten van een interdepartemen
tale commissie, die zal worden belast
met de samenbundeling van de
krachtinspanningen op het gebied
van de burgerlijke verdediging in
ruime zin met de maatregelen in de
militaire sector, een en ander als
voorbereiding van een totaal verde
digingsplan.
Dit werd Vrijdagavond in Den
Haag medegedeeld door mr. O. W.
S. Josephus Jitta, de secretaris van
de Algemene Verdcdigingsraèd, tij
dens een lezing voor de Vereniging
ter Beoefening van de Krijgsweten
schap.
MADURODAM MELDT:
WINTERSLAAP
IS BEGONNEN
Morgenmiddag zal Madurodam, het
in korte tijd zo bekend geworden
miniatuurstadje aan de rand van
Den Haag, gesloten worden, om tij
dens een lange winterslaap weer
krachten op te doen voor het vol
gend jaar.
Nu heeft Madurodam ook wel een
beetje rust verdiend, want het werk,
dat zij in het afgelopen seizoen ver
zet heeft, is boven verwachting groot
gerweest.
De voorzichtige ramingen aan het
begin van de zomer was, dat er
misschien wel 108.000 belangstellen
den zouden komen. Nu, dit aantal is
driemaal overschreden, want 320.000
personen hebben do afgelopen maan
den door de kleine straatjes van Ma
durodam gewandeld.
Het volgend jaar zal in begin Juni
de stad weer uit haar winterslaap
gewekt worden, maar zij zal er niet
precies zo uitzien, als zij nu inslaapt.
Naast het aanleggen van nieuwe ge
bouwen en het verbeteren van be
staande, zal er meer beweging in 't
stadje gebracht worden door het
aantal treinen uit te breiden, trams
in te schakelen en boten met radar
te laten varen.
Een geheel onverwacht succes is
Madurodam geworden voor blinde
bezoekers.
Doordat de omvang van de opge
stelde gebouwtjes makkelijk met de
hand te betasten is, kregen blinden,
voor wie het begrip vuurtoren, kas
teel e.d. tot nu toe slechts een woord
was, een vrij goede voorstelling van
deze zaken.
Men stelt zich voor om het vol
gend jaar speciale middagen voor
deze mensen te organiseren en bene
vens een gids in braille-schrift uit
te geven.
Het laatste bericht uit Madurodam
meldde, dat de burgemeester, prin
ses Beatrix, zich herkiesbaar heeft
gesteld.
WIE WIL HET?
„President Robert"
zou te koop zijn
Het zoveel besproken jacht van de
President Roberts, dat ruim ander
half jaar rondgezwalkt heeft over
de wereldzeeën en waarvan niemand
enige hoogte krijgen kon, wat be
treft haar doel en haar middel van
bestaan, ligt thans vrij lusteloos in
de haven van Southamptonen
schijnt zelfs te koop te zijn. Enige
nieuwsgierige journalisten zijn aan
boord geklauterd. Zij werden daar
ontvangen door „de president", die
hun een kopje thee aanbood en....
zonder nieuws naar huis stuurde.
