SeftzidóeSoii/tci/nt
Valse honderdjes
tegen Franco
De overdracht der souvereiniteit
aan Indonesië
Komt Hofman met een
„ultimatum"?
Valse munters beoogden
Franco's val
Zuidwesterstorm
gierde over onze
kuststrook
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
DONDERDAG 27 OCTOBER 1949
41ste JAARGANG No. llf
Directeur: C. AL VAN HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
Bar. Papeogracht 32, Telel. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs f 0.32 p. w., 11.40 p. mnd., 14.15 p kwart. Franco p. p. 14.90 - Advert.: 15 et. p. m.tn. Telefoontjes 11.50
*t* Aibetalingscrediet
pR zijn maar weinig dingen in de
natuurlijke orde, welke naast
hun lichtzijde niet ook een schaduw
zijde hebben.
Nu is het een hebbelijkheid van
pessimisten, om die schaduwzijde het
eerst en het meest en vaak zelfs uit
sluitend te zien.
Optimisten daarentegen schenken
bij voorkeur hun aandacht aan de
lichtzijde der dingen, waarbij zij ech
ter niet moedwillig hun ogen sluiten
voor de schaduwzijde.
Utopisten, die niet met beide be
nen op de begane grond staan, en
daardoor ook niet een juiste kijk op
de dingen rondom hen kunnen heb
ben, zien in de dingen, die ze en
wè veronderstellen: terecht als
begerenswaardig beschouwen, niet
een, als is 't nog zo kleine, zijde,
welke als een schaduwzijde moet
worden erkend, en welke in hun
waardering, als deze volledig waar
wil zijn, toch ook betrokken dient te
worden.
Dit ter inleiding van een paar
korte opmerkingen, welke wij willen
maken naar aanleiding van het in
deze tijd óók door overheidssteun ge
leide en gestimuleerde afbetalings-
crediet.
Het afbetalingscrediet had reeds
voor de tweede wereldoorlog een
grote vlucht genomen; In 1938 be
droeg het bij het afbetalingsstelsel
betrokken crediet circa 44 millioen
of bijna 7 van de geschatte totale
uitgaven der bevolking aan goede
ren, die mede op afbetaling worden
gekocht.
Er zit ongetwijfeld aan het afbe
talingsstelsel een lichtzijde, die wij
moeten en ook graag willen waarde
ren.
Vooreerst als er op deze wijze goe
deren kunnen worden gekocht, waar
mede men kan produceren, waarmede
men kan verdienen, en die men an
ders, bij gebrek aan kapitaalkracht,
zich niet zou hebben kunnen ver
werven.
Maar, ook wat betreft het kopen
van niet-productieve goederen kan
het afbetalings-stelsel sociaal-goede
diensten bewijzen. Als het werkelijk
nuttig is, bepaalde niet-productie
ve goederen zichzelf of zijn gezin aan
te schaffen, is natuurlijk het
vooraf-sparen veel beter, dan het aoh-
teraf-sparen door op afbetaling te
kopen. Maar er kunnen omstandig
heden zijn, welke in zulke gevallen
n.l. het kopen van werkelijk nut
tige niet-productieve zaken recht
vaardigen, óók al is er niet vooraf
gespaard. Dan kan een goed-geleid
afbetalings-stelsel zijn diensten be
wijzen. Een goed-geleid afbetalings
stelsel. En hier zal inderdaad de
Overheid een taak hebben, om de
mensen te houden uit de klauwen
van de afschuwelijke woeker.
Maar: men zijn voorzichtig, men
sluite de ogen niet voor de schaduw
zijde, die aan het afbetalingsstelsel
vast zit en die men zo veel mogelijk
moet inperken.
Hoe inperken?
Door te propageren en de mensen
er van te doordringen, dat zij, als zij
het geld er niet voor hebben liggen,
alléén in bijzondere omstandigheden
mogen overgaan tot het kopen op
crediet.
Zeer juist merkte prof. dr. G. Groe-
neveld onlangs op in een artikel in
„De Gelderlander":
„De kopers, die gebruik ma
ken van het afbetalingscrediet,
moeten uiteindelijk het geld spa
ren. Dit sparen gebeurt echter
niet vooruit maar achteraf; de
gelden moeten uiteindelijk uit
het toekomstige inkomen worden
bespaard. Helaas is de inkomens
positie bij tal van mensen niet
zodanig dat zij inderdaad deze
gelden binnen de gestelde ter
mijn kunnen, opbrengen met alle
gevolgen van dien. Anderen zul
len hun aankopen moeten beper
ken in de toekomst. Handel en
industrie komen dan, op meer
lange termijn beschouwd, te staan
voor een ineenschrompeling van
de koopkrachtige vraag".
Ongelukkig degenen, die geen nood
zakelijke dingen kunnen kopen, om
dat zij nog moeten afbetalen op cre
diet gekochte niet-noodzakelijke, zij
't dan min of meer gewenste, dingen.
Ongelukkig voor hen, maar ook ten
slotte voor de handeldrijvenden.
Wij concluderen: het afbetalings
crediet is geenszins onder alle om
standigheden te veroordelen, maar
het mag zeker niet worden gestimu
leerd.
Op 20 December in de Ridderzaal
De overdracht van de souvereiniteit aan de Verenigde Staten van Indo
nesië zal waarschijnlijk op 20 December tijdens een plechtigheid in de
Ridderzaal door koningin Juliana worden verricht, zo verneemt Asso
ciated Press. De plechtigheid zal worden bijgewoond door een speciale af
vaardiging uit Indonesië. Verwacht wordt, dat de voltallige slotzitting
van de R. T. C. op 3 November kan worden gehouden, hoewel over de
kwestie der schulden en over de status van Nieuw Guinea nog geen
overeenstemming is bereikt. Aangenomen wordt, dat de president van de
V. S. I. voor de overdracht van de souvereiniteit zal worden gekozen.
De Verenigde Staten van Indonesië zouden worden samengesteld uit
vijftien federale staten en de Indonesische republiek. De Indonesische ge
delegeerden ter R. T. C- zullen, nog steeds volgens Associated Press, mo
gelijk voor 9 November uit Nederland kunnen vertrekken.
Pest in
Wonosari-gebied
REEDS MEER DAN 1000 SLACHT
OFFERS.
De correspondent van Aneta be
richt, dat een pestepidemie in het ge
bied van Wonosarie, ten Zuid-Westen
van Djogja, reeds meer dan 1000
slachtoffers heeft geëist, welk aantal
dagelijks toeneemt.
Te Wonosarie zal reeds binnen en
kele dagen worden aangevangen met
vaccinatie. De republikeinse minister
van gezondheid, Surono, deelde aan
Aneta mede, dat men op 8 November
zal beginnen met vaccinatie op grote
schaal. Voorts verklaarde hij, dat
men te Djogja in staat is een vol
doende hoeveelheid vaccins te pro
duceren.
HET UNIE-STATUUT GEHEEL
GEREED.
De moeilijkheden, die nog beston
den omtrent de uiteindelijke tekst
van het Unie-statuut zijn thans ge
heel uit de weg geruimd, aldus ver
neemt de speciale correspondent van
het A. N. P.
Het vraagstuk van de wederzijdse
uitoefening der burgerschapsrechten
is in deze zin opgelost, dat tussen
de Unie-partners geen noemenswaar
dig verschil zal wordesn gemaakt in
de behandeling van elkanders bur
gers Als er wel een verschil van
beekenis moet worden gemaakt, zal
dit gebaseerd zijn op redenen van
nationaal belang of gemotiveerd moe
ten worden door de noodzaak econo
mische zwakke groepen van eigen
burgers te beschermen.
Aan het Unie-statuut zal voorts
worden toegevoegd een opsomming
van de algemeen menselijke rechten
en vrijheden, welke partijen op zich
nemen te waarborgen. In negentien
punten worden in dit bijvoegsel een
aantal rechten en vrijheden opge
somd ontleend aan de ..declaration
of human rights" van de Verenigde
Naties.
DE SCHEEPSRAMP MET DE
„IVAR". De Deense vrachtboot
„Ivar", die nabij Terschelling op
een mijn liep, is door de sleepboten
„Holland", „Oceaan", „Stortemelk"
en „Texel" van de fa. Doeksen te
Terschelling 10 mijl ten Noordoos
ten van Terschelling buiten de vaar
geul aan de grond gezet. Het schip
zinkt echter steeds dieper weg.
Zijaanzicht van de „Ivar" in de
hachelijke positie, waarin het schip
verkeert. Achter de „Ivar" is de
sleepboot „Oceaan", welke ter as
sistentie aanwezig
zichtbaar.
is, gedeeltelijk
jMWry* ^ÉaHj
5 "P
De „Ivar" zinkt
dieper weg
Twee man door neerstortend
ijzer gedood
Op het gedeeltelijk in de golven
weggezonken Deense schip „Ivar'
dat Maandagnacht bij Terschelling
op een mijn is gelopen, heeft een
speciale ANP-verslaggever gisteren
tegen het middaguur een onderhoud
gehad met kapitein Larsen, die thans
als enige Deen op zijn schip is ge
bleven. De sleepboten van de firma
Doeksen, de „Holland" de „Oceaan",
de „Stortemelk" en de „Texel", die
elkander aflossen, hebben de „Ivar"'
tien mijl ten Noordoosten van Ter
schelling buiten de vaargeul aan de
grond gezet. Het schip is echter in
de loop van gisteren aanzienlijk
verder weggezonken. Met het oog op
de ruwe zee heeft men het pompen
voorlopig maar gestaakt. De firma
Doeksen heeft goede hoop het schip,
dat een gat heeft aan bakboord, uit
eindelijk een haven te kunnen bin
nenslepen. Op het schip zelf kon
den wij constateren, hoe de vijf man
die in een der sloepen het schip
trachtten te verlaten, zijn omgeko
men. Van de davits zijn nog slechts
een paar stompjes ijzer overgeble
ven. Kapitein Larsen vertelde ons
hoe de tweede machinist en een dek
jongen onmiddellijk gedood werden
door de neerstortende stangen van
de davits. „Zij kregen het ijzer pre
cies op hun hoofd", zeide hij ons
„De andere drie zijn zonder twijfel
spoedig verdronken".
KONINKLIJK BEZOEK AAN DE
HOOFDSTAD. Voor het eerst na
de huldigingsfeesten 1948 brachten
H.M. Koningin Juliana en Z.K.H.
Prins Bernhard gistermiddag een of
ficieel bezoek aan Amsterdam.
H.M. Koningin Juliana en Prins
Bernhard in de raadszaal luisterend
ar de rede van de waarnemend
burgemeester, wethouder B. C.
Franke.
SPORT EN POLITIEK IN
TSJECHO-SLOWAKIJE.
Onderwijs in politiek maakt deel uit
van de training van het Tsjecho-
Slowaakse nationale ijs-hockeyteam,
dat zich thans in een trainingskamp
te Brno oefent. Het blad „Lidova De-
mocracie" deelt mede, dat er strenge
discipline heerst en dat elke dag een
uur in ideologie gedoceerd wordt,
waaraan 45 minuten discussie zijn
vastgeknoopt. De drie beste spelers,
Zabrodsky, Rozina en Knopasek, ko
men dit jaar niet op de trainingslijst
voor, omdat zij politiek ongeschikt
worden geacht.
De bedoeling bestaat om het stel
sel van „vertrouwensmannen" te
Praag uit te breiden tot het gehele
gebied van de stad. Het doel hier
van zou zijn „het contact tussen de
plaatselijke autoriteiten en het volk
te versterken". In werkelijkheid
hebben deze „vertrouwensmannen"
tot taak ieder aan te brengen, die
verdacht wordt tegen het regiem te
zijn.
Meet samenwerking of anders
iTWER HET BEZOEK, dat de admi nistrateur van het plan-Marshall,
Paul Hoffman aan Europa gaat brengen, doen in Washington enigs
zins sensationele geruchten de ronde. Hoffman zou de Marshall-landen een
ultimatum gaan stellen, dat zou inhouden dat de Marhall-landen blijk
moeten geven van een inniger samen werking en groter vastberadenheid
bij hun herstelpogingen, willen zij niet de kans lopen de Marshall-hulp
te verliezen.
Hoffman heeft Dinsdag een onder
houd gehad met Acheson en gisteren
met Truman om de voorstellen te be
spreken, die hij aan de O.E.E.S. zal
voorleggen. Een van deze voorstel
len zou zijn een verzoek tot herzie
ning van de monetaire wetten om de
uitwisseling der valuta's te verge
makkelijken en uiteindelijk te ko
men tot één valuta. Verder zou Hoff
man aandringen op slechting der
handelsbelemmeringen en vergro
ting van de uitvoer naar het dollar-
gebied. In Franse regeringskringen
wordt aangenomen, dat Hoffman zal
aandringen op de vorming van een
West-Europese centrale resrvebank.
Het zou een Europese tak van het in
ternationale monetaire fonds of een
afzonderlijke organisatie worden.
INFORMATIEPROCES VOOR
BEATIFICATIE
De kerkelijke rechtbank van het
aartsbisdom Wenen heeft het infor
matieproces voor de zaligverklaring
van de laatste keizer van Oostenrijk,
Karei I van Habsburg-Lotharingen,
met positieve resultaten afgesloten.
Keizer Karei I was de zoon van
aartshertog Otto en kleinzoon van
een broer van keizer Frans Jozef.
Hij werd geboren 17 Augustus 1887
te Persenbeug. Zijn opvoeding was
zeer eenvoudig; zijn karakter stil,
minzaam en godvruchtig. In 1911
huwde hij met prinses Zita van
Bourbon-Parma, die 'hem acht kin
deren schonk.
Kroonprins geworden wegens de
moord op aartshertog Ferdinand te
Serajewo, speelde hij tijdens de we
reldoorlog aanvankelijk een beschei
den rol. Na de dood van keizer
Frans Jozef in 1916 volgde hij hem
21 November 1916 op als keizer van
Oostenrijk en koning van Hongarije.
Op 2 November 1918 deed hij af
stand van de troon en vestigde zich
in Zwitserland, van waaruit hij nog
twee pogingen waagde tot herstel
van de Hongaarse troon, die echter
op weerstand stuitten van regent
Horthy en van de kleine entente.
Karei I van Habsburg-Lotharin
gen stierf op 4 April 1922 op het
eiland Madeira te Funchal. Spoedig
werd zijn graf te Funchal een druk
bezocht pelgrimsoord, waar talrijke
wonderen zouden gebeuren.
Het eigenlijke zaligverklaringspro
ces zal, naar men verwacht, eerlang
worden geopend. De aartsbisschop
van Wenen, de bisschop van Funchal
en de aartsbisschop van Quebec,
waar zijn echtgenote met haar kin
deren verblijft, zullen voor dit pro
ces getuigen oproepen. „Maasbode".
Het complot is thans opgerold
De affaire van de valse honderd gulden biljetten, die te Luik werden
gedrukt, blijkt een interessante politieke achtergrond te hebben. Men
bleek n.l. van plan te zijn om een grote som gelds bijeen te brengen,
waarvan de valse Nederlandse bankbiljetten hett begin kapitaal zouden
hebben gevormd. De bedoeling was om een complot te vormen, dat over
een milliard Spaanse peseta's zou moeten beschikken, om de regering
van Franco omver te werpen.
Maandag heeft het parket te Char
leroi de laatste vier schakels in dit
grote internationale complot gear
resteerd. Het zijn Marcel Lebrun,
notaris, 40 jaar oud, Jean Seron,
industrieel, 45 jaar oud. Hector Re-
nard, 37 jaar oud, wonende in Span
je, Jos Landry, handelsreiziger, 34
jaar oud. Seron, Lebrun en Renard
hebben elkaar op zekere dag te
Charleroi ontmoet en daar besloten
om een complot te vormen, hetwelk
valse peseta's zou aanmaken. Re
nard zou voor de uitgifte in Spanje
zorgen. Lebrun heeft het geld ge
leverd om de zaak te beginnen,
maar spoedig bleek dat het niet
voldoende was.
Lebrun wilde geen geld meer four
neren en de bende zon op midde
len om haar kas te vullen. De reeds
eerder gearresteerde De Conink,
die later in het complot is opgeno
men, kwam toen op het idee om bil
jetten van honderd gulden te gaan
maken en die te verkopen. De op
brengst van het valse Nederlandse
geld zou worden gebruikt om een
perfectie installatie te kopen voor
het vakkundig vervalsen van Spaan
se peseta's.
Windstoten van 120 km. per uur.
De harde Zuidwester, die gisteren
in de loop van de middag tot storm
kracht toenam, heeft op tal van
plaatsen, vooral ten land, ongelukken
van min of meer ernstige aard ver
oorzaakt.
Nabij Ameland geraakte in de mid
daguren de met stenen beladen tjalk
„Geri" in moeilijkheden,- het gelukte
de reddingboot „Abraham Foch" van
de N.Z.H.R.M. de drie opvarenden
ongedeerd van boord te halen.
Te land daarentegen hebben zich
verscheidene ernstige ongelukken
voorgedaan, waarbij tot zover bekend
één dode en meerdere gewonden zijn
te betreuren.
Gedurende de avond en het begin
van de nacht heeft de storm nog in
volle hevigheid gewoed. Langs de
kust werden zelfs windstoten van 120
kilomter per uur geregistreerd.
In de binnenwateren is het motor
schip „Vrede" onder de gemeente
Groot-Ammers (Z.-H.) door de golf
slag ondergelopen en gezonken. De
schipper en zijn vrouw konden zich
met een roeibootje in veiligheid stel
len.
Het ernstigste ongeluk, dat de
wind te land veroorzaakte, had te
's-Gravenhage plaats. Van een ge
bouw aan de Nasaulaan foei om half-
vijf in de middag een vijf kilo zwaar
stenen ornament naar beneden, dat
terecht kwam op de juist passerende
24-jarige F. G. uit Utrecht. De man
zakte bewusteloos in elkaar. Hij werd
naar het ziekenhuis vervoerd, waar
hij korte tijd daarna aan de bekomen
verwondingen overleed.
Gistermiddag even na twee uur is
van een van de bomen in het Wete
ringplantsoen te Amsterdam een tak
afgewaaid; ditmaal werden twee kin
deren het slachtoffer. Deze kinderen
liepen op het middenpad van het
plantsoen toen de tak viel en hen
raakte. Een der twee jongetjes kreeg
een schedelbasisfractuur. Het andere
jongetje brak een arm. De kinderen
zijn naar het Wilhelminagasthuis
overgebracht.
Een aanvankelijk onschuldig uit
ziend schoorsteenbrandje in een wo
ning te Tilburg, werd door de storm
dermate aangewakkerd, dat het hele
huis enkele minuten later in lichter
laaie stond. Een ongeveer 50 meter
verder gelegen boerderij werd' door
de vonken getroffen en raakte even
eens in brand. Zowel het woonhuis
als de boerderij brandden uit.
STORMEN IN HE KANAAL.
Stormen woeden aan alle kusten
van Frankrijk en hebben reeds acht
mensenlevens geëist. Vooral in het
Kanaal was de zee gisteren zeer wild.
Bij Marseille kwam een sleepboot
in botsing met een bananenschip, dat
in dehaven werd geloodst. Drie zee
lieden verdronken.
Drie vissers sloegen overboord, bij
Penmarch. Twee anderen waren
daags te voren in deze omgeving ver
dronken.
Maar zover is het nooit geko
men, juist op tijd werd de bende
door de politie onschadelijk ge
maakt. Hector Renard werd in
Spanje gearreseerd. Hij beweerde
dat hij handelde in opdracht van
de Britse Intelligence Service. Het
spreekt vanzelf dat men deze bru
tale uitvlucht niet geloofde.
Het onderzoek is nog in volle gang.
Men doet nasporingen in Engeland
en Frankrijk om er achter te komen
over wat voor relaties Renard in die
landen beschikte.
TREINONGELUK TE BRUSSEL.
Op het ogenblik, dat de electrische
trein TervurenBrussel gistermid
dag om 13.50 aan het station van de
Leopoldswijk te Brussel binnenreed,
heeft zich een ernstig ongeval voor
gedaan, waarbij een twaalftal perso
nen werd gewond, van wie drie ern
stig. De trein is in volle snelheid te
gen de stootblokken gereden en heeft
deze ingedeukt.
De oorzaak van het ongeval is niet
bekend.
IN MAART CANDIDAATSTELLING
PROVINCIALE STATEN
De candidaatstelling voor de ver
kiezingen voor de Provinciale Staten
zal 14 Maart 1950, de tweede Dinsdag
van de maand, plaats hebben. De da
tum van de verkiezingen wordt door
gedeputeerde Staten vastgesteld. Er
moet dan evenwel een termijn van
minstens veertig dagen verlopen zijn.
De verkiezingen worden op een
Woensdag gehouden.
OMZETBELASTING.
Veel artikelen geheel vrij.
Ter tegemoetkoming van de grote
gezinnen en van'hen, die een laag of
matig inkomen hebbene zullen de
volgende artikelen geheel worden
vrijgesteld bij de voorgenomen ver
hoging van de omzetbelasting: eieren,
kaas en gerookte haring (tot dusver
reeds gedeeltelijk vrijgesteld), be
schuit, krentenbrood- ontbijt- en pe
perkoek, havermout, stroop en jam,
koffie en thee, vleeswaren, gestoom
de en gerookte vis, vis in het zuur,
alsmede groente in blik en andere ge
conserveerde groenten. Daarentegen
zullen vlees en vis in blik of lucht
dicht veruakt aan omzetbelasting
blijven onderworpen en wel volgens
een tussentarief. Ten slotte zal ook
het herstellen van schoenen vrij zijn
van omzetbelasting.
Aldus blijkt uit een nadere mede
deling, die de minister van Finan
ciën aan de Tweede Kamer heeft ver
strekt.
De opbrengst van de omzetbelas
ting zal hiermee dalen met naar
schatting 30 milioen gulden per
jaar.
£m
Uiteindelijk staat ieder mens een
zaam en alleen voor zijn Rechter.
