S)e&2idóe0otifówX
Vijf-en-vijftig opvarenden van de
„Truculent" omgekomen
De vlag halfstok
op de Theems
Om de Koning
Koningin Juliana kwam bij de wed. Qualm in
Hazerswoude een Goudse kaas halen
3)%aomwen& ging, in aewuding
ALLE HOOP OP REDDING
OFFICIEEL OPGEGEVEN
ZATERDAG 14 JANUARI 1950
41ste JAARGANG No. 11878
VJirectenr: O. AL VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH- WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
Papengracht 32, TeL 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.32 p. w., f 1.40 p. mnd., 4.15 p. kwart. Franco p. p. f 4.90. - Advert.: 15 ct. p, mm. Telefoontjes f 1.50
DIJ ONZE ZUIDERBUREN heeft
de politiek een andere betekenis
dan bij ons. Wij doen ook wel eens
aan politiek, maar meer als een nood
zakelijk kwaad. Onze Belgische
vrienaen bedrijven de politiek met
een ware hartstocht.
Nu ligt de situatie in België ook
wel iets anders dan bij ons. Wij ken
nen hier geen koningskwestie, maar'
wij kunnen ons voorstellen, dat, als
het hier ging om de vraag of konin
gin Juliana al of niet zou mogen te
rugkeren, de politieke golven ook
hier te .lande wel wat hoger zouden
gaan dan nu het geval is.
Het Belgische parlement staat nu
voor de beslissing of men het volk
zal raadplegen omtrent de terugkeer
van de koning. De oppositie is daar
vierkant tegen, omdat men de uit
slag daarvan vreest. Alle mogelijke
moeite wordt gedaan om de indruk
te vestigen, dat er in geval van een
voor de koning gunstige uitslag de
grootste herrie zal uitbreken. Men
spreekt nu reeds van algemene sta
kingen, terwijl de communisten
reeds likkebaarden in het vooruit
zicht van relletjes en oproer. De ko
ning, die het symbool van de Belgi
sche eendracht zou moeten zij zo
is immers de opvatting van het ko
ningschap in een democratische
staat is nu juist het symbool van
twist en tweedracht geworden. Al
lerlei groeperingen staan tegenover
elkaar: Vlamingen en Walen; Ka
tholieken, liberalen en socialisten;
vóór- en tegenstanders der monar
chie; zij die tot elke prijs rust en
vrede in het land willen en zij, die
wel graag wat deining zouden wen
sen. Er zijn Vlaamse socialisten, die
als Vlaming hun koning terug wil
len, maar als socialist de partijdis
cipline niet willen verbreken; er zijn
overtuigde aanhangers van de mo
narchie, die echter om wille van
de lieve vrede genoegen zouden wil
len nemen met een wegblijven van
de vorst. In één woord: er heerst
een chaotische verwarring rondom
koning Leopold.
Bij het zoeken naar de juiste weg
in de koningskwestie wordt het par
lement gehinderd door het opblazen
van schandalen zoals de befaamde
kwestie der niet aangegeven aande
len Het was kennelijk de bedoeling
van de oppositie om door het ter
sprake brengen van deze onverkwik
kelijke affaire in de Kamer van
Volksvertegenwoordigers te probe
ren de premier Eyskens een hak te
zetten en hem zo mogelijk aan de
vooravond van het debat over de
volksraadpleging te dwingen heen te
gaan. Eyskens was nl. in de vorige
regering-Spaak minister van justitie
en had in die functie zijn goedkeu
ring gehecht aan de toelating van
deze te laat aangegeven aandelen.
Zodoende trachtte men hem te com
promitteren, een regeringscrisis te
forceren en de beslissing inzake de
i volksraadpleging voor onbepaalde
tijd uitgesteld te krijgen. Het Is niet
gelukt.
HET AANDELEN-SCHANDAAL is
op zichzélf een niet fraaie ge
schiedenis, maar toch geen aangele
genheid om er een regeringscrisis
voor uit te lokken.
Het is bij het debat over de des
betreffende interpellatie in de Ka
mer van Volksvertegenwoordigers
nu wel onomstotelijk gebleken, dat
minister Eyskens en de Katholieke
Volkspartij volkomen onschuldig
zijn aan de bedriegelijke machina
ties met deze aandelen en in zover
re heeft het gewroet der oppositie
ook zijn goede zijde gehad en een
niet bedoeld nuttig effect opgele
verd. In hoeverre instellingen als de
kerkfabriek van de St. Laurentius-
parochie te Antwerpen en de z.j_
Vereniging van vrienden van de
Norbertijner Abdij te Avërbode be
trokken zijn in het schandaal, zal
nog moeten blijken. De betrokken
aandelen waren het eigendom van
een Antwerpse aannemer, die colla
borateur was geweest en zijn kwa
lijk riekende winst heeft trachten
veilig te stellen door ze op naam te
zetten van bovengenoemde licha
men. Of de betrokkenen geweten heb
ben van de fraude dan wel of ook zij
er in gevlogen zijn, is een kwestie
welke de justitie zal hebben uit te
maken. Het recht zal in elk geval z'n
loop hebben, zeide minister Eyskens,
die omdat hij zelf katholiek is des te
meer verontwaardigd was over deze
affaire, omdat de „hypocrieten"e zo-
9 als hij ze noemde, katholieken zijn.
Elke politieke partij heeft zijn
„schurftige schapen" en daarvan kan
men de Kath Volkspartij in België
geen verwijt maken. Vooral de com
munist Demany probeerde dat, zelfs
door te insinueren, dat de partijkas,
van deze bedriegelijke transacties
geprofiteerd zou hebben. Waarop
men hem tperiep, dat hij maar lie
ver eens moest praten over de wijze,
waarop de communistische partij
kas aan haar geld kwam!
Het eind van deze onverkwikke
lijke affaire in de Belgische Kamer
van Volksvertegenwoordigers is ge
weest, dat de Kamer geen reden zag
om het vertrouwen in de minister
president op te zeggen. En daarmee
is een manoeuvre om de konings
kwestie nog meer te vertroebelen op
niets uitgelopen.
Intussen houdt koning Leopold
vast aan zijn rechten en wenst hij
een uitspraak van het volk. Eerst als
het volk gesproken heeft, zal de ko
ning zijn beslissing nemen. Of de
politieke rust dan terug zal keren in
België, is een vraag, waarop wij het
antwoord liever schuldig blijven.
IK WOU DAT JE ZE MAAR MEEGEBRACHT HAD", zei de wed. A.
>J*Qualm op 29 April 1949 tegen de heer L. J. den Hollander, burge
meester van Hazerswoude, die haar een koninklijke onderscheiding
kwam uitreiken. Met die „ze" bedoelde zij koningin Juliana, die haar
de gouden medaille, verbonden aan de Orde van Oranje Nassau, toeken
de, als blijk van grote waardering voor het feit dat de wed Qualm reeds
zestig jaar kaasmaakster was. Waarschijnlijk zal zij dat niet serieus ge
meend hebben, althans nooit hebben kunnen dromen dat deze impulsief
geuite wens nog eens ooit in vervul ling zou gaan. Het moet voor de wed.
Qualm dan ook een onbeschrijfelijk grote verrassing geweest zijn, toen
koningin Juliana haar gistermidda g. geheel onopvallend, een bezoek
bracht op boerderij „Niets zonder Gods Zegen" en daar bijna een uur
verbleef, om eens gezellig met deze bejaarde kaasmaakster te_ praten
over alles wat er op de boerderij van een „zelfkazer" te doen is.
Qualm eveneens aan de Koningin
werden voorgesteld.
Maar voordat het zover was, had
H.M. reeds aan haar gastvrouw, die
trots de gouden medaillf op haar
borst droeg, gevraagd hoeveel koeien
zij wel op stal had staan. Waarop
prompt een omstandig antwoord
volgde.
In de huiskamer werd vervolgens
koffie gedronken en liet de wed.
Qualm aan haar noge gast de foto's
zien, die het vorig jaar bij de uit
reiking der medaille waren gemaakt.
Belangstellend informeerde de Ko
ningin naar het werk op de boerde
rij en hoe de kaas gemaakt werd.
De gastvrouw vertelde honderuit,
hoe zij steeds om vier uur 's morgens
opstond en om half tien naar bed
ging, hoe zij jarenlang met de hand
kaas maakte totdat zij last kreeg van
haar rug en een machine het werk
kwam verlichten, hoe tweemaal de
gehele veestal was uitgestorven, toen
er pest heerste, en hoe haar kinde
ren van jongs af aan hebben moeten
aanpakken.
Onverwachts
en in stilte
Burgemeester de Hollander had de
wed Qualm, bij het uitreiken der
onderscheiding, aangeraden een pri
ma kaas te maken, om deze op paleis
Soestdijk te kunnen aanbieden, als
dank voor de verleende onderschei
ding Inmiddels vroeg de burgervader
aan het paleis zulks te mogen doen.
Het antwoord was hoopvol, maar lan
ge tijd werd er niets meer over ver
nomen, zodat de heer den Hollander
er al niet meer aan dacht.
Totdat Woensdagmorgen plotse
ling Soestdijk aan de telefoon kwam
en de secretaris van de Koningin
aan de burgemeester mededeelde,
dat H.M. graag een bezoek wilde
brengen aan deze boerderij en wel
op Vrijdagmiddag als H.M. uit Den
Haag kwam, waar zij 's morgens de
burgemeester der Residentie, mr F.
Schokking in audiëntie zou ontvan
gen. Het bezoek moest beslist een
onopvallend karakter dragen, zodat
de burgemeester jn alle geheimzin
nigheid de voorbereidende maatre
gelen trof.
Donderdagmiddag werd een der
dochters, mevr. J. Voets, ingelicht
ondej voorwaarde van strikte ge
heimhouding. Maar kinderen heb
ben vaak grote oren en zo kon het
gebeuren, dat 's avonds de vijf kin
deren van alles op de hoogte waren.
Tot grote schrik van de heer Voets,
die zijn vijf spruiten Vrijdag streng
huisarrest gaf en niet naar school
liet gaan, om toch vooral het geheim
binnenshuis te houden.
Vrijdagmorgen om half twaalf
ging de burgemeester pas de wed.
Qualm inlichten. Haar eerste vraag
was: „En wat zal ik schenken, thee
of koffie?" De heer den Hollander
gaf alle mogelijke aanwijzingen voor
een goede en ongedwongen ont
vangst.
De Koningin wilde alles weten
Gistermiddag om tien over half
vijf kon burgemeester den Hollan
der H.M. aan de grens van de ge
meen, op de Groenedijk, welkom he
ten. Vooraf gegaan door de motior-
politie reed daarop de auto van de
burgemeester, gevolgd door de
„Maubach" van Prins Bernhard
waarin de Koningin en haar hofdame
jvr Roël, gezeten waren, en twee
volgauto's door het dorp naar de
Bent.
Bij de boerderij werden mevr. den
Holander, de wethouders C. A. van
Dam en N. Kaptein, de gemeentese
cretaris B. d. Draad, de twee zoons
G. en B. Qualm en de twee schoon
zoons J. Voets en W. van Dorp aan
H.M. voorgesteld, waarna het gezel
schap zich naar binnen begaf en de
wed. Qualm, de zoon C. Qualm, twee
dochters en de echtgenote van G.
Goudse kaas van 15 pond
Zonder enige haast te maken en
kennelijk volkomen op haar ge
mak liet de Koningin zich alles ver
tellen. Burgemeester den Hollander
leidde het gesprek steeds in goede
banen. Maar H.M. wilde niet alleen
horen, zij wilde ook zien. En daarom
ging het in optocht naar het boen
hok, waar de kaas gemaakt wordt.
Over alles liet de koningin zich haar
fijn inlichten, ook over de TBC bij
rundvee en wat er met de melk van
reagerende koeien gedaan wordt.
Zelfs de pekelkelder werd bezich
tigd, waarbij H.M opmerkte dat haar
gastvrouw niet alleen veel kaas had,
maar cok een goede voorraad weck
bezat!
Zelfs aan de meest prettige bezoe
ken komt een einde. Ook aan dit be
zoek. Maar toch niet alvorens dat
gene was geschied, waarvoor H.M.
speciaal gekomen was, nl. het aan
bieden van een prachtige Goudse
Meikaas, die ruim 15 pond woog en
waarvoor de Koningin de geefster
hartelijk dankte. „Eet er maar lekker
van", zei de wed. Qualm. „En doe
vooral de groeten aan je moeder en
aan de kinderen en aan de Prins".
„Ik moet toch eerst de kinderen nog
even goedendag zeggen," zei H.M.
en de twee peuters van Bas Qualm
mochten haar een handje geven.
Zelfs in de auto moest de koningin
nog eenmaal de hand schudden van
haar gastvrouw en toen ging het in
snelle vaart naar de grens der ge
meente. bij de Bonte Paal, waar bur
gemeester den Hollander H.M. dank
te voor het vererende bezoek aan de
gemeente Hazerswoude gebracht.
Het was de eerste maal dat het dorp
koninklijk bezoek ontving.
Toen de koningin eenmaal in de
gemeente was, mocht de geheim
houding opgeheven worden, zodat
H.M. bij het verlaten van Hazers
woude om tien over zes door honder
den gemeentenaren, waarvan er ve
len zelfs de vlag hadden uitgestoken,
toegejuicht werd.
Zo ontving Hazerswoude bezoek
van de Koningin. Zo toonde H.M. op
ondubbelzinnige wijze belang te
stellen in het wel en wee van haar
volk, liefst op een ongedwongen,
prettige wijze. En zo bleek hoe de
Goudse kaas, in Hazerswoude ge
maakt, bekendheid geniet op het pa
leis Soestdijk. Een bekendheid die
zó groot is, dat Koningin Juliana dit
edele product van Hollands onover
troffen rundvee persoonlijk wilde
gaan halen!
„Wilt U even naar Soestdijk bel
len, dat we om zeven uur thuis zijn?"
werd de burgemeester gevraagd. In
snelle vaart verdween de glanzende
auto door de donkere avond in de
richting Utrecht.
Velen ontsnapten doch ontliepen
de dood niet
Naar de Britse Admiraliteit Vrijdagavond mededeelde, bevonden zich tach
tig man aan boord van de duikboot „Truculent", toen deze in de Theems-
monding geramd werd en zonk. Laat in de avond maakte de Admiraliteit
verder officieel bekend, dat vijf-en-vijftig man definitief als verloren wer
den beschouwd.
Een woordvoerder van de Britse marine opperde de mogelijkheid, dat een
gedeelte van de bemanning men maakte een schatting van veertig
er na de aanVaring in geslaagd is uit de duikboot te komen doch dat de
meesten van hen door de sterke getijstroming zijn medegesleept,
ter, dat sommigen van hen door de
sterke getij-stroming zijn meege
voerd.
Eén van de geredde leden van
het machinekamerpersoneel van de
„Truculent" verklaarde tegenover
Reuter: „Na de aanvaring gingen
wij in een rij achter elkander staan,
alsof wij op een bus wachtten. Wij
wachtten, totdat het zeewater ook
ons compartiment binnendrong,
waarna wij, m'et behulp van ons
Davis-
De bemanning van de Britse on
derzeeër „Truculent", die ten gevol
ge van een aanvaring bij de Theems
is gezonken, heeft een boei omhoog
gelaten. om de juiste plaats aan te
geven, waar de ramp heeft plaats ge
vonden. Bergingsvaartuigen bij de
(gemerkte) boei.
dere opvarenden hebben volledige
bewegingsvrijheid. Het beletten van
een vertrek van de „Divina" bete
kent niet, dat de Zweedse tanker
schuldig wordt geacht aan de aan
varing met de „Truculent". Het is
een voorzorgsmaatregel om de Brit
se admiraliteit een onderpand te ver
schaffen voor het geval de „Divina"
wel schuldig aan de aanvaring wordt
bevonden en haar rederij tot beta
ling van schadevergoeding zou wor
den veroordeeld. In zo'n geval is er
namelijk niets dat de „Divina" kan
dwingen naar Londen terug te keren
en er zou geen middel bestaan om
haar rederij tot betaling te dwin
gen.
Kapitei Hommerberg van de „Di
vina" deelde het volgende mede:
„Van mijn bemanning heeft slechts
de roerganger letsel opgelopen; deze
brak zijn duim. Ik dronk in mijn hut
een kop thee, toen de aanvaring ge
schiedde. Door de schok werd ik
over de tafel heen geslingerd en viC?
met theepot en al op de vloer. Ik
stond vlug op, rende mijn hut uit en
kon nog net even het groene licht
DE VLAG HALFSTOK
Aan boord van de omstreeks veer
tig schepen, die met 'het reddings
werk bezig waren, werd na de be
kendmaking van de Britse admirali
teit de vlag halfstok gehesen.
Vernomen wordt, dat alle opva
renden, die zich in de niet direct na
de aanvaring ondergelopen compar
timenten bevonden, er in
DE BRITSE DUIKBOOT „TRU
CULENT" was een ruim 80 m lan-
onderzeeër, welke volgens de
laatste bekendmaking van de Britse
admiraliteit 80 personen aan boord
had.
zijn te ontkomen. Men meent ech- reddingsapparaat (het
H.M. de Koningin laat zich uitleggen door de wed. Qualm hoe de thermometer werkt, die gebruikt wordt
om de temperatuur te meten van het water, nodig voor de kaasbereiding. Rechts ziet burgemeester L. J.
den Hollander belangstellend toe. (Foto: N. v. d. Horst)
apparaat) erin slaagden naar de op
pervlakte te komen. Dit ging hele
maal niet moeilijk."
Een geredde onder-officier ver
telde, de ene sigaret na de andere
rokend: „Op het tijdstip van de
aanvaring bevonden wij ons allen
op de bodem van de onderzeeboot.
Sommigen van ons slaagden er in,
met behulp van het Davis-apparaat,
aan de oppervlakte te komen, en
kelen stelden zich echter in veilig
heid zonder dit apparaat te gebrui
ken. Slechts twee compartimenten
zijn niet direct ondergelopen, na
melijk de machinekamer en de ver
blijven van de stokers. Allen, die
zich hierin bevonden, zijn erin ge
slaagd uit de onderzeeër te komen."
Een ander lid van het machine
kamerpersoneel verklaarde: „In der
tig tot veertig seconden waren wij
aan de oppervlakte, doch het leek
mij wel een jaar toe."
Na de bekendmaking van de ma
rineleiding, dat er geen hoop meer
bestaat om dé niet geredden nog in
leven aan te treffen, werden de
reddingswerkzaamheden gisteravond
tot vandaag, wanneer het terug
lopend tij is, opgeschort.
Duikers zijn er in geslaagd de
kettingen aan te brengen, waarmede
men de „Truculent" hoopt te lich
ten. Een woordvoerder van de Brit
se admiraliteit verklaarde echter,
dat het wel drie tot vier dagen zou
duren, voordat de gezonken onder
zeeër eventueel aan de oppervlakte
zou zijn gebracht. De duikers on
dervonden grote moeilijkheden bij
hun werkzaamheden, als gevolg van
de getij-stroming rondom het wrak.
DE „DIVINA" AAN DE KETTING.
De Britse admiraliteit heeft be
paald, dat de Zweedse tankboot „D-i
vina" Londen voorlopig niet mag
verlaten. Het desbetreffende bevel
is door een marine-officier aan de
mast van het schip bevestigd, waar
door dit thans onder toezicht van
de Britse marineleiding is geplaatst.
De „Divina" is hedenochtend in dok
gegaan.
Indien de rederij van de „Divina"
een bepaald bedrag als borgstelling
stort, mag het schip weer vertrek
ken. Alleen het schip is onder con
trole gesteld; de kapitein en de an-
vande „Truculent" zien. De „Divi
na" en de „Truculent" lagen gedu
rende ongeveer een halve minuut
stuurbord langszijde, doch daarop
zonk de onderzeeboot.
Wij slaagden er in acht overleven
den op te pikken, die later werden
overgenomen door één der aan het
reddingsewerk deelnemende sche
pen. Wij hebben acht uur lang bo
ven de plaats van de ramp en voor
de monding van de Theems heen en
weer gevaren om naar andere over
levenden te zoeken, doch wij hebben
slechts de lijken van twee opvaren
den geborgen, die op het tijdstip
van de aanvaring of door de bot
sing om het leven zijn gekomen, of
naderhand zijn verdronken.
Het bericht, dat wij na de aanva
ring stuurloos zouden hebben rond
gevaren, is volkomen onjuist; even
min zijn wij aan de grond gelopen."
Het stuurbordsanker van de „Di
vina" is, als gevolg van de botsing,
weggescheurd, terwijl de boeg van
het vaartuig, juist boven de water
lijn, werd ingedeukt. De lading ben
zine, die zich in de voorste tankka
mer van de „Divina" bevindt, zal
naar de achterste tankkamer moeten
worden overgeheveld, om het door
de aanvaring veroorzaakte gat boven
de waterlijn te brengen.
Gezagvoerder Jan Dekker van
het Nederlandse vrachtschip „Alm-
dijlc", dat het eerste het nieuws van
de ondergang van de „Truculent" ra
diografisch verbreidde en vijf opva
renden van de onderzeeër oppikte,
verklaarde onder meer: „De eerste
stuurman hoorde uit zee komende
kreten. Hierop werd een zoeklicht
in werking gesteld. Wij voeren in de
richting, van waaruit het geroep
werd gehoord. Wij vierden een boot
en slaagden er in vijf overlevenden
aan boord te nemen".
VLIEGTUIG DAT DUIKERS GING
HALEN NEERGESTORT.
Een Lancaster-bommenwerper, die
gistermorgen van het vliegveld Kin-
loss was opgestegen om duikers op
te halen uit Rosyth in Schotland, die
mee zouden helpen met het bergings
werk van de „Truclent", is neerge
stort.
Alle vijf inzittenden zijn gedood.
Een. kaAteUje.
Elke dag maakt ons rij kei* aan
ervaring en armer aan illusies