S)e ft2idóe6otvta/nt De ramp met de „Doros" Verzoenende rede van president Sukarno Na de souvereiniteitsoverdracht Kostof ter dood veroordeeld Besprekingen weer vastgelopen Mgr. Kaczinski wordt mishandeld ■Hrecteor: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH- WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" DONDERDAG 15 DECEMBER 1949 41ste JAARGANG No. 118 Sukarno spreekt verzoenende taal Bur. Papengracht 32, Telef 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs f 0.32 p. w., 11.40 p. mod, f 4.15 p kwart. Franco p. p. I 4.90 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes 11.50 De onderwijs- reorganisatie pvE van verschillende plaatsen in ons land bij de Minister van On derwijs, Kunsten en Wetenschappen ingekomen klachten omtrent de on bevredigende resultaten van het on derwijs aan de lagere scholen ga ven de minister aanleiding een com missie in het leven te roepen, welke tot taak kreeg het instellen in het gehele land van een diepgaand psy chologisch onderzoek van leerlingen van lagere scholen. Deze commissie is tot de overtui ging gekomen, dat door toepassing van meer moderne methoden belang rijk betere resultaten bij het onder wijs zullen worden verkregen. Zy wil in twee bestaande open bare scholen een proef nemen, met een school op net platteland en een school in een stad. Medewerking is gevraagd van de gemeente Wychen en van de gemeente Leiden. B. en W. van Leiden stellen de gemeente raad voor, deze medewerking te ver lenen. De kosten daarvan zullen groten deels worden gedragen door het Rijk en voor een betrekkelijk klein deel door de betrokken gemeente. De kosten worden gevormd door: ande re inrichting van het gebouw, andere leermiddelen, ander meubilair o.m. tafeltjes inplaats van banken) en meer onderwijskrachten. Ons inziens, moet de gemeente Lei den bedoelde kosten over hebben voor een proefneming, waarvan we de resultaten dan zeer van nabij kun nen constateren; en waarvan de even tuele vruchten ten goede komen aan Leidse kinderen. En, als dan 'ns die resultaten goed blijken te zijn,, dan zou daarvan ge profiteerd kunnen worden door an dere openbare en bijzondere scho len. Misschien wel zó, dat dit pro fijt kan worden verkregen zonder de grote kosten, welke men voor deze proefneming nodig oordeelt, of met minder kosten. Het is inderdaad naar onze over tuiging volkomen juist, wat de nuchter-zakelijke afgevaardgide Ti- lanus gisteren in de Tweede Kamer opmerkte: de bestaande onderwijs- wetgeving biedt voldoende souplesse om nieuwe vormen in te voeren. De minister beaamde dat. En in scholen voor eind-onderwijs zal dat gemakkelijker kunnen dan op scholen, die moeten opleiden voor toelatings- of eindexamens. De proef wordt genomen op een school voor eindonderwijs, een z.g. „volksschool". V De a.s. huurwet ^/OLGENS een bericht in een der bladen zou de regering de hand having van de huurprijzen niet lan ger als een taak van beschermende overheidszorg zien. Wat wil dat zeggen? De huurprijzen zullen, naar ver luidt, worden verhoogd met 15 pet. Als huurders weigeren de hogere hu ren te betalen, kunnen verhuurders langs de gewone wettelijke weg trachten hun recht te verkrijgen. Dat is duidelijk. Maar: verhuurders zouden als het bedoelde persbericht juist is ook het recht hebben, om in onder ling overleg met de huurders van de prijs af te wijken; dus een hogere huur vast te stellen. Wij begrijpen, dat zulk een onder ling overleg tussen verhuurder en huurder, die een huis bewoont en geen vrees behoeft te hebben, om dakloos te worden, op de basis van vrijwilligheid kan plaats hebben. En er is niets teeen. als het inderdaad vrijwillig geschiedt, omdat de huur der de redelijkheid er van inziet. Maar iets anders wordt het o.i., als iemand een huis gaat buren, waarin hij nog niet woont. Dan zou er wel 'ns een te hoge huurprijs kunnen worden afgedwongen, als de ver huurder misbruik maakt van de nood, waarin de a.s. huurder ver keert; dan zou wel 'ns een huis kun nen worden verhuurd, als er twee naar dingen, wier gezinsomstandig heden overigens hetzelfde zijn, aan hem, die het meeste kan betalen. Wij kunnen ons niet voorstellen, dat de komende huurwet voor zulk een handel de mogelijkheid zal ope nen. En wij geloven daarom voors hands niet, dat bedoeld persbericht de strekking van die wet juist weer geeft. Nog vijf mannen gered De Amerikaanse kustwacht te Norfolk in Virginia meldt, dat er nog zes overlevenden zijn gevonden van het Nederlandse schip „Doros", dat Maandag voor de kust van Miami in brand vloog. Het schip „Williamsburg" heeft de zes mannen in de afgelopen nacht opgepikt. Volgens een later bericht van de „Williamsburg" is een van de !«an boord genomenen dood. Het aantal overlevenden bedraagt thans „Wij hebben de Nederlanders nooit gehaat" ,,^yiJ hebben de Nederlanders nooit gehaat. Wat wij haatten, was het Nederlandse kolonialisme, zoals wij elk kolonialisme haten"., al dus president Sukarno in een radio redevoering van anderhalf uur ge richt tot de Nederlanders, de Indo- Europeanen en het K.N.I.L. en uitge sproken voor radio-Djokja, welke uitzending door de radio te Batavia werd gerelayeerd. „Wat wij wilden is een vriendschappelijke verhouding tussen de Nederlanders en de Indonesiërs in een onafhankelijk In donesië. President Sukarno begon zijn rede met te zeggen, dat hij had gehoord van ongerustheid onder de Neder landse groepen in Indonesië over de komende weken. „Laat u zeide hij niet meesTepen door ongecontro leerde geruchten" en hij wees er op, dat de R.I.S. een rechtstaat is, waar sociale rechtvaardigheid en mense lijkheid één der vijf beginselen van de grondwet zijn, waar men geen onderscheid naar ras en huidskleur kent en waar de constitutie het recht op bescherming aan allen waar borgt. Na te hebben verwezen naar de re sultaten van de R. T. C. ten aanzien /an het staatsburgerschap, naar het manifest van November 1945 met be trekking tot de teruggave van onder nemingen waarbij wordt verwacht dat door de ondernemers rekening zal worden gehouden met de belan gen der arbeiders en naah de be paling in de op de Rondetafelconfe rentie bereikte overeenkomst dat ge schikte Indonesische krachten in de leiding en de staf zullen worden ge plaatst, zeide Sukarno, dat tégen niet-staatsburgers geen discriminatie zal worden toegepast. Noch de Ne derlanders, die ons vroeger hebben bestreden, noch degenen onder hen, die ons steeds vriendschappelijk ge zind zijn geweest, willen wij het In donesische staatsburgerschap opdrin gen. President Sukarno herinnerde er aan, dat hij hiermede niets nieuws zeide. „U bent verkeerd ingelicht", zo zeide hij en herinerde aan het manifest van November 1945, waarin onder andere gezeg wordt: „Wy ha ten de vreemdelingen niet, ook niet de Nederlanders, laat staan de Intio- Eftropeanen, de Ambonezen, enz." De verzekering van de veiligheid is een der voornaamste plichten van de nationale regering, zeide presi dent Sukarno, die op de Nederlan ders een beroep deed om rustig en onbevreesd te blijven en om ver trouwen te hebben in de maatre gelen van de nationale regering. De T.N.I., zeide hij. heeft bewezen, dit vertrouwen waard te zijn en het is de plicht van de T.N.L, om niet vijandig te staan tegenover wie ook en om ieders eigendommen te bescher men. Zich in het bijzonder richtend tot de Indo-Europeanen zeide de presi dent: Indonesië is uw vaderland. Tot 't KNIL richtte hij een bood schap, waarin o.a. wordt gezegd, dat voor degenen, die daartoe behoren, gelegenheid bestaat om toe te tre den tot hec Indonesische leger om mede te werken aan de verdediging van het eigen vaderland en de eigen vlag. Als ge dienst wilt nemen, zal het leger van de R. I. S. u met open ar men ontvangen en zo niet, dan zul len uw rechten worden geëerbie digd VOORLOPIGE GRONDWET ONDERTEKEND. Gisteren is in het gebouw Pegsng- saan Oost te Batavia waar presi dent Sukarno op 17 Augustus 1945 de onafhankelijkheid van Indonesië heeft geproclameerd, de voorlopige grondwet van de Verenigde Staten van Indonesië ondertekend. De plech tigheid had plaats in de achtergalerij van het huis, waar de rood-witte vlag was gehesen. De grondwet zal van kracht wor den, zodra Nederland de souvereini- teit aan Indonesië heeft overgedra gen. NIEUW MODEL TRACTOR VOOR STEENFABRIEK Een steenfa briek bij Rijssen (O), waar de ste nen nog worden gebakken in een z.g. veldoven, heeft een nieuw mo del tractor in gebruik genomen. De stenen worden op houten bakken, elk met een capaciteit van 600 ste nen, gepakt, de tractor grijpt deze bakken en brengt ze naar de op slagplaatsen. Daar worden de stenen gestorteerd Dit werk gebeurde vroe ger met kleine wagentjes, getrokken door paarden. Met de nieuwe trac tor wordt dus veel tijd en ook geld gespaard. Anderen kregen gevangenisstraf Het Bulgaarse opperste gerechts hof heeft gisteren Traicho Kostof, de vroegere vice-premier van Bul garije, wegens verraad ter dood veroordeeld. Tot levenslange gevangenisstraf werden veroordeeld: Ivan Stepha- nof, oud-minister van Financiën, Nikolas Natsjef, vroeger vice-presi dent van de economische en finan ciële commissie van de staat, Ivan Gevrenof, oud-directeur van de rubberindustrie, Ivan Toetef, oud- hoofd van de buitenlandse handel en Nikolas Pavlof, oud-minister van Wederopbouw. Voorts zijn er nog enige gevangenisstraffen uitgedeeld van 8 tot 15 jaar. Tegen deze vonnissen kan niet meer in hoger beroep worden ge daan, daar het opperste gerechtshof de hoogste instantie in Bulgarije is. WYSJINSKY TE BERLIJN. De onder Sowjet-Russische con trole staande Berlijnse radio-om- roep heeft medegedeeld, dat de Sowjet-Russische m'"'~ter van bui tenlandse zaken, ei Wysjinsky Woensdag in Be i is aangeko men op uitnodiging van de Oost- Duitse regering. Aan alle bedrijven en openbare instellingen in Oost-Ber- lijn was verzocht te vlaggen. Positie van ambtenaren en strijdkrachten Het nationaal voorbereidingscomi té te Batavia heeft de volgende be kendmaking uitgegeven: „Op de dag van de souvereiniteits overdracht zal de rechtsstaat der vrije en soiivereine Republiek Indonesia Serikat geboren worden, die geba seerd is op erkenning van de God delijke Almacht, van humaniteit, na tionaliteit, nationaal besef, democra tie en sociale rechtvaardigheid. De souvereine macht zal dan worden uit geoefend door de Indonesische natio nale regering in samenwerking met ae volksvertegenwoordiging en de senaat. In afwachting van verdere beslissingen van de regering der R.I. S. worden alle burgerlijke ambtena ren, onder wie ook de politie, die op het tijdstip van de souvereiniteits overdracht werkzaam is bij de voor lopige federale regering ambtenaren van de organen en diensten der R.I.S. en blijven als zodanig hun verant woordelijkheden uitoefenen. Burger lijke ambtenaren, onder wie de poli tie in dienst van regeringen en be sturen der deelgebieden, blijven hun verantwoordelijkheden uitoefenen in de betrokken deelgebieden in over eenstemming met de regeringen en besturen van die deelgebieden. Ieder is verplicht deze ambtenaren in de uitoefening van hun taak te treken- nen. De strijdkrachten der R.I.S. zul len optreden in opdracht van de na tionale regering der R.I.S. De politie van de deelgebieden zal optreden in opdracht van de regeringen en bestu ren dier deelgebieden. De Nederland setroepen van Land- en Zeemacht zullen niet optreden behoudens op uitdrukkelijk verzoek van de rege ring der R.I.S. en met goedkeuring van de regeringen of besturen der be trokken deelgebieden, indien hulp nodig mochtzijn ter verzekering van de orde en veiligheid". In een tweede bekendmaking wor- NAZISLACHTOFFERS BESTORMEN PARLEMENTS GEBOUW. Meer dan vijftienhonderd leden van de vereniging van Nazislachtof fers in Hessen, velen in de kleding van concentratiekampgevangene, heb ben Woensdag het Parlementsge bouw te Wiecbaden bestormd uit protest tegen „de verwaarlozing van de restitutiewet". Een dertigtal Duit se politie-agenten poogde tevergeefs de demonstranten tegen te houden, die de vergaderzaal binnendrongen, terwijl een zitting aan de gang was. Een communistisch parlemeentslid, Emil Carlebach, deelde de demon stranten mede, dat juist een motie, waarin op spoedige aanvaarding van de restitutiewet werd aan aangedron gen, naar een subcommissie was te rug verwezen. De restitutiewet zoi moeten voorzien in vergoeding voor door het naziregiem aan politieke te genstanders berokkende schade. Nadat de demonstranten door de Duitse politie waren teruggedreven, vormden zij arm in arm een cordon om het gebouw en verhinderden de 90 parlementsleden, onder wie kabi netsministers, dit te verlaten. De zitting werd verlengd met als resultaat, dat besloten werd, de nazi slachtoffers vóór Kerstmis voorlopig ieder 500 Duitse marken uit te beta len in afwachting van de definitieve regeling. De menigte ging uiteen,' na dat een woordvoerder van de rege ring dit besluit had meegedeeld. den de dag van de souvereiniteits overdracht en de dag daarna als vrije dagen vastgesteld. Behalve voor de vitale bedrijven, die verzocht wor den gewoon door te werken. Het Oostenrijkse vredesverdrag De besprekingen te New York van de plaatsvervangers der minis ters van Buitenlandse Zaken der vier grote mogendheden zijn volko men vastgelopen en zullen eerst 9 Januari te Londen hervat worden. Toen Ivo Mallet (Engeland) de Sowjetrussische vertegenwoordiger vroeg, of de besprekingen tussen Oostenrijk en de Sowjet-Unie te Wenen reeds enig resultaat hadden geboekt, antwoordde deze „neen". Na enige algemene discussie besloot men toen de besprekingen tot 9 Ja nuari te staken. Op het laatste ogenblik had de Sowjet-Unie voet bij stuk gehouden, dat de twee overblijvende artikelen moeten wachten, totdat te Wenen overeenstemming was bereikt. (Het betreft de artikelen inzake de eis van de Sowjet-Unie, dat Oostenrijk een grote som betaalt voor voor raden en diensten, die door de Sov jets aan Oostenrijk zouden zijn ver strekt.). VIJFTIG JAAR SLACHTHUIS Het Openbaar Slachthuis, tevens koelhuis te Roermond, werd op 19 December 1899 in gebruik genomen. Dit feit wordt op Maandag 19 De cember a.s. met enige plechtigheid en receptie door de directie, her dacht. In de loop van de afgelopen vijf tig jaar werden veel vreemde zaken in de magen van koeien en kalveren gevonden. Wij zien hier op de voor grond een patroonhuls, met daar naast verscheidene haarballen, waar van de grootste een middellijn heeft van 12X' cm. Keurmeester van Her ten houdt de grootste haarbal in zijn hand VOORSPEL VAN AANVAL OP POOLS EPISCOPAAT Naar het K.N.P. uit betrouwbare bron verneemt, baart de gezond heidstoestand van Mgr. Kaczinski, die reeds sedert Mei van dit jaar door de Poolse politie gevangen wordt gehouden, ernstige zorg. Voor 1933 was Mgr. Kaczinski de leider van de Katholieke nieuws dienst te Warschau, het bureau van het Poolse episcopaat. Na het uit breken van de oorlog slaagde hij er in via Frankrijk naar Engeland over te steken, waar hij als minis ter van Onderwijs deel uitmaakte van de Poolse regering in balling schap. In 1942 vertrok hij naar de Verenigde Staten, waar hij tot het einde van de oorlog bleef. Dan keerde hij naar Polen terug en richtte een Katholiek weekblad op, het „Tygodnik Warszawski". In Augustus 1948 werd Mgr. Kaczinski voor de eerste maal wegens „staats gevaarlijke activiteit" gearresteerd. Ofschoon hy na een paar dagen weer werd vrijgelaten, bleef hij on der streng politie-toezicht. In Mei van dit jaar werd hij opnieuw ge arresteerd, kort na de publicatie van het herderlijk schrijven, waar in het Poolse episcopaat zijn diepe bezorgdheid te kennen gaf over het lot van de vele priesters, die onder valse beschuldigingen van hun vrij heid waren beroofd. Thans wordt bericht, dat de poli- tie-autoriteiten Mgr. Kaczinski mis handelen en martelen teneinde ver klaringen te verkrijgen, die ge bruikt zouden kunnen worden tegen de Poolse bisschoppen. TSJENGTOE BEZET. Communistische troepen bezetten gisteren Tsjengtoe, de laatste hoofd stad, die de nationalistische regering van Chinta op het vasteland heeft gehad. Vóór de nationalistische troe pen vluchtten, bliezen zij het reus achtige vliegveld op, vanwaar tij dens de oorlog Amerikaanse super forten opstegen om Japan te bombar deren. Verscheidene duizenden Chinese nationalisten trekken Vietnamees gebied binnen. Zij worden ontwapend en geinterneerd. REKENKAMER LEVERT CRITIEK OP HET BEHEERSINSTITUUT. De Algemene Rekenkamer heeft verklaard, dat zij niet in staat is de verantwoording van het Ned. Be heersinstituut over 1946 te vereve nen. De bezwaren der Rekenkamer zijn o.m., dat zij de wijze, waarop het Be heersinstituut tot dusver werd gead ministreerd en gecontroleerd, weinig bevredigend acht. Zij oordeelt het noodzakelija, dat op korte termijn en met kracht een ingrijpende reor ganisatie van de leiding, de organi satie en de controle van het Beheers instituut tot stand gebracht wordt. De Rekenkamer is van oordeel, dat voor de verantwoording der ont vangsten en uitgaven de voorschrif ten van de Comptabiliteitswet niet zijn gevolgd. Een en ander blijkt uit een bij de Tweede Kamer ingediende nota van wijzigingen der Rijksbegroting-1950 van het Departement van Justitie. Blijkens de toelichting heeft de mi nister aan de Rekenkamer medege deeld, dat het in haar voornemen lag om in de Begrotingswet 1950 onder het hoofd „Uitgaven betreffende af gesloten dienstjaren" een post op te nemen tot het totaalbedrag van de door het Ned. Beheersinstituut over de jaren 1946 tot en met 1948 gedane uitgaven (geraamd op f 37.502.000), terwijl onder de middelen van het dienstjaar 1950 verantwoord zullen worden de ontvangsten van het Be heersinstituut over die jaren, ge raamd op 46.920.000. STATENVERKIEZINGEN OP 26 APRIL. Naar wy vernemen is thans offi cieel besloten, de verkiezingen voor de collesges van Provinciale Staten van Noord-Holland en Zuid-Holland te houden op Woensdag 26 April. De candidaatstelling is in alle provin cies, krachtens de wettelyke bepa lingen, op de tweede Dinsdag in Maart. EEN OORLOGSMISDADIGER HOORT DE DOODSTRAF TEGEN HEM EISEN. Voor het Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam is, zoals gemeld, gisteren voorgeleid een der verschikkelijk- ste Joden vervolgers uit de bezettings tijd. Als de president na een uitvoerig getuigen-verhoor de verdachte gis termiddag vraagt of hij thans toe geeft zich te hebben schuldig ge maakt aan oorolgsmisdaden zegt Aus der Fünten: „Ook in de Transvaaloorlog waren duizenden en duizenden in kampen opgesloten". Pres.: „Dat was een militair-stra tegische maatregel". Verd.: „Dat waren onze maatrege len ook." Pres.: „Gelooft u werkelijk, dat al die onschuldige Joden, de vrouwen en de kinderen, die u dagelijks in Amsterdam hebt kunnen zien rond lopen, een militair gevaar vorm den?" Verd.: „Mij is steeds voorgehou den, dat de Joden een gevaar in de rug van de Duitsers waren, niet zo zeer als gewapende macht, maar wel als spionnen". „Ook de krankzinnigen in het „Apeldoornse Bos?" vraagt de raads heer mr. Lubbers. Verd.: Ten eerste wilden wij de krankzinnigen uit de frontlinie weg hebben en ten tweede moet ik u er op attent maken, dat de ontruming geschiedde op verzoek van de Neder landse gezondheidsautoriteiten. Als de president hem vraagt waar om de Nederlandse gezondheids- autoriteiten dat verzocht hadden, zegt Aus der Fünten: „Ze vroegen dat om de voedselpositie in Neder land te ontlasten". Pres.: „Als dat zo zou zijn, dan zou den de Nederlanders schoften zijn, maar er is geen mens, die dat ge looft, en ik denk zelfs niet, dat u dat zelf gelooft". Later zegt de verdachte, dat de Nederlandse autoriteiten niet zo zeer de ontruiming van het „Apeldoornse Bos" hebben verzocht, maar van de ziekeninrichtingen in het alge meen. De procureur-fiscaal, mr. J. Be sier, sprak dan zijn requisitoir uit, dat eindigde met de doodstraf te eisen. NA TWAALF JAAR OPLICHTING GEARRESTEERD Geraffineerde verpleegster Een 63-jange vrouw, thans werk zaam als ziekenverpleegster in een rusthuis te Haarlem, heeft kans ge zien gedurende twaalf jaren verschei dene grote bedrijven in ons land op te lichten. Zij bezocht deze bedrijven en deel de mede, dat zij als gepensionneerd verpleegster werkzaam was voor een steunactie ten bate van t.b.c.. patiën ten, die niet alleen geld, maar ook goederen in natura verzamelde. Zij vond daarbij in de Zaanstreek, met de talrijke levensmiddelenbedrijven, een ruim arbeidsveld. Van het geld, dat zij ontving, gebruikte zij voor zichzelf het grootste deel, terwijl zij aan de patiënten chocolade, koek en andere lekkernijen gaf, die zij van de bedrijven had ontvangen. Zij liet dan de Patiënten een bedankbrief aan de directie van het betrokken bedrijf schrijven waardoor zij weer een entrée had voor haar volgend® bezoek. De practijken van deze vrouw, die vooral door haar gladde tong veel voor haar actie wist te winnen, kwa men uit, toen twee ambtenaren van Maatschappelijk hulpbetoon in Am sterdam eens een onderzoek gingen instellen naar haar gedragingen. Zij kreeg uit de hoofdstad nog steeds een steunuitkering, doch verdiende bovendien in een rusthuis in Haarlem. AMSTERDAM-ZUID IN HET DUISTER. Een groot deel van Amsterdam-Z. tussen Vondelpark en Boerenwete- ring raakte gistermiddag om vijf voor één verstoken van een electri- sche stroom ten gevolge van een sto ring in de centrale aan de aKrper- weg. Omstreeks zes uur was het ge meentelijk energiebedrijf door ge leidelijke omschakeling er in ge slaagd ruim driekwart van het toen reeds in volledige duisternis gehul de stadsdeel weer van stroom te voorzien. Om half twaalf deed de storing zich alle ennog maar gelden in de Apollobuurt en het gebied tot gebied tot de Sloterweg. £en êoMeftje... Een openlijke critiek van een vriend moet men dankbaar weten te waarderen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1949 | | pagina 1