Een vaderlijke Abt, die bloemen
kweekt in Utah's hooggebergte
VAN BOTANIST TOT TRAPPIST
Herinneringen aan Holland van
Abt Maurice Lans O.C.S.O.
één öaq
tRappist
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 1950
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA
Wanneer iemand zich eerst
op het bloembollenvak
toelegt, daarna zich be
kwaamt in de teelt van sub-tropische
gewassen en vervolgens de oceaan
oversteekt om in do Far West van
Amerika zijn fortuin te zoeken, is dat
een levens-inzet, zakelijk beschouwd
veel-belovend, maar in geen enkel op
zicht de belofte inhoudend van krom
staf en mijter. Het is 43 jaar geleden,
dat een jongeman van 21 jaren het va
derlijk huis „De Narcis" in Warmond
en de Hortus te Leiden vaarwel zei-
de en de wijde wereld introkon
bewust, dat hij zou terugkeren als
abt van een Trappisten-abdij in de
Far West van de Verenigde Staten.
„Een monnik hoort in zijn kloos
ter" zei de hoogeerw. pater Mau
rice Lans, abt van de abdij „O. L.
Vrouw varf de H. Drieëenheid" in de
staat Utah, toen wij voor het eerst
met hem mochten kennis maken. Met
deze uitspraak gaf de abt aan, dat
hij zich dan weer op zijn plaats zou
weten, als hij in de stilte van de
Trappisten-abdij opnieuw was opge
nomen. Want wij waren zo dwaas
geweest te veronderstellen, dat een
monnik het ook wel prettig zou vin
den eens even door de wereld te
zwerven. Hoe dwaas!
Een monnik hoort in zijn klooster,
maar de gelegenheid om de abt van
een Trappisten-abdij te ontmoeten in
de voor óns meer vertrouwde sfeer
van een gezellige huiskamer was te
schoon om haar niet uit te buiten en
de abt stemde toe, niet genadiglijk,
maar heel gewoontjes. „Kom maar
aan".
Zo zaten we op een avond van deze
week genoeglijk koffie te drinken
met de abt, ten huize van zijn zuster,
mej. Jos. Lans, in de Thorbeckestraat
te Leiden. Wij hebben wel eens meer
met abten getafeld. Plechtige, stil
zwijgende maaltijden in klooster-ref
ters, met Vader Abt ongenaakbaar
vèr af. Nu zaten we bij een abt in
de huiselijke kring en het was een
zeer huiselijke abt, die daar voor ons
zat in het wit-en-zwart habijt van de
strenge Trappisten-orde. Het gouden
abbatmle kruis flonkerde op zijn
borst en een gouden ring met een
brede, bleekpaarse amethyst sche
merde aan zijn rechterhand. „Daar is
de papieren man!" zei dom. Mau
rice Lans, toen we knielden voor de
handkus. Waarop we prompt in de
lach schoten. De prelaat heeft, na 43
Amerikaanse jaren, zijn moedertaal
geenszins verleerd, maar werpt er
bij tijd en wijle een Engelse zin tus-
sen-door of vertaalt letterlijk uit het
Engels. De abt bedoelde te zeggen:
„Daar is de man van de krant", maar
vertaalde „the man of the paper"
(Paper kan in 't Engels krant öf pa
pier betekenen). Er viel geen ijs te
breken, aangezien de abt niets „ijse-
lijks" over zich heeft, maar anders
zou het bij de eerste zin reeds ver-
gruzeld zijn.
Neen er was niets van gedwon
gen staatsie in deze abt, met zijn ge
bruind en mager gelaat en zijn grijze,
nu en dan van humor tintelende
ogen. Niets van een abt-op-het-to-
neel. Niets van uiterlijke vromighed
en stijve waardigheid. Maar het was
dan ook een échte abt, een „Vader
Abt" zoals de aanspreek-titel is
die met evangelische wijsheid een ab
dij in.de verre bergen van Utah als
een vader bestuurt. Streng en veel
eisend is de klooster-regel van de
Trappisten of Cisterciensers „Stric-
tioris Observantiae" (een nog wat
precieser aangetrokken regel van St.
Benedictus), maar waarom zijn men
sen, die streng zijn voor zichzelf dik
wijls zo inschikkelijk en zachtmoedig
voor anderen en waarom zijn, omge
keerd, mensen, die gemakkelijk zijn
voor zichzelven, vaak veeleisend voor
de buitenwereld?
Vader Abt was naar Europa gevlo
gen om het generaal kapittel der Or
de in Citeaux (Frankrijk) bij te wo
nen. Deze reis benutte hij tevens om
kloostergebouwen in de Oude Wereld
te bezichtigen. „In Amerika kent
men wel sky-scrapers, hoog en recht,
maar geen kloosterlijke traditie".
In Utah een staat van de „Sta
tes". welke rondom als huurlieden
heeft de cowboy-staten Nevada, Co
lorado en Arizona daar in het
verre Utah ligt midden tussen woeste
bergen de abdij van Our Lady of the
Holy Trinity, gebouwd van golfijze-
ren „quonset-huts", welke in een
vierkant zijn gezet, met aan de ene
zijde, op verhoogde voet, de plaat
ijzeren kerk. Het is dus nog een
hulp-abdij, maar door het vernuft en
de werklust van de monniken van
binnen is er van het plaatijzer niets
te zien zo bewoonbaar ingericht,
dat zij er misschien spijt van zullen
hebben, als de omstandigheden rijp
zijn voor een stenen klooster.
Als de financiële omstandigheden
rijp zijn, want de abdij in Utah is
reeds een volle bijenkorf van 72
monniken, waarvan 35 novicen. Zo
dat er al gesproken wordt van op
nieuw te gaan uitzwermen en weer
een andere abdij te stichten, terwijl
de moeder-abdij nog in een soort
concentratiekamp-barakken is ge
huisvest. Op hun beurt zijn de mon
niken van Utah uitgezwermd van de
abdij Our Lady of Gethsemani in
Kentucky. Volgens aanwijzing van
de abt van deze abdij verlieten in
1947 een dertigtal monniken, onder
wie dom. Mauritius Lans, hun „old
Kentucky home" en reisden dwars
door de Verenigde Staten naar Utah,
waar zij in een naar Nederlandse be
grippen vrij onherbergzaam oord een
paar oude en half-vergane houten
barakken vonden, waar Duitse
krijgsgevangenen hadden gezeten. Er
moest dus flink worden aangepakt.
De landstreek is nieit-Katholiek,
overwegend Mormoons „voorbeel
dig in levenswandel en godsdienstig"
prees dom. Lans. In 1949 is de Utah-
nederzetting tot abdij verheven en
dom. Lans werd tot eerste abt geko-
een blijft. Er is een noviciaat van 2
jaar, waarna een 3-jarige gelofte aan
de Eeuwige Gelofte voorafgaat. Als
je het na 5 jaar nog niet weet, dan
ga je maar beter naar huis toe!".
DE 3 GEBROEDERS-RING.
Ons oog was blijven rusten op de
prachtige vinger-ring van de abt,
welke ofschoon de Trappisten vol
strekt geen eiger. bezit kennen
een merkwaardig kloosterlijk fami
liestuk bleek te zijn. De amethyst-
sleen is destijds door de (reeds over
leden) prior van de Carmelieten in
Brazilië, pater Maurizio Lans, ten ge
schenke gezonden aan zijn (ook reeds
overleden) broer, dom. Mauritius
Lans, hbt van de Trappisten-abdij
„De Achelse Kluis", die de steen,
met enige diamantjes, liet zetten in
zijn abbatiale ring. Toen dom. Mau
rice Lans tot abt in Utah werd geko
zen, zonden de monniken van de
Achelse Kluis de ring over naar Ame
rika.
De kostbare steen verhuisde dus
uit broederlijk gebruik van Brazilië
naar Nederland en vandaar naar
Noord-Amerika. Een vierde broer,
pater Michel Lans. was Witte Pater
in Oeganda en stierf eerverleden jaar
plotseling te Rome. Een zuster van
de abt is overste van een klooster
in Tanganyka (Midden-Afrika). In
de familie Lans, gezegend met vijf
klooster-roepingen, manifesteert zich
de wereld-omvattende taak van
Christus' Kerk.
DE WERELD IN.
De familie Lans is afkomstig uit
Haarlem en de abt, wiens ring we
zo even bewonderden, had van jongs-
af aan grote liefde voor bloemen. Hij
ging in de leer bij Anton Roozen te
Overveen om bloembollenkweker te
worden. Toen de heer Lans Sr. naar
Warmond was verhuisd en met zijn
zoon eens de Hortus Botanicus te Lei
den bezocht, werd de belangstelling
van de jonge man gewekt voor een
andere tak van botanie. Hij kwam in
de leer bij hortularus Witte. „Wat
ik daar geleerd heb! Ik heb mijn
ogen open gehad. Het zou onmogelijk
geweest zijn in Caüfornië te werken,
- m
ff «s «rig U V:-
.Jk. A.
's Winters liggen de abdij-gebouwen onder de sneeuw.
VANWAAR DIE TOELOOP?
Nu is het klooster vol. Sinds het
vertrek van de abt 14 Augustus j.l.
zijn er weer 7 novicen bijgekomen
(de prelaat staat in geregeld schrif
telijk contact met de abdij). In som
mige Europese staten zijn er bijna
geen novicen meer, en in de Ver.
Staten komen er zoveel aanmeldin
gen, dat „we niet weten, wat we er
mee moeten doen". Toch (dit weten
we niet van de abt, maar van andere
zijde) wordt in Amerika de klooster
regel zo mogelijk nog strenger nage
leefd dan in Europa.
Wat is de reden van die grote toè-
loop? ..Dat is moeilijk te zeggen"
vond de abt „Op het generaal ka
pittel is ook reeds verklaard, dat de
Orde naar Amerika schijnt te gaan.
Er zijn heel veel jonge soldaten inge
treden, die de oorlog hadden meege
maakt en genoeg van de wereld had
den gezien. They were sick of it. (Zij
hadden er hun bekomst van). Ook is
er een striking difference (een op
vallend verschil) tussen de leefwijze
hier en in de States. Het huiselijk
familieleven als in Holland kent men
in Amerika niet. Iedereen gaat maar
uit naar theater en bioscoop, tot diep
in de nacht. Dit bevredigt de mens
niet. Er wordt iets hogers gezocht.
Het is wel duidelijk, dat O. L. Heer
hier aan 't werk is".
„En blijven de nieuw-gekome-
nen?"
„50 tot 60 percent van de novi-
als ik niet bij Witte in de tropische
kassen van de Hortus geweest was".
Dom. Lans is tijdens zijn verblijf
wéér in de Hortus geweest.
„Hij is nu niet zo mooi meer, als
in de tijd, dat ik er was. De hortus is
nu nog meer dan toen .een studie-
tuin".
In 1907 vertrok de jongeman naar
Californië. „Om millionnair te
worden!", lachte de abt en vond
de eerste dag al werk bij een rijkaard,
die begonnen was een tropische kas
aan te leggen. Daar bleef hij negen
jaar zich wijclen aan zijn lievelings
vak, belast met de leiding van het
Doherry-palmen-conservatorium te
Los Angeles.
„Toen ik uit Nederland vertrok,
ging ik mijn broer gedag zeggen in
de Achelse Kluis. Ik was er meer ge
weest, maar dan was ik blij, dat ik
er weg was. Maar dit laatste bezoek
heb ik nooit meer kunnen vergetqn".
De roeping naar het Trappisten
klooster bleef aan de deur kloppen.
Met hart en ziel gaf de jongeman
zich over aan de verzorging van bloe
men en planten. „Ik hield van mijn
werk. Daarom heb ik zo lang ge
wacht, om in het klooster te gaan.
Maar finally (ten slotte) moest ik
toch gaan. Ik kon het niet meer uit
houden. Ik weet nog precies de plaats
waar ik made up my mind (het be
sluit nam): Nou ga ik. Het was ge
durende de eerste Wereldoorlog in
1917".
„De liefde voor bloemen is me
Dom Maurice Lans met een broeder -novice en koorheer-novice.
ltijd bijgebleven. De dag, volgende
op mijn intrede in de abdij „Our La
dy of Gethsemani" was ik al in de
tuin. En toen de abt stierf en een
iwe gekozen werd, mocht ik de
hele tuin onderste-boven gooien en
vakkundig opzetten".
- „In Utah is het bloemen-kweken
erg moeilijk. Het kan zijn, dat er in
Juni of Juli nog vorst komt. En dan
gaat de hele zaak. Tulpen hebben we
er wel eens in bloei gehad. Toen ik
in Augustus vertrok lag de sneeuw
nog op de bergen".
DE ABDIJ LIGT HOOG.
Het klooster ligt hoog 5100 voet
de omringende grond is vrucht
baar, maar de groeitijd is slechts 4
maanden. De abt dacht er daarom
over ook schapen te gaan fokken, als
wol-leveranciers voor de habijten. De
Trappisten volgen namelijk zeer
strikt de Benedictijnse klooster-re
gel, welke voor bepaalde gedeelten
van de dag handen-arbeid voor
schrijft. Broeders en paters, zonder
onderscheid, zijn er b.v. werkzaam
in de land- en tuinbouw.
Of de abt nog wel eens zijn bloe
men verzorgt? „Ik zit de gehele
dag achter mijn desk (bureau) en
dan doet wat tuinwerk me goed".
Of de plaats van de abdij niet al te
onherbergzaam was „Ze was te
mooi om niet te nemen. Rondom hoge
bergen, de Wasatch-range. waar her
ten dwalen. Voor Trappisten-abdijen
worden altijd oorden uitgezocht waar
het eenzaam is, midden in de schone
natuur. Het land is vruchtbaar
gezond klimaat. Het is bekend ,om
de prachtige wolken-torens, welke er
zich vormen".
Of de abt weer graag terug ging?
„Wel natuurlijk. Wat ga ik hier
zitten doen. Ik ben blij mijn zus weer
te mogen zien. Maar I belong in Utah.
'Ik behoor in Utah thuis)".
Maandagavond vertrekt dom. Mau
rice Lans en Woensdagavond hoopt
hij (de gehele reis per vliegtuig) in
Salt Lake City te zijn, waar hij door
een car wordt afgehaald. „Een
van de novicen heeft een car meege
bracht. Het is te ver om te lopen en
de Amerikanen houden niet van lo
pen. Zij zitten altijd in een car".
.Tot slot de zegen. De abt legde, na
zijn zegen gegeven te hebben, de
hand op ons hoofd: God bless you.
Dit is het verslag (enigszins) van
een onderhoud met de hoogeerw. pa
ter Dom. Maurice Lans, die vol toe
komstplannen wegtrok naar het
weelderige Californië, zonder te we
ten, dat Gods Voorzienigheid hem er
toe had uitverkoren Vader Abt te
worden van een eenzame abdij op de
koude hoogvlakte van Utah. „I be
long in Utah". Maar ook de vroegere
(Indiaanse) en de tegenwoordige
(Mormoonse) bewoners van Utah
hebben er nooit aan gedacht, dat de
naam van hun staat nog eens zó ge
speld zou worden: U(t) T(rinitas)
A(doretur) H(ic) „Opdat de H.
Drieëenheid hier aanbeden zal wor
den" het devies van de abdij, in
de stilte van de dag en in de stilte
van de nacht beoefend door de mon
niken van „O. L. Vrouw van de H.
Drieëenheid".
s Winters
2 u. Opstaan, gevolgd door
het klein officie der
H. Maagd.
2 u. 30 m. Meditatie.
3 u. Groot officie, Angelus,
private Missen, tus
sentijd.
5 u. 30 min. Priem, (Vroegmis),
Kapittel. frustulum,
tussentijd.
10 u. 45 m. Einde van de arbeid,
tussentijd.
11 u. 7 m. Noon. gewetensonder
zoek, Angelus.
11 u. 30 m. Middagmaal, dankzeg
ging. tussentijd.
1 u. 30 m. Arbeid.
3 u. 30 m. Einde van de arbeid,
tussentijd.
4 u. 30 m. Vespers, meditatie, col
latie, tussentijd.
6 u. 10 m. Lezing, Completen, Sal
ve Regina, Angelus,
Gewetensonderzoek.
7 u. Nachtrust.
s* Zomers
2 u.
De abdij in Utah, met op de voorg rond Trappisten aan de arbeid.
Opstaan, gevolgd door
het klein officie der
H. Maagd.
30 m. Meditatie.
Groot officie, Angelus,
private Missen, tus
sentijd.
30 m. Priem, (Vroegmis), Ka
pittel, mixt, arbeid.
Einde van de arbeid.
45 m. Terts, Hoogmis, Sext,
gewetensonderzoek.
Middagmaal, dankzeg
ging, Angelus, mid
dagrust.
5 m. Noon, tussentijd.
Arbeid.
30 m. Einde van de arbeid,
tussentijd.
10 m. Vespers, meditatie.
Avondmaal, tussentijd.
10 m. Lezing, Completen, Salve
Regina, Angelus, gewe
tensonderzoek.
Nachtrust.
Op uitnodiging van het H. Jaar
comité te" Rome zullen in de maand
October 18 doofstomme meisjes van
het doofstommen-instituut te St. Mi
chielsgestel naar Rome reixen om
daar demonstraties te geven. Zij zul
len logeren in het gastenkwartier in
Vaticaanstad en daar 10 dagen mo
gen vertoeven.
AetherkJanken
ZONDAG.
HILVERSUM I 402 M.
8.00 KRO, 9.30 NCRV, 10.00 IKOR,
11.30 NCRV, 12.15 KRO, 17.00 NCRV
19.45—24.00 KRO.
8.00 Nieuws en weerber. 8.15 Maria-
liederen. 8.25 Hoogmis. 9.30 Nieuws
en waterstanden. 9.45 Gram. 10.00
Studio-dienst, 10.30 Ned. Herv.
kerkdienst. 11.30 Gram. 12.00 Orgel
concert. 12.15 Apologie. 12.35 Gram.
12.40 Lunchconcert. 12.55 Zonnewij
zer. 13.00 Nieuws, weerber. en Ka
tholiek nieuws. 13.20 Kamerorkest
en soliste, (om 13.42 „100 jaar ker
kelijke hierarchic in Engeland," cau
serie). 14.15 Vipol-concert. 14.35
„De Groentijd," discussie. 15.00
Gram. 15.15 Residentie-orkest. 16.10
„Kath. Thuisfront overal.' 16.15 Re
portage. 16.30 Lof. 17.00 Geref. kerk
dienst. 18.30 Domkoor. 19.00 Gewijde
muziek. 19.15 „Kent gij uw Bijbel?"
19.30 Nieuws, sportuitslagen en weer
ber.. 19.45 Actualiteiten. 19.52 Boekbe
spreking. 20.05 De gewone man.
20.12 Gevarieerd programma. 22.45
Avondgebed en liturgische kalen
der. 23.00 Nieuws. 23.1524.00
Gram.
HILVERSUM II 298 M.
8.00 VARA. 12.00 AVRO, 17.00 VA
RA. 19.00 IKOR, 20.00—24.00 AVRO
8.00 Nieuws en weerber. 8.15 Gram
8.30 Voor het platteland. 8.40 Voor
militairen. 9.12 Sportmededelingen
9.15 Verzoekprogramma. 9.45 Gees
telijk leven, causerie. 10.00 Trio.
10.25 Met en zonder omslag. 10.50
Amusementsmuziek. 11.15 Cabaret.
12.00 Politiekapel. 12.30 De spoor
wegen spreken. 12.40 Orgelspel.
13.00 Nieuws en weerber. 13.15
Mededelingen of gram. 13.20 Mu-
sette-orkest. 13.50 Even afrekenen,
heren. 14.00 Gram. 14.05 Boeken
halfuur. 14.30 Omroepkoor orkest
en soliste. 15.30 Filmipraatje. 15.45
Gram. 16.30 Sportrevue. 17.00
Dansorkest. 17.25 Voordracht. 17.45
Gram. '18.00 Sport. 18.15 Nieuws
en sportuitslagen.. 18.30 Voor de
strijdkrachten.. 19.00 Kinderdienst.
19.35 Bijbelvertelling. 20.00 Nieuws.
20.05 Concertgebouworkest en solist
20.55 Pianospel. 21.05 „Paul Vlaan
deren." hoorspel. 21.45 Orkestcon
cert. 22.20 Actualiteiten. 22.30 Piano
concert. 23.00 Nieuwsi 23.1524.00
Gram.
MAANDAG.
7.00—24.00 NCRV.
7.00 Nieuws. 7.15 Gewijde muziek.
7.45 Een woord voor de dag. 8.00
Nieuws en weerber. 8.10 Sportuit
slagen. 8.20 Gram. 8.45 Amusements
muziek. 9.15 Voor de zieken. 9.30
Waterstanden. 9.35 Gram. 10.30
Morgendienst. 11.00 Gram. 11.20
Voordracht. 11.40 Gram. 12.00 Cello
en piano. 12.30 Mededelingen. 12.33
Orgelconcert. 13.00 Nieuws. 13.15
Vrolijke muziek. 13.45 Gram. 14.00
Schoolradio. 14.35 Gram. 15.30 Piano
trio. 16.00 Bijbellezing. 16.45 Vocaal
ensemble. 17.00 Voor de kinderen
17.15 Orgelspel. 17.45 Gram. 18.00
Voor de kinderen. 18.15 Sportpraatje
18.30 Gram. 19.00 Nieuws en weer
ber. 19.15 Engelse les. 19.30 Boekbe
spreking. 19.40 Radiokrant. 20.00
Nieuws. 20.05 Salonorkest. 20.40 De
Prijs der Vrijheid, hoorspel. 21.30
Strijkorkest. 22.20 Internationaal
Evangelisch commentaar. 22.30 Mu
zikale causerie. 22.45 Avondoverden
king. 23.00 Nieuws. 23.1524.00
Gram.
HILVERSUM II 298 M.
7.00 VARA, 10.00 VPRO, 10.20—24.00
VARA.
7.00 Nieuws. 7.15 Ochtendgymnas
tiek. 7.30 Gram. 8.00 Nieuws en
weerber. 8.18 Gram. 10.00 Voor de
Oude Dag, causerie. 10.05 Morgen
wijding. 10.20 Voor de kinderen.
10.35 Voor de vrouw. 10.50 Voor de
zieken. 11.30 Gram. 12.15 Aocor-
deonmuziek. (12.3012.33 Medede
lingen). 12.3312.38 Voor het plat
teland. 13.00 Nieuws. 13.15 Voor
de middenstand. 13.20 Metropole-or-
kest. 13.50 Gram. 14.00 Populair-we-
tenschappelijke causerie. 14.15 Trio.
15.00 „Met de hakken over de
sloot," hoorspel. 16.15 Gram. 17.00
Voor de jeugd. 17.30 Gram. 17.45
Regeringsuitzending. 18.00 Nieuws.
18.15 Vara-varia. 18.20 Gram. 18.30
Voor de strijdkrachten. 19.00 Parle-
mentsoverzicht. 19.15 Alt en piano.
19.45 Regeringsuitzending. 20.00
Nieuws. 20.05 Actualiteiten. 20.15
Sextet. 20.50 Cabaret. 21.10 Popu
laire muziek. 21.35 „Vakopleiding."
causerie. 21.50 Radio Philharmonisch
Orkest en solist. 23.00 Nieuws. 23.15
Orgelspel. 23.40*24.00 Gram.
Het binnen-komen der monniken in de kapel.
