Katholieken en Hervormden
deelden de kerk
„Vijverduin" werd
opleidingscentrum
De emigratie
naar Australië
ZATERDAG 17 JUNI 1950
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGINA 1
UooJiPioutle Ififiok&eêinyen.
De middeleeuwse kerk van Voorhout was, evenals de tegenwoordige
parochiekerk toegewijd aan de apostel Bartholomeus. Bij gelegenheid
van de reformatie ging de toenmalige pastoor tot de nieuwe leer over.
Het kerkgebouw, dat van zee? oude datum was, en waarvan de Weste
lijke gevel nog in Romaanse stijl uit tufsteen was opgetrokken, werd in
1768 gerestaureerd. In 1809 werd het oude kerkje in tweeën gedeeld; het
schip diende voortaan als kerk voor de Katholieken, terwijl de Her
vormden het koor gebruikten. Aan het einde van de vorige eeuw werden
schip en toren afgebroken en werd op die plaats een nieuv/e Katholieke
kerk gebouwd; het oude koor bleef staan als protestant kerkje. Het werd
in 1913 en 1914 gerestaureerd en wat vergroot en kreeg een klein houten
daktorentje. Ook de oude pastorie werd in de loop der jaren gerepareerd
en verbouwd. Men beweert, d'at deze pastorie het geboortehuis is van de
bekende Herman Boerhaave, wiens vader predikant was te Voorhout.
Herman Boerhaave werd in elk geval te Voorhout geboren op 31 Decem
ber 1668 en daags daarna in de kerk van Voorhout gedoopt.
Na de reformatie vormde Voor
hout kerkelijk een geheel met Sas-
senheim, Lisse en Warmond en de
geschiedenis van deze plaats loopt
dus dan paralel met die van Sassen-
heim, welke, in dit blad reeds werd
beschreven. Toen de tijd van de
Franse revolutie kwam en in ons
land een nieuwe staatsregeling, die
van de Bataafse republiek voor de
Katholieken gelijkheid en vrijheid
van godsdienst bracht, hebben de
te Voorhout wonende Katholieken
natuuruijk ook hun best gedaan het
oude kerkje terug te krijgen. Ook
dat werd besi-.oken bij de geschie
denis van Sassenheim. Het uiteinde
lijke resultaat van alle onderhande
lingen was, dat het oude kerkje
voortaan zowel Katholiek als Protes
tant tot bedehuis zou dienen Daar
om werd het in twee delen geplitst
door een muur in te bouwen tussen
het koor en het schip van de kerk;
dé Katholieken kregen het schip en
de Hervormden het koor. Ook het
kerkhof werd in tweeën gesplitst
door een heg en een gemeenschap
pelijk opgestelde verordening gaf
bepalingen over het beluiden en het
begraven van de doden. De pastorie
met tuin bleef eigendom van de her
vormde gemeente, en het kosters
huis, waarin tevens een lokaal voor
school diende werd eigendom van
de Katholieken. Deze overkomst
kwam op 9 October 1809 tot stand
en daarmede hadden de katholieken
van Voorhout dus weer een eigen
kerkje, al bleven zij kerkelijk beho
ren tot de statie Sassenheim, en op
Zon- en feestdagen kwam een kape
laan van Sassenheim naar Voorhout
om daar de H. Mis te lezen. Deze'
toestand is tot 1843 blijven bestaan.
In de veertiger jaren van de vorige
eeuw openbaarde zich bij de Voor-
houtse Katholieken al langer hoe
sterker het verlangen een eigen zelf
standige statie te worden, van die
Sassem afgescheiden. De toenmalige
pastoor van Sassenheim, die dus ook
de wettige pastoor van Voorhout
was, was pastoor de Mol. Bepaald
tegenstander van de afscheidings
plannen was hij nu niet, maar wel
meende hij zich te moeten verzetten
tegen de manier, waarop men te
werk ging, niet in het minst, omdat
de niet-katholieke burgemeester van
Voorhout er zich zo voor inspande.
En vrienden waren zij niet, de bur
gemeester en de pastoor, hetgeen te
begrijpen valt, want de burgemees
ter was gemengd getrouwd en had
IN DE WERKPLAATS VAN KEES
BOEKE. In Bilthoven, waar de
Werkplaats Kindergemeenschap van
Kees Boeke is gevestigd, vordert de
bouw van een nieuw schoolgebouw
gestadig. De vertrekken, waarin op
het ogenblik les wordt gegeven, bie
den in feite slechts accomodatie voor
50 leerlingen, doch niet minder dan
170 jongens en meisjes zijn thans in
deze beperkte ruimte ondergebracht.
Op de foto: boven, het nieuwe ge
bouw, dat in het najaar gereed zal
zijn; onder, enige leerlingen schil
deren vrije onderwerpen in het te
kenlokaal van het oude gebouw.
zijn kinderen laten inschrijven in de
ledenregisters van de protestante
kerk. Daarom meende pastoor de
Mol van Sassenheim zich te moeten
verzetten, maar aartspriester Ger-
ving was van oordeel, dat de Katho
lieken van Voorhout gelijk hadden
en billijkte hun streven, zoals hij
schreef aan de vice-superior van de
Hollandse missie, de nuntius te
Brussel. De zaak bleef voorlopig sle
pende, vooral omdat aartspriester
Gerving kwam te sterven. Zijn op
volger aartspriester Kervel zocht
een compromis, om zowel de Sas-
semmers als de gelovigen van Voor
hout tevreden te stellen. Voortaan
zou er te Sassenheim een tweede ka
pelaan zijn en die zou de titel dra
gen van vicaris van Voorhout. Hij
zou te Voorhout wonen en een be
perkte f zelfstandigheid hebben, maar
bleef uiteindelijk onderworpen aan
de pastoor van Sassenheim Zijn ge
bied werd omschreven en tot kape
laan van Sassenheim en vicaris van
Voorhout werd door de aartspries
ter in November 1843 benoemd Ni-
colaas Vredeveld. Hij werd in 1804
te Dordrecht geboren en in 1829
priester gewijd, waarna hij kapelaan
was te 's Heerenhoek, Roelofarends-
veen, Dordrecht en Assendelft. Ver
volgens was hij van 1833 tot 1842
missionaris op Java.
Aartspriester Kervel had gehoopt,
dat met deze oplossing de kwestie in
Voorhout van de baan zou zijn. Maar
dat was helemaal niet het geval;
men wilde nu eenmaal zelfstandig
heid voor Voorhout. Daarom vertrok
vicaris Vredeveld al na een half jaar.
Hij werd later pastoor te Wijk aan
Zee, waar hij op 7 Februari 186f
overleden is.
Te Voorhout was „om enige* mis-
noegheid uit den weg te ruimen",
inmiddels een deservitor aangesteld
in de persoon van Henricus Wolkern
meyer, die op 15 April 1844 ais zo>
danig naar de Voorhoutse bijkerk
van de statie Sassenheim kwam. Met
de benoeming van een deservitor
voor hun eigen kerk, waren de Voor
houtse Katholieken weer een stap
verder op de weg naar zelfstandig
heid gekomen. Nog waren zij niet
tevreden en zij schreven in October
van dat zelfde jaar aan de kerkelij
ke overheid, dat zij een eigen statie
met een eigen pastoor wensten te
hebben en zij kregen hun zin Op 17
Juni 1845 gaf de aartspriester ken
nis aan de minister van eredienst,
dat Sassenheim en Voorhout voor
taan kerkelijk gescheiden waren en
dat een nieuwe statie Voorhout door
hem was opgericht met als eerste
pastoor Henricus Wolkemeyer, die
er reeds enkele maanden deservitor
was geweest. De aartspriester
schreef, dat hij dit gedaan had om
nieuwe onaangenaamheden te voor
komen. Een van de gewichtige rede
nen voor de afscheiding was ge
weest, dat de nieuwe eigenaar van
een buitengoed niet langer overpad
had toegestaan aan de Katholieken
van Voorhout, die tot dusver steeds
een korte weg naar de kerk van Sas
senheim hadden gebruikt door over
het terrein van dat buiten te gaan.
Natuurlijk betekende de afscheiding
een financieel nadeel voor de pas
toor van Sassem, die dan ook klaag
de, dat zijn inkomsten sterk waren
gedaald, vooral omdat „de meest ge
goede landslieden tot Voorhout gin
gen behoren" en zijn inkomen
hoofdzakelijk uit giften en gaven be
stond; hij vroeg dan ook een verho
ging van salaris uit de schatkist. Ook
over het gemenschappelijk bezit van
wat vaste goederen werd een rege
ling getroffen, terwijl, met goedvin-'
den van de aartspriester in 1847, een
paar partijen land, die gemeen
schappelijk eigendom waren van
Katholieken en Hervormden, onder
ling vriendschappelijk werden ver
deeld.
„Vijverduin" is de vroegere woning
van de heer Gerrit Heyn. Het ligt
zeer riant temidden van hoog hout
en groen en het biedt ruimten, waar
omtrent men geneigd is zich af te
vragen, of zelfs een gezin met vele
kinderen er niet verdwaald zou ra
ken. Geen wonder, dat dit gebouw
in bezettingstijd werd gevorderd, dat
het later als repatriantenhuis werd
ingericht en nu werd begeerd door
een stichting als „De Liebaard", die
er zestig mensen onderdak wilde
brengen.
De Liebaard: vaders oudste!
Voor het gebied van Leiden is de
stichting „De Liebaard" geen onbe-
Pleisterplaats voor de mannelijke Jeugd
in ons Bisdom
„Met de bisschoppelijke zegen al leen ben je er nog niet"
(Van onze speciale verslaggever)
*T*WEE HEUGELIJKE GEBEURT ENISSEN had Huize „Vijverduin"
te Bloemendaal zo juist achter de rug: eerst heeft Mgr. J. P. Ilui-
bers dit nieuwe opleidingscentrum voor de mannelijke jeugd in het bis
dom Haarlem plechtig ingezegend en daarna heeft rector Van Spanje,
doorzetter van het plan, er zijn zilveren priesterfeest gevierd.
Toen wij er kwamen om de betekenis van dit nieuwe instrument in
dienst van de katholieke zaak te horen belichten, waren de sporen van
het feest nog niet uitgewist. De kapel, dezelfde ruimte waar vroeger
de garage was, prijkte nog in een rozentooi, die door kunstenaarshand
moest zijn aangebracht. En binnen het eigenlijke gebouw vonden wij
een ontvangend team, vol enthousiasme over -wat men temidden van de
kostelijke natuur van de Midden Du ia en Daalseweg had weten te be
reiken.
kende; vestigde zij ook niet reeds het
watersportcentrum „Vossehol" aan
ue Kaag? De Liebaard heeft tot taak,
de stoffelijke belangen van de man
nelijke jeugd in het Bisdom Haar
lem te behartigen Zo gezegd is zij
vaders oudste van Rector Van Span
je; en zo kwam het, dat ook zij de
onderhandelingen voor de aankoop
van „Vijverduin" heeft gevoerd.
Maar nu alles in kannen en kruiken
is, trekt zij zibh terug."'
Eer het zover was, hebben de on
dernemende leiders heel wat werk
moeten verzetten. Zij vonden „Vij
verduin" danig gesloopt en zeer uit
gewoond; dus moest er ook heel wat
geld aan worden besteed. „Mijn ze
gen schenk ik U graag", had de Bis
schop gezegd; maar men vond, dat
men er daarmee nog niet was. „En
fin, we zijn er gekomen", zeggen de
heren van het stichtingsbestuur ons,
zonder enige ophef.
Zij hadden een grote opdracht te
vervullen. Immers: na de bevrijding
was het in vijf jaargangen niet mo
gelijk geweest, een leiderscorps te
vormen. Daarvoor was het nu de
hoogste tijd ook, om aan de leden
betere kansen te bieden. Bovendien
moest er gelegenheid zijn voor ge
sprek, voor onderlinge zelfvorming
van leken door leken.
In „Vijverduin" kan men nu zijn
hart ophalen. Het is groot en weids,
maar toch weer niet zó imponerend,
dat geen jonge man er zou durven
binnengaan. Het is keurig en stijlvol
ingericht; beneden met grote repre
sentatieve ruimten en met localitei-
ten voor het practische werk; bo
ven, tot in de nok, heeft men frisse
slaapgelegenheden gevonden en sa
nitair ingericht. Om het gebouw
heen ligt een lommerijke tuin, die
ens proefondervindelijk heeft aange
toond, dat het er goed confereren
Nochtans waren anderen ons voor
gegaan om de sfeer van het huis en
zijn doelmatigheid te ondervinden.
De heer Simon Klein uit Leiden, die
als secretaris van de K.A. mannel üke
jeugd contactman is in „Vijverduin"
wist daarheen reeds verschillende
groepen te dirigeren, en met succes.
Verkenners en gidsen, Kajotter? en
groepen van Don Bosco kwamen er
zich verdiepen; er werden bezinnings
dagen gehouden in vlotte stijl, en
uit een lijvig verslag van de Zaanse
week is ons gebleken, dat in Vijver
duin het nuttige met het aangename
wordt verbonden. De jongens uit de
RECTOR HUYBOOM, assistent pen ook de groenen van de studer.-
diocesaan aalmoezenier van de Ka-
jotters, tijdens een gesprek in „Hui
ze Vijverduin".
Zaanstreek hebben in die week ook
gesproken over hun moeilijkheden;
en straks hopen hun ouders te ko
men met wie de leiding eveneens
eer. gesprek zal voeren.
Deze zomer zal „Vijverduin" bo
vendien vacantiehuis zijn en dan ho-
tenvereniging „Sint Augustinus" te
Leiden van de partij te zijn.
Geen betere vestigingsplaats voor
dit opleidingscentrum had men kun
nen kiezen dan Bloemendaal, vrij
wel in het midden van ons bisdom
geit gen en op een plek gronds, die,
misschien omdat ze zo begenadigd is,
zo moeilijk vindbaar bleek, toen we
er voor deze reportage zijn heenge
trokken.
S)e Qaudkuót ap Gezaefi
Gif Mg.%. QioGGe
Met kroon en
scepter
Een wel zeer opmerkelijk gezel
schap bevond zich dezer dagen in de
rustige Carnegielaan te Den Haag.
Getooid met een kroon en met een
ivoren scepter in de hand begaf de
Nana Stephen Tamakloe Owusu de
Vierde, stamhoofd van het geheel
Katholike dorp Bueni in Brits Togo-
land (W.Afrika), zich naar de Pause
lijke Internuntius, mgr. Paolo Giob-
be. Stamhoofd Owusu IV was verge
zeld van vijf negerpriesters en drie
andere vooraanstaande Katholieke
leken uit het zwarte werelddeel, die
als Romeinse patriciërs in zwierige
veelkleurig toga's waren gehuld.
De negerpriesters, van wie er vier
hun opleiding tot het priesterschap
te danken hebben aan het Sint Petrus
Liefdewerk in Nederland, waren de
gasten van mgr. H. J. J. van Hussen
directeur van de Pauselijke Missiege
nootschappen en van de Paters van
Cadier en Keer. Mgr. van Hussen
stelde de negerchristenen van de
Goudkust voor aan mgr. Giobbe, die
eertijds zelf de eerste nationale di
recteur in Italië is geweest van een
der Pauselijke Missiewerken.
De Internuntius toonde bijzonder
grote belangstelling voor het gods
dienstige leven in dit deel van Afri
ka, waar zo pas (op 18 April 1950) de
kerkelijke hiërarchie is ingevoerd. De
Internuntius gaf uiting aan zijn bij
zondere waardering voor het werk
van de Pauselijke Missiegenootschap
pen in Nederland, bijzonder voor het
Liefdewerk van de H. Apostel Petrus,
hetwelk de opleiding van de?<» pries
ters heeft mogelijk gemaakt en dat
thans zo drinsend de steun der Ka
tholieken verdient.
Na hun bezoek aan de Internuntia-
tuur hebben de negerpriesters en de
Katholieke leken in het bureau van
de Pauselijke Missiegenootschappen
aön de laan Copes van Cattenburg
verteld over het Katholicisme in
Brtis West-Afrika. Father Francis
Menyah, professor aan het seminarie
te Amisano, wees daarbij op het gro
te belang van de Katholieke scholen
om welker behoud en uitbreiding de
Katholieken een zware en moeilijke
strijd moeten voeren.
Een andere zeer belangrijke fac-
HYPOTHEKEN
en voor alle andere zaken
op het gebied van on
roerende goederen
Bouw-en Makelaarsbedrijf
v.d. Drift
Oude Vest 29 - Leiden
Telef. 20513
Z. H. DE PAUS ONTVANGT WIEL
RENNERS. Paus Pius XII heeft
de Zwitserse wielrenner Koblet
(rechts) die winnaar werd van de
Ronde van Italië, en de Italiaanse
renner Bartali in audiëntie ontvan
gen. De Paus sprak waarderend over
de successen, die beide renners tel
kenmale boeken.
tor, die volle aandacht vraagt, is die
van de pers en de publiciteit. De
pers heeft op de negerbevolking, die
graag leest en nog liever plaatjes
kijkt, een grote invloed. Tegenover
de niet-Katholieke dagbladen kun
nen de Katholieken in het aartsbis
dom van prof. Menyah slechts een
maandblad en twee veertiendaagse
bladen stellen, die echter in de taal
der negers zijn gesteld.
Een vertaling in de negertaal van
het Nieuwe Testament en van de Na
volging* van Christus is geheel ge
reed ,doch kan nog niet gedurkt wor
den wegens het ontbreken van de
technische hulomiddelen en wegens
de uitzonderlijk hoge kosten verbon
den aan het maken van cliché's voor
de illustraties.
De negerpriesters en stamhoofden
vrager verder toch vooral te willen
mededelen, hoe dankbaar zij zijn te
genover Nederland, aan welke mis
sionarissen zij hun bekering tot het
Christendom te denken hebben.
Overeenkomst in
voorbereiding
Men overweegt te komen tot een
overeenkomst tussen ons land en
Australië in zake de emigratie van
Nederlanders naar dat land. Een ont-
werp-overeenkomst is in voorberei
ding. Beide regeringen zouden een
bijdrage verlenen in de kosten, wel
ke door de emigranten moeten wor
den gemaakt, alvorens zich in
Australië te kunnen vestigen. In de
eerste plaats wordt hier gedacht aan
de transportkosten.
De voorzitter van de „Immigration
Planning Council" van Australië, sir
John Storey, vertoefde een drietal
dagen in ons land. Hij had met rege
ringsvertegenwoordigers en emigra
tie-deskundigen besprekingen. De
mogelijkheden voor emigratie naar
Australië werden daarbij uitvoerig
bezien.
Australië hoopt het aantal Neder
landse emigranten jaarlijks te ver
groten. Voor het volgends jaar is ge
dacht aan een aantal van 20.000 en
zo mogelijk nog meer, indien de
transportmogelijkheden zulks zou
den toelaten. Voor 1952 is het aan
tal Nederlandse emigranten op 30.000
vastgesteld.
Tijdens de besprekingen is op
nieuw gebleken, dat Australië gaar
ne Nederlanders opneemt.
KLOOSTER MARIëNDAAL 75 JAAR
Het klooster „MariëndaaF' te
Groesbeek bij Nijmegen viert op 24
Juni a.s. zijn 75-jarig bestaan. In
1875 begonnen enkele zusters der
Orde van de H. Car. Borromeus van
Trier in een oud hotelgebouw een
school voor hoger onderwijs aan
Duitse meisjes De deviezenregeling
in 1935 maakte de opheffing van de
ze school noodzakelijk. Daarna werd
er een ulo-school gesticht waar leer
lingen uit het gehele land onderwijs
krijgen.
Op de herdenkingsdata. .4 en 25
Juni a.s., zal o.m. een filmvoorstel
ling de geschiedenis van deze drie
kwart eeuw uitbeelden.
ONTSCHEPING „GROTE BEER".
Het troepenschip „Grote Beer"
met repatriërende militairen uit In
donesië wordt Maandagmorgen 19
Juni omstreeks 5.00 uur voor de slui
zen te IJmuiden verwacht. De ont
scheping te Amsterdam begint, be
houdens onvoorziene omstandighe
den, des morgens te 10.00 uur.
Met zeótig.-javig, Getiaan dei
„ManinMijfië
ONDERSCHEIDINGEN
EN GESCHENKEN
Prof. dr. J. R. M. van den Brink,
minister van Economische Zaken,
opende gistermiddag in de Haagse
Dierentuin de jubileumtentoonstel
ling van de Koninklijke Nederlandse
Petroleum Maatschappij, die gisteren
het zestigjarig jubileum vierde. „De
Nederlandse regering grijpt deze ge
legenheid gaarne aan om van haar
bewondering voor het vele. dat tot
stand is gebracht, te getuigen", al
dus de minister. Gezien groei en
kracht van de Koninklijke zou hij
deze maatschappij het devies „Pal in
de branding" willen meegeven.
Spr. noemde de zestigjarige „Ko
ninklijke" een monument van parti
culier initiatief, waarvan de werking,
nationaal en internationaal vrucht
baar is geweest. De vruchtbare en
loyale samenwerking tussen maat
schappij en regering acht de minis
ter een bewijs voor zijn stelling dat
de welvaart van ons volk het beste
wordt gediend door een.harmonieuse
vereniging van particulier initiatief
en leiding van de overheid.
Vervolgens maakte minister van
den Brink bekend, dat het de Konin
gin heeft behaagd, de president-di
recteur van de Koninklijke, mr. B.
Th. W. van Hasselt, ter gelegenheid
van het zestigjarige jubileum, te be
noemen tot ridder in de Orde van de
Nederlandse Leeuw.
Na het overhandigen van de on
derscheiding aan mr. van Hasselt
deed minister van den Brink voorts
mededeling van de benoeming van
de heer ir. H. J. Rijks, hoofd perso
neelsafdeling te Amsterdam, tot offi
cier in de Orde van Oranje Nassau.
De eremedaille in goud, verbonden
aan de Orde van Oranje-Nassau
werd toegekend aan de heren R. van
Egmond en A. Brouwer, die beiden
reeds 31 jaar als boden in dienst zijn
op het hoofdkantoor te Den Haag.
Eén millioen voor bestrijding van
kanker en tuberculose.
De president-directeur van de Ko
ninklijke Nederlandse Petroleum
Maatschappij kondigde gisteren aan,
dat de jubilerende maatschappij een
bedrag van ƒ500.000.— schenkt aan
het koningin Wilhelmina-fonds ter
bestrijding van de kanker en een
bedrag van 500.000.— aan het Ne
derlandse Roode Kruis, met de be
doeling, dat dit bedrag ten gunste
van een of meer objecten in de strijd
tegen tuberculose zal worden besteed.
De directie van de Koninklijke vat
dit geschenk op enerzijds als een
geschenk aan het Nederlandse volk
door het personeel van de Konink
lijke, anderzijds als een geschenk
aan het personeel van de Konink
lijke. Mr. van Hasselt maakte deze
schenkingen bekend tijdens de aan
bieding van een aantal gebrandschil
derde ramen, door het personeel van
de Koninklijke aan de directie ge
schonken ter gelegenheid van het
zestigjarig bestaan.
Gala-diner van de
„Koninklijke''
Prins en minister
president aanwezig
In kasteel „Oud Wassenaar" boden
directie en commissarissen van de
Kon. Ned. Petroleum Maatschappij
Vrijdagavond ter gelegenheid van
het zestigjarig bestaan een diner
aan, waarbij o. a. aanzaten Z. K. H.
prins Bernhard, minister-president
dr. W. Drees en mevr. Drees, de mi
nisters Lieftinck, Schokking, van
den Brink, Spitzen, Gótzen en van
Maarseveen, de staatsecretarissen
Muntendam en van der Grinten, mr.
L. A. Kesper, commissaris van de
Koningin in Zuid-Holland, en mr
W. E. Schokking, burgemeester van
's Gravenhage,.
Z. K, H. prins Bernhard herinner
de in een rede aan zijn recente reis
naar Zuid-Amerika, waar hij lhad
kennisgemaakt met cïe bedrijven
van de Koninklijke Shell groep te
Curacao en voor het eerst de grote
ondernemingen van de groep in
Venezuela nauwkeurig had kunnen
bezichtigen. In het bijzonder had
het de prins getroffen op welk een
voortreffelijke wijze de sociale ver
zorging van de werkers was gere
geld. Z. K. H. herinnerde er aan
hoe initiatief en visie, zich alleen in
vrijheid kunnen ontplooien, een
vrijheid in gebondenheid aan de ge
meenschap.
Minister-president Drees. daarna
het wooad voerend, sprak zijn
vreugde over de genereuze gift
van de Koninklijke ten bate van de
volksgezondheid. De minister-pre
sident wees op de grote waarde van
grote internationale ondernemin
gen als de Koninklijke voor Neder
land en namens de regering bood
hij de Koninklijke zijn hartelijke ge-
lukwense aan.
