3)e CöidöeGoti/ïotit
Praag spionneerde in Nederland
Praag is al te
nieuwsgierig
EUROPESE
SAMENWERKING
DE VEILIGHEIDSDIENST WAS
OP DE HOOGTE
Nederlander als medeplichtige
Wat Praag graag weten wilde
De film is er niets bij
Hoe een spion
te werk gaat
Frankrijk stelt Amerika aansprakelijk
Moord in Cambodja
Directeur: C. M. v. HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: L. G. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DINSDAG 30 OCTOBER 1951
43ste JAARGANG No. 12422
Papengracht 32, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.40 p. w., f 1.72 p. mnd., f 5.15 p. kwart. Franco p. p. f 5.90. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50
ALS de volgende week het wets
ontwerp tot goedkeuring van het
te Parijs ondertekende verdrag tot
oprichting van de Europese Gemeen
schap voor kolen en staal in de
Tweede Kamer zal worden behan
deld, zal het debat, dat dienaangaan
de zal worden gevoerd, zich niet al
leen bewegen op economisch vlak,
maar ook op het politieke vlak, dat
naar onze smaak nog belangrijker is
dan de economische gevolgen ervan.
De tot voor enkele jaren gevoerde
nationale politiek is bezig plaats te
maken voor een internationale poli
tiek, omdat door de ontwikkeling der
wereld niet in het minst op verkeers
technisch gebied een nationale poli
tiek een zich zelf opsluiten is gaan
betekenen, waaraan men licht de
verstikkingsdood zou kunnen ster
ven. Het besef is langzamerhand
doorgedrongen, dat niet alleen men
sen, maar ook volkeren de handen in
een hebben te slaan, willen zij in de
huidige wereldontwikkeling iets be
reiken, dat welvaar* heet, om aldus
te scheppen een blijvende verzeke
ring van vrede en veiligheid. Zelfs
nog na de laatste wereldoorlog is men
feitelijk eerst nog aan de verkeerde
kant begonnen om de idee van vrede
en veiligheid te verzekeren. Men be
gon toen alereerst met ingrijpende
beperkingen van en controle op het
Duitse productievermogen, omdat
men dit al te eenzijdig zag als de
oorzaak van alle ellende. Er was nog
geen voldoende begrip voor het feit,
dat een behoorlijk welvaartspeil in
Europa niet mogelijk was zonder een
bijdrage daarin van het Duitse eco
nomische vermogen. Eerst na de op
richting mede op Nederlands aan
dringen van de Organisatie voor
Europese Eeconomische Samenwer
king is men gaan begrijpen, dat noch
een Europese welvaart kon worden
verkregen noch het Duitse vraagstuk
kon worden opgelost door het eenzij
dig opleggen van beperkingen en uit
oefenen van controle, maar dat de
enig juiste weg deze was Duitsland
in te schakelen in een hechte Euro
pese gemeenschap.
Bovengenoemd verdrag meer
bekend als het Plan Schuman is
de eerste stap naar de vervulling van
deze hoge doelstelling.
WIE het Plan Schuman wijder ziet
dan alleen een economische sa
menwerking in de kolen- en staalsec
tor ,weet dat het hier om veel méér
gaat. Het gaat hier namelijk uitein
delijk om de eenmaking van Europa.
Het gaat om de Europese integratie.
Er is in den beginne lang geaarzeld
hoe deze integratie zou moeten wor
den verwezenlijkt en men is tenslot
te tot de overtuiging gekomen, dat
dit het best kon gebeuren door de
z.g. functionele integratie, zoals die
nü ook door de Raad van Europa
wordt voorgestaan. Een langzame in
tegratie dus, die uitmonden moet in
een functioneel federalisme.
Als men de moeilijkheden bedenkt,
welke een economische samenwer
king tussen drie kleine landen als Ne
derland, België en Luxemburg reeds
in de weg staan, kan men bij benade
ring begrijpen hoe talloos vele de
moeilijkheden zijn bij het nastreven
van een Europese samenwerking
Men denke alleen maar eens aan de
tegenstellingen tussen Duitsland en
Frankrijk. Of aan het trotse gevoel
van een natie als Engeland dit meent
aan zijn eigen veilige en z.g. onaan
tastbare plaats voldoende te hebben.
Als men dat bedenkt, komt men van
zelf tot de erkenning, dat men, wil
men de zaak niet van te voren doen
mislukken, dit doel alleen zal kun
nen bereiken langs de ervarings-weg,
dat eenwording slechts bereikbaar is
door een geleidelijke verwezenlijking
van de integratiegedachte op deelter
reinen.
Deze eerste functionele integratie
is nu he+ plan Schuman, dat de een
wording in de kolen en staalsector
ten doel heeft. Daar zal men de er
varing kunnen opdoen, welke nood
zakelijk is voor een verdere Euro
pese integratie. Daarin zullen de
moeilijkheden aan de practijk wor
den getoetst om deze bij een verder
voortschrijdende integratie te kun
nen vermijden.
De stichting van een Europese Ge
meenschap voor kolen en staal is dus
de eerste stap op deze weg. waarvan
men de verwachtinf mag koesteren,
dat zij blijvende en verreikende ge
volgen zal hebben. Deze Europese Ge
meenschap, omvattende 160 millioen
zielen, zal zijn een waarlijk boven-
staats gezagsorgaan, waarmee een
belangrijke stap zal worden gedaan
naar een georganiseerd Europa.
Men mag daarbij erkennen, dat de
politieke spanningen en wij heb
ben dan op het oog de handelwijze
van de Sovjet Unie niet in het
minst aan de tot standkoming van
deze eerste functionele integratie
hebben bijgedragen. In zoverre is
hier uit iets kwaads iets goeds ge
boren, omdat deze harde leermeester
Europa heeft geleerd, dat een samen
gaan vereist wordt van diegenen, die
een gemeenschappelijke beschaving
hebben te verdedigen. Al zullen daar
bij ook nog heel wat moeilijkheden
moeten worden overwonnen.
De Nederlandse regering zo is gisteravond officieel medegedeeld
heeft het noodzakelijk geoordeeld enige gegevens omtrent in Nederland ge
constateerde spionnage-activiteit bekend te maken Uit de mededelingen
van de regering blijkt, dat reeds in de zomer van 1950 de geheime dienst
van het Tsjechische ministerie van Binnenlandse Zaken een spion naar Ne
derland heeft gezonden met de opdracht een spionnage-netwerk op te bou
wen. De Binnenlandse Veiligheidsdienst heeft geconstateerd, dat een Neder
lander, die zich König noemde, een man die enige jaren na de oorlog in
Praag verblijf heeft gehouden en die reeds toen voor de geheime dienst van
het „volksdemocratische Tsjecho-Slowakije'' werkte, op clandestiene wijze
militaire berichten aan de Tsjechische spion, die zich o.m. dr. Oldrich Neu
mann noemde, heeft verstrekt. Deze König kreeg zijn berichten van een
„insider" in Nederland, welke persoon inmiddels geïdentificeerd is, aldus
de regering.
Militaire attaché's
waren spionnen
Ook is gebleken, dat de Tsjechische
militaire attaché's te Brussel, Hors-
ky en Hoppe, zich intensief hebben
beziggehouden met spionnage in ons
land. Zij hebben o.m. foto's ge
maakt van militaire vliegvelden, ha
venwerken en inlichtingen trachten
te verzamelen over vitale indus
trieën, zoals de Hembrug-fabriek
enz. Speciale belangstelling had de
Fokkerfabriek, zulks in verband met
de bouw van Gloster Meteor-straal
jagers. Van de attaché Hoppe is be
kend geworden, dat hij zeer nauwe
relaties onderhield met de tweede se
cretaris van de Russische ambassa
de te Brussel.
In de zomer van 1950 kreeg de B.
V. D. een vermoeden, dat een Tsjech,
die Nederland bezocht en als reden
vai\. zijn bezoek opgaf controle van
de boekhouding van de Tsjechische
legatie, in werkelijkheid iemand was
van de Tsjechische geheime dienst,
die onder valse naam naar Neder
land reisde en tot taak had daar een
spionnage-netwerk op te bouwen.
De naam, waaronder deze Tsjech
reisde, was dr. Oldrich Neumann,
doch later bleek, dat hij ook bekend
stond onder de namen Tlamicha,
Ongk Jakubec en Jirkosvky. Soms
duidde men hem aan als „Rosa". Hij
maakt deel uit van een van de ge
heime diensten der Tsjechische re
gering en wel die van het ministerie
van Binnenlandse Zaken. Neumann
had een pakje met Nederlandse
bankbiljetten ten bedrage van ƒ5000
en een flesje geheime inkt bij zich.
INSTRUCTIES PER BRIEFKAART.
De instructies, welke de Tsjechi
sche geheime dienst aan König deed
toekomen, werden op gecamoufleer
de wijze verzonden Neumann liet
zich in Nederland een aantal onbe
schreven prentbriefkaarten toezen
den. De rechter bovenhoek van deze
briefkaart werd gesplitst en tus
sen deze beide delen werd micro
film, waarop instructies stonden, in
gebracht (op de plaats waar ge
woonlijk de postzegel wordt ge
plakt) en daarna werden de twoe
helften weer op elkaar gep akt.
Deze briefkaarten werden per
brief naar Nederland gezonden, hier
van een postzegel voorzien, die pre
cies op de haast onmerkbare verhe
venheid werd geplakt en daarna
werd de briefkaart door de handlan
ger van Neumann hier te lande aar.
het adres van König verzonden. De
B.V.D. heeft van al deze instructies
kunnen kennis nemen. De fotoco-
pieën zijn in zijn bezit.
Aangezien deze handelingen door
Könm werden bedreven voor de in
werking treden van de wijzigingen
in het wetboek van strafrecht op het
gebied van de spionnage, was het
onmogelijk een strafvervolging
gen hem in te stellen. Na de wijzi
ging van het wetboek van strafrecht
was het contact tussen deze Neder
lander en de Tsjechische geheime
dienst om geheel andere redenen be
ëindigd.
De Justitie heeft echter nog een
appeltje met König te schillen naar
aanleiding van zijn spionnage-activi-
teiten in Praag.
GESCHADUWD.
Toen Neumann begin 1951 op
nieuw naar Nederland kwam, werd
hij gevolgd ten einde zijn bewegin
gen in Nederlanr te controleren. Ge-
iPsfiicm 0£diLcAYleumann
de geheime dienst van Praag.
Uit de inhoud van deze berichten,
die alle in handen van de B. V. D.
zijn gevallen, blijkt duidelijk de be
doeling om aan de Tsjechische ge
heime dienst te doen toekomen in
lichtingen van vertrouwelijke en ge
heime aard. Het zijn deels „Stim-
mungsberichten" en voor een deel in
lichtingen betreffende de Nederland-
se houding t.o.v. brandende buiten-
constateerd is, dat hij in een dancing i landse problemen, die König van een
e®r| bespreking heeft gehad met de I insider moet hebben ontvangen. Ook
zich König noemende Nederlander, deze insider kon worden geïdentifi-
die berichten doorgaf, bestemd voor ceerd.
Een vragenlijstje
ONTWERP HANDHAVING VAN
VEILIGHEID.
Binnenkort zal de Regering bij de
Tweede Kamer indienen een wets
ontwerp ter voorziening van de hand
having van de in- en uitwendige vei
ligheid van het Rijk.
Om een beeld te geven, welke „in
teressen" de Tsjechische geheime
dienst in ons land had, laten wij
hieronder een lijst volgen van een
aantal onderwerpen, waarover de
Tsjechische militaire attaché in Brus
sel. Hoppe, die in nauw contact stond
met de Russische ambassade aldaar,
vragen stelde aan een „informant"
in Nederland. De B.V.D., die hier
van op de hoogte was heeft de Ne
derlandse informant enkelequasi-se-
rieuse antwoorden op deze vragen
in handen gespeeld.
De vragen luidden:
1. Een nauwkeurige opgave van al
le bijzonderheden over Neder
landse militaire vliegvelden (ge
bouwen, materiaal en radar
opstelling).
2. Opgave van de belangrijkste
bruggen en viaducten in de gro
te verkeerswegen. Tevens werd
verzocht om foto's te verstrek
ken van deze objecten. Er moes
ten mensen op de foto's staan
om de afmetingen van de objec
ten te doen uitkomen
3. Opgave van de marechaussee
kazernes en het aantal divisies,
waaruit dit wapen bestaat.
4. Opgave van de namen van do
bevelhebbers en van de sterkte
van de legeronderdelen, welke
door hen worden gecomman
deerd.
5. Bijzonderheden over de strate
gische ligging van Rotterdam,
Amsterdam en Den Helder, van
welke laatste plaats Hoppe een
uitstekende kaart bezat.
6 Nauwkeurige gegevens over de
fabriek bij de Hembrug.
7. Gegevens over het aantal Ne
derlandse troepen, dat naar
Duitsland zou gaan.
8. Antwoord op de vraag, op wei-
Met idee „®e Utteniyde ACatieö'
Zesenzestig officieren uit 31 landen, ook uit Nederland, vormen de let
ters U N en symboliseren zo het idee van de Verenigde Naties. Deze 31
nationaliteiten, hoewel niet alle lid van de Uno, vertegenwoordigen de
volkeren van de vrije landen. De officieren die een opleidingsschool in
Fort Leavenworth (Kansas) bezoeken, stelden zich zo op ter gelegen
heid van de zesde verjaardag van de Uno.
ke vliegvelden de Engelse „Mc-
teor"-straaljagers en op welke
vliegvelden de Amerikaanse
straaljagers worden gebruikt.
9. Wat is het bedrag van de ge
heime fondsen op het militaire
budget van 1951
10. Gegevens over vliegtuigbouw bij
„De Schelde"
11. Waar bevindt zich het voertui
genpark van de uit Amerika
gezonden tanks?
12. Een compleet stel Nederlandse
stafkaarten.
13. Gegevens over de D.A.F.-fabrie
ken in Eindhoven.
14. De verhouding tusstr. de Ne
derlandse en Amerikaanse sol
daten.
15. Opgave van de Ach in Neder
land bevindende oorlogsindus
trieën; de ligging daarvan dient
op een kaart aangegeven te wor
den, met aanduiding van grote
wegen en spoorlijnen in de om
geving.
16. Opgave van het aantal arbei
ders in sub 15 bedoelde bedrij
ven, onder mededeling, tevens
van details omtrent grondstoffen
voorziening en energielevering.
Hoe groot is de productie van
deze bedrijven?
17 Opgaven van de vitale punten
van deze bedrijven: ketelhuizen
en plaats waar de electriscuc
kabels de fabrieken binnen
gaan.
18. Mededelingen over de bouw van
een nieuwe Philipsfabriek en
van een nieuwe olieraffinaderij.
19. Inlichtingen omtrent nieuwe
electrische centralen, met speci
ficatie van de plaatsen, waar de
kabels de centralen verlaten.
20. Plaatsen, waar in Nederlanc
atoomonderzoek geschiedt.
21. Tijdschriften en brouchures,
waarin gegevens voorkomen
omtrent vooraanestaande mili
tairen, hun karakter en instel
ling.
Toen de Tsjechische „ambtenaar"
Neumann enige tijd in ons land ver
toefde, werd het de Binnenlandse
Veiligheidsdienst duidelijk, dat hij
geen controleur van de boekhouding
van de Tsjechische legatie was. Het
bleek, dat Neumann een uitsteken
de spionnage-opleiding had gehad.
Bij zijn subversieve activiteiten in
Den Haag toonde hij ,dat hij reke
ning hield met de mogelijkheid ge
schaduwd te worden. Wanneer hij
zijn hotel in de Molenstraat lp Den
Haar verliet, keek hij eerst voorz;ch
tig om zich een om daarna een be
paalde richting in te slaan. Onder
weg maakte hij zo nu en dan zijn
veters vast en keek daarbij acht
zich om te zien of hij ook gevolgd
werd. Eens keerde hij resoluut op
zijn schreden terug en liep in de te
genovergestelde richting om op die
manier zijn eventuele volgers in ver
warring te brengen.
De attaché Hoppe ging al even ge
raffineerd te werk. Wanneer Hoppe
hier in een hotel overnachtte onder
zocht hij eerst de muren van zijn ka
mer om te weten te komen, of er
ook ergens microfoons verborgen
waren. Intussen praatte hij met zijn
metgezel over koetjes en kalfjes. Hij
gaf met potloodstreepjes precies de
plaats aan, waar zijn koffer stond,
ten einde na thuiskomst te kunnen
controleren of iemand wellicht be
langstelling voor de inhoud gehad
zou hebben en daarbij de koffer zou
hebben verschoven1) Ook tussen do
kastdeuren klemde hij een papiertje,
waarvan hij de precieze plaats met
potlood aangaf.
Tijdens zijn reizen in Nederland
legde hij bijzondere belangstelling
aan de dag voor IJmuiden en kazer
nes.
De andere attaché, Jiri Horsky
(geb. 26-11-1909), alias Berger, alias
majoor Winterstein, kwam in 1949
met zijn vrouw en een chauffeur naar
Nederland.
Tijdens rondreizen in ons land
maakte hij foto's van de militaire
vliegvelden Valkenburg, Eelde,
Twente en Soesterberg. Voorts werd
de luchtvaarttentoonstelling od
Ypenburg bezocht, waar zeer veel
vliegtuigen werden gefotografeerd.
Foto's werden eveneens gemaakt
van de sluizen in IJmuiden en van de
havenwerken in Hoek van Holland.
Speciale belangstelling werd aan
de dag gelegd voor de Fokkerfabrie
ken.
Horsky zag kans een tussenpersoon
te recruteren, die hem over deze fa
brieken volledig moest inlichten,
zulks in verband met de fabricage
van Gloster „Meteors". Dc B.V.D.
was van deze relaties geheel op de
hoogte.
Daar Horsky zich ook in België
aan spionnage schudig maakte ver
zocht de Belgische regering aan Tsje-
cho-Slowakije om Horskly terug te
roepen. Hij werd in October 1949
vervangen door Miroslaw Hoppe, ge
boren 22 April 1915 te Roudnice.
Begin 1950 kwam Hoppe in con
tact met een informant in Neder
land, met wie hij in de jaren 1950 en
1951 voortdurend in relatie is geble
ven.
Qouueweui aCö &£itiduCieye>c
De Gouverneur van de Nederlandse Antillen, mr A. A. M. Struycken,
in de „stuurhut" van de zg „Linktrainer", waarmede blindviiegen op de
grond wordt geoefend, tijdens zijn b ezoek aan het vliegveld Hato nabij
Willemstad (Curagoa). Links dc nieuwe directeur van de K.L.M. in West
Indië, de heer M. Koster.
Troebelen in Midden-Oosten aangewakkerd
OORD VOERDERS van het Franse ministerie van buitenlandse zaken
hebben Amerika er gisteren aansprakelijk voor gesteld op indirecte
wijze de troebelen in het Midden-Oosten aangewakkerd te hebben. De
Fransen, die zich er niet ten onrechte bezorgd over maken, dat de onrust
van Perzië en Egypte zal overslaan naar Frans Marokko en Tunis, zeg
gen, dat Amerika door op ondoordachte wijze steun te verlenen aan de
nationalistische bewegingen in al deze landen moeilijkheden geschapen
heeft in plaats van opgelost. Zij zeggen, dat de fouten der Amerikanen
zelfs de Europese defensie-inspanningen zouden kunnen doen mislukken
doordat de coalitieregering van de Derde Macht, die Frankrijk thans
bestuurt en die sterk pro-Amerikaans is en een voorstander van de
Europese defensie is, van Amerika z ou kunnen vervreemden.
MAROKKO NOG NIET RIJP.
Amerika hoopt, aldus de Fransen,
i nationalisten in Azië en Afrika
voor zich te winnen, voordat de Rus
sen zulks doen. Deze redenering, al
dus de Fransen, is niet meer of min
der dan warhoofdig. De Fransen
betogen dat de Marokkanen en de
Tunesiërs en daarom ook het me
rendeel van de half koloniale Mo
hammedaanse staten nog niet rijp
zijn voor onafhankelijkheid. Zij zijn
niet in staat zichzelf te besturen,
economisch noch politiek.
De Fransen zeggen ook dat elke
onmiddellijke toekenning van zelf
bestuur een veile minderheid aan de
macht zou brengen, een minderheid
die in elk land alleen maar belang
stelling heeft voor zelfverrijking.
De massa's, die de Amerikanen wil
len helpen, zullen er dan erger aan
toe zijn dan ooit tevoren. Zij zullen
gestadig armer worden ten gevolge
van s'echte economische systemen.
Ten slotte zullen zij rijp zijn voor
de Sovjet-Unie en het communisme.
Deze Franse uiteenzetting van de
toestand komt vlak voor het begin
van de zitting van de Algemene Ver
gadering der UNO in Parijs, die op
6 November begint. De Arabische
De Franse hoge commissaris in
Cambodja, Raymond, is Maandag ver
moord, aldus meldt het Franse pers
bureau A.F.P. uit de hoofdstad Pnom
penh.
Bijzonderheden zijn nog niet be
kend. De Raymond werd in een ka
mer van zijn ambtsverblijf doodge
stoken.
De Raymond, een 44-jarige voor
malige legerofficier, was sinds 1949
hoge commissaris van Cambodja.
Cambodja is een van de drie met
Frankrijk verbonden staten in Indo-
China.
landen willen de kwestie-Marokko
op de agenda doen plaatsen. De
Fransen, die van mening zijn, dat
Marokko een binnenlandse kwestie
is, zullen geen vertragingsactie in de
Assemblée beginnen, maar uiteen
zetten, wat Frankrijk in Marokko
tot stand heeft gebracht. De minis
ter van buitenlandse zaken Schu
man heeft onlangs verklaard, dat
Frankrijk daar trots op kan zijn.
Indien Amerika er niet in sïaagt
Frankrijk in deze kwestie te hulp te
komen, aldus dc woordvoerder van
het Franse ministerie van buiten
landse zaken, zal dit een breuk be
tekenen in het verenigd front, dat
het Westen moet vormen tegen het
communisme.
BRüNING TERUG IN DUITSLAND
Heinrich Brüning, de vermoedelij
ke opvolger van Adenauer als bonds
kanselier is uit Amerika in Duits
land teruggekeerd. Hij zal aan de
Universiteit te Keulen de functie
van hoogleraar gaan vervullen. Zo
als bekend is, zoeken de Duitse po
litieke partijen de laatste tijd naar
een eventuele opvolger van de 75-
jarige Adenauer. Nu acht men Hein
rich Brüning, eens kanselier van de
vroegere Duitse Centrumpartij en
voor enige weken nog professor aan
de Amerikaanse Harvard-Universiteit
zeer aanvaardbaar, zowel voor het
Protestantse als voor het Katholieke
deel der Duitse bevolking. Vooraan
staande figuren van de West-Duitse
CDU (Christen-Democratische Unie)
hebben medegedeeld, dat Prof. Brü
ning zich bereid heeft verklaard om
wederom een belangrijke rol te gaan
spelen in de Duitse politiek.
Ko-fiiePtie....
Door zich op het goede toe te leg
gen kan men veel kwaad voorko
men.
