Het dansen was spoedig gedaan Een jaar van zware beproeving Prinsesjes in de sneeuw ZATERDAG 25 fEBRUARI 1950 DE LEIDSE COURANT TWEEDE BLAD - PAGINA 1 SASSEMSE DIEPDELVINGEN ALS BEVRIJDERS WAREN DE FRANSEN ONS LAND BINNENGE HAALD en lustig deden de katholieken mee en dansten even onver moeid om de vrijheidsboom als zij begerig luisterden naar de nieuwe be ginselen van de revolutie, die spraken van de onvervreemdbare rechten van de mens en burger. Werden zij vroeger alleen maar geduld, nu waren zij eveneens verkies baar in het staatsbestuur en de pastoor behoefde niet meer binnen een maand na zijn benoeming admissie te vragen; sommige pastoors sloegen in hun doopboek een bladzijde over om op een geheel nieuwe met grote letters en krullen bovenaan het eerste jaar van de Bataafse vrijheid verkondigend, weer te beginnen! Toen werd ook aan de priesters de eed van trouw voorgeschreven op de 19 artikelen, waarin de rechten van mens en burger beschreven waren en onder de geestelijken waren er velen, die zich bezwaard gevoelden om die eed af te leggen, maar na enig o verleg werd het aanvankelijk vrij algemeen verzet daartegen gebroken en verklaarden vele priesters zich bereid tot de voorgeschreven eedMaar niet zo de pastoor van Sas- senheim en zijn kapelaan Martinus Kouwenhoven; zij bleven hardnekkig weigeren de eed af te leggen. Pastoor Heydendaal vroeg ontslag uit de bediening. Blijkbaar wilde hij al in 1793 bedanken, want in Mei stelde hij dit aan aartspriester ten Hulscher vo or en hij herhaalde zijn verzoek een maand daarna en weer in November van dat jaar. In 1795 kwam hij met een voorstel in zijn plaats zijn neef te benoemen tot coadjutor en opvolger Deze neef was toen in Goes op Walcheren in de zielzorg werkzaam. Hiermede ging de aartspriester accoord; pastoor Adrianus Heydendaal werd rustend en zijn oomzegger Adrianus Zacharias Joseph Heydendaal volgde hem op te Sassenheim. Wij tellen dan het jaar 1796. De nieuwe pastoor Heydendaal werd in 1754 te Arnhem geboren; hij was kapelaan in „de Pool" te Am sterdam en sinds 1791 pastoor te Goes in de statie van het platteland om Goes. Afscheiding van Warmond Onder zijn pastoraat te Sassenheim kwam er een scheiding tussen deze statie en Warmond, dat zelfstandig werd met Jacobus Groen als eerste pastoor. De katholieken van War mond hadden, tegen de zin van pas toor Heydendaal in, die de afschei ding van Warmond te vergeefs pro beerde tegen te houden, voor 700 gulden het kerkgebouwtje van de re monstranten, die vrijwel waren uit gestorven, aangekocht. Dit gebeurde fn 1795 en een jaar nadien werd de eerste pastoor van Warmond be noemd; het kerkje werd op 24 De cember ingezegend. Reeds in 1787 hadden de War- mondse katholieken aan de gecom mitteerden Raden van Holland ver zocht een zelfstandige statie met een eigen pastoor te mogen stichten. Dit verlangen hield verband met het feit dat sinds 1764 het Huis te Warmond onbewoond kwam te staan, toen de vrouwe van Wassenaer van War mond er niet meer kwam wonen, hoewel haar schoonzoon Th. Roest van Alkemade haar ernstig onder het oog bracht, hoeveel schade zij aan de katholieke zaak in Warmond daardoor toebracht. Toen het huis in 1766 verhuurd werd aan een niet-ka- tholiek, verdween voor de katholie ken van Warmond voor goed de hoop dat zij nog weer eens gebruik van de huiskapel zouden kunnen gaan ma ken; zij begrepen voortaan altijd naar de vrij ver afgelegen kerk van Sassenheim zouden moeten komen om hun godsdienstplichten te vervul len. De kapel in het huis Oud-Alke- made, in 1622 gebouwd op de plaats van het oude slot van de heren van Alkemade in het Oosteinde van War mond, werd niet meer gebruikt, sinds de tijd, dat er te Sassenheim een vaste statie-kerk was gekomen. Toen het hem niet mocht gelukken de afscheiding van Warmond tegen te houden, wilde pastoor Heydendaal de armenzorg voor Sassenheim en War mond in een hand houden, maar ook deze poging werd een mislukking. De Warmondse katholieken eisten een derde deel van de armengoederen. Sassenheim wilde daar niet aan, en eiste, dat die van Warmond zouden blijven betalen om de schuld te del gen, die gemaakt was om de kerk te vergroten, „vooral te hunnen ge rieve". Door de afscheiding daalde het getal katholieken van de statie Sas senheim natuurlijk aanmerkelijk; in 1810 telde de statie nog 894 gelovigen, waarvan er 519 te Sassenheim zelf woonden, 339 te Voorhout en 36 in een gedeelte van Warmond, het Oost einde geheten, dat kerkelijk tot Sas senheim bleef behoren; het aantal communicanten was 498. KONINGIN JULIANA EN DE PRIN SESJES IN SANKT ANTON. De prinsesjes Beatrix en Irene studeren in de werkcoupé van de Koninklijke trein, die voor het station van Sankt Anton staat. De Prinsesjes worden hierbij geholpen door mevrouw Pen- nink. Hoe de torens eigendom der gemeente werden. Nog meer wijzigingen kwamen er tot stand onder pastoor Heydendaal. Door de komst van de Fransen in ons land was het oude regentenbe wind weggevaagd; tot stand kwam de Bataafse Republiek en de nieuwe grondwet bepaalde in het zesde van de additionele artikelen, dat er schik kingen getroffen dienden te worden over de kerkelijke goederen, tot die tijd in handen van de voormalige staatskerk, de hervormde kerk. Want niet alleen hield voor de katholieken de verplichting op onder allerlei vormen belasting te betalen voor het onderhoud van predikanten en kerken van de hervormde gemeenten, boven dien moesten alle kerkgebouwen en pastoriehuizen, fondsen enz. ter beschikking gest,eld worden van elk plaatselijk bewind, dat tussen de kerkgenootschappen ter plaatse een vergelijk diende te treffen over de eigendom. De toren en de klokken werd eigen dom van de burgerlijke gemeen te verklaard. Goede verstandhouding meer waard dan afgedwongen recht Het kerkgenootschap dat het groot ste aantal leden telde had de voor keur „omtrent de naasting ener plaatselijke kerk en pastorie", op voorwaarde evenwel, dat de waarde van de gebouwen geschat moest wor den en dat de kerk, die de gebouwen in bezit kreeg aan de andere kerke lijke gemeenten een evenredig be drag zou uitkeren. Overal in den lan de maakten de katholieken zich op, vooral op die plaatsen, waar zij de meerderheid vormden, zich in het be zit te stellen van de oude middel eeuwse kerken, hoewel aartspriester ten Hulscher probeerde zijn geeste lijken en gelovigen af te houden van het doorzetten van hun alleszins rechtmatige eisen, omdat hij wist, hoe weinig van harte het ging bij de niet- katholieken en hij groot nadeel vreesde voor de goede verstandhou ding, hem meer waard dan een afge dwongen recht. Ook in Sassenheim deden de ka tholieken pogingen hun recht te ver krijgen. Gemakkelijk ging het niet, vooral omdat de pastoor nog al zwaar op de hand was en zich moei lijk bij de voorgestelde schikking kon neerleggen. Alles draaide hier om het schoolhuis. Dit zou overgaan van de protestanten aan het dorp, maar het was vooral de pastoor die bezwaren maakte, en die bij het ondertekenen van de overeenkomst nog een reser ve maakte ten aanzien van het woord „eigendom", ter aanduiding van het bezit van de hervormden. In 1810 kwam de, overeenkomst tot stand. Voor de hervormden tekenden de schout mr Willem Burchard Huygens als „opperkerkmeester" van de her vormde kerk en Frebe van Greunin- gen en Arend de Graaf, kerkmeesters van de gemeente; voor de katholie ken waren het pastoor Heydendaal, Cors Warmerdam, Evert van der Leur en Jan Hartveld, kerkmeesters. Men kwam overeen, dat de protestanten in het ongestoord bezit van het oude kerkgebouw zouden blijven en dat de katho lieken afzagen van alle aanspra ken op dit gebouw. Het kerkhof bleef voor algemeen gebruik, maar de voordelen van het recht van begraven behield de her vormde kerk. Een gezamenlijk opgesteld reglement regelde het recht van beluiden en begraven in als rondom de kerk. De her vormden behielden ook de pas torie met erf en tuin. De protes tante school werd algemene en het huis bestemd voor de school meester van het dorp. Maar 's morgens blokken 't Begint er nu een beetje op te lyken, dat het een echte koninklij ke vacantie gaat worden, daar in Sankt Anton, want na dagen van druilregen, viel Donderdagnacht uit een paarsblauwe hemel, waarin gouden sterren boven flauwgloeien- de bergtoppen elkaar geheimzinnig toelonkten, een enorm pak sneeuw. Zo'n wollige dikke wattenlaag, waaronder de bruinhouten daken van de Tirolerhuizen kreunend zuchten. Van de dakranden hangen meterslange ijspegels, want het vriest dat het kraakt, twaalf graden onder nul. Maar 't is geen Holland se kou met snerpende wind, doch tintelend vriesweer, waardoor de sneeuw onder dè bespijkerde berg schoenen piepend knarst en knerpt. Om acht uur komt een uitbundig stralende zon over de hoogste berg toppen gluren en zakt dan geleide lijk naar het diepe dal, waar dan om 11 uur een Riviera-temperatuur heerst. De Koningin wandelt 's morgens even voordat zij in haar werkka mer in de koninklijke trein enkele uren haar aandacht moet besteden aan de staatszaken. Trix en Ireen- tje zitten dan al te zwoegen op haar huiswerk, waarbij mevrouw Pen- nink een waakzaam oogje houdt. Want prinsesjes zijn net als ieder ander kind en het kost haar ook moeite om niet uit het coupé-raam naar buiten te kijken naar die skiërs, die boven naar de Galzig trekken. „La mer est bleue, le ciel est pur," (De zee is blauw; de lucht is helder), dreunt Trix haar Fran se les op en vindt de zaak nogal zeer toepasselijk. Ondertussen pro beert Ireentje een gedichtje in haar blonde hoofdje te stampen en loert meteen naar de Arlberg-express, die gillend en fluitend in de tun nel verdwijnt. Het is wat, als je daar temidden van zon en sneeuw zit te blokken, omdat je voor je overgang van de „Groene klasse" naar de „Gele klasse" bij Kees Boeke zo ontzettend veel moet we ten. Trix heeft wel een taalknobbel, maar met rekenen gaat het ook best. Alhoewel „Hoeveel moet men betalen voor een kilogram thee, gemengd van twee soorten, waarvan de ene soort per kilogram kost en de an dere soort 2.per 45 kg." Trix knauwt peinzend op haar potlood en kijkt ongelovig naar mevrouv^ Pennink. Waar ter wereld knjg je nou 45 kilo thee voor twee gulden?! Tja, en met zulke problemen houden ze je bezig als je daarbo ven op 2300 meter, die zalige Kan- daharroute ziet glinsteren in de zon, waarlangs speldeprikjes naar beneden suizen, die als maar groter worden, totdat ze met een snelheid soms van 70 kilometer aan de voet van de Galzig hun luisterrijke Christiania maken en stokstijf in de sneeuw staan geplant. Maar er wordt niet afgeweken van het vastgestelde programma. Iedere morgen van half negen tot half elf werken, want iedere week wordt het huiswerk naar de school te Bilthoven opgestuurd. Pietie zit apart te zwoegen en telt op haar vingertjes uit hoeveel vijf min drie is. Lieve help, skiën is toch veel leuker, vooral als je er pas mee be gint, en sneeuwhappen doet geen pijn. Trix maakt opstellen over Sankt Anton, die gaan als brief naar vader toe. De vorige week had ze 56 velletjes vol geschreven en het dreigt ditmaal méér te worden. Zaterdag gaan de prinsesjes naar het gecostumeerde bal. Ze doen ge heimzinnig, want het belooft iets fantastisch te worden. Maar die „gillende keukenmeiden" hebben ze laatst in Bussum niét voor niets gekocht. Een huis vol jonge middenstanders Als je tussen de jonge mannen van een heel Bisdom gezet bent, zoals wij samen, dan moet je trachten met hen contact te maken. Niet dat je hen zoveel nieuws te leren hebt, maar je zult hen tot de ontdekking helpen komen, dat ze als katholieken prach tige kansen hebben op de plaats waar zij staan, waar zij studeren, arbeiden of zich vermaken. Zoek je nu jonge arbeiders of boe ren, dan vind je deze betrekkelijk gemakkelijk op klitten bjj elkaar in bepaalde bedrijven en buurten, op ons platteland en in de dorpen. Zoek je jonge middenstanders, dan is dit contact lang niet zo eenvou dig. Hoewel het woord „midden stand" een vreselijk rustig en stabiel middenstuk suggereert (zoiets als een Het H. Jaar voor de Tsjecho-SIowaken KATHOLIEKEN in Tsjechoslowakije zijn er zich wel van bewust, dat in tegenstelling met andere ianden het pas begonnen H. Jaar om wille van hun trouw aan het geloof voor hen een jaar zal zijn van nog grotere beproevingen en van nog groter lijden dan de afgelopen twee ja ren. Zij weten heel goed, dat door de invoering van de nieuwe- Wet op de Kerken op 1 November 1949 er zeker geen vrede is gekomen tussen Kerk en Staat, ook al wil Gottwald dit telkens weer opnieuw suggereren. Zij weten, dat het een van de voornaamste doelstellingen van het com munisme is en blijft, de Katholieke Kerk te liquideren. Dit probeert de Tsjechoslowaakse regering dan ook met alle middelen, die de politiestaat ter beschikking staan. Heden bestuurs-technisch, morgen ideologisch doch altijd met dezelfde leugenachtige verzekeringen, dat het volksde- mocratische systeem zich richt naar de wensen van het volk en dat de volksdemocratie daarom altijd zal opkomen voor de godsdienstige behoef ten van het volkzolang deze behoeften bestaan. Een machtige drijfveer van de com munisten in hun strijd tegen de Kerk is daarom, het in de opvoeding der jeugd daarheen te voeren, dat de godsdienstige behoeften verdwijnen. Hiertoe dient o.a. ook het nieuwe ge schiedenisboek voor de 4e klas van de lagere school, dat eind vorig jaar bij de rijksuitgeverij te Praag is ver schenen .Hoe het toegaat bij de liqui datie van de godsdienstige traditie zal uit de volgende citaten van het nieu we geschiedenisboek blijken. Van de beide Slavische Heiligen, Cyrillus (Constantijn) en Methodius, die de Oost-Slavische volkeren van Byzantium uit het christendom heb ben gebracht en wier betekenis voor de christelijke traditie van Tsjecho- slowakije in de loop der eeuwen on omstreden is, leest men in het boek met geen woord, dat zij priesters wa ren. Hun ontzaggelijke missie-arbeid wordt maar terloops aangestipt. Vol gens het Sovjet-voorbeeld wordt slechts over geestelijke waarden ge sproken, voor zover deze bijdragen tot de zuiver technische vorming, de afschaffing van het analphabetisme. Nog sterker is het tweede voor beeld: de heilige Wenzeslaus, die wordt voorgesteld als een collabora teur van de Duitsers. Triomferend publiceert het „Nieuwsblad voor de Katholieke cle rus", dat door het nieuwe regerings bureau voor Kerkelijke zaken wordt uitgegeven, en vanzelfsprekend door de bisschop op de meest felle wijze is afgewezen, in zijn nummer van 31 December 1949 een artikel over het deelnemen van de Katholieke pries ters aan de handtekeningen-actie voor het adres ter gelegenheid van Stalins verjaardag. Drie cliché's, waarop men naast de handtekenin gen ook het parochiestempel ziet, zijn er bij afgedrukt en moeten de liefde van de Tsjechoslowaakse geestelijk heid voor Stalin demonstreren. Over de methoden, die aangewend werden om die paar handtekeningen los te krijgen, leest men in het artikel na tuurlijk geen woord. In hetzelfde nummer van bovenge noemd blad staat nog een artikel, waarin de communisten proberen de Katholieken, wat betreft de bedoelin gen van Stalin ,om de tuin te leiden. Het artikel heeft tot kop: „Jeruzalem, geïnternationaliseerde stad". Wij le zen woordelijk het volgende: Voor de Katholieken is het van geen geringe betekenis, dat de inter nationalisering van Jeruzalem door gang heeft gevonden dank zij het in grijpen van de Sovjet-delegatie op de Algemene Vergadering der Verenig de NatiesDe aanhangers van alle christelijke godsdiensten danken dit ir. het bijzonder aan de Sovjet-dele gatie". ouderwetse pendule midden op een schoorsteen), is er geen maatschappe lijke groep die zo weing stabiliteit heeft heden ten dage, als juist de middenstand. Die kerels zitten eigen lijk niet middenin, maar overal mid- dentussen, op en onder. Ga maar na, je vind ze in steden en dorpen, in winkels en magazij nen, op kantoren van twee bij drie meter even goed als op kantoren van honderd man. Ze zitten op HBS of gymnasium, op Middelbaar Tech nische en vakscholen. Ze staan voor de klas en achter de loketten; ze zitten in gemeentelijke en rijksbu- reaux; ze rijden met de bakfiets en met het wagentje van de baas. Ze ploeteren in hun ambacht en etaleren bij de vriend van papa. Ze bedrijven journalistiek, verte genwoordigen firma's, verzorgen boekhoudingen en houden stands op damesbeurzen. Met deze en dergelijke mensen zou den wij nu gaarne eens contact heb ben. We willen eens praten over de plaats waar zij staan en over de taak die zij in die verschillende millieux hebben. Zo, maar lukraak roepen wij deze jonge kerels op uit heel ons Bisdom. Uit hoeveel meer richtingen van ons Bisdom, uit' hoeveel meer ver scheidene beroepen, des te interes santer kan het gesprek worden en met des te meer ijver zullen wij zoe ken naar wat ons samen kan bezie len en binden. Dc -horens van dc koe. Pater Piet Wesseling pakt op de Zaterdagavond meteen de koe bij de horens met een gesprek over het eigenlijke in ons leven. Frans Bur- ir.anje en wij zullen op Zondagmor gen spreken over onze taak, geza menlijk en afzonderlijk in eigen om geving. De jongemannen kunnen kie zen uit een van de twee weekends 45 en 1819 Maart a.s. Voor de rest verdwijzen wij naar de adver tentie in het blad van gisteren: „Ge sprekken met jonge Middenstanders" Wat een vooruitzicht: een huis vol jonge middenstanders, een weekend vol gonzende gesprekken! H. BRANS. H. HUYBOOM, priesters. Wie laat zich door zulke propagan da nu bedriegen? De Katholieken in Praag behoeven slechts de kerk van ae H. Bartholomeus in de oude bin nenstad voorbij te gaan om een klas siek voorbeeld te zien van de vriend schappelijke gevoelens, die het rode regiem jegens de Kerk koestert. Óp de ingang van de kerk is een groot plakkaat aangebracht, waarop staat te lezen: „Geen godsdienstoefenin gen". De Bartholomeuskerk, die schuin tegenover het hoofdbureau van poli tie staat, is namelijk tegelijk met het aangrenzende klooster der Grijze Zus ters in beslag genomen wegens uit breiding van de politiediensten. In de kerk worden 100 man reserve-politie ingekwartierd. Ook het klooster van de Dominicanessen, waar lichamelijk gebrekkige meisjes werden ver pleegd. is geconfiskeerd, evenals het grote Praagse tehuis voor meisjes, dat geleid werd door de Kruiszus- ters van Ingenbohl. Om de schijn te bewaren mochten drie zusters in het zes verdiepingen hoge gebouw ach terblijven. Ten slotte publiceert het staatsblad het volgende vonnis van het kanton gerecht van Brunthal: „Wij verbieden de verdere ver spreiding van de Encycliek van Paus Pius XI „Quadragesimo Anno" over de sociale ordening en* haar vervol making, vertaald door dr. B. Vasek en uitgegeven in de serie „Het Goede Boek" te Olmütz-Velehrad, daar we gens de inhoud van dit geschrift een strafbare handeling is gepleegd". DIT JAAR OOK EEN BEDRIJFS- TELLING. Het lag in de bedoeling van het Centr. Bureau voor de Statistiek dit jaar, en wel in de maand October, in het gehele land een bedrijfstelling te organiseren, die betrekking zal hebben op alle industrie-, ambachts-, winkel-, handels- en verkeersonder nemingen, welke goederen vervaar digen, be- of verwerken, verhandelen, vervoeren of diensten verlenen. De vorige (eerste) bedrijfstelling werd gehouden in 1930. Op verzoek van het C.B.S. zal bin nenkort te Voorburg reeds bij wijze van proef zulk een bedrijfstelling worden gehouden. De tellers, die al len van een legitimatiebewijs zijn voorzien, zullen bij hun eerste be zoek de formulieren uitreiken en bij hun tweede bezoek, dat enkele dagen later wordt gebracht, de ingevulde stukken weer ophalen. Het verstrekken van de nodige ge gevens is wettelijk verplicht gesteld en de tellers is geheimhouding opge legd. Indien deze telling slaagt, kan Voorburg bij de algemene bedrijfs telling, die dus dit jaar in alle ge meenten wordt gehouden, zijn vrij gesteld. DIT JAAR WERELDLANDBOUW TELLING. Naar het A.N.P. verneemt zal dit jaar een wereldlandbouwtelling wor den gehouden, waaraan o.a. ook door de Beneluxlanden zal worden deelge nomen. Voor wat Nederland betreft zal deze telling weinig moeilijkheden op leveren, omdat hier reeds elk jaar een dergelijke telling wordt gehouden (inventarisatie van land- en tuin bouw), waarbij niet alleen gegevens worden verzameld omtrent de opper vlakten met verschillende gewassen beteeld, maar ook met de aantallen stuks vee in de ruimste zin. Het eerste gedeelte van deze land bouwtelling zal in ons land beginnen op 6 Mei en enkele weken duren, n het tweede gedeelte, dat in Decem ber aanvangt, zullen in het bijzonder de arbeidskrachten en de mechani sche hulpmiddelen worden geteld, hetgeen dan gemakkelijker kan ge schieden, omdat het landbouwbedrijf dan goeddeels in rust verkeert. Dit tweede gedeelte zol uitgebreider zijn dan het eertse deel. Weggebruikers, Wanneer 't zich op uw weg bevindt. Denkt altijd om het spelend kind, Die zwarte vlek moet weg! 'llevjacvct in Indonesië LEO KRIJGER. Noordeinde 53 Roelofarendsveen. korporaal, viert 27 Febr. zijn 3e"ïnd. verjaardag, thans te Buitenzorg. W. v. d. KALLEN viert 28 Februari zijn le verjaardag in Indonesië, te Batavia. P. J. HEEMSKERK Kerkstraat 67 Noordwijkcrhout viert 28 Febr. zijn eerste Ind. ver jaardag. A. W. BORST Voorhout. soldaat le klasse, viert 27 Februari zijn 3e Ind. verjaardag te Makassar. ARIE VAN KINTS Langeraar, geboren 1 Maart 1926, viert zijn 3e verjaardag in Indonesië. PIET VAN DER VEEK Lisserdijk 416. Haarlemmermeer, viert 27 Februari zijn 2e Ind. ver jaardag. HYPOTHEKEN en voor alle andere zaken op hot gebied van on roerende goederen Bouw-en Makelaarsbedrijf v.d. Drift Oude Vest 29 - Leiden Telef. 20513

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1950 | | pagina 5