Het Lijdensverhaal op de Heilig Land-stichting
ontroerend uitgebeeld
Van Gethsemani tot het graf
WAAR WANDELEN TOT MEDITEREN DWINGT
;v;
Voor Annas en Caïphas geleid
O MAN VAN SMARTE
Alleluja I Hij is verrezen I
Duizenden bezoekers per jaar
ZATERDAG 5 APRIL 1952
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGINA 1
fOEN KWAM JESUS MET HEN BU EEN LANDGOED,
Gethsemani genaamd. Nu zei Hij tot de leerlingen: „Zet U hier
neer, terwijl lk ginds ga bidden." Hij nam Petrus en de twee zonen
van Zebedeüs met zich mee, en begon bedroefd en angstig te wor
den. En Hij sprak tot hen: „Mijn ziel is dodelijk bedroefd; blijft hier
met Mij waken."
koude doof
bossen als de eenzame be-
zoeker aankomt bij de Hei-
lig Land-stichting en hij
even later on het Dal van
Josaphat staat. Aan zijn
voeten stroomt de beek j&H
Cedron en aan de ander
kant verheffen zich de
kale bomen zwart en 1 M
triestig op de Olijfberg.
In gesloten door een laae w>) Y n|
muurtje van grove steen -> r %-i /w"
ligt daar de hof Gethse- C l JSL
mani. ^Hr: *\Ji ippA
De bezoeker staat stil. >1
Langzaam maakt zich eer Hp IS i j. w.
huiver dva^0henQn^ee2-r' HT -fljgb I
lijdensweg begonnen. Op F -J
deze plaats moet Hij ge- B wHI BSB t t,
staan hebben met elf van *1*. v y m
Zijn leerlingen. Achter z «IPl
Hem de stad Jeruzalem f JPr' 1
de: vóóf Hem de hof van I
Olijven, die getuige zou P ll -1
zijn van Juda's verraad. lp.
Tot acht van Zijn leerlin-
ne*r tervnl Jk «in-'s ga
bidden." Petrus, Jacobus en Johannes
gingen met Hem mee.
De mediterende bezoeker betreedt
de hof, stil als was hij hier op hei
lige grond, en volgt in gedachte het
viertal. Hoe vaak hebben wij beloofd
met Jezus te waken? Hoe vaak zijn
wij in slaap gevallen?
Angstig en bedroefd sprak Jezus
even later tot de drie leerlingen die
Hem volgden: „Mijn ziel is dodelijk
bedroefd; blijft hier met Mij waken".
Alleen ging Hij verder.
Het Evangelie-verhaal is bekend.
Wat de Evangelisten in uiterste so
berheid hebben weergegeven, vindt
men hier terug. Maar waar het hier
Rechts: Stilte op het plein voor het
Rechthuis. Achter de op wacht staan
de soldaten ziet men tussen de twee
kolommen de rechtstoel staan, waar
op Pilatus gezeten was toen Jezus
voor hem geleid werd.
Links In de voorhof van het paleis
van Annas en Caïphas verloochent
Petrus zijn Meester, die op dat ogen
blik voor de hogepriester staat.
Meesterlijk is hier de houding van
Petrus uitgebeeld.
(Foto's: „Dc Leidse Courant").
ren in volle actie, omdat de pelgrims
koopdrukte meebrachten. Tussen dit
vertier werd Jezus gebonden door de
straten geleid naar het Pretrorium.
Op de Heilig Lan«"-stichting heeft
men niet getracht deze scène uit te
beelden. De bezoeker ziet niets an
ders dan de rechterstoel van Pilatus,
die midden op de verhoging staat. De
afwezigheid van iedere actie geeft aan
deze plek echter een sfeer die met
geen beeldengroep te benaderen zou
zijn.
De bezoeker komt er sterk van on
der de indruk. Hier werd de God
mens ter dood veroordeeld, nadat het
volk voor de keus gesteld was: Jezus
oi Barrabas. Hier heeft Pilatus, nadat
Jezus voor Herodes geleid was, zijn
I handen gewasser in onschuld. Hier
ihebben de Jodei. luidkeels geroepen:
I „Zijn bloed kome over ons en over
onze kinderen." Bijna twintig eeuwen
zijn sedertdien verlopen; nog steeds
rust de vloek, die hier werd uitge
sproken, op de kinderen van Juda
*5 er
SS >3»
i
MG
SS
jS
- -
-
-v." -
aanschouwelijk is voorgesteld, grijpt
I het lijvensverhaal de bezoeker nog
meer aan. En het is alsof hij het ver
wijt van de Goddelijke Meester met
eigen oren hoort: „Kunt gij dan niet
één uur met Mij waken? „De drie
apostelen liggen uitgehouwen in j p-^
steen te slapenZij waren in j L/C ^CSClin^
slaap gevallen, terwijl nauweuijks vijf
tig meter verder de bezoeker ziet
het wederom uitgebeeld hun Mees
ter, ten prooi aan schier bovenmen
selijke wanhoop, ter aarde gevallen
is. Gierend waait de wind door de
kale takken. „Vader, indien het mo-
I gelijk is, laat deze kelk aan Mij voor-
I bijgaan".
A ANBRIJPEND is het volgende to-
*"*neel, dat de bezoeker te aan
schouwen krijgt. Voordat Pilatus ten-
slotte tot de Joden het „Neemt Hem
zelf en kruisigt Hem, want ik vind
geen schuld in Hem" had uitgespro
ken, leidden de soldaten Jezus het
Pretorium binnen, om Hem in een der I
soldatenverblijven te geselen en te I
bespotten. Men ziet Hem uitgeput
zitten tegen een zuil. Op de grond
ligt de geselroede, bestaande uit le
deren riemen met ijzeren kettinkjes,
waaraan haken bevestigd waren.
De Evangelisten zijn niet lang stil
blijven staan bij deze geseling, die in
vele gevallen de dood ten gevolge
haa; lezers v wisten wel
wat deze straf betekende.
De bezoeker ziet ook een bosje tak
jes liggen, waarvan de doornenkroon
gevlochten werd. Een rode soldaten-
mantel waarvan er enige aan de
wanden hangen, is Jezus om de schou
der geworpen. Een der soldaten valt
op z'n knieën en spert: „Wees ge
groet, Koning der Joden Enige an
deren zien vanuit een hoek lachend
toe.
/"\P DEZE PLAATS speelde zich ook
^'t verraad van Judas af, waarna de
krijgsknechten Jezus gevangen na
men en terugvoerden naar Jeruzalem,
naar het huis van de hogepriester
Caïphas, wiens schoonvader Annas
bij hem verbleef.
De bezoeker vervolgt z'n weg en
betreedt het hogepriesterlijk huis,
waarin de leden van het Sanhedrin
zich op de banken langs drie wanden
van een zaal hadden neergezet. Vóór
hen staat Christus, luisterend naar de
valse aanklachten, die tegen Hem
worden ingebracht. De bezoeker ziet
Hem staan, rustig en kalm. Geen
spoor meer te zien van de angst in
Gethsemani, geen onderworpen hou
ding, geen overmoed.
Rustig heeft in deze zaal het woord
geklonken: „Ge hebt het gezegd. Maar
Ik zeg u: van nu af zult gij de Men
senzoon gezeten zien aan de rechter
hand van de Kracht, en Hem zien ko
men op de wolken des hemels". Men
ziet hoe een krijgsknecht zich naar
Christus keert; dit is het ogenblik
waarvan het Evangelie verhaalt:
„Toen spuwden ze Hem in het ge
laat".
Ondertussen zat Petrus, die aanvan
kelijk niet binnen durfde te komen,
in de voorhof van het paleis. De be
zoeker ziet hem zitten op een laag
stoeltje, terwijl bet dienstpersoneel
van Caïphas rondom hem staat en
zegt: „Ook gij waart met Jezus, de
Galileeër". Meesterlijk is hier de hou
ding van Petrus uitgebeeld. Z'n hele
gebaar spreekt hier met z'n mond het
bekende woord: „Ik ken die mens
niet." Toen heeft de haan gekraaid
Veroordeeld
I^ET HET EVANGELIE in gedach-
te kan de bezoeker zich levendig
indenken hoe Jezus hier voor Annas
en Caïphas gestaan heeft, hoe de ho
gepriester hier op deze plaats zijn
kleed scheurde en hoe de gevangene
geboeid werd weggeleid, om overge
leverd te worden aan de Romeinse
landvoogd Pilatus.
Over de van bladeren ritselende
bospaden volgt de bezoeker in ge
dachte de droeve stoet, die Jezus door
Jerusalem naar het Rechthuis leidt, i
Prachtig is op de Heilig Land-stich
ting het oude Jerusalem uitgebeeld.
De bezoeker wandelt door nauwe
straatjes en ondei oude bogen, langs
winkeltjes en huizen Zó echt, dat
verleden jaar een Jood, die de Hei
lig Land-stichting bezocht, in tranen
uitbarstte bij het weerzien van zijn
stad.
Tenslotte bereikt de bezoeker het
grote Rechthuis aan een groot plein,
dat door de stadswallen van Jerusa
lem is ingesloten. Hoewel er een
doodse stilte hangt en een tuinman,
die verdorde bladeren bijeenharkt,
het enige levende wezen is, kan men
zich hier toch wel indenken hoe in
de vroege morgen van Goede Vrijdag
de stemming in Jerusalem geweest is.
De stad was vol van mensen: nieuwe
karavanen kwamen binnen om er het
Paasfeest te vieren en de burgers wa-
Geen mens kan peilen noch be
schrijven wat Jezus hier geleden
heeft. Deze aangrijpende uitbeelding
is slechts mensenwerk, met alle te
kortkomingen die hieraan verbonden
zijn. Maar bij he* pogen zich voor te
stellen wat hier heeft plaats gegre
pen, is deze uitbeelding in staat een
menselijke bewogenheid od te roepen.
Is dit niet het voornaamste, dat men
bij het overweger van Christus' lij
den moet verwachten?
|Naar Golgotha
"WAN WAT NU VOLGT in het lij-
densverhaal geeft de Heilige
Land-stichting practisch geen uit
beeldingen. Nog onder de indruk van
hetgeen de eenzame bezoeker ge
tracht heeft te doorleven op de plaats
voor het Rechthuis, vervolgt hij z'n
weg naar het slot van dit boven-
menselijk zware lijden op Golgotha,
een heuvel, even buiten de stads
poorten van Jeruzalem gelegen. Tus
sen de bomen ontdekt hij enige
kruiswegstaties, uitgevoerd in mo
zaïek, die weergeven Jesus' drie
maal herhaalde val onder kruis, de
ontmoeting met enige wenende vrou
wen uit Jeruzalem, de aanbieding
van een zweetdoek door Veronica,
de kruisdraging door Simon van Cy-
rene en tenslotte de kruisiging op
Golgotha (Schedelplaats), zo gehe-
De bespotting van Jesus in het Rechthuis.
O Man van Smarte met de doornenkroon,
O bleek bebloed gelaat, dat in den nacht
Groeit als een groote, bleeke vlam, wat macht
Van eind'loos lijden maakt uw beeld zoo schoon?
Aan een uitbeelding van wat hier
plaatsgreep heeft men zich op de
Heilig Land-stichting niet gewaagd.
Er staat slechts één houten kruis, dat
zich zwart en somber tegen de drei
gende en van regen bezwangerde
hemel verheft. De kruisen der met
Jesus gekruisigde moordenaars heeft
men eveneens weggelaten. Zo is Gol
gotha op de Heilig Land-stichting
een uiterst sober, maar daardoor de»
te indrukwekkender monument ge
worden, met alleen het kruis, alleen
het teken der verlossing.
Het staat er niet als een schand
paal, niet als een teken van de
smadelijkste veroordeling, die alleen
over de schandelijkste misdadigers
werd uitgesproken, maar als een te
ken van glorie en triomph. Omdat
hier niet alleen het „Eli, Eli, lamma
sabakthani" „Mijn God, Mijn God,
waarom hebt Gij Mij verlaten" werd
uitgesproken, maar ook het laatste
woord „Het is volbracht", waarin de
hele menswording van Gods Zoon
op aarde is neergelegd. Het is vol
bracht, dc taak die Christus vrijwil
lig op Zich nam, om het mensdom te
verlossen uit de slavernij des dui
vels. Hier werd het schandhout het
teken van goddelijke triomph.
Wat een stof tot meditatie biedt
hier dit eenvoudig houten kruis op
Golgotha.
^7OOR DE LAATSTE maal moet
de bezoeker van de Heilig
Land-stichting zich het lijdensver
haal in herinnering brengen: de
lanssteek in de zijde van Jesus, de
toestemming van Pilatus aan Joseph
van Arimathea om Jesus' lichaam
van het kruis te mogen nemen en
de behandeling van het lijk met
myrrhe-hars en aloëbladeren. In ge
dachte volgt de bezoeker de stoet
naar de tuin van Joseph van Arima
thea, dicht bij Golgotha gelegen,
waar in de rots een graf was uitge
houwen, volgens het gebruik van
welgestelde Joden, die zich reeds
tijdens hun leven een graf lieten
maken. Reeds viel de avond; er moest
spoed gemaakt worden, want de
Sabbath, waarop geen begrafenis
mocht worden uitgevoerd, zou spoe
dig intreden.
Ook dit stenen graf is een mo
nument van eenvoud. Maar hier
hangt bovendien de mystieke
waas van het wonder, dat op
Paasmorgen is geschied, voordat
de vrouwen, die met balsem naar
het graf gingen en de zware
ronde steen vonden afgewenteld,
er aankwamen. Hier vond 't einde
op Golgotha zijn bekroning in *n
glorievolle verrijzenis, die alle
lijden overstemde.
Men kan zioh indenken hoe het
hier geweest moet zijn: Jeruzalem
treedt uit de nachtelijke schemering
de dag in; uit de Oostelijke hemel
breekt een gouden glans met roze
gloed, die de donkere olijfbomen
kleurt en de cypressen scherp afte
kent tegen een achtergrond van
groeiend licht: Paasmorgen! Vogels
jubelen hun morgenlied door de klare
ochtendstilte: Alleluja!
Want Christus is verrezen!
Nog een kijkje in de voorhof van het paleis van Annas en Kaïphas.
De Heilig Land-stichting te Nijmegen heeft in de loop der jaren een be
kendheid gekregen, die zich tot ver over de landsgrenzen tot ver over
zeeën en oceanen zelfs, uitstrekt. Jaarlijks koften er duizenden bezoekers
uit binnen- en buitenland zich verdiepen in het leven van Jesus, dat hier
van Bethlehem tot Golgotha zo treffend is uitgebeeld. Indien men in acht
neemt, dat 60 van de bezoekers niet-katholieken zijn, is het duidelijk,
dat hier apostolisch werk van de eerste orde verricht wordt door de paters
Montfortanen, die van Pasen tot September duizenden bezoekers in grote of
kleine groepen rondleiden en bij alles een boeiende uiteenzetting geven.
Een stil oud straatje in het oude stadsdeel van Jerusa/
Glanzende Liefde in eenen- damp van hoon,
Wat zijn uw lippen stil, hoe zonder klacht
Staart het af van 't kruis, hoe lacht gij soms zo zacht
God van Mysterie, Gods bemindste Zoon!
O Vlam van Passie in dit koud heelal!
Schoonheid van smarten op deez' donkere aard!
Wonder van Liefde, dat geen sterfling weet!
Ai mij! ik hoor aldoor den droeven val
Der dropp'len bloeds en tot den morgen staart
Hij me aan met groote liefde en eind'loos leed.
ALBERT VERWEY.
Uit: Verzamelde gedichten.
