De eer der altaren voor Paus Pius X
H oe hoger hij steeg hoe nederiger hij werd
EEN ARME JONGEN UIT
HET VOLK
Als patriarch naar de
Lagunenstad
HIJ BLEEF HAAR „JONGSKE'
Levensschets door mgr. Jan Olav Smit
ZATERDAG 2 JUNI 1951 DE LEIDSE COURANT TWEEDE BLAD PAGINA 1
7OLANG EEN PAUS IN LEVEN IS, wordt hij door de gelovigen met
de grootste eerbied benaderd, en spreken wij over hem als „Zijne Hei
ligheid"; dit laatste dikwijls tot ergernis van vele niet-katholieken, die
steeds weer vergeten, dat in iedere paus het onderscheid gemaakt moet
worden tussen de heiligheid van zijn functie en de heiligheid van zijn per
soon. In de regerende paus zien wij de Plaatsbekleder van Christus, en
het is de hoogachting voor Christus, die zich uit in de aanspreektitel van
H. Vader. Los daarvan staat de graad van deugdzaamheid en heiligheid,
die de paus als persoon verworven heeft. Als wij de lange li.tet van 26?.
pausen doorlopen, ontdekken wij weinig pausen, die heilig of zalig ver
klaard werden. De laatste is de H. Pius V geweest (15661572). Juist
de hoogheid van de functie, de zware verantwoordelijkheid, maakt het
verwerven van de persoonlijke heiligheid des te moeilijker.
heilige, en zijn wens uit te spreken
om een heilig priester te mogen wor
den.
Deze eenvoudige dorpsjongen
kwam op vijftienjarige leeftijd, het
was toen 1850, naar het seminarie
van Padua om buiten zijn eigen bis
dom hier van een studiebeurs te kun
nen profiteren. In Padua zou hij acht
jaar doorbrengen als voorbereiding
GIUSEPPE SARTO
De jeugd van de nieuwe zaligver-
klaarde is voor ons leerzaam, maar
helaas ligt hierover de sluier van
het allerdaagse en onopvallende. Toch
zijn de indrukken die men van thuis
meekrijgt onuitwisbaar, en bij ieder
mens vindt men nog 40, 50 jaar la
ter de sporen terug van de ouderlij
ke omgcving.Giuseppe Sarto, de latere
Pius X, werd op 2 Juni 1835 in het
dorpje Riëse geboren. De omgeving,
was armelijk. Zijn vader was ge
meentebode en moest van een klein
loon rondkomen, wat met het
groeiend kindertal steeds moeilijker
werd. Deze eenvoud en soberheid van
leven drukken een blijvend stempel
op het karakter en de ideeën van
Sarto.
Als hij als jongen iedere dag 14
K.M. moet lopen naar het gymnasium
van Castelfranco, gaat hij dikwijls
blootvoets, de schoenen over de rug,
om zijn zolen te sparen. Later als
bisschop van Mantua, Kardinaal-pa
triarch van Venetië en als Paus komt
hij er publiek voor uit, dat hij van
zo'n eenvoudige afkomst is. Als Paus
kreeg hij eens bezoelc van een groep
je afgevaardigden uit Lucca met het
verzoek om op de vacante aartsbis
schoppelijke zetel iemand uit een
adelijke familie te benoemen. Pius X
keek hen eerst zwijgend aan en ant
woordde toen raak: „Uw voorstel
verbijstert mij zeer, want afgezien
van alles is het min of meer een be
lediging voor mij, omdat ik niet tot
de aristocratie behoor, en zelfs niet
tot de gegoede burgers, maar ik ben,
indien u dit nog niet wist, een arme
jongen uit het /olk. Als Zijne Hei
ligheid Leo XIII mij enkele jaren ge
leden als herder had uitgezonden
naar uw aartsdiocees, dan zoudt gij
mij niet waardig hebben geacht voor
de geschiedenis en de traditie van
uw stadDe heren dropen af.
De semenarist
van Padua
Padua is ons bekend als de stad van
de H. Antonius, de heilige voor het
terugvinden van allerhande verloren
voorwerpen. Misschien herinneren
wij uit onze schooltijd, dat het ergens
in N.-Italië moet liggen; en hielden
wij deze plaats voor een plattelands
dorp. Misschien verbaast het u, als
ik u vertel, dat Padua tweemaal zo
groot is als Leiden, en liefst 161.000
inwoners telt. Het is een universiteits
stad, bezit de oudste plantentuin van
Europa, en is beroemd om zij.i Anto-
niuskerk uit de 13e eeuw, een kerk
met zeven koepels. In Padua ligt ook
het seminarie, waar de jone Sarto
zijn voornaamste vorming en oplei
ding ontving.
Door de nauwe .straatjes zal hij
dikwijls naar de kerk van de H. An
tonius gegaan zijn om daar te bidden
bij het Allerheiligste, en als vele an
dere pelgrims, die dagelijks daar ko
men, zijn hand eerbiedig te drukken
tegen de graftombe van deze volks-
Foto's: „Pontifica Fotograf ia", Rome^
op het priesterschap. Tevoren was
Giuseppe een deugdzame jongen ge
weest, maar in deze jaren werd de
grote strijd gestreden om de palm der
heiligheid. Want deze ligt niet zo voor
het grijpen. Als hij als heilige be
schouwd wordt reeds tijdens zijn
priesterleven, dan mogen wij niet
veronderstellen, dat hij dat van de
wieg af geweest is. Uitgezon
derd de H. Maagd Maaria, wordt
geen enkel mens geboren zonder de
erfzonde en de gevolgen daarvan.
Maria was vrij van de innerlijke strijd
tegen ondeugden en kutade neigingen.
Alle andere mensen hebben een
strijd tegen zich zelf te voeren, en zo
zal dit ook met Giuseppe Sarto ge
weest zijn.
Als seminarist behaalde Sarto de
hoogste lof voor ijver, gedrag en stu
dieresultaten. Dit zal niet zonder in
spanning verkregen zijn. Dit zal wils-
training en zelftucht gevraagd hebben,
later als priester ^.al hij hiervan over
vloedig de vruchten oogsten. Hoe be
langrijk deze tijd voor hem geweest
is. blijkt wel uit zijn zorg naderhand
als bisschop en als paus voor zijn se
minaristen. Voortdurend zocht hij
persoonlijk contact met zijn studen
ten, en zijn vermaning tot de katho
lieke clerus van l.et jaar 1908 blijft
onroerend en lezenswaardig.
In de geest wil ik U meenemen
naar de schone en wereldberoemde
Lagunenstad Venetië. U denkt maar
aan veel water, een blauwe lucht en
een flinke hitte. Wij nemen niet de
gondel, want dit gaat te langzaam,
maar de officiële stadsboot door de
Canale grande en onder de Rialto-
brug doör. Wij komen dan op het
beroemde San Marcoplein, waar een
zalige rust heerst door het ontbreken
van ieder verkeer. Zelfs geen fietsbel
hoort men: alleen veel mensen en
veel duiven. Tot nu toe behoren de
San Marcobasiliek en het Dogenpaleis
met de slanke klokkentoren tot de
voornaamste bijzonderheden. Voort
aan zal men wijzen op het paleis
waar eens de kardinaal-patriarch van
Venetië Giuseppe Sarto, de Zalige
Pius X, heeft gewoond: links van de
basiliek naast het paleis van de her
togen, waarvan het a.h.w. het ver
lengstuk is.
De weg van Padua naar Venetië is
met het spoor maar ongeveer een half
uur, maar in het leven van Sarto was
dit 35 jaren. Zijn voorbeeldig leven
naast apostolisch werken had steeds
meer de aandacht getrokken, en zo
had hij al de rangen van de geeste
lijke staat doorlopen. Van kapelaan
werd hij pastoor in Salzano, daarna
ontvangt hij de verantwoordelijke
functie van geestelijk leider van het
seminarie, gecombineerd met het se
cretarisschap van de Bisschop. Ten
slotte zelf Bisschop van Mantua om
in 1893 tot de hoge waardigheid van
het kardinalaat verheven te worden,
samen met de benoeming tot pa
triarch van Venetië.
Opvallend is zijn afweren van
steeds hogere waardigheden. Zijn
eenvoud is zo natuurlijk dat hij zich
zelf totaal ongeschikt acht voor der
gelijke hoge functies. Zoals een hoog
moedige gekweld wordt door verne
deringen, zo werd zij eenvoud op de
proef gesteld door het steeds hoger
klimmen in waardigheden. God is
vindingrijk in het beproeven van
Zijn heiligen. Maar wanneer Sarto
eenmaal Gods wil erkent, is zijn op
treden doortastend en vastberaden.
Hij weet leiding te geven met vaste
hand, maar daarnaast behoudt hij
een wonderlijke eenvoud. Zijn be
stuur is dat van een regent, zijn hou
ding van een zorgzame pastoor, zelfs
als kardinaal-patriarch van Venetië.
Soms ging hij als gewoon priester
in het zwart gekleed naar plaatsen,
waar hij de vissers bij hun dagelijks
werk kon aantreffen om er een
praatje mee te maken.
TOT PAUS GEKOZEN.
Hoe meer anderen het vermoed
hadden, des te minder scheen kardi
naal Sarto er op te rekenen enige
kans te maken om tijdens het con
claaf te Rome tot de nieuwe paus
te worden bestemd. En toen bij de
zevende stemming 50 stemmen op
zijn naam zich verenigden, was on
danks zijn ontroerend protesteren
een weigering niet meer verantwoord.
Zijn nederigheid was geen gevolg van
zwakte; eenmaal Paus bleek hij voor
de zoveelste maal een krachtig be
stuurder.
Reeds in hetzelfde jaar vaardigt
hij zijn Motu propric uit over de
Kerkmuziek. Zijn sterkte bleek toen
hij de strijd moest aanbinden met de
regering Comber in Frankrijk, met
de Mariavieten in Polen, met de Los-
van-Rome-beweging in Oostenrijk,
met de regering in Mexico, en met
de dwaling vgn het Modernisme. Er
verschenen encyclieken over het
christelijk huwelijk, over het gezin
en de maatschappij, over de veel
vuldige H. Communie en over de ver
vroegde kindercommunie, over de
gewijde kunst en muziek, en over het
laïcisme.
Heel zijn apostolisch werk werd be
zield door één grote gedachte, welke
hij aan het begin van zijn Pontificaat
heeft neergelegd in zijn eerste ency
cliek: icstaurare omnia in Christo,
alles herstellen in Christus. Hij zag
rondom zich en in de wereld veel wat
herstel nodig had. Zijn blik werd niet
begrensd door Rome, waar hij heel
het parochie-systeem opnieuw regel
de en talrijke nieuwe parochies
stichtte. Heel de wereld was zijn ar
beidsveld geworden, en ieder katho
liek zijn beminde parochiaan. De hei
ligheid van zijn persoon omstraalde
de heiligheid van zijn pausschap.
Het voorbeeld van de
pastoor van Ars
Op de werktafel van de Paus zien
wij een beeld van de Pastoor van
Ars, door hem zelf op 8 Januari 1904
zalig verklaard. Is het wonder, dat
deze twee zielen zich nauw aan el
kander verwant voelden? Beiden
werkten als zielzorgers midden on
der de mensen, en bevruchtten met
hun heiligheid al hun apostolisch
werken. Wat pastoor van Ars in een
klein gebied herstelde, dat deed Pius
in het groot met geheel de wereld
als arbeidsveld.
Heeft hij met zijn pauselijk gezag
deze nederige pastoor Vianney zalig-
verklaard, nu zal een andere Pius
Giuseppe Sarto als behorende tot
het koor der zaligen verklaren.
En als wij ons afvragen wat het
geheim van zijn heiligheid geweest
moet zijn, dan is het antwoord even
eenvoudig als het leven van Giusep
pe Sarto ongecompliceerd was. Hij
wist zijn priesterlijk werk te ver
enigen met het priesterlijk gebed, hij
deed zijn plicht tegenover de men
sen na eerst zijn verplichtingen te
genover God te hebben volbracht.
Hij wist de harmonie te scheppen tus
sen het bidden en werken, tusen ac
tie en contemplatie.
De zalige Pius X is de weg naar
de heiligheid opgegaan even eenvou
dig als de kleine weg van de H. The-
resia van Lisieux.
A. M. VULSMA. pr
mszssem
Foto boven: Het eenvoudige huis,
waar Paus Rius op 2 Juni 1835 werd
geboren, in het plaatsje Riese bij Ve
netië.
Foto onder: Kardinaal Sarto, pa
triarch van Venetië verlaat in Juli
1903 zijn paleis, om per gondel de
reis aan te vangen naar Rome, waar
het Conclaaf gehouden werd. dat
hem tot Paus koos. Een man uit het
toegestroomde volk kust hem de ring
ten afscheid.
Toen Giuseppe Sarto, nog kardi
naal was, noemde hij zijn moeder
eens: „Mater mirabilis" „wonder
baarlijke moeder". De Kardinaal zei-
de het in het Latijn, opdat zij het
zelf niet zou begrijpen, maar zij ver
diende ten volle wat hij met deze
woorden van haar zeide, en hijzelf
was de eerste om dat te erkennen en 1
haar daarvoor zijn ruime dank te
betuigen.
De moeder, die haar leven lang I
•ls echtgenote en ook als weduwe
woegde voor haar tien kinderen en
daarbij nog meer probeerde te doen
)m de studies voor het priesterschap
van haar zoon te kunnen bekostigen,
neemt de eerste plaats in in het le
ven van de grote Paus Pius X. Haar
liefde voor hem was even groot als
eenvoudig. Zij heeft het mogen be
leven, deze zeer arme vrouw, haar
zoon in het kardinaalspurper te zien.
Doch zelfs toen nog bleef zij hem
aanspreken met de naam, die zij hem
altijd had gegeven: „fioletto", wat
wij het best zouden kunnen vertalen
met „jongske". Ook toen nog was zij
even bezorgd voor zijn gezondheid,
als toen hij nog speelde in het ar
moedige huisje van Riese.
Als patriarch van Venetië zou hij
eens de berg Monte Grappa bestijgen
om daar een beeld van de H. Maagd
in te wijden, dat er werd geplaatst
als een gedenkteken voor de vele
soldaten, die in de eerste wereld
oorlog op de Monte Grappa waren
gesneuveld. Zij stond er op met haar
zoon. de patriarch van Venetië, mee
te gaan op die zware tocht omdat
zy bang was, dat hij zou veronge
lukken als zij hem niet met haar
moederlijke zorgen beschermde. Dit
is wel een zeer zuiver beeld van de
eenvoud en moederlijke bezorgdheid
van Margaritha Sanson, echtgenote
van Giovanni Baptista Sarto en moe
der van de gelukzalige Paus Pius X.
UITZENDING DOOR RADIO
VATICANA
De plechtigheden van de Zaligver
klaring van Paus Pius X zullen Zon
dag 3 Juni door Radio Vaticana wor
den uitgezonden op de korte golf
lengten 19, 25, 31 en 50 meter. De
ochtendplechtigheden in de Sint
Pieter, waarbij het decreet der Za
ligverklaring wordt voorgelezen,
beginnen om 10 uur. In de middag
uren zal zijne H. de Paus over het St.
Pietersplein naar de hoofdingang
van de bascliek worden gedragen.
Voor de middelste deur van de St.
Pieter zal 'n altaar worden geplaatst
waarvan de Paus een toespraak zal
houden over de heldhaftige deug
den en de betekenis voor de kerk
van zijn verheven voorganger Paus
Pius 10. Ook deze middagplcchtighe-
den worden op dezelfde golflengten
door Radio Vaticaan uitgezonden. De
uitzendingen van Radio Vaticaan dor
middagplechtigheden beginnen om
18.20 uur. Ook de zenders van ver
schillende landen zenden rechtstreeks
deze plechtigheden uit. In de avond
zullen de Sint Pietersbaseliek en de
collonnaden feestelijk zijn verlicht.
PIUS X EEN HEILIGE PAUS,
volgens de officiële levens
schets van Girolamo Dal Gal
O.F.M. Conc., in het Nederlands
bewerkt door mgr. dr. Jan
Olav Smit. Uitgave N.V. Druk-
ktrij De Tijd ƒ5.90.
Mgr. dr. Jan Olav Smit heeft als
kanunnik van de S. Pieter met eigen
ogen voortdurend godvruchtige pel
grims zien neerknielen bij het graf
van de hoogvereerde Paus Pius X,
eerst in de crypte, sinds 1945 in de
S. Pieter zelf. Hij heeft die groei in
deze devotie van nabij kunnen erva
ren; hij is daarom de aangewezen
persoon geweest om ons Nederlan
ders in nauwer contact te brengen
met deze nieuwe zaligverklaarde.
Zijn boek wil niet meer geven dan
de ondertitel aangeeft: een bewer
king yan de officiële levensschets.
De opbouw van het boek is zuiver
chronologisch gehouden integenstel-
De Zalige Paus Pius X door
A. J. Nieuwcnlhuis O.P,
Paulus-Reeks. N.V. Gooi en
Sticht, Hilversum.
Nog een ander veel beknopter
werkje heeft het licht gezien naar
aanleiding van de zaligverklaring van
paus Pius X. Het is eigenlijk een
brochure, een kort maar vlot ge
schrift, waarin pater Nieuwenhuis
het leven van de grote persoonlijk
heid, welke Pius X was, in zeer lees
bare vorm beschrijft.
Als Nederlands Dominicaan te Ro
me werkzaam heeft Pater Nieuwen
huis aldaar uit de beste bronnen ge-
put. De gloedvolle brochure, die men
in één adem uitleest, overtuigt zon
neklaar dat Pius X een zeer bijzon
dere figuur is geweest met zó grote
deugden, dat zelfs de niet geringe
ziele-adel die doorgaans het paus
schap kenmerkt er door wordt over
troffen.
De prijs is geen beletsel voor de
aanschaffing, nl. 40 cents.
ling met de brochure over de Zalige
Paus Pius X, verschenen bij Gooi en
Sticht. In dit boek van mgr. Smit
worden de feiten achterelkaar ge
plaatst als evenzovele penseelstreken,
hetgeen uiteindelijk een grootse schil
derij van deze beminnelijke figuur
achterlaat. Heel deze schets werd sa
mengesteld om te bewijzen dat Pius
X een heilig mens was, niet zozeer
om te laten zien hoe hij heilig werd
Het is een document om de zaligver
klaring te verantwoorden, maar ver
klaart niet hoe hij zalig werd. Het
boek geeft het mooie van de heilig
heid, maar niet de strijd met zichzelf
om de heiligheid. Allerlei psycholo
gische ontledingen om het heiligings-
prqces te antilyseren blijven achter
wege, maar des te meer worden de
bewijsstukken geleverd voor het pro
ces van de zaligverklaring.
Als wij dit boek lezen, gaan wij
van deze Paus houden, zoals de ve
len die met hem persoonlijk in aan
raking kwamen. Dit boek moet ge
volgd worden door anderen, die de
groei tot deze hoge trap van heilig
heid belichten. Vooral de periode
vóór dp priesterwijding zal ons veel
daarover kunnen vertellen. Dit boek
leert ons hoe heilig hij was, niet hoe
hij heilig werd. Slechts het eerste,
zijn heiligheid te schetsen, was het
doel van deze levensbeschrijving, en
daarin is men ten volle geslaagd.v
A. M. V.. pr.
FOTO VAN PAUS PIUS X.
De Vereniging „Pius X", die reeds
bijna 25 jaar goede lectuur ver
spreidt, heeft bij gelegenheid van de
Zaligverklaring van haar grote en
heilige Patroon een mooie foto laten
vervaardigen, welke zij gratis ver
spreidt.
Wie deze foto wenst te ontvangen,
schrijve aan haar adres: Vereniging
„Pius X", Boezemsingel 21, Rotter
dam.
De relieken van Pius X
Romeinse Kroniek
Deze weck is in de St. Pieter het
stoffelijk overschot van Paus Pius
X aan een tweede onderzoek onder
worpen. Nadat de lijkkist uit de zij
muur van de kapel, .toegewijd aan
O.L. Vrouw Visitatie, was genomen,
werd deze naar de "kapittelzaal van
de St. Pieter gebracht. Voordat de
deksel ervan is afgenomen, heeft Mgr
Natuoci een decreet voorgelezen,
waarbij eenieder, die iets van het
lichaam, van de bekleding van dit
lichaam of van de kist zou wegha
len, ook om dit als relikwie te ge
bruiken, met de excommunicatie
werd bedreigd. Daarna is het deksel
verwijderd en hebben do doktoren
het lijk geindentificeerd, waarvan
een -officiële acte is opgemaakt. Ge
bleken is, dat het lichaam van Pius
X intact bewaard is gebleven, de
kleur van gelaat en handen is don
kerbruin en het lyk wekt de indruk
als is het gemummificeerd. Daarna
is het stoffelijk overschot met dc
gewaden bekleed, welke sedert enige
weken daartoe vervaardigd zijn: een
witte toog, waarover een kostbare
stool, de rode mozetta en het rood
fluwelen Pauselijk mutsje; als hoofd
bedekking.
De overblijfselen zijn in een gla
zen kist opgebaard, die tot 3 Juni
a-s. in de kapittelzaal zal blijven
staan, om in de morgen van deze
dag, de dag van de zaligverklaring,
naar de St. Pieter te worden over
gebracht. Daar zal deze kist dan in
de confessie worden geplaatst, zo
dat de gelovigen onmiddellijk na het
voorlezen van het decreet van de
zaligverklaring de relieken van de
Zalige Paus zullen kunnen vereren.
