S)e £ckA6e6ou4a/nt Tegemoetkoming van koning Leopold Atlantische Raad voor de Vrede Niet de bliksem maar een bom Gebouw in Jaffa ingestort Aziz voor' de krijgsraad De emigratie naar Australië en Nieuw-Zeeland Directeur: C. M. v. HAMERSVELD. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN MAANDAG 17 APRIL 1950 41ste JAARGANG No. 11956 Koning Leopold geeft een suggestie WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" Papengracht 52, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20876, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs 0.35 p. w., f 1.50 p. mnd., 4.50 p. kwart. Franco p. p. f 5.25. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50 Tijdelijke overdracht aan kroonprins Boudewijn IN DE BOODSCHAP, welke koning Leopold Zaterdagnamiddag via de Belgische radio aan zijn volk bekend maakte, deed hij de suggestie, dat hij tijdelijk de uitoefening van de koninklijke rechten aan kroonprins Boudewijn zou kunnen opdragen. Hij zou dan deze waarneming kunnen doen ophouden, zodra hij van oordeel zou zijn, dat het lands belang daarmede gediend was. Over 't alge men zijn de Katholieken door deze concessie teleurgesteld, omdat zij me nen, dat zij te ver gaat; de socialisten menen daarentegen, dat zij niet ver genoeg gaat. Alleen de liberalen schijnen er nogal mee ingenomen te zijn, al geven zij te kennen, dat hiel en daar enige verduidelijking gewenst is. DE KONINKLIJKE BOODSCHAP. „Na een wekenlange crisis zijn de partijen er niet in geslaagd tot een bevredigende oplossing te komen", aldus koning Leopold in zijn bood schap. „Van verschillende zijden werd mij verklaard, dat de mogelijk heid om een oplossing tot stand te brengen van mij afhing. Het eerste voordeel van de grond wettelijke monarchie, waaraan de grote meerderheid der Belgen ge hecht blijft, ligt hierin, dat zij het staatshoofd buiten en boven de par tyen stelt, om hem toe te laten zijn scheidsrechterlijke rol te dienen. De grondwet verbiedt mij, beslissingen van politieke aard te nemen, die door een verantwoordelijke regering niet worden gedekt. Wegens de ernst van de gebeurtenissen meen ik niet te mogen verzuimen, de suggestie te ma ken welke men van mij verwacht. In verscheidene monarchieën, met na me in Nederland en in de Scandina vische landen, bestaan er wettelijke schikkingen, waarbij de vorst in be paalde omstandigheden, tijdelijk aan de kroonprins zijn machten kan op dragen. Het aanvaarden door het parlement van dergelijke maatregelen, verwe zenlijkt in het kader onzer grondwet telijke beginselen, zou mij in staat stellen de uitvoering mijner preroga tieven (voorrechten van een regeren de vorst) tijdelijk aan de kroonprins op te dragen en in overeenstemming met de regering, aan deze opdracht een einde te maken wanneer ik van oordeel zou zijn, dat 's lands belangen er mede gediend zijn. Vanzelfspre kend zou ik van deze mogelijkheid slechts gebruik kunnen maken indien dit gebaar door de grote meerderheid met vertrouwen zou worden aan vaard. Bovendien vergt dit aldus de vorst ten aanzien van de toestand in het land, de verzekering dat deze opdracht zou kur.nen worden verwe zenlijkt in de kalmte, en met de loyale medewerking van alle politieke groepen die het behoud van onze tra ditionele instellingen betrachten. Aan alle Belgen vraag ik dringend eendrachtig te zijn. Ik richt mij in het bijzonder na hun de betuiging mij ner diepe erkentelijkheid te hebben vernieuwd, tot hen die mij sedert mijn bevrijding met een ontroerende getrouwheid ononderbroken hebben gesteund." Koning Leopold zei, dat de demo cratie niet steunt op de macht, maar wel op de instemming der burgers met de instellingen welke zij zich in volle vrijheid hebben geschonken. Zij berust op twee essentiële begin selen: eerbied voor de wet en aan vaarding door allen van de beslissin gen uitgedrukt door de wettelijke or ganen van de nationale souvereiniteit met de bezorgdheid èn om aan de wilsuiting van de meerderheid voor rang te geven, èr om de minderheid de waarborgen te geven tegen, het miskennen harer rechten Aan het slot van zijn toespraak zei de koning, dat het zijn vurigste wens is, dat zijn terugkeer in het vaderland zal ge schieden in het teken van de verzoe ning aller Belgen. REACTIES OP 'S KONINGS VOORSTEL. De liberale ministers hebben een perscommuniqué uitgegeven, waarin zij verklaren deze boodschap met ont roering te hebben aangehoord en er een bevestiging in tezien van hun op vatting, dat de koningskwestie slechts ir nationale zin kan worden opgelost. Zij verklaren te hopen, dat de ko ninklijke boodschap ertoe zal bijdra- gen dat de pogingen der staatslieden van goede wil, om tot een nationale oplossing te geraken, spoedig met succes zullen worden bekroond. De ministers merken evenwel op. dat teneinde de principes, die in de bood- schar» zijn vervat in werkelijkheid te kunnen omzetten, er nog enige pun ten ziin, die verduidelijkt dienen te worden. In socialistische kringen blijkt de koninklijke boodschap met gemengde gevoelens te zijn ontvangen. Hoewel men er enerzijds een toegeven in ziet maakt men anderzijds bezwaar tegen de zinsnede in de rede waarin de vorst zegt onder bepaalde omstandig heden ziin bevoegdheden tijdelijk aan de kroonprins te zullen overdragen. Men stoot zich in deze kringen aan het woord „tijdelijk" en is van oor deel dat, wanneer een maal een lui tenant-generaalschap is ingesteld, dit alleen maar de inleiding kan zijn tot de uiteindelijke troonsafstand van ko ning Leopold. Vooraanstaande socialisten voor spellen evenwel, dat de onderhande lingen zullen worden hervat en bin nen een paar dagen zullen eindigen ir. een overeenkomst, welke in over eenstemming zal zijn mede de natio nale eenheid, waarop socialisten en liberalen aandringen. Het nationaal comité van de Chris telijke Volkspartij is Zondag bijeen gekomen en heeft de volgende motie eenparig goedgekeurd: „Het nationaal comité brengt hul de aan de verheven gevoelens in de koninklijke boodschap en aan de die pe bekommernis van de vorst om de verzoening onder alle Belgen te be werken. Het herinnert eraan, dat de C.V.P. vastberaden voort ijvert voor 's konings terugkeer om de grondwet telijkheid in het land te herstellen. Na een uiteenzetting van de heer van Zeeland gehoord te hebben heeft het nationaal comité de formateur om zijn inspanningen hulde gebracht. De C.V.P. is vreemd aan de suggestie door de koning aan het land voorge steld. Zij wordt door de partij bestu deerd in de geest door de koning ge wenst met de blijvende bekommernis om overeenkomstig het partijpro gramma, trouw te blijven aan onze nationale instellingen". GRONDWETSWIJZIGING NOODZAKELIJK. In verband met dé suggestie van koning Leopold kan nog worden op gemerkt, dat de Belgische Grondwet een dergelijke tijdelijke overdracht niet kent. De Grondwet zou dus eerst gewijzigd moeten worden om de in stelling van een luitenant-generaal schap mogelijk te maken. Voor een jeze koopman-in-de-dop had z'n slingers aan de hekken van het Sint 3ernardus-gesticht te Sassenheim gehangen en er bovendien zichzelf mee versierd. Wie zou hieraan voorbij kunnen gaan .zonder een slinger te kopen? Trouwens, op z'n gezicht is het deze jonge Sassemer wel af te lezen, dat hij gisteren goede zaken heeft gemaakt, toen velen deze Bol- len-Zondag benutten voor een tochtje langs de bloeiende velden en zich natuurlijk met slingers tooiden. Elders in dit blad leest u er meer over. (Foto: „De Leidsche Courant"). Grondwetswijziging is een meerder heid van twee derden in beide Ka mers noodzakelijk. Voorstel van Bidault „In naam van Frankrijk" heeft pre mier Georges Bidault Zondag de in stelling van een „Hoge Atlantische Raad voor de vrede" voorgesteld. Deze Hoge Raad moet de defensieve en economische ontwikkeling van de Atlantische gemeenschap coördineren en leiden zo zeide Bidault Zondag bij de opening van de internationale jaarbeurs te Lyon. Bidault zeide te hopen, dat binnen niet al te lange tijd ook de politieke ontwikkeling onder deze Raad zou komen te ressorteren. „Deze nieuwe en noodzakelijke stap", die de Franse regering voor stelt, aldus Bidault, is „de logische Zoekep naar „Privateer" gestaakt Het zoeken naar de „Privateer" van de Amerikaanse marine, die sinds Zaterdag 8 April boven de Oostzee vermist wordt, is gister avond gestaakt. Lt.-generaal John Cannon, bevelhebber van de Ame rikaanse luchtstrijdkrachten in Eu ropa, heeft Denen, Noren en Zwe den bedankt voor de „hulpvaardig heid en edelmoedigheid, betoond bij de pogingen tot het opsporen van onze vermiste kameraden." Gistermiddag heeft het Engelse patrouillevaartuig ;,Beechland" ten Noordoosten van Gotland een rub berreddingsvlot opgepikt. Een offi ciële woordvoeder zeide: „Wij zijn van mening, dat de boot van het vermiste toestel afkomstig is." Brits vliegtuig vloog tegen berg Een Brits vier-motorig Halifax- vrachtvliegtuig is Zondagmorgen vroeg 15 kilometer ten Noorden van Interlaken in Zwitserland tegen de 2000 meter hoge berg de Hojant gevlogen. De machine schoof met de sneeuw honderden meters langs de helling omlaag en veroorzaakte een lawine, die met donderend ge raas in .het Emmendal stortte. Deze lawine bemoeilijkte het opsporings werk, maar toch konden de lijken van de zes inzittenden (de vijf koppige Engelse bemanning en een Italiaanse passagier) worden opge graven. Allen behalve de Italiaan- waren onherkenbaar verminkt. Het toestel was twee uur voor het onge luk opgestegen van Schiphol met een lading radiotoestellen voor Per- zië aan boord. voortzetting en overkoepeling van het pact van Brussel, De Raad van Europa en de stichting der Atlanti sche gemeenschap". De Franse premier nodigde de be rokken landen uit de beginselen en de constitutie van net voorgestelde uitvoerende orgaan te bestuderen en zijn bevoegdheden en betrekkingen met de individuele regeringen te om lijnen". Het blijkt thans dat de ontploffing, welke vorige week Donderdag aan boord van het Britse vliegtuig ..Vi king" plaats vond en waarbij de ste wardess werd gered niet veroor zaakt is door blikseminslag maar door een tijdbom. Men denkt aan sabotage vooral omdat Ralph Straus, de bijon- dere assistent van Averell Harriman. de Amerikaanse ambassadeur voor het plan-Marshall, aan boord van het vliegtuig was, toen de ontploffing ge beurde. Hij toonde zich verrast, toen men hem de mogelijkheid van sabotage onder het oog bracht. Straus' voornaamste taak is het stimuleren van de Europese export naar de Verenigde Staten. VOLKSVFRHUIZING IN WEST-DUITSLAND TE VERWACHTEN. Een nieuws volksverhiuzing, of schoon op meer geordende wijze dan in 1945. is in Duitsland te verwach ten wanneer het bestaande systeem der vestigingsvergunningen zal ko men te vervallen. Volgens een mededeling van de fe derale minister van binnenlandse zaken, dr Heinemann, zou dit nog in de loop van deze maand het geval zijn. Eén oninie-onderzoek, waarbij twee duizend mensen naar hun verhuis- Dlannen gevraagd werden, heeft aan getoond, dat ongeveer vier millioen in woners van West Duitsland van plan zijn van woonplaats te veranderen. Een en driekwart millioen van hen behoren tot de categorie die zich aan hun nieuwe woonnlaatsen nog slecht hebben kunnen aanpassen. De meeste treklust bestaat onder de beoefenaren der vrije beroepen en onder de landarbeiders. Opgemerkt dient te worden, dat de ondervraagde personen hun bedoe lingen hebben kenbaar gemaakt zon der te hebben overwogen welke mo gelijkheden zij hebben bij een vesti ging elders. Het werkelijke aantal verhuizingen zal dus wel ver onder de vier millioen blijven. VESTIGINGSPLAATS VOOR VLUCHTELINGEN IN NOORDRIJN -WESTFALEN. In het Reichswald tussen Kleef en Goch, langs de Nederlandse grens, is de eerste grote vestigingsplaats voor vluchtelingen van het land Noord- rijn-Westfalen gereed gekomen. Op een gebied van bijna 2000 hec taren zijn 128 boerenplaatsen aange legd, waartoe een groot gedeelte van het Reichswald met moderne midde len ontbost en ontgonnen is. Er zijn twee dorpskerken en 27 kilometer we aangelegd. De boerderijen va riëren in grootte tussen 15 en 5 ha. Daar zich 4000 liefhebbers hadden aangemeld, overweegt men nog meer van deze grote ontginningswerken ter hand te nemen. Mogelijk zullen ook delen van het Huertgenwald bij Aken op deze wij ze ontgonnen worden. Het Huertgen wald, waar een der hevigste gevech ten in het laatste bedrijf van de oor log werd geleverd, is thans nog een grotendeels onbegaanbare woestenij De bomen zijn verbrand en de mij nenvelden zijn slechts gedeeltelijk op geruimd. PIECK MET „VERLOF". De Oostduitse president, Wilhelm Pieck, is Zondagochtend per vlieg tuig uit Berlijn naar de Sovjet-Unie vertrokken om daar zijn verlof door te brengen, zo werd door het bu reau van de president bekend ge maakt. Hij zal naar een sanatorium gaan De liberaal-democratische voorzitter van het Oostduitse par lement, Dieckmann, voorlopig de taak van de president overnemen. Het .oofd van de Russische diplo matieke missie in Oost-Duitsland, Poesjkin, en leden van de Oost duitse regering deden Pieck uitge leide. Pieck zou ongeveer een maand wegblijven. De Oostduitse vice-premier, Wal ter Ulbricht, keerde de vorige week van verlof in de Sovjet-Unie terug. In Westberlijnse bladen is onlangs verondersteld, dat Pieck deze maand naar Rusland zou gaan voor belangrijke besprekingen over de toekomst van Duitsland en voorna melijk over de Oostduitse verkie zingen op 15 October. Dertien doden gevonden In Jaffa (Israël) is Zondagavond een gebouw van vier verdiepingen ingestort. Hoeveel personen ondér het puin werden bedolven, 's niet bekend. Toen de politie en brand weer vier lijken hadden geoorgen, brak brand uit, waardoor het red dingswerk werd bemoeilijk. Later werden nog negen lijken gevonden Het staat nog niet vast wat de oor zaak van het instorten van het ge bouw is geweest. Volgens de politie was de fundering ondeugdelijk Zes honderd geniesoldaten helpen bij het bergingswerk, dat naar wordt verwacht minstens twee dagen zal duren. Mokoginta geschorst Het nieuws uit Indonesië over de toestand te Makassar is schaars. Aziz blijkt nu toch werkelijk in staat van beschuldiging te zijn gesteld, want hij is, althans volgens een bekendma king van de sultan van Djokja via de Indonesische radio, voor de krijgs raad gedaagd. Aziz moet, alvorens naar Djakarta te vertrekken, verzocht hebben om twee militaire waarnemers van de Unci, die hem naar Djakarta en o-p de terugreis zouden hebben moeten begeleiden. Waarom hij zich ver stout heeft naar Djakarta te gaan, be hoort nog steeds tot de vele raadse len in deze affaire. De sultan van Djokja heeft boven dien de schorsing bekendgemaakt van de federale legercommandant in Oost-Indonesië, luitenant-kolonel Mo koginta. De sultan van Djokja heeft vol gens het radio-relaas verklaard dat de regering „rapporten bestuurdearde om vast te stellen of de Oostindone- sische regering in de opstand be trokken was". Een woordvoerder van de Oostindo- nesische regering heeft medegedeeld, dat foto-copieën van nieuwe docu menten, handelend over plannen voor een revolutionnaire actie op Celebes naar de federale regering te Djakar ta en naar de Unci waren opgezon den. De documenten zouden zijn ge vonden in de woning van overste Mo koginta te Makassar. Het Worang-battaljon van de fe derale troepen, welks poging om Ma kassar te bezetten elf dagen geleden een opstand tot gevolg had, is op de terugweg naar Oost-Indonesië Mili taire waarnemers in Djakarta zijn van mening dat de federale troepen zullen landen in de kuststad Bont- haim, ruim zestig kilometer ten Zui den van Makassar. De operatie wordt niet stopgezet voor men er zeker van is, dat de opstand is beëindigd: De strijdkrachten van Aziz zijn op het ogenblik niet actief. De soldaten van het K. N. I. L., die uit het Nederland se leger zijn gedeserteerd om zich bij Aziz aan te sluiten, zijn naar hun kamp teruggekeerd. AZIZ ZOU SCHULD ERKEND HEBBEN. Het Indonesische Hoge Commissa riaat te Den Haag heeft het volgende telegram van het Indonesische mi- EEN CONCORDAAT IN POLEN? Tijdens de afwezigheid van kar dinaal Sapieha, die in Rome ver toeft, zou het Poolse episcopaat vol gens een officiële regeringsmede deling uit Warschau Vrijdag een overeenkomst met de regering heb ben gesloten, waarin alle punten zijn geregeld, waarover reeds vier jaar lang vergeefs is onderhandeld. De overeenkomst zou namens de re gering zijn ondertekend onder meer door Wolski, minister van open baar bestuur die belast is met gods dienstaangelegenheden en namens de „raad der bisschoppen" door mrg. Choromanski, hulpbisschop van Warschau en secretaris van het episcopaat, mgr. Zakrzewski. bis schop van Plock, en mgr. Klepacs, bisschop van Lodz. De primaat, van Polen, mrg. Wyzynski, aartsbisschop van Warschau, en kardinaal Sapie ha, aartsbisschop van Krakau, heb ben de overeenkomst dus niet on dertekend. In Vaticaanstad is nog niet offi cieel op de bekendmaking uit War schau gereageerd. Het staatssecre tariaat wacht nadere bijzonderhe den af. Voorlopig doet men goed van dit bericht met het grootst mogelijke voorbehoud kennis te nemen. nisterie van Voorlichting ontvan gen: „Aziz verklaarde, dat hij vrijwil lig naar Djakarta was gekomen en erkende schuld. Toen hem medege deeld werd, dat hij zou worden be handeld als t zich onvoorwaardelijk te hebben overgegeven, aangez^n hij na de presidentiële boodschap van 13 April was aangekomen, zeide hij, dat hii de toestand begreep. De operaties van het federale le ger worden voortgezet onder" com mando van kolonel Kawilerang, de commandant van Noord-Sumatra. Volgens berichten zouden ver scheidene gijzelaars in Makassar ge dood worden, indien Aziz niet zou te rugkeren. Doch dit was uiteraard door de regering overwogen, voordat de minister van defensie het leger bevel gaf tot de actie over te gaan. Dat zal worden beschouwd als een consequentie van het bevel. Het is betreurenswaardig en droevig, maar degenen, die 'n deze zaak waren be trokken, zouden geen pardon krij gen bij de regering", aldus het tele gram van het Indonesische ministe rie van Voorlichting. Dit jaar ongeveer 7000, die het vaderland vaarwel zeggen Tijdens een bezoek aan de „Siba- jak" van de Kon. Rotterdamsche Lloyd, die Zaterdag met 923 emigran ten op drie na allen Nederlanders naar Australië vertrok, heeft de Minister van Sociale Zaken, mr. A. M. Joekes, de pers uitvoerige inlich tingen verschaft over de emigratie en de vraagstukken, die daarmee ver band houden. Voor zekere groepen blijft de toe stand op de arbeidsmarkt moeilijk, n.l. voor de niet of weinig geschool den en voor de mensen van de agra rische bedrijven. Daar is een over schot aan boerenzoons en landarbei ders, dat door de toenemende mecha nisatie en rationalisatie en de be perktheid van de grond steeds groter wordt. Men emigreerde reeds naar de Ver. Staten maar dat kan s'echts zeer beoeriri naar Canada. Brazilië en Frankrijk en in de laatste tijd is de mogelijkheid van emigratie naar Australië en Nieuw Zeeland er bij gekomen, vooral daar om een gelukkige omstandigheid, om dat die beide landen ook niet-ge- schoolden willen opnemen, mits zij aan enige persoonlijke eisen voldoen. De aankomst en de huisvesting in het nieuwe vaderland worden terdege voorbereid. Het aantal emigranten naar Australië liep van 23 in 1946 op tot 95 in 1947, 867 in 1948 en 1619 in 1949. Dit jaar hopen wij, zo vervolg de de minister, te komen tot een ge tal van 6000. Wat de belangstelling zowel hier als in Australië betreft zou dit getal nog veel groter kunnen zijn. Naar Nieuw Zeeland gingen er 8 in 1947, 95 in 1948 en 101 in 1949. Dit jaar hoopt men een getal van duizend te bereiken. De berichten van de emgranten luiden gunstig zowel van Australische als van Nieuw-Zeelandse zijde is reeds waardering uitgesproken voor de wijze, waarop de Nederlanders zich weten aan te passen. Minister Joekes stelde er prijs op te verklaren, dat iedereen geheel vrij willig emigreert, na volledig te ziin ingelicht. Onder hen ziin er zoals thans een 270 tal die een zekere steun krijgen, omdat zij niet in staat zijn de kosten geheel te betalen. Nie mand kriigt echter alles vergoed. Wij hebben geen explosie-emigratie no dig. zeide minister, maar een gelei delijke. Er is een klacht geweest, dat men sen hun have en goed reeds had den verkocht, in de mening verke rend dat zij met dit schip mee kon den. Dit laatste lichtte de heer J. A. A. Hartland, directeur van de Stichting Landverhuizing Nederland, nog toe. Van Australische zijde, zo zeide hij, was medegedeeld dat er kampen wa ren geformeerd, waarin gezinnen konden worden ondergebracht. Men trachtte van Nederlandse zijde dus te bevorderen, dat zoveel mogelijk gezinnen tegelijk met de mannen emigreerden. Aan de gegadigden was daarom de vraag gesteld, welke ge zinnen bereid waren reeds mee te gaan. Dit wilde echter nog niet zeg gen, dat men mee kon. Verschillen de hebben dit echter wel zo opgevat en verkochten reeds alles, zonder dat hun papieren in orde waren. Toch is zo goed als iedereen nog geholpen en een enkel gezin, dat moest achter blijven vertrekt Woensdag a.s. per vliegtuig en is er nog eerder dan de anderen. Benoemingen Bisdom Haarlem Z.H.Exc. de Bisschop van Haar lem heeft benoemd tot: pastoor te Amsterdam (H. Boni- facius) de weleerw. heer E. N. F. Pronk; te IJmuiden, de weleerw. heer W. J. V. Hessing; te Zwijndrecht de weleerw. heer H. G. J. de Wijs, die kapelaan was te Haarlem (Kath. St. Bayo). Vervolgens tot pastoor te Wad- dinxveen, de weleerw. heer G. J. W. van Dijk; te De Cocksdorp, de weleerw. heer A. C J van Rooijen, die kapelaan was te Amsterdam. (Aller H. Hart van Jezus. 7(<me?é/e... Goede verstandhouding is een we derkerige zaak; men kan haar wen sen, maar verkrijgt haar niet door eigen toedoen alléén. Prof. Cleveringa

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1950 | | pagina 1