In 't nachtelijke duister werd
een boerderij tot kerk
Verlaging van verbruik en van
investeringen
ZATERDAG 17 FEBRUARI 1951
Ut I.EIUSt LUUHAJMl
TWEEDE BLAD - PAGINA i
YlooJuduuik turn Itteiit tot giaot
Hij had een goed verstand en Cou-
sebant, die in 1688 een verslag van
de Missie schreef, prijst hem als een
onvermoeide werkei\ knap in het
weerleggen van geloofsmoeilijkheden
en strijdvragen en in het bekeren van
afgedwaalden.
Boerderij werd kerkje.
Er zijn berichten, dat het in Lei
den niet zo goed ging en dat men
hem daar wel weg wilde hebben. In
JUOG TIJDENS HET PASTORAAT VAN PASTOOR VERMAET, WERD
DE BALJUW van Noordwijk, Lisse, Hillegom en Voorhout, Quirinus
van der Maas, gedwongen tegen de daar wonende katholieken op te tre
den. Want hij ontving een berisping van de Staten van Holland en West
vriesland, dat hij zich niet ijverig genoeg getoond had in het beletten van
de „oeffeninge van de superstitieuse pauselycke religie". Natuurlijk wa
ren de predikanten uit de buurt weer eens bezig geweest en hadden hun
eeuwigdurende klachten gestuurd naar de Staten. De baljuw verdedig
de zich met er op te wijzen, dat hij op Pasen van 1658 nog een inval ge
daan had in het huis van Gerrit Louwersz. even buiten Hillegom, omdat
hij gehoord had, dat daar bijeenkomsten van katholieken werden gehou
den. Maar hjj kwam te vroeg. Hij vond er zowat 40 mensen, waaronder
enkele kinderen en men was nog bezig een altaar op te bouwen, terwijl
er geen priester aanwezig was. De aanwezigen werden beboet. Verder
verklaarde hij, dat er in zijn gebied maar ééri priester woonde en wel
in het huis van de heren van Alckemade Maar in dat huis, ;.o wist hij
met zekerheid, werden geen bijeenkomsten gehouden. De baljuw be
loofde beterschap en meer ijver en daarmee was de zaak weer klaar. Na
tuurlijk was het voor hem van groot belang niet veel te weten over het
doen en laten van de katholieken, die immers met recognitiegelden en
bienvenue-gelden en andere betalingen een bron van niet te versmaden
inkomsten betekenden.
De nieuwe pastoor van Noordwyk,
waartoe ook nog altijd Noordwijker-
hout behoorde, Bartholomeus van der
Velden, behoorde tot het bekende
Leidse geslacht van die naam. Meer
dere priesters heeft dit geslacht aan
de vaderlandse Kerk geschonken. Zo
behoorde er toe de bekende pastoor
van Stompwijk, Maerten van der Vel
den, die in 1639 uit geloofshaat dode
lijk werd gewond en ten gevolge
daarvan overleed. Hij was de zoon
van Joris Pietersz. van der Velden,
die in een huis op de hoek Maars-
manssteegKapelsteeg woonde en hij
behoorde tot de aanzienlijke katholie
ke families van Leiden. Maerten werd
in 1935 de eerste pastoor van de gro
te en uitgestrekte statie Stompwijk,
Zoeterwoude, Nootdorp en Zoeter-
meer. Tijdens zijn H. Mis in een ka
pel in Middelburg bij Gouda werd hij
overvallen en zwaar gewond; hij
overleed een maand daarna te Lei
den en werd in de St. Pieterskerk,
waar de familie eigen graven bezat,
begraven. Reeds onmiddellijk na zijn
dood beschouwde men hem als mar
telaar en er zijn toen al pogingen in
Rome gedaan om hem zalig te doen
verklaren, tegelijk met Cornelis Mu-
sius. de prior van het Delftse Sint
Aachtenklooster, die te Leiden werd
vermoord door de benden van Lu-
mey. De twisten in de vaderlandse
Kerk over het jansenisme zijn de oor
zaak, dat die pogingen om deze pries
ters zalig te doen verklaren, niet zijn
voortgezet en dat wij hen niet tot de
Nederlandse heiligen kunnen reke
nen.
Een andere priester uit dit zelfde
geslacht was Pauwel Claesz. van der
Velden, de stichter van het St. Sal-
vatorshofje. Hii was een zoon van
Claes Jansz., ook de Goede genaamd,
schepen van Leiden, hoofd- en su
per-intendant van de St. Jacobsbroe-
derschap in de Hooglandse kerk en
buitenvader van de Grauwe Zusters
van het klooster „Nazareth". In 1572
moest Jiij voor de watergeuzen de
vlucht nemen naar Utrecht. De stich
ter van het genoemde hofje overleed
in 1635 te Leiden.
Nog twee zoons van de vroegere
schepen van Leiden waren priester;
een van hen Cornelis, overleed als
vice-cureit van Montfoort.
Ook de Leuvense professor Marti-
nus van der Velden, in 1724 te Luik
gestorven en Johannes Pietersz., in
1699 overleden als pastoor van Goes,
behoorden tot dit geslacht.
Onze Bartholomeus.
Onze Bartholomeus was een volle
neef van de Stompwijkse pastoor
Maerten en de pastoor van Goes was
zijn oomzegger evenals de professor
in Leuven, de grote vriend van Chris-
tiaan Huygens. Een broer van deze
professor, Albertus geheten, kocht in
1722 de buitenplaats Hofwijck onder
Noordwijkerhput, de statie, waar zijn
oom zo lange tijd pastoor was ge
weest. Bartholomeus werd te Leiden
geboren op 18 November 1627 als de
zoon van Maarten Pietersz. van der
Velden en Jannetje Jacobsd. van
Weesp. Zijn vader was dokter en re
gent van het St. Salvatorshofje. Bar
tholomeus studeerde te Keulen en te
Leuven en na zijn priesterwijding
was hij gedurende enkele jaren in zijn
geboortestad werkzaam in de ziel
zorg. Ook hielp hij Antonius van
der Plaet, de pastoor van Alkemade,
toen in diens statie de pest heerste.
kers zelf. Van de heer van Noord-
wijk kocht hij 'n boerderij, welke hij
met oogluikende toestemming van de
heer mocht verbouwen tot een kei-k-
je, op voorwaarde evenwel, dat het
in het geheim zou gebeuren; daarom
werd het werk -"s nachts uitgevoerd.
Dit huis lag aan de noordzijde van
de Kerkstraat.
Pastoor van der Velden hield in
1686 en '89 een telling in zijn statie;
het bleek, dat hij in 1686 de zorg
had voor 1050 zielen. De telling van
1689 wees uit. da* er 687 communi
canten waren. In dat jaar vormden
Noordwijk en Noordwijkerhout nog
één statie. In 1690 kwam de splitsing;
Noordwijkerhout werd een zelfstan
dige statie met 122 communicanten en
Stephanus van der Werve werd er de
eerste pastoor. Hij was pastoor in
het Veld sedert 1689 en in 1700 ging
hij naar Haarlem, waar hij pastoor
werd in het kerkje ir de Achterstraat
om in 1714 te verhuizen naar de sta
tie in de Hoeck te Haarlem. Hij over
leed in 1719.
Nauwelijks was Noordwijkerhout
zelfstandig geworden, of pastoor
van der Velden nam zijn ontslag als
pastoor van Noordwijk. Hij deed
het op advies van zijn kerkelijke
overheid, omdat de oude man de
last van de zielzorg niet meer kon
dragen. Hij ging naar Emmerich,
waar hij zijn welverdiende rust
vond in het huis van de Broeders
van het Gemene Leven. Maar al op
21 Juli 1691 stierf hij. Theodorus
Groenhout was hem in Noordwijk
komen opvolgen. Hij was Haarlem
mer van geboorte, stammend uit
een aanzienlijk geslacht. In het
eerste jaar van zijn pastoraat werd
het kerkje ingewijd; de oude pas
torie bij dit kerkje werd eerst in
1910 afgebroken. Een gang naast
die pastorie gaf toegang tot dit
schuilkerkje.
Advies van Soc. Econ. Raad
DE SOCIAAL ECONOMISCHE RAAD heeft een rapport opgesteld, dat
aan de Regering zal worden aangebo den en waarin wordt geadviseerd;
óf het verbruik in Nederland met 5% te verminderen en de investe
ringen met 10% terug te brengen.
óf het verbruik met 3% te vermin deren en de investeringen met 20%.
Dit rapport moet volkomen los ge- de Raad richtte na de „tweede loon-
zien worden van de adviezen, die de j ronde". De Regering verzocht daar
op 5 December ingestelde Centrale j bij om advies over de nu verder te
Economische Commissie heeft uitge- volgen loon- en prijspolitiek,
bracht. Het is de wettelijk vastge-
stelde taak van de Sociaal Economi- Loonpolitiek,
sche Raad, om de Regering op soci- I
en economisch gebied van ad
In 3 van 4 gevallen
Inkomenmiddenstanders
beneden f 5000
Van de Nederlandse middenstan
ders heeft ruim 78 procent een inko
men uit de zaak, dat beneden vijf
duizend gulden per jaar ligt. Niet
minder dan 38 procent heeft zelfs
een verdienste van minder dan
2500. De resterende groep is als
volgt verdeeld; zestien procent heeft
een inkomen tussen 5000 en f 7500,
ongeveer vier procent beweegt zich
tussen f 7500 en 10.000 en slechts
twee procent komt boven 10.000
per jaar.
Deze cijfers zijn aan het licht ge
komen door een enquête, die onder
1776 middenstanders in het hele land
is ingesteld door dr. E. J. Tobi, we
tenschappelijk adviseur van het in
stituut voor middenstandsontwikke
ling, en drs. A. W Luyckx, chef van
de centrale ambachtsadministratie.
Het resultaat hebben zij gepubli
ceerd in een boek onder de titel*
Herkomst en toekomst van de mid
denstander. Een dergelijk onderzoek
voor een gehele stand en over een
geheel land is iets nieuws in de we-
reldvaklitteratuur.
Ongeveer 52 pet. van de midden
standers blijkt afkomstig te zijn uit
niet-middenstandskringen en de
helft daarvan uit een sociaal lager
niveau. Deze groep ontbreekt het in
de regel aan een commercieel in
zicht, stands- en organisatiebesef en
traditie, aldus de onderzoekers Ver
dieping van inzicht en vakopleiding
zijn daarom dringend geboden.
Zeven emigranten-passagiers en
een lid van de bemanning van het
K.L.M. vliegtuig ,Edam" zijn giste
ren bjj aankomst te Darwin in obser
vatie genomen, omdat gevreesd werd
dat zij griep hadden.
Het vliegtuig kreeg toestemming
om met alle 57 passagiers en negen
leden van de bemanning de reis naar
Sydney voort te zetten. Het is daar
vanrhorgen aangekomen. Op last van
de Australische gezondheidsautoritei
ten worden alle inzittenden daar bij
wijze van voorzorgsmaatregel in qua
rantaine gehouden gedurende ten
minste vijf dagen.
Gezelschap hebben de Nederlanders
wel, want bij hun aankomst in het
quarantaine-station te Sydney waren
daar al dertig passagiers en negen
leden van de bemanning van een
vliegtuig van de „British Overseas
Airways".
vies te dienen.
Het rapport is een antwoord op
een schrijven, dat de Regering aan
Ten aanzien van de loonpolitiek
wil de SER. kennelijk-het huidige
systeem zoveel mogelijk in stand
houden. De Raad bepleit nl. hand
having van bedrijfstaksgewijze loon
regelingen in het kader van Collec
tieve Arbeidsovereenkomsten en
verklaart zich voorstander van een
beheerste loonpolitiek. Van een
verlenging van de arbeidstijd uit
zonderingen daargelaten moet de
Raad weinig weten.
De huidige toestand maakt het
volgens de Raad verder wenselijk,
i over te gaan tot prijsbeheersing,
Het bureau Zuid-Molukken m Ne- i waardoor het gehele prysverloop on-
derland dee1' mede, dat door de de- j der controle komt. Hiervoor zouden
Ambonezen
geadviseerd
te vertrekken
dus moeten worden uitgevaardigd
maximumprijzen, calculatievoor-
schriften, bepalingen ten aanzien
van handelsmarges, etc.
legatie van de Ambonese ex-KNIL-
militairen, bestaande uit de heren
Aponno, Parury Sahetappy en Wai-
rata, telegrafisch advies is gegeven
aan de Ambonese militairen op Ja- EMIGRATIE VAN NEDERLANDSE
va om aan de order tot inscheping I TELEFOON- EN TELEGRAAF-
naar Nederland voor tijdelijk ver- J TECHNICI NAAR ZUID-AFRIKA.
blijf aldaar gevolg te geven.
„Hedenmorgen heeft de Neder
landse regering aan de Indonesische
minister van defensie doen weten,
dat Ambonese militairen, die tijde
lijk de status van militair der Ko
ninklijke Landmach hebben en die
zouden weigeren naar Nederland te
vertrekken, door de Nederlandse re
gering zullen worden beschouwd als
dienstweigeraars, met alle conse
quenties van dien", aldus deelde de
woordvoerder van het Indonesische
ministerie van defensie, de heer
Bachtar Lubis, Zaterdagochtend aan
Aneta mede.
De woordvoerder voegde hieraan
toe, dat de kwestie van de afvoer
der Ambonese militairen een zaak
is, die uitsluitend de Nederlandse
regering aangaat; de Indonesische
regering heeft met deze aangelegen
heid geen bemoeienis.
Naar de politieke correspondent
van „Die Vaderland" uit Kaapstad
naar zijn blad in Johannesburg seint,
worden er op het ogenblik recht
streekse onderhandelingen gevoerd
tussen de Unie van Zuid-Afrika en
Nederland voor immigratie van 200
telefoon- en telegraaftechnici. Daar
de Unie-regering deze zaak als zeer
dringend beschouwt, heeft zij de ge
zant in den Haag, prof. dr. D. B. Bos
man opgedragen de onderhandelingen
zoveel mogelijk te bespoedigen.
Naar wij vernemen zijn te dien
aanzien door de gezant reeds stappen
ondernomen bij het Ministerie van
Buitenlandse Zaken. Het ligt in de
bedoeling, dat de kosten van over
tocht naar Zuid-Afrika \«oor deze
technici worden gedragen door het
Departement voor Posterijen in de
Unie van Zuid-Afrika.
Het overleg met de Nederlandse
autoriteiten vindt nog voortgang.
Het m.s. „Sibajak" van de Kon.
Rotterdamsche Lloyd, dat met emi
granten op weg is van Rotterdam
naar Australië en op 14 dezer van
Aden vertrok om de reis te vervol
gen, is een dag later r.aar Aden te
ruggekeerd om eer ernstige zieke
aan wal te bregen. Gisteren is de „Si
bajak" opnieuw van die plaats naar
Australië vertrokke" De aankomst
van de emigranten op de plaats van
bestemming is daardoor vertraagd.
PAASPAKKETTEN VOOR
OPVARENDEN
HR. MS. „EVF.RTSEN"
In verband met Pasen wordt ge
durende het tijdvak van 19 Februari
tot 3 Maart 1951 de gelegenheid
opengesteld aan de opvarenden van
Hr. Ms. „Evertsen" luchtpostpakket
ten tot een maximum gewicht van
500 gram te verzenden. De pakjes
moeten volgens internationaal tarief
gefrankeerd zijn.
De adressering dient te luiden:
„Rang, kwal., naam, stamboekno.
a/b Hr. Ms. „Evertsen"
Amsterdam-Schiphol-Marine".
Verdere inkrimping
Rijkspolitie?
Naar „Trouw" verneemt zouden
plannen in overweging zijn om op
nieuw tot een ingrijpende bezuini
ging over te gaan bij het corps rijks
politie. In verband hiermee zouden
wederom enige honderden politie
mannen men noemde ons een ge
tal van 750 de dienst binnen af
zienbare tijd moeten gaan verlaten.
Wij herinneren er aan dat ruim
een jaar geleden eveneens een dras
tische inkrimping plaats vond van
het corps rijkspolitie Toen zijn 1.000
man met vervroegd pensioen gegaan
of op wachtgeld gesteld.
40.000 gulden in
een nieuwe kous
De Nederlandse douane te Putte
heeft Donderdag de caféhoudster R.
uit het Belgische Putte aan de grens
aangehouden, die 'n klein pakje met
zich meedroeg. De dame beweerde,
dat er maar 10 paar nylonkousen in
haar pakje zaten en zij speculeerde
daarbij op de soepelheid, die tegen
woordig zo veel mogelijk wordt be-
'tracht aan de grens.
De grensbeambten wilden die ny
lons echter wel eens zien en kwamen
bij dat onderzoek tot de verrassende
ontdekking, dat het pakje ook nog
40.000 goede Nederlandse guldens be
vatte.
De douane neemt aan, dat het hier
een geval van „zwarte clearing" be
treft. Het is namelijk een veel voor
komend euvel, dat personen aan
weerszijden van de grens samen een
handeltje in franken resp. guldens
opzetten, ten behoeve van het reizend
publiek. Men stort zijn guldens op
een adres in Nederlands Putte, ont
vangt een onschuldig papiertje en
krijgt in Belgisch Putte prompt de
tegenwaarde in franken uitgereikt.
Omgekeerd gaat het natuurlijk ook.
Men neemt nu aan, dat het geld dat
de caféhoudster bij zich had, het
banksaldo was van zo'n clandestien
„clearing-bureau".
Ontploffing kost
mensenleven
Op de electrische centrale-Noord
aan de overzijde van het IJ te Am
sterdam heeft zich gisteren tegen
twaalf uur een explosie voorgedaan,
die de 47-jarige machinist G. Bo-
gart het leven heeft gekost en waar
bij de 35-jarige voorman van de ma
chinereparatie C. H. Bleyenberg zo
danig aan het hoofd is gewond, dat
men voor zijn leven vreest,
j Op genoemd tijdstip stonden vijf
employé's van net bedrijf, onder wie
ook een hoofdmachinist, bij een voe-
I dingspomp, die na in reparatie te
zijn geweest - weer in gebruik werd
genomen. Door tot nog toe onbeken-
I de oorzaak vloog het ontlastdeksel
I van gietstaal, dat een diameter van
ongeveer 35 centimeter heeft en
I waarop een hoge druk staat, met
een harde slag van de voedings-
pomp.
I De gevolgen waren verschrikke
lijk, want de scherven van dit dek-
sel, die veel overeenkomst vertoon-
i den met granaatscherven, troffen
de machinist in de buik en de voor-
man aan het hoof De andere toe
schouwers bleven ongedeerd.
Kort na aankomst in het zieken
huis is de machinist aan zijn ver
wondingen bezweken. De toestand
van het andere slachtoffer, dat een
schedelbasisfractuur opliep, bleek
zorgwekkend te zijn.
De arbeidesinspectie stelt een on
derzoek in.
Zondag-tno-ïyen
HET EERSTE
KIEVITSEI?
JLJOOGST oneerbiedig kan men het
verloop van de kabinetscrisis ver
gelijken met het vinden v^n het eer
ste kievitsei door een Dordtenaar.
Het ei was gevonden maar toen
het aan H. M. de Koningin zou wor
den aangeboden, bleek het wel een
echt ei, maar toch niet hét echte ei
te zijn. H. M. ontving niets deze week
geen kievitsei en evenmin een ka
binet. Vergissen is menselijk (doch in
anderen zien we het menselijke er
van nooit zo goed in); een plevieren-
ei lijkt veel op een kievitsei en het
nieuwe kabinet leek heel veel op het
bekende kabinet, maar er bleek een
kleine vergissing in het spel.
Zowel in de politiek als in de na
tuur is het wachten op een echt ei.
Ondertussen heeft niet de officieel-
aangewezene, de kievit, de nieuwe
lente ingeluid, maar de goud-plevier.
Deze vogel, welke een volle nicht is
van de kievit, kan er zich nijdig over
maken, dat haar ei wegens een be
spottelijk standsverschil niet op de
koninklijke dis mag prijken, wij. boe
ren, burgers en buitenlui griioen haar
leg-record gaarne aan, om uit te roe
pen: het is lente. De natuur in deze
noordelijke gewesten wikkelt zich los
uit de banden van de winterslaap.
Het is nog wat guur, het is nog vas
tenmaar Pasen zit in de lucht!
Er wordt tegenwoordig veel ge
schreven en nagedacht over vrije-
tiids-besteding. Ook de vriie tiid is
al tot een probleem gemaakt. Daar
zal wel een reden toe zijn, maar is
er nu iets zó hulpeloos en armoedigs
dan dat de mensen geen raad meer
weten met hun vriie tijd? Hoe is het
mogelijk, dat iemand zich zou kun
nen vervelen, die leeft in het won
der. dat schepping heet. een schep
ping zo schoon en boeiend, dat de
Schepper, alles schouwend wat ge
schapen was, kon getuigen: „En het
was zeer goed". Sindsdien is welis
waar de zondeval over de wereld ge
komen, ons oog vertroebeld en de
natuur vijandig geworden, maar het
zou geen Pasen worden als er geen
Pasen geweest was. de eerste Paas
dag van de eerste Verrijzenis, waar
bij de dood overwonnen werd door
het leven.
Daarom kan ons hart van verwach
ting kloppen als het eerste kievits-ei
gevonden wordt om het even of
een goud-plevier het legde omdat
de lente op til is en met de lente het
Verrijzenisfeest. De lente is de her
leving van de natuur, het Paasfeest
de herleving van het menselijk ge
slacht tot een lente in eeuwigheid.
In dit vooruitzicht mogen we als
..kinderen Gods" ons vermeien in de
overvloeds-hoorn van schoonheid, die
in de soheoping door de Vader werd
leeggestort. Daarom is het zo moei
lijk te begrijpen, dat iemand, die
zichzelf kind van God weet (al is hij
die uitverkiezing niet waard en niet
waardig), zich op deze wereld ver
delen kan en geeuwend door het le
ven gaat zonder enige belangstelling
voor Vaders schepping. Als 's mor
gens het vale licht aankondigt, dat
een nieuwe dag begint komen de
mussen en spreeuwen onder de pan
nen uit, en schudden hun veren op
en vliegen in een boom of op een
dakvorst, om elkaar luidruchtig en
opgetogen mede te delen, dat het
weer dag is een nieuwe levensdag.
Maar de mens. wakker geworden,
draait zich in ziin bed om (schreef
dr. Fulton Sheen) en klaagt: „Goede
God. weer 'n morgen!", in plaats van
te zeggen: „Goedenmorgen, Gód!"
MARIUS.
In het nummer van gisteren werd
een bericht opgenomen over een
overtreding van de Vestigingswet
door de fabrikant P. J. U. te Ter Aar
De fabrikant had, zonder daartoe
vergunning te hebben, groenten,
speciaal om export, ingeblikt. Er
werd 10.000 boete geeist! Om mis
verstand te voorkomen verzocht men
ons erop te wijzen, dat dzze zaak
reeds eerder (in Januari) bij de
rechtbank is „voor" geweest en het
bericht van gisteren dus de voort
zetting weergeeft van een reeds aan-
angige zaak. Er is dus geen sprake
van, dat tegen de Ter Aarse fabri
kant opnieuw een zo hoge boete is
geeist.
Zieke gevangenen
verwaarloosd
De geneesheer van de strafgevan-
genis te Norg in Drente heeft zijn
I ontslag ingediend naar aanleiding van
i het overlijden van een uit Indonesië
gerepatrieerde militair in de strafge-
i vangenis Norgc aven. Dit ontslag is
j ingewilligd en ue justtie is bezig te
j onderzoeken in hoeverre hier sprake
Iis geweest van een strafbaar feit. Er
zijn ook maatregelen genomen om de
gedetineerden in de gestichten te
Norg een betere geneeskundige ver
zorging te waarborgen.
1 De minister van justitie deelt dit
I mee in een brief aan de voorzitter
van de Tweede Kamer Het sterfgeval
I werd op 13 December van het vo
rige jaar bij de behandeling van de
begroting van justitie door jkvr.
Wttewaal van Stoetwegen ter sprake
gebracht.
Het betreft hier het overlijden van
de militair F. Byrman, die in Indo
nesië tot gevangenisstraf was veroor
deeld en eind November van het vo
rig jaar na aankomst in ons and di
rect naar Norg werd gebracht. Hij
werd daar ziek en het is gebleken,
dat men niet de nodige zorg aan zijn
ziekte heeft besteed. Hij is overle
den zonder dat de dokter hem had
behandeld. Sectie op het lijk heeft
later aangetoond, dat Byrman zoda
nige ernstige afwijkingen aan enkele
organen had, dat hij ook bij tijdige
medische hulp overleden zou zijn.
Een getuige 1
die niet &pxaft —J
Roman van:
R. AUSTIN FREEMAN
(vertaald door F van Ve'sen).
Op die naam stond het verbrande
lijk dan ook te boek. Maar indien
het een geval van moord was, dan
moest de misdaad een paar dagen
voor de dood van die man haastig
beraamd zijn, dat is, na de onder
tekening van zijn testament, want
wij konden aannemen, dat Maddock
niet in zijn eigen moord zou hebben
oegestemd. Ingeval het nu een ge-
al van persoonsverwisseling was
weest. dan zou Maddock waar-
li ij nlijk de eigenlijke aanlegger
•eest zijn. Met het oog op de om-
ndigheden de onverklaarbare
.-.ptoomloze ziekte en de plotselin-
dood was de laatste misdaad
arschijnlyker dan de eerste. In
t geval zou de ziekte gestiir/uleerd
jn en opzettelijk verzonnen, om
le weg te banen voor het binnen
voeren van het lijk.
Bovendien wezen de begeleidende
omstandigheden meer op persoons
verwisseling dan op moord. Van de
Irie doktoren, die het lijk zagen, was
er slechts een, die de man bij zijn
leven had gezien. Dat was Batson,
die zoals jullie weet. halfblind, niet
opmerkzaam en zeer slordig is.
Voor dat zaakje van persoonsver
wisseling kon bezwaarlijk een ge
schikter iemand worden uitgezocht.
De identiteit van het lijk heeft geen
punt van kwestie uitgemaakt na
tuurlijk niet; er schijnt aan de mo
gelijkheid van een ondergeschoven
lijk niet gedacht te zijn.
Nu, over hetgeen Jardine heeft on
dervonden. De hand of polsis in het
geheel geen plaats, om een letsel of
onderhuidse injectie te zoeken, doch
voor herkenningstekenen is het een
zeer belangrijke plaats.
De hand is zeer karakteristiek op-
zich, zelfs indien normaal is er
geen lichaamsdeel, dat zo onderhe
vig is aan verminking, of waaraan
misvormingen en verminkingen, zo
opvallend en karakteristiek zijn.
Verloren vingers, stijve vingers, vin
gers met zwemvliezen, overtollige
vingers, gezwollen of samengetrok
ken palmen, rr/isvormde nagels,
klauwachtige handen en zoveel an
dere vormen, zijn niet alleen ge
makkelijk herkenbaar, doch aange
zien de hand gewoonlijk onbedekt
en zichtbaar is, zijn die gebreken bij
een groot aantal mensen bekend.
Om kort te gaan, het bewijs was
zeker zo sterk tengunste van per
soonsverwisseling, als het tegen
moord was.
Indien echter het verbrande lijk
niet dat van Maddock was, dan
moest het vanzelfsprekend van een
ander persoon geweest zijn; dat wil
zeggen, dat hypothese van persoon
verwisseling ons voor een lijk plaat
sten dat nog niet terecht gebracht
was. Hieruit kon de gevolgtrekking
worden gemaakt, dat genoemd lijk
verborgen gehouden was, waaruit
wederom de zeer sterke veronder
steling volgde, van een moord op
een onbekend persoon.
En hier scheen het, dat onze ge
gevens ophielden; dat wij geen ma
teriaal voorhanden hadden, om een
hypothese op te bouwen betreffende
de identiteit van de dode, welke wij
veronderstelden, als plaatsvervan
ger van het lijk van Septimus Mad
dock moest dienen.
Doch terwijl ik de mogelijkheden
van die lijkverbranding van ver
schillende kanten bekeek en over
woog, bleef onophoudelijk die ande
re zaak dat geval van Hampstead
mijn gedachten prikkelen. Het was
minder onderstellend. Er was een
positief bewijs, dat er een misdaad
voltrokken was. En de omstandighe
den boden een zeer passend motief,
oip Jardine onschadelijk te maken.
Bijgevolg was het zeer natuurlijk,
dat ik de vraag stelde: Zou het mo
gelijk zijn, dat die twee zaken op een
of andere wijze met elkaar in ver
band staan? Op het eerste gezicht
leek deze vraag absoluut onredelijk,
doch hoe meer ik er dieper in door
drong des te meer veivninderde het
onredelijke ervan. De twee gevallen
hadden dit samen gemeen, dat in
dien er misdaad in het spel was,
Jardine de enige getuige was. Boven
dien verhoogde de veronderstelling,
dat de twee gevallen met elkaar
verband hielden en dezelfde partijen
aanklaagden, aanmerkelijk hot mo
tief, om Jardine uit de weg te rui
men. Doch er bestond een ander en
veel sterker punt, dat deze veron
derstelling aannemelijk maakte. In
dien wij de hypothese van een on
dergeschoven lijk aanvaardden, dan
was het bij beschouwing der twee
gevallen onm'ogelijkte onkennen,
dat er een opvallende tegenstelling
in de omstandigheden viel waar te
nemen. In de Hampstead-zaak had
den wij te doen met een lijk, dat
plotseling is verdwenen, niemand
weet waarheen; in het geval Mad
dock gaat het om een lijk, dat plot
seling verscheen, niemand weet
waar vandaan.
Toen ik over deze belangwekken
de schijn van verhouding nadacht,
was het onvermijdelijk mijzelf de
vraag te stellen: „Is het denkbaar,
dat die twee lijken van een en de
zelfde psrsoon geweest kunnen
zijn?" Ik bedoel, dat het verbrande
lijk hetzelfde zou hebben kunnen
zijn als datgene, wat Jardine daar
op die avond in de laan gezien had?
Wederom scheen de kwestie op het
eerste gezicht onzinnig.Het eerste
lijk was door Jardine zes weken
eerder gezien, dan het beweerde
sterfgeval van Maddock. En het lijk
dat hij bij Samway aan huis zag,
was een pas overledene, in het be
ginstadium van rigor mortis.
Voorzeker was het dus zeer be
grijpelijk, dat het lichaam te
Hampstead niet feitelijk dood was
en dat de man het nog ongeveer zes
weken had uitgehouden Doch deze
veronderstelling klopte in twee op
zichten niet met de feiten. In de
eei'ste plaats, was het lichaam, dat
Jardine in de laan zag, volgens zijn
beschrijving vrijwel onmiskenbaar
dood. Ten tweede wijzen de uitvoe
rige. langzame voorbereidende maat
regelen op een volmaakte controle,
van de tijdsfactor, hetgeen niet het
geval zou geweest zijn indien die
maatregelen hadden moeten worden
toegepast op een stervende, die elk
ogenblik de laatste adem kon uit
blazen. Met verwerping van deze
stelling rees een volgende vraag: Is
het mogelijk, dat het lijk uit de laan
na een tijdruimte van zes weken,
naar het huis van Samway overge
bracht zou kunnen zijn, zo volkomen
vers en in het beginstadium van ri
gor mortis? Het antwoord op deze
vraag was, dat de totale mogelijk
heid hieiwan niet geheel was buiten
gesloten. Immers, het is van algeme
ne bekendheid, dat geslachte scha
pen geregeld van Nieuw Zeeland
naar Londen worden vervoerd en na
die reis van ruim zes weken door de
tropen, volmaakt vers en in het be
ginstadium van rigorm'ortis worden
afgeleverd. De natuurkundige moge
lijkheid ervan was buiten kwesties.
Doch indien mogelijk, was zo'n
conservering dan practisch uitvoer
baar? Natuurlijk; hoe worden de ge
slachte schapen geconserveerd? Door
ze voortdurend aan intense koude
bloot te stellen. En hoe wordt die
intense koude ontwikkeld? Populair
wetenschappelijk gesproken, door
verdamping of vervluchtiging van
een vloeibaar gas voor de ge
slachte schapen is dat ammonia.
Wordt vervolgd
