Malle
De nieuwe uitbreiding van het
St. Elisabeth Ziekenhuis te Leiden
Nieuwbouw omvat een tijdelijke polikliniek,
nieuwe administratie en 72 bedden
Medisch beroepsgeheim en de
verklaring van doodsoorzaak
VaötöieCling. aan iangcapaciteit
EVALLEN
Tiaatjaa^ómaefieul
3tlUtip& 3£oió{!£otó en het geheimzinnige kasteel"^
VRIJDAG 21 MAART 1952
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
Volgend jaar September gereed
IJET STADSBEELD OP DE HOOIGRACHT wacht al meer dan twintig
jaar op 'n lang gewenste oplossing: de afbouw van het St. Elisabeth
Ziekenhuis met aansluiting van de in 1935 gereed gekomen linkervleugel
op het hoofdgebouw. Meer echter dan het stadsbeeld heeft het St. Elisa
beth Ziekenhuis zelf op deze uitbreiding gewacht en dat het niet uit weelde,
maar uit bittere noodzaak is, dat met de afbouw thans wordt begonnen, zal
ieder kunnen begrijpen, die enig begrip heeft van de huidige finantiële
moeilijkheden bij alles, wat met nieuwbouw samenhangt. De plannen voor
de bouw, waarmede thans een aanvang is gemaakt, dateren eigenlijk reeds
vanaf 1935, maar zij vlotten niet erg en toen 1940 eenmaal was aangebroken",
veegde de oorlog die plannen helemaal van de kaart. Zelfs waren de paai
en betonfundering toen reeds aanbesteed, maar verder kon men niet komen.
De omstandigheden na de oorlog
waren allerminst geschikt om de toch
zozeer gewenste afbouw te beginnen.
Er zijn heel wat besprekingen en heel
wat conferenties nodig geweest om
aan de plannen vaste vorm te geven.
Welke instanties in deze tijd doorlo
pen moeten worden, zullen we onze
lezers maar niet vertellen. Het zou
hun duizelen, hoewel nog niet zo
als het de bij deze bouw betrokke
nen licht en donker voor de ogen is
geworden, maar ten slotte kwam het
dan zover, dat in half Januari voor
het hier benodigde bouwvolume toe.
stemming werd verkregen. We zeggen
dit niet om een hatelijkheid te de
biteren aan het adres van de Weder
opbouw, want we erkennen volmon
dig, dat ook deze instantie zich te
houden heeft aan de in deze moei
lijke tijd vastgestelde normen, maar
intussen heeft het de uitvoering van
dit bouwplan langer doen duren dan
met het oog op de belangen van het
Ziekenhuis gewenst was. Immers, de
steeds toenemende zorgen van een
Ziekenhuis, iru verband met de groter
wordende specialisatie in de genees-
en heelkundige verzorging der zie
ken en de uitgebreidere administratie
hadden het bestuur in de laatste
twintig jaar reeds genoodzaakt tot
het bijtrekken van verschillende pan
den aan de Hooigracht en de Nieuwe
Rijn en zelfs de thans in wording
zijnde uitbreiding zal de algemene
behoefte aan ruimte en noodzakelij
ke modernisering geenszins volledig
dekken, maar het zal toch ongetwij
feld weer een stap in de goede rich
ting zijn.
De uitbreiding, welke thans onder
leiding van de architecten ir. Jan A.
van der Laan, ir. J. B. Hermans en
Th. M. Van der Eerden door de aanne
mersfirma Bik en Breedeveld begon
nen is, bedoelt te zijn een aanslui
ting van de bestaande linkervleugel
aan het hoofdgebouw.
We herinneren eraan, dat in 1926
de nieuwbouw aan de Middelste
gracht is tot stand gekomen, welke
bevat het zusterhuis, de kapel en het
aan de grachtzijde gelegen verpleeg-
gebouw. In aansluiting daarop werd
al spoedig begonnen met de vier ver
diepingen hoge linkervleugel, welke
geheel werd ingesteld op verdere
doortrekking naar het hoofdgebouw
hetgeen trouwens te zien is aan de
uitstekende bouwstenen en de met
hout afgesloten gangen op de ver
schillende verdiepingen.
Het was toen de bedoeling daarna
met de verdere afbouw door te gaan
plannen, welke helaas niet verwe
zenlijkt konden worden. Het enige,
wat daarna nog gemaakt werd, was
de verbindingsgang van het hoofdge
bouw naar de linkervleugel, de zgn.
houten doorloop.
Het plan werd na de oorlog al
spoedig weer onder de loupe geno
men, maar intussen werden zij aange-
past aan de nieuwe tijd, die weer ge
heel andere eisen aan een ziekenhuis
stelt dan vroeger.
Nu is het dan eindelijk zover, dat
de open oppervlakte aan de Hooi
gracht ter grootte van 750 M2. zal
worden bebouwd en het gebouw, dat
daar zal verrijzen krijgt een inhoud
van 12000 M3.
Men heeft thans een bouwput van
meter gegraven, waarin aller
eerst de kelder zal opgetrokken wor
den. Deze kelder zal aansluiting krij
gen op de reeds bestaande kelder on
der de linkervleugel. Indien alle kel
ders gereed zijn, zullen zij een ruimte
van 3500 M2. beslaan en met elkaar
in verbinding staan.
In de nieuw te boug en kelder zal
ruimte zijn voor magazijnen en werk
plaatsen, welke tot nu toe nog zeer
primitief waren ondergebracht in de
oude kelderruimte. Ook de automati
sche telefooncentrale voor het hele
ziekenhuiscomple:: met de accumula
toren zullen hier gebouwd worden.
De begane grond van de nieuw
bouw zal voorlopig worden ingericht
polikliniek, want het ligt in de
bedoeling later een afzonderlijk po
likliniekgebouw te maken.
Voorts zal de hele ziekenhuis
administratie hier de beschikking
krijgen over drie ruime kantoorloka
len met een kluis en een wachthal.
Ook de portierster en telefoniste krij
gen hier onderdak.
Het publiek zal het ziekenhuis dan
niet meer bereiken door de hoofdin
gang, doch via een zij-ingang tussen
het bestaande rectorshuis en de aan
sluitende vleuge;. De ziekenauto's
krijgen een aparte inrij-ruimte naast
de hoofdingang, welke afgesloten kan
worden aan de straat, opdat de pa
tiënten dan verder getransporteerd
kunnen worden door de hoofd-in-
gang.
Aanwinst van 72 bedden.
Via de bestaande trappenhuizen
zal men vervolgens de drie verdie
pingen kunnen bereiken, die alle in
dezelfde vorm gebouwd zullen wor
den. Elke verdieping krijgt een gang
met aan de tuinzijde, aan de binnen
kant dus van het complex, drie za
len met zes bedden, terwijl aan de
zijde van de Hooigracht drie zieken
kamers met elk twee bedden worden
gebouwd, elke verdieping dus 24, de
drie gezamenlijk 72 bedden. Op de
vierde verdieping komt een zolder
ruimte, waar zeventien cellen voor
de zusters zullen verrijzen.
Als deze bouw gereed is, zal de be
staande verbindingsgang tussen
hoofdgebouw en linkervleugel weer
verdwijnen.
De constructie.
Het is natuurlijk niet doenlijk en
ook niet bepaald nodig hier de hele
constructie uiteen te zetten, maar
kele bijzonderheden willen we onze
lezers niet onthouden.
Begonnen moest worden met een
bouwput van 3.60 meter diep, hetgeen
heel wat moeilijkheden met zich me
debracht. Niet alleen omdat de opper
vlakte betrekkelijk klein is, waardoor
men geen glooiende helling aan de
Hooigracht-zijde kon maken, zodat 'n
ijzeren damwand nodig was om het
verzakken van de straat te voorko
men, maar de aannemers vonden hier
een terrein, dat vol zat met oude fun
deringen van huizen en kelders met
halve meters dikke muren, welke alle
opgeruimd moesten worden.
Het gebouw zal een ondergrond
krijgen van 110 betonnen palen van
10 meter lengte van 32 X 32 cm. De
aanvoer van deze betonnen palen al
leen reeds was een vraagstuk op zich
zelf, bezien uit verkeerstechnisch oog
punt. Immers, men kon gezien de
geringe breedte van de Hooigracht
geen toestemming krijgen deze beton -
palen over de Hooigracht aan te voe
ren. Zij zullen niu per schuit in de
Nieuwe Rijn aan de Middelstegracht
worden aangevoerd en vandaar met
lorries op rails over de Middelste
gracht vervoerd worden naar de ga
rage aan het eind van het ziekenhuis
complex. Door deze garage zullen ze
door de tuin van het rectoraat naar
de Hooigracht getransporteerd wor
den
In deze tuin zal later ook een loods
voor fietsenstalling voor het bezoe
kend publiek worden gemaakt, om
dat de Hooigracht daar nu eenmaal
geen gelegenheid biedt. Het parkeer-
vraagstuk op de Hooigracht zal zon
der de rijwielen toch wel een moei
lijk vraagstuk blijven. Men behoeft
slechts nu reeds 'n blik op deze straat
te werpen, wanneer daar tientallen
auto's geparkeerd staan. Temeer
waar de^ouw van het ziekenhuis op
he1 ogenblik ook noodzakelijkerwijs
de bouw van twee directiegebouwen
met zich mede bracht.
Naar schatting zal de bouw zeven
tien maanden in beslag nemen.
Op bovenstaande foto wordt een schematisch overzicht gegeven van de toe
stand aan de Hooigracht, wanneer de uitbreiding van het St. Elisabeth
Ziekenhuis zal zijn voltooid. Links op de voorgrond ziet met het huidige
rectorshuis, waarnaast de nieuwe linkervleugel. Het gedeelte onder de gevel
van het hoofdgebouw en daarnaast is schematisch weergegeven, evenals het
volgende topgeveltje.
Oorzaak van de dood: „gebrek aan adem''
Zoals u hebt kunnen lezen
schrijft de medische medewerker van j
het „Algemeen Dagblad" is de di
recteur van het St. Elisabeth Zieken
huis te Tilburg, dr. J. B. Stilte, door
de kantonrechter tot een boete van
zes gulden veroordeeld, omdat hy ge
weigerd heeft om aan de ambtenaar
van de burgerlijke stand de doods
oorzaak van een overleden patiënt
mede te delen. Hij beriep zich bij
zi. i verweer op het medische beroeps
geheim.
Wanneer een patiënt overlijdt, is
de arts volgens de wet verplicht een
verklaring van overlijden af te geven.
Deze verklaring bestaat uit twee do
cumenten. Op het ene document ver
klaart hij, dat de betrokkene op die
bepaalde datum is overleden aan die
bepaalde ziekte, waarbij nog in de
r'ld gemeenten gevraagd wordt Of
er sprake is van dood door geweld of
niet. Deze eerste verklaring is open
baar, want zij wordt door een leek,
i.e. de ambtenaar van de burgerlij
ke stand, in ontvangst genomen. Zij
komt natuurlijk onder ogen van de
klerken, die op dit bureau werken,
etc.
Het tweede document is strikt ge
heim. In de eerste plaats komt er de
naam van de patiënt niet op voor. In
de tweede plaats komt het dichtge
plakt en met een handtekening ver
zegeld terecht bij de medische
ambtenaar van het Centraal Bureau
voor de Statistiek in Den Haag, die er
kennis van neemt en de gegevens ge
bruikt voor de lijsten van doodsoor
zaken, welke geregeld door het Cen
traal Bureau worden gepubliceerd en
welke voor de volksgezondheid na
tuurlijk zeer belangrijk zijn.
Geen enkele arts heeft bezwaar te
gen het invullen van dit laatste for
mulier Hij deelt immers feiten over
zijn oatiënt mede aan een collega, die
eveneens door zijn beroepsgeheim ge
bonden is. Bovendien is het zeer
moeilijk om met dit tweede docu
ment naam van patiënt en ziekte
weer met elkaar in verband te bren
gen, zodat geheimhouding practisch
ook gewaarborgd is.
Met de eerstgenoemde verklaring
is het anders. De arts heeft als eer
ste plicht om over de belangen van
zijn patiënten te waken (als over
zijn eigen belangen, staat in de
boekjes over de medische ethiek).
Het is vaak niet in het belang van
de patiënt, of zijn familie) om in
het openbaar de juiste doodsoor
zaak te vermelden. Om een voor
beeld te noemen- het is voor
iemands goede naam (die toch ook
na de dood gehandhaafd dient te
blijven) schadelijk, wanneer in het
openbaar verklaard wordt, dat hy
aan de gevolgen van een geslachts
ziekte is gestorven.
Nu weet ik wel dat er waarschijn
lijk in Nederland geen enkele arts is,
die een dergelijke diagnose op schrift
voor de burgerlijke stand zal afgeven.
Hij profiteert dan liever van het feit,
dat\ e ambtenaar van de burgerlijke
stand après-tout toch een leek is en
niet kan beoordeien of een verstrekte
diagnose juist is.
Maar hiermee wordt dan ook het
gehele systeem belachelijk en waar
deloos. Vele artsen vullen als diag
nose b.v. in: opnoea totalis et per-
petua (volledige en voortdurende
ademstilstand), arrestatio cordis
(hartstilstand), finis vitae (einde
van het leven) en dergelijke non-
sens. Bepaalde specialisten vullen
de meest ingewikkelde vaknamen
van de ziekten, waaraan hun pa
tiënten geleden hebben in, anderen
fingeren Nederlandse benamingen
voor de ziekten.
Op deze wijze geeft die arts dus
slechts in schijn zijn beroepsgeheim
prijs. Dr. Stolte nu wil door zijn actie
deze even waardeloze als lachwek
kende formaliteit geheel afgeschaft
zien; hierin staan vele Nederlandse
artsen achter hem.
Nog een enkel woord over de ge
welddadige dood: het is de taak van
de justitie o»n misdaden op te sporen
en zeker niet de taak van de behan
delende arts om zij) patiënt in moei
lijkheden te brengen. Ook hier lig
gen grote moeilijkheden voor de arts,
die zijn beroepsgeheim respecteert.
We zijn Denieuwd eindigt schrij
ver naar de afloop van dit proef
proces.
Gratis vacantie
Inbreken schijnt een verbazend
vermoeiend werk te zijn. Dat onder
vond een Noor, die in Kopenhagen
met vacantie was. Hij zag zoveel leu
ke dingetjes in de winkels, dat hij
na drie dagen al door zijn Deense
slappe was heen was.
Dat was niet zo mooi, want hij
had nog enkele weken vrij. Weet je
wat, dacht die Noor, ik zet een
kraakje. In de nacht drukte hij een
winkelruit in, eigende zich Deens
geld toe, maar toen was hij ook zo
doodmoe, dat hij zich een ogenblikje
rust gunde in een gemakkelijke stoel,
die in de winkel stond. Toen hij weer
wakker werd, stond de eigenaar van
de winkel naast hem.
„Goeie morgen", zei die in het
Deens en meteen belde hij de poli
tie op.
„Waarom hebt U gestolen?", vroe
gen de agenten.
„Ik had geen geld meer en ik ben
op vacantie", zei de Noor.
„Oh", zeide de politie-agenten,
„daar behoeft U zich niet meer be
zorgd over te maken. Kom maar een
poosje in ons hotel logeren.
Dat is ook wat waara.
Eenvoudige
voorkoming
Een lid van de Amerikaanse luchtmacht, gereed voor een Iongoperatie on
dergaat een test, waarbij vóór de operatie kan worden vastgesteld, of de
patiënt een gehele of gedeeltelijke verwijdering van de long kan overleven.
Een dokter van het ziekenhuis houdt een toeziend oog op de werking van
het mechanisme. Het ziekenhuis in Randolph Field, Texas, is het luchtmacht
centrum voor algemene chirurgie en niet-tuberculeuze borst-chirurgie.
VERMOEIDHEID en lusteloosheid,
zwakte in de benen en hoofdpijn zijn
de voornaamste verschijnselen van de
zogenaamde voorjaarsmoeheid. Soms
hoort men daarbij nog over klachten
als bloedend tandvlees, terwijl het
opvallend is dat de betrokkenen zeer
vatbaar zijn voor allerlei infecties.
Vitamine C is hier het geneesmid
del. Na toediening van deze stof ver
dwijnen de klachten tamelijk snel en
de algemene toestand ziet men in
korte tijd aanmerkelijk verbeteren.
Gedurende de lange winterperiode
ontstaat er in het lichaam vaak een
ernstig vitamine C-gebrek. In het
voorjaar openbaren zich de ver
schijnselen daarvan.
VITAMINE C bevindt zich lm grote
hoeveelheden in rozenbottels, den
nennaalden, citroenen, sinaasappelen
en grape-fruit. Ook in andere voe-
digsmiddelen is het rijkelijk voorhan
den, zoals b.v. in tomaten, ramenas
en peterselie.
In de praktijk is de aardappel voor
ons de voornaamste vitamine C-bron.
Niet dat er in aardappelen nu zo
overdadig veel vitamine C aanwezig
is, maar we zijn nu eenmaal gewend
er dagelijks enkele stuks van te nut
tigen, waarbij nog komt dat het vi
tamine C-gehalte van de aardappel
door het koken niet, belangrijk daalt.'
Dit laatste integenstelling tot tal van
andere vitamine C-bevattende voe
dingsmiddelen.
Bij een groot vitamine C-tekort tre
den er ernstige ziekteverschijnselen
op. In de tijd dat de zeevarende be
volking het nog uitsluitend moest
stellen met vlees, scheepsbeschuit en
hoogstens wat inmaakgroenten zon
der iets vani verse groenten of vruch
ten, maakten de schi epsjournalen dan
ook herhaaldelijk melding van tal
loze gevallen van scheurbuik.
Maar niet alleen op zee kwam deze
vaak dodelijk verlopende ziekte voor.
Er is een tijd geweest dat winter
groenten, aardappelen en zuidvruch
ten in onze streken geheel onbekend
waren, zodat aan het eind van de
winter grote aantallen mensen aan
scheurbuik leden.
Toch heeft men in vroeger tijden
ook al wel zo'n beetje geweten waar
de schoen wrong. Niet voor niets wa.
ren hier te lande, maar vooral in nog
noordelijker gelegen gebieden, de zo
genaamde lentekuren in zwang. Uit
de sappen van ontspruitende bomen
en planten deed men nieuwe krach
ten op. Aan de middeleeuwse arts
Cartier was het reeds bekend dat den
nennaaldenextract een probaat mid
del tegen scheurbuik was. Ook voor
vaderen namen op hun zeereizen rond
de wereld dikwijls spinaziezaad mee,
dat z(j aan boord in grote bakken uit
zaaiden. Reeds in 1796 werd er bij de
Engelse marine naast het gewone
rantsoen dagelijks ee.i citroen ver
strekt.
Zulke grote tekorten aan vitamine
C komen thans zelden meer voor.
Slechts af en toe wordt er in onze
ziekenhuizen nog eens een zwervei
of landloper opgenomen, die als ge
volg vara een al te eenzijdige voeding
alle klassieke verschijnselen van
scheurbuik vertoont.
Een minder groo' vitamine C-ge
brek is, in ieder geval in het voor
jaar, nog steeds bij tal van mensen
aanwezig. Velen worden in dit ge
deelte van het jaar overvallen door
een plotselinge tegenzin in hun werk,
door een verlammende moeheid en
algemene lusteloosheid.
Deze voorjaarsziekt is gemakkelijk
te genezen, maar zij is ook zeer wel
te voorkomen. Onze dagelijkse be
hoefte aan dit vitamine is zeer ge
ring: aan vijftig milligram per dag
heeft men voldoende. Men moet er
echter voor zorgen dat men deze hoe
veelheid ook binnenkrijgt. De meeste
dieren maken zelf hun vitamine C
in de lever, doch de mensen moeten
hun vitamine C met het voedsel op
nemen.
32. „En nu naar de Graaf", zei
Humpo Hotsflots. „Laten we hopen,
zonder verdere moeilijkheden. Maar
wat hoor ik toch? Zijn zf daar aan
het werk met een zaag, of zou een
van de bedienden zulk een geluid pro
duceren?" Hij keek om de hoek van smeed in zijn eigen kasteel. En hij
een deur, die op een kier stond van-snurkte, dat het een aard had. „Heer
j- I..-*.* Graaf!" riep Humpo, „word wakker!
Ik heb een belangrijke mededeling
voor u!"
De Graaf was in een ogenblik klaar
wakker en keek verstoord om zich
heen.
wege de frisse lucht en ontdekte
de Graaf in hoogst eigen persoon!
"Deze lag in diepe rust verzonken, on
bewust van de plannen, die tegen
hem en zijn Graafschap werden
Aetherklanken
ZATERDAG.
HILVERSUM I. 402 M,
7.00 VARA. 10.00 VPRO. 10.20 VARA
19.30 VPRO. 20.00—24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nieuws; 7.18 Gramo-
foonmuziek; 8.00 Nieuws en weer
berichten; 8.18 Gramofoonmuziek;
8.50 Voor de huisvrouw; 9.00 Gra
mofoonmuziek. (9.309.35 Water
standen). VPRO: 10.00 „Tijdelijk uit
geschakeld", causerie; 10.05 Morgen
wijding. VARA: 10.20 Voor de arbei
ders in de continubedrijven; 11.30
Strijksextet; 12.00 Metropolo orkest
en solist; 12.30 Land- en tuinbouw-
mededelingen; 12.33 Gramofoonmu
ziek; 13.00 Nieuws; 13.15 „Kleine
Zonden", hoorspel; 13.30 Accordeon-
muziek; 14.10 Voor de jeugd; 14.30
Koorzang; 14.50 Boekbespreking;
15.05 Lichte muziek; 15.30 „Van de
wieg tot het graf", causerie; 15.45
Moderne muziek; 16.15 Sportpraatje;
16.30 Kamerorkest en solist; 17.15
Voor de jeugd; 18.00 Nieuws; 18.15
VARA-Varia; 18.20 Orgelspel; 18.35
Volksdansen; 19.00 Artistieke staal
kaart; VPRO: 19.30 „Passepartout",
causerie; 19.40 „Het Oude Testament
in deze tijd", causerie; 19.55 „Deze
week", causerie. VARA: 20.00 Nieuws
20.05 Actualiteiten; 20.15 „Mijn doch
ter speelt Fifi", muzikale comedie;
21.15 Tiroler muziek; 21.45 Socialis
tisch commentaar; 22.00 Amuse
mentsmuziek; 22.30 „Onder de pan
nen", hoorspel; 22.50 Gramofoonmu
ziek; 23.00 Nieuws; 23.15 Hawaiian-
muziek; 23.3524.00 Gramofoonmuz.
KRO: 7.00 Nieuws; 7.15 Ochtend
gymnastiek; 7.30 Gewijde muziek;
7.45 Morgengebed en Liturgische ka
lender; 8.00. Nieuws en weerberich
ten; 8.15 Gramofoonmuziek; 8.46
Idem; 9.00 Voor de huisvrouw; 9.35
Gramofoonmuziek; 10.00 Voor de
kleuters; 10.15 Gramofoonmuziek;
10.45 Idem; 11.00 Voor de zieken;
11.45 Gramofoonmuziek; 12.00 Ange
lus; 12.03 Gramofoonmuziek; (12.30
12.33 Land- en tuinbouwmededelin-
gen); 12.55 Zonnewijzer; 13.00 Nieuws
en Katholiek nieuws; 13.20 Lunch
concert; 14.00 Boekbespreking; 14.10
Voor de jeugd; 14.20 Engelse les;
14.40 Omroeporkest; 15.30 Kroniek
van Letteren en Kunsten; 16.08 Kin
derkoor; 16.30 „De Schoonheid van
het Gregoriaans"; 17.00 Voor de
jeugd; 18.00 Nieuws; 18.15 Journalis
tiek weekoverzicht; 18.25 Pianoduo;
18.40 Regeringsuitzending: „Zoek
licht op de Westerse Defensie"; 19.00
Filmprogramma; 19.15 Parlements-
overzicht; 19.25 Amusementsmuziek;
19.52 Actualiteiten; 20.00 Nieuws en
weerberichten; 20.08 D» gewone man
zegt er 't zijne van; 20.15 „Lichtba
ken", causerie; 20.35 Verzoekpro
gramma; 21.00 Gramofoonmuziek
met commentaar; 21.45 Sport; 21.50
„Wij, het volk!", klankbeeld; 22.30
„Wij luiden de Zondag in"; 23.00
Nieuws; 23.15 Nieuws in Esperanto;
23.2224.00 Maastrichts Stedelijk
Orkest.
