Geschiedenis van 40 jaren »Kaag«
en 30 jaren »Kaagweek«
Ju „Se Sjivth" zag de „Jiaag"
het teaenöiicfit
fZ)e Slew en „SXe Jiang"
Jipa,
Hiaat
ZATERDAG 1 JULI 1950
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
WIE OVER WARMOND SPREEKT, denkt aan de Kaag; wie het over de Kaag heeft, denkt aan
de Kaagweek en de Kaagweek is synoniem met van Hoolwerff, die de Kagerplassen „ontdek
te" in de 20ste eeuw, die duizenden en duizenden het genoegen van het verblijf op de prachtige Hol
landse meren leerde kennen, die de zeilers kweekte in ons land en hen in staat stelde de mooie zeilsport
met haar vele facetted genoegen en vermaak, durf en ondernemingsgeest, kameraadschap en sportivi
teit, aan te leren en te ontwikkelen. Dat is het werk van ir. J. C. Van Hoolwerff, een eenvoudig man,
die zich nimmer op de voorgrond plaatste, maar die door zijn capaciteiten èn als zeiler èn als vereni
gingsleider zich ontpopte als een man van gezag en als een man van tact, die zijn vereniging „De Kaag"
bekend maakte tot ver buiten de landsgrenzen.
't Is wonderlijk zo spoedig een ver
eniging historie maaktVeertig
jaar geleden lagen de Kagerplassen
nog vergeten in onvergelijkelijke
schoonheid temidden van het Hol
landse polderlandschap, 't Was in
1910, dat de heer v. Hoolwerff dit
stukje ongerept natuurschoon ont
dekte. Velen zullen misschien zeg
gen: was het maar zo gebleven, want
nu wordt die schoonheid dikwijls
verstoord door ontelbare bezoekers,
die niet om het natuurschoon de
plassen opzoeken. Aan hen zouden
we willen vragen: is het natuur
schoon van een omgeving minder
mooi, omdat het gemakkelijker dan
vroeger te bereiken is. Is het min
der schoon, omdat thans duizenden
en niet een enkeling ervan kunnen
genieten?
Hoe het ook zij, de heer v. Hool
werff ontdekte de Kagerplassen en
zag daarin een geschikte gelegenheid
om dit waterrijk gebied nader te
brengen tot de grote massa, die
week in week uit, jaar in jaar
uit in de grote steden het dagelijks
voortjakkerend bestaan beleeft en
hunkert naar het ogenblik om ver
pozing en ontspanning te zoeken in
de vrije natuur.
Er werd in 1910 reeds door 'n en
keling gezeild op de Kagerplassen.
Ieder voor zich vermaakte zich, kun
dig of niet kundig, al of niet uitge
rust met behoorlijke schepen, tuiga-
ge of bemanning.
De heer v. Hoolwerff kwam en
liet zijn gedachten daarover gaan en
in zijn brein rijpte een plan
wedstrijdzeilen, eikaars krachten
meten in sportieve strijd.
Het begon
Op 18 Sept. 1910 verzamelde de
heer v. Hoolwerff een aantal zeilers
aan boord van het jacht „Wilhelmi-
na" van de heer G. H. Cunaeus. Daar
werd besloten tot het houden van
een wedstrijd.
Twaalf dagen later vonden de zei
lers elkaar in een zeer druk bezochte
bijeenkomst in café-restaurant „In
den Vergulden Turk" te Leiden,
waar de eerste besprekingen over
dez>e wedstrijd werden gehouden en
v/aar de handicap en klasse-indeling
werden vastgesteld. En op 2 October
werd op de Kagerplassen de eerste
Zeil-wedstrijd gehouden met 24
deelnemers. Onder de deelnemers
waren ir. J. C. v. Hoolwerff (met de
„Ingeborg" in de handicapklasse
voor scherpe jachten). Verder o.m.
de heren Th. Fontein, H. J. de Groot,
W Z. v. d. Mey, B. Ouwerkerk, J. F
La Rivière, van Rossum du Chattel,
G. H. Sythoff en P. A. Wernink.
Op 14 October 1910 waren de zei
lers weer bijeen in een bijeenkomst
in „In den Vergulden Turk" te Lei-
cen, alwaar de Vereniging „De
Kaag" werd opgericht met 59 leden
en waar, onder voorzitterschap na
tuurlijk van de heer v. Hoolwerff.
het bestuur zich verder als volgt for
meerde; J ,F. la Rivière, secretaris,
S. J. Sala, penningmeester, C. J
Heyhen, F. Visser, G. H. Cunaeus en
J. van Mannekus.
Op 19 Nov. van hetzelfde jaar aan
vaardde de heer A. J. Schölvinck,
burgemeester het erevoórzitterschap
der vereniging en deze ging eerst
goed draaien toen in het begin van
1911 de Koninklijke goedkeuring op
de statuten was verkregen.
De oprichtingswerkzaamheden wa
ren veeleisend geweest. Immers, de
Kagerplassen waren grotendeels on
ontgonnen zeilersgebied. Tal van
peilingen en opmetingen moesten
worden verricht om de plassen in
kaart te brengen, het bepalen en
doen verwijderen van ondiepten, het
voorkomen van vuil-stortingen, het
aankopen van de tegenover „De Een
zaamheid" gelegen boerderij als so
ciëteit en wedstrijdterrein.... Kort
om, als 'n zeiler van thans al de ge
makken en genoegens van het zei
len op de Kagerplassen beleeft en
Ir. J. C. van Hoolwerff bij de
ingang van de starttoren, óók
zijn werk.
doorleeft, zal hij bij enig nadenken
kunnen aanvoelen, hoe er in de eer
ste jaren door de heer v. Hoolwerff
en zijn helpers gepionierd moest
worden om dat kleine begin te doen
uitgroeien tot wat het thans is.
Slechts weinig .zeilers zullen zich
de oude Kaag-boerderij in de oor
spronkelijke toestand herinneren: op
dc plaats waar nu de ruime, gerie
felijke, overal uitzicht biedende ron
de Kaag-sociëteitszaal gelegen is, be
vond zich aanvankelijk een gedeelte
van de stalling, de uitloper van Je
boerderij, gelijk zich nu nog aan de
zuidelijke kant van het gebouw be
vindt.
De heer L. v. d. Steur, pupil van
de heer v. Hoolwerff en thans
voorzitter van „De Kaag".
De Jachthaven en
„Koninklijk"
Op 14 Juli 1912 werd door burge
meester Schölvinck de jachthaven
van „De Kaag" officieel geopend,
waartoe in 1911 water en grond aan
de Warmonder Leede was aai
kocht.
In 1914 werden door het uitbreken
van de eerste wereldoorlog alle wed
strijden afgelast, doch in 1915 leefde
de vereniging weer op en op 15 Juni
van dat jaar werd besloten mede
werking te verlenen aan de oprich
ting van het Vrijwillig Landstorm
Korps Motor-, Vaar- en Voerwezen.
Twee jaar later, op 23 Dec. 1917
dc vereniging was dus toen nauwe
lijks zeven jaar oud werd haar
het praedicaat „Koninklijke" ver
leend, in 't bijzonder voor het werk
der vereniging in het Vrijwillig
Landstormkorps, hierboven genoemd.
Inmiddels was in 1916 de heer H.
J. de Groot (De „Pipa") aangezocht
om het bestuur behulpzaam te zijn
bij de werkzaamheden voor de ver
eniging en we behoeven de tegen
woordige zeilers niet meer te vertel
len wie „de Pipa" was, want hij was
de vraagbaak van ieder,rlie iets met
De Kaag" te maken had Van 1916
tot 1943 was hij de man, die de be
langen der vereniging naast de heer
v Hoolwerff heeft behartigd als
geen ander. En dat op 'n wijze, die
ieder sympathie voor deze werker
inboezemde: zijn gulle lach, zijn jo
viaal optreden, zijn optimisme zijn
bijna spreekwoordelijk geworden.
Men mist hem nog steeds bij Kaag
week, bij Voor-Kaag en Na-Kaag, bij
de onderlinge wedstrijden, bij de zo
dikwijls gehouden jollen-kampioen-
schappenEen plaatsvervanger,
die werkte als hij zal moeilijk ge
vonden worden.
De eerste Kaagweek
In 1918 werd eveneens weer op
initiatief van de heer v. Hoolwerff
de eerste Kaagweek gehouden van
19 tot en met 23 Juli, welke data, va
riërend al naar gelang het insprin
gen met het jaar, steeds als Kaag-
week-data zijn vastgehouden. De eer
ste Kaagweek trok 145 deelnemers
en misschien wel als gevolg daar
van het ledental steeg in het vol
gend jaar tot boven de 500.
Als maar
u tbreidingen
De vereniging groeide gestadig ver
der uit. In 1921 werd de betonnen
starttoren gebouwd en tijdens de
Kaagweek van dat jaar in gebruik
genomen. Daarmede was de oude to
ren verdwenen. De aanlegsteigers
werden verbeterd en nieuwe bijge
bouwd, zodat steeds meer schepen
konden meren het afgelopen jaar
nog kwam de Zuidelijke aanlegsteiger
gereed Ook de jachthaven werd her
haaldelijk uitgebreid, van steeds
meer schuitenhuizen voorzien.
In 1932 werd de sociëteit geheel
verbouwd en vernieuwd, zoals wij
het gebouw nu kennen met zijn gro
te zaal en koepeloverwelving en een
interieur, dat aan comfort en gezel
ligheid het toppunt van geriefelijk
heid mag genoemd worden.
Naast het comfort voor de zeiler
aan land werd tevens alles in het
werk gesteld om het wedstrijdzeilen
zo perfect mogelijk te maken. In
1934 werden de electrische lampen
op de starttoren in gebruik geno
men en in de oorlog werd de schit
terend uitgedachte automatische
electrische startinstallatie door een
thans in Amerika vertoevend
lid uitgedacht, uitgewerkt en in
practijk gebracht, een installatie, die
zo perfect werd, dat zij door technici
van naam als een wonder van de
moderne tijd wordt genoemd. De
amateur, die deze installatie vervaar
digde, gaf daarmede blijk van groot
technisch kunnen.
Zo zouden we kunnen doorgaan
met het opsommen van de uitbrei
dingen, die „de Kaag" in de voorbije
jaren heeft ondergaan, doch ieder zal
het met ons eens zijn, dat van de
oude „Kaag" niet veel meer te her
kennen is in zijn tegenwoordige mo
derne uiterlijk.
Hulde aan de werkers
Dat al het bereikte niet alleen is
gekomen door het werk van de voor-
'tter, die 35 jaar lang het Kaagschip
cp zo vortreffelijke wijze bestuurde,
noch van.de reeds genoemde „Pipa"
de Groot, zal niemand verwonderen.
Zij waren weliswaar pioniers voor
Kaag, doch vonden 'n aantal me
dewerkers, die wellicht meer ach
ter de schermen toch onnoemelijk
veel werk hebben verzet.
En we denken dan aan ir. L. Doe-
des, die als evenknie van de heer v.
Hoolwerff van 1919 tot 1947 op on
navolgbare wijze het secretariaat
waarnam en op velerlei wijze de be
langen van de vereniging diende.
Dan denken we aan mr. E. E. Men-
ten, die van 1931 tot 1947 het pen
ningmeesterschap bekleedde.
We denken aan mevr. H. G. van
HoolwerffLa Bastide, de echtge
note van de voorzitter, die vele
Kaagweken lang, iedere dag op de
starttoren zat als schrijfster om van
cie vertrekkende en aankomende
wedstrijdschepen notitie te houden.
Wat al werk daarvoor verzet moest
worden bij de vroegere primitieve
regeling, weten alleen zij, die haar
Lij haar werk hebben gadegeslagen.
't Zijn slechts enkele grepen, die
we doen uit de lange lijst van mede
werkers van „De Kaag", doch deze
vijf personen verdienen ongetwij
feld een ereplaats in de geschiedenis
der vereniging, hoe lang zij ook mo
ge blijven bestaan.
Een taak voor het
huidige bestuur
Ieder, die de geschiedenis van „De
Kaag" kent of die uit dit artikel
daarvan kennis neemt, zal begrijpen,
dat het huidige bestuur een zware
taak op de schouders is gelegd.
Toch mag „de Kaag" niet ontevre
den zijn, want de personen, die thans
met voorzitter Luuc van der Steur
de touwtjes in handen hebben, we
ten, dat er veel van hen gevraagd
wordtMaar wij weten ook, dat
de geest van opoffering en voortva
rendheid, die hen bezielt, hen in
staat zal stellen het KaagsCbip voort
te doen zeilen in do koers, welke de
lieer van Hoolwerff c.s. hebben aan
gegeven.
Het huidige bestuur: de heren L
v. d. Steur, H. W. Nijman, W. de
Graaf, J. M. G. Schrama, dr. H. W.
v. Batenburg, V. Englebert, A. J.
ten Hoeve en W. J. J. A. Couwen-
berg, heeft een grootse taak. Moge
het in staat zijn die volledig te vol
brengen tot welzijn van de vereni
ging, tot heil van de zeilsport, welke
zulk een belangrijke plaats in ons
land is gaan innemen.
De Kaag-sociëteit voorheen en
thans: Boven de oude boerderij
met daarnaast reeds de start-
toren. Onder: de fraaie koepel
vormige sociëteit, middelpunt
der Kaag-bezoekers.
men geen peil kon trekken op de ge
maakte tijden.
Later werd de toestand beter. Toen
kon de pers de wedstrijden volgen
van de starttoren, d.w.z. van de eer
ste verdieping en we waren er al
heel blij mee. De manier, waarop
„verslag" gegeven werd, verschilde
ook wel heel veel met die van de la
tere tijd. Wij moesten ook toen nog
voornamelijk ons beperken tot de
uitslagen, maar die werden dan ook
zo volledig mogelijk gegeven: naam
van het schip, van de eigenaar, van
de stuurman, alsmede de gezeilde
lijd
Toen „de Kaag" groeide en er
's avonds muziek werd gegeven,
vonden we de volgende morgen on
ze persplaatsen in de starttoren nog
ingenomen door de slapende muzi
kanten.
Zo was het in de oude tijd.
Tegenwoordig is het anders: „De
Kaag" heeft een persboot, waarop
de wedstrijden zoveel mogelijk kun
nen gevolgd worden. En de „Kappie"
van de pers boot doet telken jare zijn
best om het de persmensen naar de
zin te maken.
Van de latere jaren mogen we
„Kappie" Zuiderveld zeker niet on
genoemd laten en vóór hem fungeer
de Karei Minnebo als „Kappie" van
de persboot. En dit jaar, over drie
weken dus, hopen we hem weer te
rug te zien op de Jubileum-Kaag-
week.
Het is bijna vanzelfsprekend, dat
de groei van de vereniging „De
Kaag" zich ook gedemonstreerd
heeft in de persverslagen.
Heel bescheiden was het begin,
mede doordat de sport in het alge
meen heel weinig plaatsruimte voor
zich opeiste. Wanneer we de oude
jaargangen van onze courant op
slaan, maken we de ontwikkeling van
„De Kaag" en „De Kaagweek" weer
van begin tot einde mee.
Curiositeitshalve laten we hieron
der het verslag van de eerste Kaag
dag in 1918 nog even volgen. Het
luidde aldus:
„De Kon. Zeil-, Roei- en Mo-
torsportvereenging de Kaag, wel
ke vereeniging niet alleen op
wedstrijdgebied iets durfde on
dernemen wat van den norm af
wijkt, maar ook voor haar groot-
sche havenplannen de aandacht
van iederen watersportliefheb
ber op zich vestigde, heeft de z.g.
Kaagweek uitgeschreven, den
vijfdaagschen wedstrijd, welke
hedenmorgen 10 uur een aan
vang nam.
En nu zijn de belangstellenden
bij drommen Warmond binnen
getrokken. De hotels zijn dan
ook meer dan vol, zelfs mangel
en zolderkamertjes zijn logeer-
plaatsen geworden. Ook bij par
ticulieren zijn geen slaapplaat
sen meer te verkrijgen. Het ge-
heele dorp zit vol gasten.
Dat het op de Kagerplassen
bijzonder levendig is, valt buiten
eenigen twijfel. Van de Kaag va
ren alle jachten, dus 'n goede
150, uit. En waar er dan nog tal
van vaartuigen zijn gekomen en
nog komen uit Amsterdam, Haar
lem, Aalsmeer, Leiden, Rotter
dam en Dordrecht, wordt ge
schat, dat Zaterdag en Zondag
ten minste 300 schepen en
scheepjes tegen de mooie hooge
rietlanden gemeerd zullen lig
gen
Voor heden is het programma
minder uitbundig. Met de 75 M2
en 45 M2 Kruiserklasse, de Re
genboogklasse, de Scheldejollen
en 12 Voetsjollen van standaard
model, is het afgeloopen. Maar
Zaterdag breiden de typen zich
dermate uit, dat 16 nummers
worden verkréTgen, terwijl Zon
dag niet minder dan 22 num
mers zullen moeten worden af
gewerkt. Maandag krimpt het
programma weer wat, om Dins
dag op ingetogen wijze te ein
digen".
Zoals men ziet; een bescheiden
verslag, maar èn de deelname der
zeilers èn de omstandigheden waar
onder wij, persmensen, de Kaag
wedstrijden moesten verslaan, wa
ren ook wel geheel verschillend bij
die van tegenwoordig. De wedstrij
den werden in de regel van de
oever af gevolgd en ieder, die de Ka
gerplassen kent, weet wat dit bete
kent, want men zag het vertrek der
schepen, het ingaan van de tweede
ronde en de finish en de rest hoorde
men dan „van horen zeggen". Daar
bij kwam nog, dat er verschillende
handicapklassen meezeilden, zodat
bijgenaamd H. J. de Groot, die
vanaf 1915 als administrateur
„de Kaag" heeft gediend op een
wijze die boven mijn lof ver
heven is.
Administrateur, Professor in
het splitsen en knoopen, Uitvin
der van allerlei guitenstreken,
Bewaker van de eigendommen
der vereeniging bij dag en bij
nacht, Bewaarder van een jolig
humeur, waaraan een ieder zich
gaarne spiegelt, Vriend van elk
lid van „De Kaag", oud of jong.
Aldus schreef F. S (ir. F. Stok-
huyzen, die van 19221926 en van
19281945 bestuurslid der vereni
ging was) in het Jubileumboek van
„De Kaag" in 1935.
Hij houdt van het water, hij
houdt van den wind,
Hij houdt van „De Kaag" en de
Kaagweek,
Hij houdt van een borrel, maar
ook van zijn werk,
Hij zorgt voor de Club en zijn
maagtreek.
Hij houdt ervan als de
Vereeniging bloeit,
Hij werkt en hij zwoegt en hij
ploetert,
En als je hem zegt, dat het
rustenuur slaat,
Dan vraagt-ie: Zeg, ben je betoeterd?
Uit Jubileumboek 1935
kan ik mij abonneren
Hier volgt de volledige lijst van
agenten in de dorpen waar „De
Leidse Courant" verschijnt. Even een
seintje aan een dezer adressen en u
ontvangt de volgende dag ons blad.
Wie dus de Derde Laura-rit op
de voet wil volgen en nog geen
abonné van ons blad is, weet nu
waar hij terecht kan.
Lezers van dns blad, wijst uw ken
nissen, die nog geen abonné zijn, op
deze lijst en op de mogelijkheid zich
te abonneren op „De Leidse Cou
rant". Maakt propaganda voor uw
katholiek gewestelijk dagblad!
Ter Aar: Jac. Zevenhoven, Ring-
sloot.
Aarlanderveen: G. Stigter, Noord
einde.
Alphen a. d. Rijn: P. Schipper,
Rozenstraat 26.
Bodegraven: B. van Dijk, Nieuw -
straat 25.
Boskoop: H. Roodenburg, Otweg 2.
Haagse Schouw: W. Verhoeven,
Anna Paulownastraat 38a, Leiden.
Hazerswoude Dorp: P. Brugman.
Hazerswoude Groenendijk: J.
Borst, Hoge Rijndijk.
Hoogmade: A. C. Colijn.
De Kaag-AbbcneS: Jac. Hoogka
mer, dr. Heyelaan 38.
Katwijk a. d. Rijn: J. v. d. Akker,
Commandeurslaan 41.
Katwijk a. Zee: C. v. d. Boon,
Donker Curtiusstraat 28.
De Kwaak (Oegstgeest): M. Th.
Wijsman, Abspoelweg 15.
De Kwakel: J. C. Vork, Drecht-
dijk.
Langeraar: J. v. d. Pijl, Lange-
raarseweg.
Leiderdorp: Mej. M. Vlasveld, Ho
ge Rijndijk 311.
Leidschendam: H. v. d. Plas, Mau
velaan 22.
Leimuiden: P. Lemmers, Dorps
straat.
Lisse (Dorp): M. Sprengers, Em-
mastraat 34.
Lisse (Engelenbrug) H. v. d. Aart,
Nic. Damstraat 17.
Nieuwkoop: J. v. d. Loo A 44.
Nieuwveen: F. H. v. d. Berg,
Dorpsstraat 265.
Nieuwe Wetering: R. de Jeu,
Nieuwe Veenweg 8.
Noorden: Mej. Pieterse, S. v. Ca-
pelweg.
Noordwijk: G. Wassenaar, Pické-
straat 1.
Noordwijkerhout: Jac. Kroon, Ha
venstraat.
Oegstgeest: G. Koppers, Celebes-
straat 60.
Oegstgeest: H. Duivenvoorde, Ja-
vastraat.
Oud-Ade: J. v. d. Wereld, Zwarte-
weg 3.
Oude-Wetering: H. Vesseur, Over
zijde 16B.
Roelofarandsveen: R. Paauw,
Boekhandel, Noordeinde.
Rijnsburg: J. Hoogduin, Oegstgees-
terweg 50.
Rijpwetering: P. Wortman, Zuid
einde 4.
Sassenheim: H. A. Langelaan,
Beatrixstraat 11.
Stompwijk: G. Hilgersom, Dr. van
Noortstraat 49.
Valkenburg: M. v. Stijn, Hoofd
straat 8.
Voorhout: A. Hoogarvorst, Teylin-
gerlaan 21.
Voorschoten: J. G. Luynenburg,
Hyacinthstraat 11. n
Warmond: Jac. Sikking, Dorps
straat 39.
Wassenaar: J. Brouwer, School
straat 22.
Zoetermeer: Arkestetfn, Dorps
straat.
Zoeterwoude Dorp: Jac. Zandber
gen, Schenkelweg.
Zoeterwoude Vliet: C. v. d. Eist,
Vlietweg.
Zoeterwoude Weipoort: Joh. van
Steijn, Weipoortsweg.
