S)e fiökióeSoti/fca/rit Tegen-blokkade of niet? Eén jaar geleden werd kard. Mindszenty veroordeeld Slachtoffer der Hongaarse „volks democratie" Marshall-hulp was 'n succes Toezicht op pers in Indonesië? West-Duits!and zet staalleverantie stop Amerika wordt ongeduldig WOENSDAG 8 FEBRUARI 1950 41ste JAARGANG No. 11899 Jirectenr: C. DL VAN HAMEKSVELD. Hoofdredacteur: TH- W1LMEB. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" Papengracht 32, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.32 p. w., f 1.40 p. mnd., f 4.15 p. kwart. Franco p. p. f 4.90. - Advert.: 15'ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50 DE RODE HOED. Het Amerikaanse weekblad „Time" beschrijft, hoe in Februari 1946, drie jaar vóór zijn veroordeling, de toen malige aartsbisschop Josef Mindszen ty zich naar- het Vaticaan begaf, om daar uit handen van de Paus de ro de kardinaalshoed te ontvangen. Vol gens een bericht van Amerikaanse priesters, die de plechtigheid bij woonden, zou de Paus bij deze gele genheid tegen Mindszenty gezegd hebben: „Misschien zult U de eerste zijn, die de bloedrode kleur van deze hoed in echt bloed zal zien verande ren". En inderdaad, drie jaar lang leefde Josef Mindszenty met de drei ging van een toekomstig martelaar schap als het zwaard van Damocles boven zijn hoofd. De communisten, die hun eigen martelaars hebben, kennen de waarheid van het gezeg de, dat het martelaarsbloed het zaad van de Kerk is; zij deden dan ook alle mogelijke pogingen om Minds zenty, die hun in de weg stond, on schadelijk te maken en hem in de ogen van de massa te laten verschij nen als een gewone misdadiger, die in de rechtszaal „bekende en spijt be tuigde". Hoe zij hem hiertoe wisten te brengen heeft nooit iemand in het Westen kunnen ontdekken, maar tot op heden heeft ook niemand het ge heim ontsluierd van de grote zuive ringsprocessen, die in 1937 in Rus land gehouden werden. Op een of andere wijze werd de geestkracht van Josef Mindszenty, een man van grote moed, door hen gebroken. Op een of andere wijze slaagden zij er in, hem dingen te doen zeggen wel ke hij een maand tevoren, in het volle besef van de gevolgen, met gro te heftigheid had ontkend. De communisten hebben nogal veel propaganda gemaakt met Mindszen- ty's eigenlijke naam, die op een Duit se afkomst wijst, zoals zij hem ook van een sterk anti-Joodse houding beschuldigden. Maar toen de Duit sers Hongarije bezetten en vele Hon garen van Duitse afkomst hun Hon gaarse nomen lieten vallen om weer de oude Duitse familienamen te gaan gebruiken veranderde pries ter Josef Pehm zijn naam en noem de zich. afgeleid van de naam van zijn geboortedorp Csehimindszenty: Mindszenty. Tien dagen na de Duit se bezetting van het land werd Josef Mindszenty bisschop van Weszprém. In zijn sierlijk rococo-paleis verborg de nieuwe bisschop, aldus de levens beschrijving van „Time", talrijke Jo den, die door de nazi's vervolgd wer den. Een Hongaarse Jodin, die uit het concentratiekamp Auschwitz ont snapt was en nu in Weenen woont, verklaarde hoewel niet in de ge tuigenbank dat zij de raad gekre gen had naar Veszprém te vluchten, waar bisschop Mindszenty haar on der zijn bescherming zou nemen. Hij verborg haar in de kelder van het paleis, waar nog 25 andere persoT nen waren, die eveneens door de bis schop verzorgd werden. De Hongaarse nazi's arresteerden Mindszenty tenslotte. Iedere Hon gaar herinnert zich, hoe de bisschop naar de gevangenis liep in zijn statie- kleding en op weg daarheen het volk zegende. Toen de nazi's het paleis on derzochten vonden zij een grote hoe veelheid kledingstukken, die de bis schop voor de armen verzameld had. Op dit feit baseerden de communisten hun aanklacht, dat Mindszenty toen tertijd gearresteerd was, omdat hij 1500 stuks ondergoed gehamsterd had. Gedurende vijf maanden hielden de nazi's Mindszenty in de gevange nis van Sopron-Köhida vast. Toen de Russen Hongarije binnenkwamen lieten zij alle politeke gevangenen vrij. Mindszenty ging terug naar Veszprém. Al spoedig gaf het Vati caan hem een nieuwe zetel in Eszter- gom, de belangrijkste standplaats van Hongarije. Van parochie-pastoor tot prins-primaat. In drie jaar was Mindszenty dus van parochie-pastoor tot prins-pri maat opgeklommen. De Kerk be greep, dat er in Hongarije een moei lijke periode ging aanbreken en hoe wel Mindszenty onervaren was en weinig op de hoogte met de gebrui ken van de diplomatieke wereld had hij toch twee dingen, die hem voor het Vaticaan waardevol maakten: een uitstekende reputatie van politeke betrouwbaarheid, welke de commu nisten moeilijk zouden kunnen be- Op 9 Februari is het een jaar ge leden, dat de Hongaarse Primaat kardinaal Mindszenty door een rechtbank van de Hongaarse volksdemocratie tot levenslan ge gevangenisstraf veroordeeld werd. Het aan deze veroordeling voorafgegane proces werd vooral door de Westelijke wereld met grote spanning gevolgd. Men za; zich ongetwijfeld nog de grote verandering in de houding van kardinaal herinneren, die bij zijn laatste herderlijk schrijven een brief voegde, waarin hij de pries ters waarschuwde, dat iedere bekentenis" van hem be schouwd moest worden als het gevolg van „menselijke zwakte", maar die tijdens het proces op merkwaardige volgzame wijze alles bekende, wat zijn rechters hem ten laste legden. gen te bekennen, die hij in normale omstandigheden ontkend zou hebben. Het proces. Vijf weken later zat kardinaal Mindszenty in gewone zwarte pries terskleren in de beklaagdenbank. Voor het proces begon las de presi dent een brief van de beklaagde voor, gericht aan de minister van justitie. Hierin verklaarde hij, dat hij na 35 dagen van meditatie vrijwillig toe gaf, dat hij aan het hem ten laste gelegde schuldig was. De voor zijn arrestatie geschreven brieven wenste hij in te trekken. De communisten publiceerden daarop een „Geelboek", dat Minds- zenty's geschreven bekentenis bevat te. maar door zijn haast kinderlijk gretige zelfbeschuldiging sterk aan de stijl van de zuiveringsprocessen in Moskou deed denken, eerder dan aan Mindszenty's onverzoenlijke karak ter. Het raadsel van Mindszenty's plotseling veranderde houding is daarmee geenszins opgelost. Geen vlekken, en een grote karaktervast heid. Maar juist in deze combinatie van kracht en onervarenheid lag het zaad van het komende drama. In feite veranderde de prins-pri maat weinig aan zijn leefwijze, toen hij het grote, donkere paleis in Esz- tergom betrok. Even eenvoudig als m de tijd toen hij pastoor was, be perkte hij zich tot het gebruik van een eetkamer en een zit-slaapkamer, waar hij zijn bezoekers placht te ontvangen. Zijn maaltijden waren, uiterst eenvoudig. Hij was zeer aan zijn moeder gehecht en bezocht haar iedere zomer op de ouderlijke hofstede in zijn geboorte dorp. 's Winters bezocht zij haar zoon in het kardinaalspaleis. Drie wegen. Men weet, hoe de communisten in de staten achter het IJzeren Gordijn erin slaagden, de politieke invloed van de Kerk zo goed als geheel te elimineren. Kardinaal Mindszenty's pogingen, dit in Hongarije te verhin deren, bleken vruchteloos. De Hon gaarse katholieken en ook de Pro testanten hadden drie mogelijkhe den in deze strijd, n.l. met de com munisten samen te werken, te trach ten tijd te winnen of openlijk weer stand te bieden. Enige volgden de eerste koers o.a. de priester Istvan Balogh. Hij werd lid van de commu nistische regering en van hem is de uitspraak: „Laat ons trachten tot een verziening tussen Kerk en Staat te komen, zodat iedereen rustig kan slapen. Als kardinaal Mindszenty een martelaar van zichzelf wil maken, is dat zijn zaak, maar moeten 6 millioen Hongaarse katholieken, die toch wil len leven, daaraan meedoen?" De tweede groep, die tijd wilde winnen, stond onder leiding .van Laszló Banass, de opvolger van Mindszenty als bisschop van Vesz prém, en Gyula Czapik, aartsbisschop van Eger, Zij waren bereid enige con cessies te doen om af te wachten, wat de tijd zou brengen. Heel wat ka tholieken vonden dit de verstandig ste houding en schaarden ^zich ach ter hen. Het was eigenlijk dezelfde politek als die van kardinaal Sapieha in Polen en aartsbisschop Beran in Tsjechoslowakije. Primaat Mindszenty daarentegen was voor een onverzoenlijk verzet en hij had veel aanhangers. Mindszenty verzette zich niet te gen de verdeling van het grootgrond bezit, hoewel de Hongaarse Kerk daarbij negen tiende van haar bezittingen verloor. Zijn groot verzet kwam met de.se cularisatie van de scholen in Honga rije. De communisten trachtten van hem af te komen en boden hem een vrijgeleide uit Hongarije aan, maar de kardinaal weigerde. Paus Pius XII, die zag dat de politek van de Kerk in Polen en Tsjechoslowakije geen succes had, ondersteunde Mindszen ty's streven. In November 1947 werd de kardi naal de communisten te lastig. Zijn paleis werd dag en nacht bewaakt. Mindszenty» wist wat komen ging, maar hij bleef kalm. Hij waarschuw de in brieven ertegen, dat men zijn eventuele bekentenissen niét voor waar moest aannemen, omdat het mogelijk was dat men hem met be hulp van gift ertoe zou brengen din- ELECTRIFICATIE SPOORLIJN AMERSFOORT—ENSCHEDE Er is een begin gemaakt met de elektri ficatie van de spoorlijn Amersfoort Enschede. Een groot aantal arbei ders is bezig langs de spoorlijn kui len te graven waarin de paalvoeten worden geplaatst. Op deze paalvoe ten komen de masten van de bo venleiding te rustc-n. Al deze werk zaamheden geschieden zeer snel, op dat het treinverkeer ge en vertraging ondervindt. Deze foto toont u het afladen van de betonnen paalvoeten bij Bath-men. enkel in het Westen bekend verdo vend middel, zou een dergelijke wij ziging teweeg hebben kunnen bren gen. En niemand, die enigszins met de kardinaal bekend was, kan zich voorstellen welke marteling deze krachtige figuur tot een herroeping van zijn eigen daden zou kunnen brengen. HET GING OM LEVEN OF DOOD TÏÏ7ANNEER in 1952 de Amerikaanse dollarstroom tot stilstand komt zullen de landen die door het plan van Marshall worden geholpen, niet voor een algemene crisis komen te staan. Hun evenwicht zal echter zeer wankel zijn. Tot die conclusie komt de werkgroep van de O.E-E.C. in een rapport, dat Paul Hoffman zal gebruiken, wanneer hij het Con gres verzoekt om geld voor het plan van Marshall voor 19501951. Wanneer men bedenkt, aldus het rapport, dat het ging om een kwes tie van leven of dood, moet men toegeven dat de eerste twee jaren van het plan van Marshall een groot succes zijn geweest. In 1952 moet het West-Europese dollarvraagstuk een onderdeel zijn geworden van het vraagstuk van het verstoorde evenwicht in de wereld in het algemeen, dat op bredere ba sis moet worden aangepakt. De ont wikkeling van het economische le ven van de overzeese gebieden is van beslissende betekenis en met de projecten, die ontworpen of in uit voering zijn is een kapitaaluitgave gemoeid, overeenkomende met een bedrag van zeven milliard dollar. In het rapport wordt verder zegd, dal de deelnemende landen in de komende twee jaren over het al gemeen een voortzetting van de vooruitgang verwachten, in een tempo, sneller dan voor de oorlog, doch langzamer dan in de eerste twee jaren van het programma. De Europese landen moeten er al le naar streven hun export naar Noord-Amerika te vergroten, totdat deze tenminste 75 pet. vertegen woordigt van hun invoer uit dat ge bied. Het moet niet onmogelijk zijn voor West-Europa om, ondanks de daling van de in dollars uitgedrukte prijzen van de export na de deva luatie, een milliard dollars aan in komsten meer te hebben dan in 1948. De Belgische koningskwestie Na driedaagse besprekingen in het Zuiden van Frankrijk met koning Leopold is Jacques Pirenne, de se cretaris van de koning, naar de Bel gische hoofdstad teruggekeerd. Pi- renne ging regelrecht naar de Rue de la Loi, waar hij een onderhoud had met Gaston Eyskens, de Belgische minister-president. Pirenne heeft de regering er van in kennis gesteld, dat koning Leopold elke andere op lossing voor de koningskwestie dan een volksraadpleging in het gehele land heeft verworpen. Na het algemene debat betreffende het voorstel tot het houden van een volksraadpleging over de terugkeer van Volksvertegenwoordiging zich de- vanVolksvertegenwoordiging zich de ze week bezig houden met de behan deling der artikelen van het voorstel. Hoewel niet minder dan zestig amendementen op het voorstel zijn ingediend voornamelijk van socia listische zijde verwacht men ein de deze week klaar te kunnen komen De eigendijke volksraadpleging zou dan op 12 of 19 Maart gehouden kun nen worden. DUITSERS UIT TSJECHO SLOWAKIJE NAAR* WEST- DUITSLAND. De geallieerde en Tsjecho-Slo- waakse autoriteiten zijn het eens ge worden over een plan, 20.000 Duit sers, die op het ogenblik in Tsjecho slowakije verblijven, toestemming te geven zich bij hun naaste verwan ten in West-Duitsland te voegen. De eerste groep zou in de eerste helft van Maart in Duitsland aan komen. Daarna zouden er 400 per week uit Tsjecho-Slowakije vertrek ken. De regering der V.S.I. heeft het plan bepalingen in het leven te roepen, waardoor toezicht kan worden ge houden op de positie der buitenland se bladen in Indonesië, in het bijzon der wat betreft de kapitaalverschaf fing. De aanleiding daartoe moet ge zocht worden in de houding van ver scheidene kranten tijdens de ongere geldheden in Bandoeng. Het republikeinse blad „Merdeka" schrijft, dat de Indonesische autori teiten menen, dat zij door het tref fen van dergelijke maatregelen niet zullen handelen in strijd met de de mocratische beginselen, omdat be paalde bladen zich bepaald niet goed hebben gedragen. ARRESTATIE LEDEN VAN DE A.P.R.A TE DJOKJA. „Aneta'" meldt, dat te Djokja 8 le den van de A.P.R.A. van Westerling zijn gearresteerd, waaronder 2 Chi nezen. Volgens gevonden documen ten moeten er te Djokja 82 leden van de A.P.R.A. zijn. Bij de gearres teerden werden wapens in beslag genomen. NED VERLIEZEN IN INDONESIË - De Regering maakt bekend, dat tot haar leedwezen de vol gende verliezen in Indonesië zijn gerapporteerd: KON. NED. IND. LEGER: Gesneuveld 14 Juni, na ver missing: Jav. soldt. 2e kl. inf. Soenjo- to, afkomstig uit Indonesië. Jav. Soldt. 2e kl. inf. Poni- min, afkomstig uit Indonesië. Chin, soldt. 2e kL inf. Pho Ie Djong, afkomstig uit Indo nesië. Gesneuveld 29 December: Soend. korp.-inf. Saromi, af komstig uit Indonesië. Soend. so lid t. 2e kl. inf. Saad, afkomstig uit Indonesië. KONINKLIJKE LANDMACHT: Gesneuveld 21 Januari: Soldaat G. J. Brands, afkom stig uit Groningen. KONINKLIJKE MARINE: Ggsneuveld 10 Juni, na ver missing: Lt. t. zee 3e kl. sd kmr tv, P. J. Oosterbaan. Lt. t. zee, 2e kl. sd kmr tv, mr. A. E. L. Roskott. WAPENVERSCHEPING BEGIN MAART. De leider van de Amerikaanse se naat op het gebed van de buiten landse politiek, senator Tom Conally, heeft Dinsdag verklaard, dat met de eerste verschepingen van Ameri kaanse wapens en uitrusting voor de verdediging van West-Europa begin Maart zou worden begonnen. Maatregel tegen Russische blokkade I"VE WESTDUITSE REGERING heeft besloten alle ijzer- en staalzen- U dingen naar Oost-Duitsland stop te zetten. Als reden wordt opge geven, dat Oost-Duitsland zijnerzijds de verplichtingen van het han delsverdrag van vorig jaar Octo' or niet nakomt. Het zou landbouwpro ducten, timmerhout minerale oliën en andere goederen sturen, maar daar is weinig van gekomen, zo wordt gezegd. Bondskanselier Adenauer deelde telefonisch aan United Press mede, dat het besluit was genomen op ver zoek van de gealilieerde autoriteiten. In officiële Engelse kringen te Londen wenste men niet veel na druk te leggen op dit besluit, doch in niet-officiële diplomatieke krin gen werd de beslissing welkom ge heten als het begin van een actie te- Kravtsjenko krijgt één Iranc PROCES WAS GOEDE RECLAME De schadevergoeding, die vorig jaar April aan Victor Kravtsjenko is toegekend in zijn proces met Les Lettres Frangaises over zijn boek „Ik verkoos de vrijheid", is door het Parijse Hof van beroep van 150.000 francs verminderd tot de symboli sche som van één franc. Het Hof zei, dat de oorspronkelijke som niet werd gerechtvaardigd door de werkelijk geleden schade, gezien de toegenomen verkoop van het boek door de door het proces ont stane publiciteit. Het Hof bevestigde de boete van vijfduizend francs voor Claude Mor gan, de directeur van Les Lettres Frangaises, en André Wurmser, de schrijver van het onvriendelijke ar tikel. gen de moeilijkheden, welke Berlijn ondervindt van de „sluipende blok kade". Een woordvoerder van het Engel se ministerie van Buitenlandse Za ken verklaarde echter, dat het be sluit niet als een „tegenmaatregel" uitgelegd mocht worden. Andere artikelen, die in de inter zonale handelsovereenkomsten wor den genoemd, zullen wel verzonden worden. De woordvoerder gaf toe, dat de Engelse regering de sluipen de blokkade „als een afzondemjke aangelegenheid nauwlettend blijft gadeslaan". Dr. Adenauer heeft bij de bekend making van het besluit de nadruk gelegd op het niet-politieke karak ter van deze maatregel „in verband met een tijdelijke beperking van het interzonale goederenverkeer". KRAVTSJENKO MAG IN V.S. BLIJVEN. Dinsdag is beslist,' dat Victor A. Kravtsjenko, eertijds communistisch functionaris in de Sowjet-Unie en auteur van „Ik verkoos de vrijheid", permanent in de V.S. mag blijven! Het Huis van Afgevaardigden keur de een wetsontwerp goed, dat reeds door de Senaat was aangenomen en waarbij de bepalingen van de immi gratie-wetten ter zijde gesteld wor den. Zonder het door het Congres aangenomen wetsontwerp zou vol gens de immigratie-wetten deporta tie van Kravtsjenko naar Rusland vereist zijn. Meer irisheid gewenst „1X7AT is het, dat levendigheid en frisheid onthoudt aan het K.V. P.-partijleven? Wat houdt vooral de jongeren, die niet behept zijn met laksheid en apathie, zo onvoldaan? Deze vragen zijn ook gerezen in het debat, dat nu rondom de K.V.P. woedt. We zouden voorop willen zetten: Jongeren zijn nimmer vol daan. Dat is hun voorrecht en hun plicht. Het behoort tot de gang der historie, dat de generaties elkaar af lossen en dat iedere nieuwe genera tie zich vast voorneemt het "beter te doen dan de vorige. Is die opstu wende kracht van onderop er niet, dan is het verval onvermijdelijk. We maken ons dan ook niet ongerust over die onvoldaanheid. We zijn er verheugd over." Aldus onze Breda'se collega „De Stem". Intussen gaat onze collega, hoewel hij zich niet ongerust maakt over het gesignaleerde verschijnsel, toch naar de oorzaak er van zoeken. In de „Opmars' worden verschil lende oorzaken genoemd: de vorm en stijl, waarin helaas nog vele af delingen werken, de ouderwetse vorm en stijl van de „kiesvereni ging" alléén trekt noch boeit de jon geren, zo betoogde men van die zij de. Ook de vormgeving van de zo vele en hoge politieke idealen der K.V.P. zou niet zo zijn, dat die idea len pakten en aanspraken. „De Stem" geeft hierbij uiting aan haar vrees, „dat men het vraag stuk nog te veel ziet als een van or ganisatie -en partijtechniek". Ook ijaar onze mening is het dat niet alleen en niet allereerst; hoe wel een versleten „techniek" ook niet geschikt is, om belangstelling te prikkelen en te trekken. „Wie verlost ons uit de neerdruk kende beklemming we' ke maar niet voldoende vaart in het verenigings leven kan brengen? zo besluit „De Stem" haar artikel. Wij hebben volstrekt niet de pre tentie, met onfeilbaarheid te kun nen aanwijzen, waar die verlossing moet worden gezocht. Maar wij heb ben toch de overtuiging reeds meermalen neergeschreven en hier kort herhaald dat de gewenste le vendigheid en frisheid in de poli tiek alléén kan worden gebracht, als daar in de echte gloed van een be zielde en bezielende overtuiging worden getoond concrete idealen, welke met concreet aangegeven mid delen hier en nu kunnen en voor zover het van ons afhangt ook zullen worden bereikt. Wij kunnen het ook in negatieve vorm zeggen: aJs er niet wordt gepraat en ge- speechd - al dan niet gloeiend „in de ruimte". Bijna één millioen leden der jeugdbeweging Uit de statistiek van de vrije jeugdvorming 1949, bewerkt door het C.B.S-, blijkt dat 1 Januari 1949 in totaal 960.000 personen, onder wie 40 pet. vrouwelijke, waren aange sloten bij de jeugdbeweging. Hier van waren 48 pet. bij R.K. en 32 pet. bij Prot. Christelijke verenigingen- De padvindersorganisaties telde ruim 190.000 leden. Zaak-Fuchs sch:et niet op In kringen van het Amerikaanse Congres wordt critiek geleverd op de „traag" werkende Engelse justi tie, waardoor „het onderzoek van de Amerikaanse contya-spionnage in de kwestie-Fuchs wordt belemmerd en sommige vefdaëhten wellicht de kans krijgen uit de Verenigde Sta ten te vluchten." Ondanks de grote activiteit, die regeringskringen in Washington aan de dag leggen, is nog geen tip opge licht van de sluier, die hangt over hei doen en laten van dr. Fuch in de Verenigde Staten. Edgar Hoover, het hoofd van de F.B.I., heeft mede gedeeld, dat hij tot dusver niet van de Engelsen heeft vernomen of dr. Fuchs een bekentenis heeft afgelegd. Naar verluidt heeft hij slechts een samenvatting ontvangen van een verklaring, die Fuchs voor de En gelse autoriteiten heeft afgelegd. Aangenomen wordt, dat dr. Fuchs in de Verenigde Staten handlangers had, maar de Amerikaanse recherche zal pas weten in welke richting zij moet zoeken als de documenten van hei proces in Engeland zijn gepu bliceerd. De autoriteiten van de Engelse justitie houden dr. Fuchs in volko men afzondering. Zelfs Scotland Yard heeft geen toegang tot de atoomgeleerde. £en koMeitfe, Hij, die zichzelf te veel zoekt, zal zichzelf verliezen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1950 | | pagina 1