Modderfiguren in een sigarenwinkel 1 V&ijaait In Indonesië nesië I Verscholen en achteraf lag het kerkje v De Leidse drieling groeit als kool ZATERDAG 28 JANUARI 19S0 DE LEIDSE COURANT TWEEDE BLAD PAGINA STERK VERHAAL •pUSSEN EEN SIGARENWINKE LIER en de trouwe klanten, die wekelijks of veelvuldiger! de winkelbel laten rinkelen ontstaat in de loop der jaren een zekere mede deelzaamheid. Terwijl het doosje cigaretten of het pakje tabak op dé toonbank wordt geschoven in ruil voor een vodje papier, worden over en weer de lopende nieuwtjes uitge wisseld, welke varieren van het eeuwig-actuele weer dat óf te warm óf te koud is tot de opvoe ding der kinderen en de verhoogde minister-salarissen. De winkelier, in dit geval de winkelierster, het is een weduwe kent zo langzamer hand haar Pappenheimers. Zij weet, dat meneer A. zweert bij een bepaald merk sigaren, dat meneer B. even nadrukkelijk zweert bij een ander merk; zij weet ook, uit allerlei zijde lingse toespelingen, dat meneer A. Katholiek is, en meneer B. Protes tant en dat meneer C. het wel ge looft, wat daarop neer komt, dat hij niets gelooft. Onze sigarenwinkelier- ster heeft ons met een onfeilbare ze kerheid gerangschikt onder de A.^s. De sigarenwinkelierster verstaat haar vak en blijft met alle nieuwtjes op de hoogte, uit eigen belangstelling en om de klanten te gerieven, die bij het stedelijk gebrek aan onder-deu ren wel eens zin hebben in een praatje over de toonbank. Zij is zelf niet-Katholiek, had in haar dagblad gelezen over het Heilig Jaar, en wil de wel eens weten, wat dat was. ,Als een van de A.'s in de winkel komt". dacht ze bij zichzelf „zal ik hem dat toch eens vragen". Zo dacht ze in haar onnozelheid. r\E HEER A RENDSTRAontdekte, juist voor het sluitingsuur zou aanbreken, dat hij nog één vloetje over had, om cigaretten te rollen en stapte de winkel binnen. De sigaren- weduwe maakte van de gelegenheid, dat ze een A. alleen in de winkel had, gebruik om haar nieuwsgierig heid te blussen. „Meneer Arendstoa. ik lees iedere keer over het Heilig Jaar. Wat is dat eigenlijk?" „Dat moet u maar aan de pastoor vragen, hoor!" zei de heer Arend stra met een tikje meelij in de glim lach, waarmede hij zijn breedheid van-geest liet doorschemeren. „Hebt u terug Ivan een tientje?" De ruil kwam tot stand. „Goeden avond, mevrouw''. „Goeden avond, meneer, Arendstra'.' „Wat een sufferd!" dach; de weduwe, toe zij de deur achter hem op slot deed en het gordijn omlaag liet zakken. INDIEN HET EEN „Sterk Verhaal was maar het is waar gebeurd zouden we de weduwe een rus teloze nacht laten ingaan, waarin haar lippen tussen waken en dromen steeds maar de vraag naar de nslhg- he d van dit jaar herhaalden. Zo was her echter niet. Zij overwoog: als hij het niet weet, dan een ander maar wéten zal ik het. En op deze geruststellende overweging gekussen viel zij in slaap acht uren lang. Maar de vraag, in het onderbewust zijn gedrongen. we?K niet van haar sponde en dreef, toen mevrouw des morgens de winkel opende, weer met kracht omhoog. Eerst kwamen er enige klanten, van wie zij. met recht en reden kon veronderstellen, dat deze er niet meer van afwisten dan zij zelf. Als bron voor de onderhavige inlichting waren zij te verwaarlozen. Tot meneer A(ntonis) in de sigaren-val liep. „Nu moet U me eens vertellen, me neer. Antonis, wat is toch dat Heilig Jaar." Meneer Antonis haalde zijn schou der op: „Weet ik veel!" zei hij. Hij stak een cigaret aan 'het gasbran- dertje aan. HENK v. d. VOORT, Dorpsstraat 50, Noordwijkerhout, feboren 30 Januari 1927, viert zijn 3e terjaardag in Indonesië. „Veel niet" zei de weduwe „Ander zou u dat toch wel weten". „Beste mens, ik weet er niks van. Goeie morgen, mevrouw!" „Goeie morgen, meneer Antonis!" („Zijn het allemaal zulke halzen?" vroeg zij zich in stilte af). LJET WERD te druk in de zaak, om de vraag te herhalen. De si garen, tabak, cigaretten, vloetjes, lucifersdoosjes, pijpenragers en pij pen verdwenen in de jas-zakken met vriendelijke „goeie morgens" en fees telijk rinkelend winkelgebel. Tegen half 10 luwt de aanloop en de we duwe nam als een prieste.esse in haar sigaren-biechtstoel op een stoel ach ter de toonbank plaats, om bij de eerste de beste gelegenheid haar nieuwsgierigheid te kalmeren. Daar kwam de heer A(belsboer). In ruil voor geld, ontving hij een pakje shag, een pakje mixture en 5 Carnegie-sigaren. Hij sprak de En gelse namen onberispelijk uit. Een Engelsman zou 't hem niet verbete ren Hij nam reeds zijn hoed af, om de winkelierster te groeten, toen de ze haar kans waar nam: „Meneer Abelsboer. ik heb al aan twee Katholieken gevraagd, wat het Heilig Jaar is. Zij wisten het niet. Maar u zult het me wel kunnen ver tellen". Zij keek hem vol verwach ting aan. De heer Abelsboer bewierookte peinzend zijn neusgaten met de aroma van de vers-opgestoken sigaar: „Ja, u vraagt me daar, wat het Heilig Jaar is. Ja, ja, het Heilig Jaar isHebt u óók nog een doosje lucifers voor me!" En nogmaals zijn hoed afzwie rend trok hij de deur achter zich dicht. („Wanneer ik een boerenjuffrouw was" klaagde de weduwe in stilte „barstten op staande voet alle twee mijn klompen.") C* VEN LATER kwamen wij de win- kei binnen om een pakje pruim tabak „van de zware soort". Gre tig scheurden we het papier open en staken er een achter onze kiezen. Er lag een onderzoekende, bijna angstige blik op het gelaat van de winkelier ster. Zij wilde iets te weten komen maar durfde het blijkbaar niet aan. „Nu, zegt 't maar!" zeiden we terwijl we een zilveren rijksdaalder met een harde klap op de toonbank legden. „Verslik u alsjeblieft niet. Ik heb 't al aan drie Katholieken gevraagd Wat is het Heilig Jaar?" „Wisten die lummels dat dan niet? en van verbazing schoot de pruim in ons keelgat. Door de goede en aanhankelijke zorgen van de wedu we liep het nog goed af. Behalve de pruim en behalve tot onze spijt, ook het aanhankeliikheids- betoon van de bezorgde weduwe, is dit een historisch verhaal. De paus heeft een ontroerende op roep pedaan het Jaar van de Grote Vergiffenis, het Jaar der G^ote Te rugkeer, het Jubeljaar van Christus' geboorte met ha-t en ziel te beteven; de bisschoppen van Nederland heb ben er een lange brief over laten voorlezen in de kerken, de kranten hebben er vol van gestaan en als een andersdenkende dame aan driete goeder naam bekend staande Katho lieken vraagt, wat het Heilip Jaar is. staan ze als domme jongetje voor het schoolbord en zeggen: „Ik weet het niet." Wat een modderfiguur! SASSEMSE DIEPDELVINGEN DERDE PASTOOR VAN DE GECOMBINEERDE STATIE SASSENHEIM, LISSE, VOORHOUT EN WARMOND na de hervorming, werd Adriaan Hoeckgeest, een Ha genaar, die van 22 Juli 1659 tot 31 Januari 1687, de dag van zijn dood, er pastoor wa9. De akten van de vergaderingen van het Haarlems oud kapittel zeggen, dat hij er reeds op 30 Juni werd benoemd en elders wordt als zijn sterfdatum aangege ven de "23ste Januari. In een oud doopboek staat geschreven, dat hij pastoor was van Lisse en omliggen de plaatsen; weer elders heet hij pastoor van Sassenheim, terwijl de historicus en Leidse pastoor Hugo van Heussen hem en zijn twee voor gangers pastoors van Warmond noemt; als zodanig staat pastoor Hoeckgeest ook opgetekend in een oud register van de overledenen van het burgerlijk archief van Sassen heim. Dit alles valt hierdoor te ver klaren, dat ook pastoor Hoeckgeest nog geen vaste statiekerk had, even min als zijn voorgangers, maar nu hier dan daar de godsdienstoefenin gen hield en zijn priesterlijk werk verrichtte op verschillende punten van Warmond, Lisse, Voorhout en Sassenheim. Voor die grote statie stond hij niet alleen; in 1682 over leed zijn kapelaan Gerardus Bohe- men. Toen werd Tobfas Nomius ka pelaan te Sassenheim, en deze is het die pastoor Hoeckgeest later opvolg de en die de stichter werd van het eerste vaste kerkje. Alleen werd na de dood van pastoor Hoeckgeest, Lisse zelfstandig; het werd een eigen statie met Joannes van de Werve als pastoor. Een fraai kerkje! Tobias Nomius werd te Haarlem geboren en studeerde aan het semi narie voor de Hollandse Missie te Leuven. .Op 5 Februari 1687 werd hy benoemd tot pastoor en hij over leed in Sassenheim op 20 April 1715. Het Haarlems kapittel prijst hem om zijn grote ijver, die zelfs de lauwe katholieken wist aan te vuren. Hij stichtte te Sassenheim „een fraaye pastoorswoning en bedehuis". Dit- moeten we niet al te letterlijk opvatten, want de eerste kerkjes, die in de Missie zowel in de steden, als ten plattelande werden gebouwd, waren niet veel meer dan schuren. Kerk en pastorie onder één dak, zo veel mogelijk aan een achterwegje, verscholen achter bomen en struik gewas; de schuilkerken in de ware zin van het woord. Heel vaak wer den op de dorpen boerenwoningen tot kerk en pastorie omgebouwd. Hieruit valt het te verklarên, dat in vele dorpen de katholieke kerk buiten het eigenlijke oude dorp staat Wel vindt men midden in de oude dorpskom de oude protestante kerk, die er bleef staan van de tijd vóór de reformatie of later opnieuw werd gebouwd op dé plek van de Middel eeuwse kerk. Speurende ogen Maar de katholieken vestigden zich wat meer van het dorp verwij derd, achteraf gelegen, zoveel moge lijk buiten de speurende ogen van de schout. In de steden maakte men kerkjes van pakhuizen of oude pa triciërshuizen. Het begon klein en bekrompen, maar na verloop van, tijd werd de zoldering doorbroken en zo ontstonden daar de zogenaam de zolder- of schuurkerken, met een of twee galerijen boven elkaar, toch nog even smal en benauwd, waar om plaatsruimte te winnen de ban ken' evenwijdig aan de zijmuren werden opgesteld. Onze voorvaderen hielden van deze knusse kerkjes en konden, toen eenmaal de vrijheid was gekomen, aanvankelijk maar slecht wennen aan de ruime en grotere kerken, die de plaats van de gezellige zolder- en schuilkerkjes kwamen innemen. Zij waren er zo aan gewoon ge weest, altijd zich in acht te moeten nemen voor alles, wat de toorn en de verontwaardiging van de immer tegen paapse stou tigheden en superstitiën fulmi nerende predikanten kon op wekken, met als gevolg, dat de baljuw of de schout wel ver plicht werd een bezoek te bren gen, wat, vooral in de eerste eeuw na de hervorming steeds uitliep op een sluiten van de kerk en in beslag nemen van de weinige en schamele kerksiera den, behalve de voor die 'tijd vrij hoge boeten, die moesten be taald worden. Daarom dempten de priesters, ook in de vaak afgelegen kerkjes hun stem; mocht er bij het kleine huis orgeltje niet al te luid worden ge zongen en kwam over het hele gods dienstige leven van deze mensen naar buiten een zekere schroomval ligheid te liggen. Misschien valt het daaruit te ver klaren, dat de Noord-Nederlandse katholiek nog altijd een zekere te rughoudendheid toont in het naar buiten treden als katholiek. Niet, dat er geen intens groot en vurig geloofsleven was in de dagen van de schuilkerken; integendeel waren onze voorvaderen mensen van een groot geloof en diepe gods dienstzin, die heel veel voor hun godsdienst hebben over gehad. En dan spreek ik niet alleen over de grote bedragen, die zy moesten be talen, maar ook over de kostelijke zilveren sieraden, schilderstukken en andere versieringen, waarmede zij hun kerkjes in de 18-de en 19-de eeuw hebben versierd, en waarvan nog verschillende echt mooie voor werpen, helaas niet alle, zijn over gebleven. Hat n BBSHk&j De voorgangster van de tegenwoordige parochiekerk van Sassenheim, in 1870 in gebruik genomen. Ook de huidige kerk van Sassen heim bezit nog een en ander uit dit rooms verleden: een roodgeaderd doopbekken uit de 17-de eeuw; drie schilderstukken uit vroeger tijden; een monstrans daterend uit het ein de van de 18-de eeuw; een ciborie van 1685; een oude kelk en een zil veren wierookvat, een geschenk van de heer van Warmond, Jacob van Wassenaer uit pl.m. 1770. Ook zijn er zes zilveren kandelaars met op een van de voeten een opschrift, blijkbaar van de schenker: Huibertje van Bomen; zij dateren uit del8de eeuw. Inderdaad wisten onze voorvade ren hun op zich schamele kerkjes te versieren, zij het soms, naar onze smaak wel wat al te bont en te druk. Maar daaruit spreekt toch een grote liefde en innige devotie, die vele he dendaagse katholieken een voor beeld mag zijn. Pastoor Nomius stichtte zijn kerkje even voorbij de plaats, waar nu het St. Bernardusge- sticht staat; een laantje met bo men gaf toegang tot het ge bouwtje, dat een stuk van de weg af stond. De katholieke Sas- semmers hadden weer een eigen kerkje, na ruim een eeuw lang aangewezen te zijn geweest op de goedheid van een boer of een ander, die zijn huis openstelde voor de godsdienstoefeningen. Ruwehanden?PUROL HAAGSE GERECHTSHOF. Smaad. W. de R. te Katwijk aan Zee was wegens smaad door de recht bank veroordeeld tot drie maanden gevangenisstraf voorwaardelijk en een boete van 50 of 20 dagen hech tenis. De proc.-generaal vorderde be vestiging van die straf, doch het Hof heeft 150 boete of 30 dagen hech tenis opgelegd, doch (als zeldzaam heid) van genoemd bedrag 100 voorwaardelijk met' drie jaar proef tijd. Ambtenaren bedreigdJ. v. d. V. te Rijnsburg had ambtenaren be dreigd die controle kwamen uitoefe nen, voor welk feit hij tot twee we ken gevangenisstraf was veroordeeld. De proc.-fiscaal eiste 100 boete of 20 dagen hechtenis. Het Hof heeft 150 boete of 1 mnd. hechtenis opgelegd. Aetherklanken ZONDAG HILVERSUM I (301 m) 8.00 NCRV, 8.30 IKOR, 9.30 KRO, 17.00 NCRV, 19.45—24.00 KRO 8.00 Nieuws en weerberichten 9.30 Nieuws en waterstanden 9.55 Hoog-1 len, mis, 11.40 Pianovoordracht, 12.15 j Apologie, 12.40 Lunchconcert, 12.55 Zonnewijzer, 13.00 Nieuws, medede lingen en kath. nieuws, 13.20 Lunch concert, 13.45 „,Uit 't boek der boe ken" 14.00 „Koning Swentibold", oratorium (14.4515.15 Boekbespre king) 16.15 Reportage 16.30 Lof 18.30 Voor de strijdkrachten, 19.00 Kamer koor, 19.30 Nieuws, 19.45 Microfoon- gesprek, over de PBO, 19.52 Boek bespreking, 20.05 De gewone man, 20.12 Gev. programma, 22.45 Avond gebed en liturgische kalender, 23.00 Nieuws. 17.45 Regeringsuitzending, 18.0 Pianoduo, 18.20 Sport, 18.30 Voo: de strijdkrachten, 19.00 Nieuws 19.1 Engelse les, 19.40 Radiokrant, 20.01 Nieuws, 20.15 Marinierskapel, 21.45 Verzoekprogramma, 22.15 Kamer koor en Bach-ensemble, 23.00 Nieuws. HILVERSUM II (415 m) 7 00—24.00 AVRO 7.00 Nieuws, 8.00 Nieuws en weer berichten, 8.15 Radio ochtendblad, 8.55 Voor de vrouw, 9.30 Waterstan den. 10.15 Populair concert, 11.15 Carillon en orgel, 12.00 Semi-klassie- ke muziek, 12.30 Mededelingen, 12.33 In 't Spionnetje, 12.38 Cowboyliedjes 13.00 Nieuws, 13.15 Hongaarse mu ziek, 14.20 Viool en piano, 14.45 Voordracht en harpspel, 15 00 Blaas- ensemble en piano, 15.30 Gev. pro gramma, 16.35 Voor de kinderen, 16.45 Musicalender, 17.30 Voor de padvinders, 18.00 Nieuws, 18.15 „De plaats van de notaris in de samen leving, causerie, 18.30 Radio film krant, 19.00 Voor de kinderen, 19.05 Amusementsmuziek, 19.30 Muzikale causerie, 19.45 Regeringsuitzending, 20.00 Nieuws, 20.05 Radioscoop, 23.00 Nieuws, 23.15 Reportage. MICROFOONGESPREK OVER DE P.B.O. Nu de wet op de publiekrechtelij ke bedrijfsorganisatie tot stand ge komen is, heeft de K.R.O.' voor a.s. Zondagavond 29 Februari kwart voor acht rond de microfoon genodigd: Prof. dr. A. H. Albregts (Alg. Kath. Werkgevers Ver.); de heer J. A. Middelhuis (K.A.B.); de heer G. W. Kampschör (Ned. Kath. Boeren - en Tuindersbond) en de heer J. A. Koops (Ned. Kath. Middenstands bond). Onder leiding van prof. dr. J. A. Veraart, de grote promotor der pu bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie in Nederland, zullen zij de nieuwe wet bespreken. De in de Gids aangekondigde uit zendingen „In het Boeckhuys" en „De gewone man" komen te verval- HILVERSUM II (415 m) 8.00 VARA, 10.00 VPRO, 10.30 IKOR 12.00 AVRO 17.00 VPRO 17.30 VARA 20.00—24.00 AVRO 8.00 NieuWs, 8.30 Voor de tuin, 8.45 Amusementsmuziek, 9.10 Sport nieuws 9.15 Verzoekprogramma, 10.00 Voor de kinderen, 12.00 Strijkkwar tet, trio, tenor, vioól en piano, 12.30 Voor de jeugd, 12.40 Pianospel, 13.00 Nieuws en mededelingen, 13.15 Me dedelingen of gramofoonmuziek 13.20 Zuid-Amerikaans orkest, 13.50 Even afrekenen heren. 14.30 Radio Philh. Orkest en soliste, 15.45 Dans- orkest, 16.10 Koorconcert, 16.30 Sportrevue, 17.20 Declamatie, 17.30 „De avonturen van ome Keesje" hoorspel, 17.50 Kinderkoor, 18.05 Re portage, 18.15 Nieuws en sportuit slagen, 18.30 Cabaret, 19.00 Radio- lympus, 19.30 Lichte muziek, 20.00 Nieuws, 20.05 Orkestconcert, 20.35 Actualiteiten, 20.50 Metropole orkest 21.20 Cabaret, 21.45 Kamerorkest en soliste, 22.30 Vioolspel, 23.00 Nieuws MAANDAG. HILVERSUM I (301 m) 7.00-24-00 NCRV 7.00 Nieuws, 7.15 Oct. gymn. 8.00 Nieuws en weerber., 8.10 Sportuit slagen, 8.20 Gewijde muziek, 9.15 Voor de zieken, 9.30 Familiecompe titie, 11.40 Pianorecital, 12.10 Koor en piano, 12.30 Mededelingen, 12.33 Trio, 13.00 Nieuws, 13.15 Mandoline- muziek, 14.00 Schoolradio, 14.35 So praan en harp, 15.00 Causerie over kamerplanten, 15.25 Sopraan, alt, te nor, bas, cello en cembalo, 17.00 Voor de kinderen, 17.15 Koperkwartet, Is Uw Radio defect? BEL 24244 De Radio-Technische Dienst I.E.M.C.O. N.V., Nieuwe Rijn 32 repareert vlug. betrouwbaar en vak kundig De markt, die de hele week in het teken „Westerling" gestaan heeft, opende gisteren aarzelend. Met twee dagen waarop de beurs gesloten blijft voor de boeg en de enigszins verwarrende berichten uit de Oost gaf men er blijkbaar de voorkeur aan zich afzijdig te houden. De koersverschillen bleven beperkt, doch kleine verliezen waren veruit in de meerderheid. Bij de cultures waren Amsterdam Rubber en Deli Tabak ruim twee punten lager, HVA kon zich aanvankelijk op 159*4 vrij goed handhaven, doch zag zich uiteindelijk ruim een punt ontgaan. Ook de Indonesische bank aandelen waren een punt lager, met uitzondering van Nederlandsche Handel Maatschappij, die onveran derd 164 golden. In de industriesector vielen certi ficaten Unilevers op met een ope ningsverlies van 5 punten, waar schijnlijk gevolg van buitenlands aanbod. Gedurende het verdere ver loop van de beurs groeide dit ver lies aan tot 7 punten. Olies moesten wat locale aanbiedingen verwer ken, hetgeen per saldo een verlies van anderhalve punt tengevolge had. In Philips en de niet actieve soorten werd de algemene markt- tendens met geringe nadelige ver schillen tot uitdrukking gebracht. De Staatsfondsenhoek was zeer stil op nauwelijks veranderde prijzen, de conversielening 1947 was een fractie luier. Ook de scheepvaartmarkt bood weinig stof tot bespreking, trage handel en verliezen van gemiddeld 1 a 2 punten. Maar zij brachten ook zorgen mee! Tja, daar sta je dan als verslagge- uiterst deskundig waren, knikten ver. Wat moet je als man zijnde nu in 's hemelsnaam schrijven over een drieling? We zijn op bezoek geweest bij het echtpaar A. J. van Slinger land-C. M. Goozen, Hansenstraat 51. Daar werd op 20 November een drieling geboren, twee meisjes en een jongen. En nu het stel twee maanden oud is, vonden wij het tijd worden dat het eens in de krant kwam. Vandaar ons bezoek. Maar nogmaals: daar sta je! Had den we soms moeten vragen: „En mevrouw, schreeuwen ze nogal?" Die vraag was overbodig, want een luidkeels antwoord klonk ons in de oren. En we konden als man zijnde toch moeilijk praten over luiers spoelen, Nutricia-melk, consultatie- bureaux en wat er verder nog aan te pas komt. Maar plots ging ons een licht op, een herinnering aan een of andere familie-aangelegenheid. „En wat we gen ze nu, mevrouw?". Even werd het lijstje er bij gehaald en toen kwam het. De jongen, die Tonny heet, is de zwaarste. Daar is het ten slotte een jongen voor! Hij weegt zeven pond en 380 gram. Alsof we milie "van Slingerland! we vol bewondering. Erna weegt pond en 370 gram en Loesje 6 pond en 390 gram. We lieten op goed ge luk af wederom een goedkeurend gemompel horen. Met de vader konden we beter praten. Als mannen onder elkaar gaat dat altijd vlotter. En we konden ons zeer goed indenken dat de heer van Slingerland, hoewel zeer ver heugd met deze plotselinge en zeer sterke uitbreiding van zijn gezin (van twee tot vijf kinderen!) ook wel eens een bezorgd gezicht kan trekken. „Dat kost een volle hand geld, mijnheer. Iedere dag opnieuw. Er komt zoveel voor kijken: kleren, beddegoed, eten, verzorging, enz. enz. Gelukkig heeft m'n vrouw nu een hulp in de huishouding, die het eerste half jaar door de Gemeente betaald wordt. Maar m'n kinderbij slag heb ik nog niet. Het schijnt een zodanige regeling te zijn, dat ik nog een jaar moet wachten. En straks wordt het mooi weer, dan moeten ze naar buiten. Dat betekent dus een nieuwe driepersoons kinderwagen!" Inderdaad, zo is het. Een drieling brengt vreugde in het gezin. Maar ook zorgen. En vooral de laatsten wegen vaak zwaar. Ook in het een voudige metselaarsgezin van de fa- (Foto: „De Leidse Coura"

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1950 | | pagina 5