S)e &2idóe(Boti/ta/nt Konings- kwestie „opgelost" Koning Leopold zal tijdelijk zijn bevoegdheden overdragen aan Kroonprins Boudewijn NACHTELIJKE BESPREKINGEN IN HET PALEIS VAN LAKEN Proclamatie uit het paleis te Laken Directeur: C. M. v. HAMERSVELD Hoofdredacteur: L. O. J. ROOZEN. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" DINSDAG 1 AUGUSTUS 1950 41ste JAARGANG No. 12043 Papengracht 32. Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs 1 0.35 p. w., f 1.50 p. mnd-, 1 4.50 p. kwart. Franco p. p. f 5.25. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50 Koning Leopold wenste wijziging der voorwaarden Koning Leopold en de drie grote Belgische partijen zijn vanochtend overeengekomen, dat de Koning tijdelijk zijn bevoegdheden dient over te dragen aan zijn zoon, Prins Boudewijn. De Koning zal aftreden wanneer zijn zoon op 7 September 1951 de leeftijd van 21 jaar bereikt. Het besluit werd op het paleis te Laeken genomen na een verga dering van vier uur in de vroege ochtend. De Koning presideerde de vergadering. VERTRAGING IN DE PROCLAMATIE. Ofschoon na afloop der bespre kingen gisteravond was aangekon digd dat de officiële mededeling van de overdracht van de bevoegdheden van de Koning om tien uur per ra dio van Laken uit zou geschieden, is zulks niet geschied. Naar van de zijde van het kabinet van de eerste minister werd verno men is de vertraging veroorzaakt door het feit, dat de Koning een wijziging in de tekst heeft gewenst. Voor deze wijziging was een nieuw accoord van alle partijen noodzake lijk. De kabinetschef van de Koning, burggraaf Berryer verliet te half twaalf het paleis te Laken en begaf zich met het document naar het ka binet van de eerste minister. Daar is de door de Koning geëiste wijziging besproken door de vertegenwoordi gers der partijen onder leiding van Duvieusart. Na een korte bespre king heeft de heer Duvieusart zich opnieuw naar het paleis begeven voor een nieuw onderhoud met de koning. De vertegenwoordigers der par tijen wachtten in het kabinet van de eerste minister op diens terug keer. DE OPMARS BEGON. Inmiddels wordt uit de stakings- gebieden in de buurt van Charleroi gemeld dat zich van daaruit talrijke deelnemers van de mars op weg naar Brussel hebben begeven on danks het nieuws van het bereikte accoord tussen de partijen en 's Ko nings aanbod. De meeste betogers trokken per fiets op. EEN BREUK. Na de terugkeeï van de eerste mi nister in zijn kabinet werd een con ferentie met de partij-leiders gehou den, welke tot 2.0ö uur in de nacht duurde. Bij het verlaten van het kabinet van de eerste minister verklaarde de liberale voorzitter, Motz, dat er een breuk was gekomen in het accoord dat Maandagmiddag was bereikt. „De liberalen en de socialisten houden zich aan de Maandagmiddag aange gane overeenkomst", aldus Motz. Spaak verklaarde tegenover jour nalisten: „Wij willen de zaken niet erger maken. Vraag de eerste minis ter of hij u een verklaring kan afleg gen". Coulonvaux zeide: „Wat men ons voorstelt is minder dan het pro tocol". Buset voegde er aan toe: „Men zou geschiedschrijver moeten zijn om er iets van te begrijpen." De voorzitter van de Belgische so cialistische partij ontkende van nacht, dat de mars naar Brussel af gelast was. NACHTELIJKE CONFERENTIE IN HET PALEIS. Te 2.05 uur verlieten de ministers het kabinet van de eerste minister Duvieusart antwoordde op vragen van journalisten, dat zijn collega's en hij zich naar het kasteel van La- KONING LEOPOLD. ken zouden begeven, waar een minis terraad, ondeï voorzitterschap van de koning zou worden gehouden, teneinde „een moeilijkheid op te hel deren", zo voegde de Belgische eer ste minister eraan toe. HET DREIGEMENT BLEEF HANGEN. Nadat vannacht even na twee uur de besprekingen tussen de Bel gische partijleiders werden afgebiQ- ken, is het bestuur van de Belgische socialistische partij in geheime zit ting bijeengekomen. Na de bijeen komst verklaarde een woordvoerdeï, dat de drie parten de Katholieken, de Liberalen en de Socialisten aanvankelijk overeenstemming had den., bereikt over de tekst van de pro clamatie van koning Leopold, doch dat de Koning had verzocht om een belangrijke wijziging waardoor de gehele betekenis van de tekst zou worden veranderd. „Wij hebben deze ingrijpende veranderingen verwor pen", aldus de woordvoerder. Vol gens Spaak was het.„alleen maar een dwaze manoeuvre". De woordvoerder van de socialisti sche partij verklaarde verder, dat de mars naar Brussel was begonnen en alleen door een bevel van Buset ,de socialistische voorzitter, via de radio kon worden gestaakt. „Dat bevel zal pas gegeven worden wanneer de Ko ning onze wensen heeft ingewilligd" aldus de socialistische woordvoerder. In socialistische kringen verklaar de men, dat de Koning niet bereid was toe te stemmen in abdicatie wan neer Prins Boudewijn op 7 Septem ber meerderjarig zou zijn geworden. Volgens deze kringen v/enste de Ko- KROONPRINS BOUDEWIJN. ning zijn bevoegdheden voor een on bepaalde tijd over te dragen en uit sluitend te beslissen over het ogen blik van abdicatie. Demonstranten in de Belgische hoofdstad ontstaken vreugdevuren op straat. Nieuwe ongeregeldheden deden zich voor toen het gerucht d} ronde deed. dat iemand was gedood. Intussen werd in "het paleis te La ken het accoord bereikt over de pu blicatie van de proclamatie, welke hedenmorgen te kwart voor zeven aan de pers werd doorgegeven. BUSET IS VOLDAAN. De voorzitter van de Belgische so cialistische partij, Buset, heeft ver klaard, dat hij het hedenochtend be kendgemaakte communiqué over de koningskwestie als een voldoening schenkende oplossing beschouwt. De opmars naar Brussel is afge last. Het paleis van Laken en het kabinet van de eerste minister delen mede: „De Koning heelt de afgevaardigden van de drie traditionele par tijen ontvangen, die hem lieten weten, dat zij hopen, dat men een einde zou maken aan de crisis die het land doormaakt, met eerbiedi ging van de monarchie en van het vorstenhuis en met de innige be zorgdheid de eendracht van de Belgen te verzekeren". De Koning heeft hun geantwoord: Sedert de koninklijke crisis in België duurt, heb ik steeds ge meend, dat de eerste maatregel, die moest genomen worden, het herstel van de grondwettelijke orde was. Dit is thans een gedane zaak. Ik heb steeds gemeend dat het mijn plicht was in te gaan op de wil, dat ik de uitoefening van mijn grondwettelijke prerogatieven zou hervatten, die door de Verenigde Kamers mocht worden te kennen gegeven. Dit is wat ik op 22 Juli heb gedaan. Op 15 April 1950 in mijn boodschap aan de natie heb ik&r op gewezen, dat ik mij mijn rol van staatshoofd slechts kan indenken buiten en boven de partijen, teneinde een rol van scheidsrechter te kunnen vervullen in ogenblikken van crisis, alleen bezorgd om de hogere belangen van het land. Sedert mijn terugkeer in België heb ik met pijnlijk leedwezen ge zien dat de hartstochtendie de Belgen rond mijn persoon verdeel den, in plaats van te verzwakken, nog scherper waren geworden, en dreigden ernstige schade aan het vaderland te berokkenen op een ogenblik waarop de internationale toestand meer dan ooit eist, dat het land hechter aaneengesloten is. Ik heb dan ook besloten aan de regering en aan het parlement te vragen, zoals ik had voorgesteld in mijn boodschap van April, een wet aan te nemen, waarbij mijn macht wordt toegekend aan mijn zoon Prins Boudewijn. Deze toekenning van de koninklijke macht aan Prins Boudewijn lijkt mij de nodige stap te zijn naar de oplossing die zijn troons beklimming moet mogelijk maken wanneer hij zijn burgerlijke meer derjarigheid zal hebben bereikt, indien, naar ik hoop en weps, de rond mijn i oon beloofde verzoening tot stand is gekomen. Ik neem deze ernstige beslissingnadat ik van bevoegde personen de verzekering heb ontvangen dat de drie nationale partijen de meest loyale politieke medewerking aan mijn zoon zullen verlenen en alles in het werk zullen stellen om rond hem de eendracht van de Belgen tot stand te brengen. Ik wens dat op het ogenblik, waarop zich een bevredigende oplos sing voordoet, na de ernstige moeilijkheden van de laatste tijd, de belangrijke sociale, culturele en gewestelijke vraagstukken, waarvoor het land zich geplaatst ziet, weldra langs de normale weg van ons democratisch regime een oplossing zullen vinden. Op alle Belgen doe ik een dringend beroep tot eendracht, vooral r?/, ,.z?n.' ,!e sedert jaren steeds hun aangrijpende aanhanke lijkheid hebben betuigd. u - j^en un ^°yale medewerking aan mijn zoon verlenen en hulp bij de zware taak, welke op zijn jeugdige schouders zal rusten!" Mars naar Brussel ging door Toen Brussel hedenochtend vroeg het nieuws van de oplossing der ko ningskwestie vernam, lag de stad nog in de ban van de algemene staking. Er reden hoegenaamd geen trams, duizenden mensen spoedden zich dus te voet naar hun werk. De mars naar Brussel, aangekondigd door de sta kingsleider, is in feite niet meer af gelast kunnen worden. Vanochtend waren reeds duizen den betogers uit Wallonië in Brussel aangekomen nadat zij kans hadden gezien door de driedubbele versper- ringsring, die de politie rond de stad gelegd had, heen te breken. De mees ten hunner kwamen uit de Borinage en uit het gebied van Charleroi. Het merendeel was per fiets ge komen, doch ook heeft een aantal vrachtauto's met betogers kans ge zien langs binnenwegen de politie te verschalken. Het socialistisch partijbestuur stel de alles in het werk om te voorko men, dat de demonstranten in de loop van dg dag toch nog onrust zou den verwekken. De socialistische partijvoorzitter Max Buset richtte een oproep tot de overheid om de politie tot een gere serveerd optreden tegen eventuele betogers aan te manen. Hedenmorgen was overigens alleen nog maar de stopzetting van de café- en restaurantbedrijven opgeheven. Maandagavond was zij in de stad vrijwel volledig en daardoor hadden de vrijwel verlaten hoofdstraten der stad een doods uiterlijk gekregen .Er gingen toen nog vrij wat betoeers rond onder het uitroepen van „Leo pold aan de galg" en onder het zingen van de „Marseillaise" en een schimp lied op de geestelijken. Uit enkele plaatsen uit het ge bied. waar de stakine: een aleemeen karakter had, vernamen wij heden ochtend, dat de stakende arbeiders terue aan het werk waren gegaan. Uit tal van nlaatsen wordt bericht, dat de arbeiders voor de fabrieken klaar staan om op het eerste parool van de stakimrsleiding terstond het werk'te hervatten. Binnen enkele dagen parlementszitt i n g Er is nog niets naders bekend over de vraag, of Koning Leopold in Bel gië zal blijven of het land wederom verlaten, of over een evéntuële ver breding van de basis der regering. Van socialistische en liberale zijde is destijds geëist, aldus tekent Reu ter aan, dat Leopold, bij overdracht van de macht on Prins Boudewijn, het land zou verlaten. De minister van Onderwijs, Pierre Harmei. heeft hedenmorgen de pers medegedeeld, dat een wetsvoorstel betreffende overdracht van de macht binnen enkele dagen bij het parle ment zou worden ingediend. Prins Boudewijn kent België nauwelijks De dramatische wending in de ge beurtenissen in België, sinds koning Leopold tien dagen geleden voor de tweede maal de troon besteeg, be kleedt een ernstige bleke jongeman met koninklijke waardigheid, die het land, dat hij zal moeten regeren, nau welijks kent. Toen de inval der Nazi's zijn va derland overviel was hij een zenuw achtige knaap van negen jaar. Even als duizenden landgenoten moest hij vluchten. Een voogd bracht hem met zijn broer Albert en zijn oudere zus ter Josephine Charlotte naar Portu gal in veiligheid. Toen zijn vader hem na de capitulatie van België ge lastte terug te keren, hervatte hij zijn studies in het koninklijk kasteel te Ciegnon in de Ardennen. De Na zi's brachten hem na de geallieerde invasie in Europa met zijn familie naar Oostenrijk en sinds de capitu latie van Duitsland heeft hij in Zwit serland vertoefd. Prins Boudewijn wordt op 7 Sep tember a.s. twintig jaar. Zijn zetel in de Senaat, die andere prinsen op hun 18de jaar hebben ingenomen, heeft hij nog niet bezet. Evenmin is hij mi litair geschoold om zijn taak als op. perbevelhebber van het Belgische le ger op zich te nemen. De jonge prins staat echter bekend als een intelli gente jongeman, die vlug leert. Zijn liefste vakken zijn wiskunde en me chanica. Hij is een muziekliefhebber en leest bij voorkeur geschiedkundi ge werken. Het leven van Koning Leopold In het leven van Koning Leopold zijn vele dramatische momenten voorgekomen. Zijn land werd overvallen toen hij 12 jaar oud was. Zijn vader, de po pulaire koning Albert, vond de dood toen hij in 1934 bij Namen de berg sport beoefende. Koning Leopolds echtgenote, koningin Astrid, ver loor het leven bij een auto-ongeluk het jaar daarop. Na zijn overgave aan de Duitsers op het kritiekste ogenblik van hun offensief door België in Mei 1940 was koning Leopold in feite vier jaar lang een gevangene in zijn pa leis te Laken. Op de bevrijding van zijn land volgde zijn verbanning en ontstond de kwestie van zijn terug keer, die zijn volk scherp verdeelde. Leopold III, de vierde koning uit het huis Coburg, werd op 3 Novem ber 1901 te Brussel geboren. Na de invasie van België in 1914 werd hij naar Engeland gezonden. Hij smeekte zijn vader om tot het le ger te mogen toetreden en mee te strijden. Na lang aarzelen stond de ze hem toe, zich op dertienjarige leeftijd als gewoon soldaat te laten inschrijven. Na de val van Antwer pen werd Leopold naar Engeland teruggestuurd. Hij keerde echter te rug om zijn vader aan het front by te staan tijdens het grote geallieer de offensief in 1918. Hij was ser geant geworden toen hij deelnam aan de zegevierende intocht van de koninklijke familie in Brussel. De tragedie van het verlies van zijn gemalin, Koningin Astrid, na bij Luzern door een ongeluk met een door Koning Leopold zelf be stuurde auto, geschiedde in het jaar na zijn troonbestijging. Dit verlies heeft de van nature gesloten vorst zeer aangegrepen. Hij sloot zich toen nagenoeg op in zijn paleis te Laken, dat hij slechts verliet wanneer zijn plicht als koning dit eiste. 10 Mei 1940 vielen de Duitsers België binnen. De volgende dag stel de Leopold zich aan het hoofd van zijn klein leger en verzocht Enge land en Frankrijk dringend om hulp. Britse cn Franse troepen snelden hem te hulp, doch op 15 Mei braken de Duitsers door de Franse verdedi gingslinies bij Sedan en wierpen de geallieerde legers naar de kust. Op 27 Mei moest het Belgische leger, dat was afgesneden van Britse troepen en werd belemmerd door honderd duizenden vluchtelingen, zich onder de Duitse luchtaanvallen gewonnen geven. Des avonds capituleerde de Koning onvoorwaardelijk en werd het vuren de volgende ochtend vroeg gestaakt. 11 September 1940 trad Koning Leopold opnieuw in het huwelijk met mejuffrouw Mary Liliane Baels, dochter van een oud-minister van Binnenlandse Zaken van België. Het Belgische volk nam pas in Decem ber van het volgend jaar kennis van dit huwelijk. In een herderlijk schrijven deelde Kardinaal Van Roey, de Belgische primaat mede, dat Leopolds echtgenote afzag van de titel van koningin en dat haar kinderen geen erfelijke rechten zou den genieten. Belgische pers-stemmen De Katholieke bladen, die heden ochtend feeds in staat waren com mentaar op te terugtreding van de Koning te leveren, begroeten de op lossing met weinig vreugde. Zo schrijft La Nation Beige dat de ernst van het ogenblik met bit terheid gepaard gaat. Het blad meent, dat „een verderfelijk prece dent is geschapen en dat een ge ducht vrijgeleide in de handen van oproermakers is gespeeld". „Van de Belgen, die het sterkst in aantal waren en die hun vurige ge hechtheid aan de Koning hadden be tuigd, wordt een zwaar offer ge vraagd", zo schrijft het blad. „De duisterste voornemens van sommige onder 's Konings tegenstanders tra den aan het licht en het verzoe- ningsgebaar werd overhaast geëist. Men voelt zich enigszins vernederd en men heeft de indruk dat de ge hele zaak ons prestige in de wereld niet zal kunnen verhogen Het blad vraagt zich voorts af, of de tegen stelling tussen Vlamingen en Walep niet zal gaan toenemen. Het onafhankelijke blad Le Soir is zeer tevreden over de oplossing en meent dat Prins Boudewijn snel in contact zal kunnen treden met de bevolking die alle vertrouwen in hem stelt. „België zal zijn eenheid terugvinden", meent dit blad. Het Vlaamse Katholieke blad „De Nieuwe Gids" noemt dit „de meest beschamende dag van onze geschie denis". Volgens dit blad is de oplos sing een zware slag voor het Vlaam se volksdeel en „een bespotting der democratie". In de komende dagen zal men volgens „De Nieuwe Gids" zijn conclusies uit het gebeurde irjoe- ten trekken. Ook het blad het „Nieuws van de Dag" noemt de terugtreding van de koning „een droeve bladzijde in de geschiedenis" *en is van mening, dat de wil van de meerderheid van het volk miskend is. Het socialistische blad „Le Peuple" schrijft in een extra editie die zo. juist in verschenen: „De konings kwestie is opgelost op een wijze, die de rechten der minderheid eerbiedigt. De twee millioen Belgen die in Maart „neen" hebben gestemd, hebben de meerderheid de ware democratische oplossing afgedwongen, namelijk een oplossing die rekening houdt met de gevoelens van geheel het land. „Wij socialisten" verklaart het blad met totale miskenning van de werkelijkheid „hebben nooit onze wil aan onze tegenstanders willen opdringen". Wij aanvaardden echter niet. dat zij ons de hunne zouden op leggen. „Le Peyple" noemt de op lossing „niet de onmiddellijke doch de wel uitgestelde troonsafstand". „De beslissing is klaar en ondub belzinnig. Het gaat niet meer om de instelling van een ambt van luite nant-generaal van het koninkrijk, noch om een uitdrukkelijke tijdelijke opdracht, waaraan Leopold ni een zijdig een einde zou kunnen maken". 1 Aldus schrijft dit blad. TIEN DAGEN KONING Na een etmaal van onderhandelin gen met ministers en partij-leiders is een proclamatie uitgevaardigd, welke neerkomt op een vervroegde over dracht door koning Leopold III van de koninklijke bevoegdheden niet van de koninklijke waardigheid. Leo pold blijft Koning van België, tot zijn zoon Boudewijn volgend jaar September meerderjarig zal zijn ge worden. De Koning is gedeeltelijk gezwicht voor het socialistisch en communis tisch dreigement, dat, indien hij ko ning zou blijven, een burgeroorlog een revolutie zou worden ontketend welke het land ongetwijfeld in tweeën zou hebben gescheurd. Bel gië als staat holde naar de onder gang. De „Marseillaise", het Franse volkslied, dat allerwege in Brussel werd aangeheven, was daarvan een niet te miskennen symptoom. Het is een open vraag, of het reeds eeuwen broeiend ongenoegen tussen Vlamen en Walen, in deze koningsstrijd van weerszijden heftig aangeblazen, weer zo srioedig onderdrukt zal zijn. Uit de proclamatie „van het paleis te Laken en het Kabinet van de eer ste minister" blijkt eensdeels, hoe onvervaard en dapper de Koning als constitutioneel monarch zich gehou den heeft aan de Grondwet, anders- deels hoe hij, in 's lands belang, ge meend heeft van de uitoefening zij ner koninklijke bevoegdheden te moeten afzien. In de proclamatie, welke, vermoe delijk omdat op dat ogenblik de Ko ning zijn bevoegdheden reeds be schouwde te hebben overgedragen, niet van hem-zelf uitgaat, maar van „het paleis te Laken", wordt de Koning sprekend opgevoerd en hij verklaart (en daarin is een zekere voldoening te lezen) dat de eerste maatregel, het herstel van de grond wettelijke orde, was uitgevoerd. Met ziin terugkeer oo de troon was een landsbelang van de allerhoogste orde. namelijk de handhaving van het Recht, gemoeid. Toen de meerder heid van het volk hem riep, was de' Koning verplicht terug te keren, krachtens de eed door hem als con stitutioneel monarch afgelegd. In stil te is hij teruggekomen in de. door velen gedeelde verwachting, dat als de Koning eenmaal terug zou zijn, de opgehitste gemoederen tot bezinning zouden komen en zouden beseffen, dat als de Koning zijn moeilijke olicht kwam doen, ook het volk zich had te voegen naar de Grondwet van een democratisch bestuurde staat. Het heeft niet zo mogen zijn. In een sedert de Franse revolutie ongekende hetze hebben de socialistische en communistische partijen een gedeel te, doch altijd nog een minderheid van het volk weten od te ruien tegen de persoon van de Koning. Leoüold III heeft het „met pijnlijk leedwe zen" -geconstateerd, en om wille van het land zijn persoon opgeofferd echter met handhaving van het Recht. Want, wat de socialisten en com munisten verlangden en met het dreigement van een burgeroorlog eisten, dat verlangen en die eis zijn niet vervuld. Het is geen troons afstand zonder meer. Indien het dreigement zijn volle uitwerking had gehad, was het bijna zeker, dat het Vlaamse land dreigement tegen over dreigement zou hebben gesteld en de eenheid met Wallonië zou heb ben verbroken. Het besluit van de Koning heeft toch reeds bij de Ka tholieke Belgen een enorme teleur stelling gewekt, welke door de be wogen vermelding door de Koning van hun „aangrijpende aanhankelijk heid" nog versterkt wordt. Tien dagen heeft Koning Leopold, afgezonderd in het paleis te Laken, de koninklijke voorrechten uitge oefend, en. dusdoende, de grondwet telijke orde hersteld. „Dit is thans een gedane zaak". Hij gaat heen, geschokt en verne derd, maar in de zekerheid zijn plicht te hebben gedaan. Zijn terugkomst werd een nederlaag, maar het is, in de meest verheven zin: een koninklij ke, een grootse nederlaag. BEGRAFENIS VAN DE SLACHTOFFERS TE GRACE BERLEUR. De drie slachtoffers van de onge regeldheden te Grace Berleur zullen Woensdag begraven worden. Men verwacht grote belangstelling van Waalse zijde. Meer guldens voor toerisme in België Van de 400 gulden, die per per soon per jaar voor toeristische doel einden beschikbaar worden gesteld, zal men 300 gulden in België mogen besteden, zo is binnen het bestek van de onderhandelingen te Oostende door de Nederlandse regering be sloten. Deze bepaling wordt reeds begin Augustus van kracht. Wat de geblokkeerde guldens in België betreft, wordt door Neder land nogmaals een bedrag van 9 mil lioen vrijgemaakt. Deze guldens zijn niet overdraagbaar. Zij zijn ter be schikking van toerisme of beleggi'" gen in ons land. Hiermee zou r kwestie van de geblokkeerde guide definitief geregeld zijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1950 | | pagina 1