Tussen de wolken-krabbers
van Europa
Pastoor Bende heeft goede
moed en goede plannen
Een ernstig woord tot emigranten
voor Canada
ZATERDAG 22 OCTOBER 1949
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
UIT DE FRANSE PORTEFEUILLE
Er wordt nergens zó met water gesmeten
WAT DE RIMPELS zijn op het
voorhoofd en de wangen van
een verouderde en vergrijsde vrouw,
dat zijn de bergen op de bolle toet
van Moeder Aarde.
De Aarde, eertijds blozend en
gloeiend, is langzaam uitgedoofd.
Eenmaal uitgedoofd, begon zij te
krimpen en in elkaar te schrompe
len als een goud-reinet in de kelder
legen de tijd, dat de winter ten ein
de loopt. Enkele malen heeft de Aar
de het bij die verouderings-kwaal
heel moeilijk gehad. Zij zuchtte en
fronste haar voorhoofd in diepe
kramp-plooieh. Zo ontstonden erg
populair weergegeven de ontzag
wekkende bergketens van de Alpen
in Europa, van de Himalaya in Azië,
van Kenya in Afrika en de Rocky
Mountains in Amerika.
Op een aardrond, getekend aan de
wand van het Mineralogisch museum
te Leiden, is de verhouding van deze
ketens tot de omtrek van de Aarde
weergegeven. Het blijken niet meer
dan bobbels, puistjes en rimpels te
zijn op het rolronde gelaat van onze
woon-planeet. Het gezicht lijkt hier
en daar wat pok-dalig maar dat
is ook alles.
Zo nietig is de mens, dat het ver
toeven tussen die pokken en ver
steende puisten, tussen die rimpels
en plooien van de aardkorst hem
overweldigt, onweerstaanbaar over
weldigt, door de bijna goddelijke
majesteit, welke ervan uitgaat....
TOEN DE AUTOBUS van Annecy,
na enige uren als een brommen
de tor over hoogten en dalen te zijn
gekropen, de donkere rotsen-kloof
van Cluses achter zich liet en het
dal waaier-wijd openging, voelden
we een prop in onze keel schieten.
Indien de passagiers in de bus, deze
prop bemerkend, hadden gezegd:
,,Ge moogt gerust tranen vergieten",
dan zouden we misschien onze aan
doening de vrije loop hebben gela
len.
Het was laat in de namiddag en de
van de zon afgekeerde kanten van de
woeste rotsen hulden zich reeds in
vage schemeringen en zwarte scha
duwen, toen we de Mont Blanc, de
Witte Berg, met een stralende her
melijnen mantel van ijs en sneeuw
bekleed, in keizerlijke pracht voor
ons zagen oprijzen.
Er is ons beloofd, dat tenmin
ste indien we ons op aarde een beet
je christelijk gedragen we de he
melse heerlijkheid zullen binnen
gaan en niet weinig verbaasd zullen
staan over het uitzicht, dat daar voor
ons zal open gaan. Het stille stijgen
van de Mont Blanc in schitterende
kuisheid en maagdelijke luister bo
ven de hartstochtelijke bewogenheid
van donkere afgronden, is misschien
een voorproefje van die toekomstige
heerlijkheid, een lichte streling van
de tong slechts, heel even, heel
vluchtig.
„Een bier, monsieur!" riepen
we de kastelein in Sallanches toe,
terwijl de autobus er stil hield. De
autobus stopte in ieder dorp voor
het in. en uitladen van de post en
in iedere herberg ter plaatse gingen
de passagiers zich even verfrissen".
„En tóch is het maar een bobbel
met sneeuw op zijn kop!" hielden
we bij onszelf vol, om aan de beto
vering van de Mont-Blanc te ontko
men en in bier te verdrinken.
Boekenpraat! Museumtaai!
De Mont-Blanc had ons aange
staard als de Erlkönig. Aan de blik
hebben we ons niet meer kunnen
ontworstelen.
CTONDEN WE VOOR DE KEUS,
ons leven te slijten te Chamonix
aan de voet van Europa's hoogste
bergen of te Leiden in de vlakke lan
den beneden het peil van de zee,
dan aarzelden we geen seconde aan
de polder de voorkeur te geven bó
ven de Mont Blanc. Het moet inte
ressant zijn een week in New York
tussen de wolken-krabbers te wan
delen, maar dan is het ook genoeg
Dan verlangt,een Hollander weer
naar het wijde uitzicht en het ver
verschiet. Het dorpje Chamonix
ligt in zulk een Wall-street van de
Alpen, aan de ene zijde de keten van
de Mont-Blanc, opsteigerend tot 4800
meter, aan de andere zijde de Aiguil
les Rouges (de „Rode Naalden"), die
het niet verder brengen dan 3000 m,
wat toch hoog genoeg is om er niet
overheen te kunnen kijken.
Tussen die twee trotse wallen ligt
Chamonix weggezakt, overgloried
door de Mont-Blanc en een hofstoet
van afgeknaagde en uitgevreten gra
niet-rotsen, te steil en ongenaak
baar, dat de sneeuw erop kan blij
ven liggen. Zij steken als hovaardige
reuzen-burchten boven hun witte
schouder-mantels uit.
De Mont-Blanc zelf echter doet
zijn naam eer aan en gaat geheel
verscholen onder het eeuwige ijs. Hij
ligt er behagelijk bij als een slapen
de Pool-beer, die zijn ruige witte
poten omlaag laat hangen in het
dal.
Die poten zijn de gletsohers, brede
stromen van ijs, eeuwig-bevroren wa
tervallen, die voetje voor voetje (100
meter per jaar!) omlaag schuiven
naar het dal en daar smelten.
Op een hete middag van de nazo
mer sta je na 10 minuten klimmen
aan de rand van wild-door-elkaar-
geworpen, bewegingloze ijs-stromen,
waarvan de schotsen meters-hoog
grillig opschieten als marmeren graf
stenen op een Israëlitisch kerkhof.
Rondom bloeien de bloemen en zin
gen de vogels in de sparrewouden
wouden, die zwart schijnen in tegen
stelling tot de witte schemer van de
gestolde wateren.
Maar smelt dat ijs niet?
OF HET SMELT! Dat is juist een
van de vele verrukkingen van
het hooggebergte. De dalen ruisen
van het water, ook in een bijna re
gen-loze, hete zomer als we dit jaar
beleefd hebben. Dat ruisen vervult
alle dalen als het rijden van verre
treinen of als de zee, verborgen
achter de duinen. Het ruist bij dag,
het ruist bij nacht. Het ruist dit jaar
en het ruiste alle andere jaren, dat
wij in de Alpen mochten ronddolen.
Het ruist tijdeloos.
Enkele onder de lezers zullen de
fonteinen hebben zien spuiten in
Rome of de „grandes eaux" te Ver
sailles (het 3 October-feestnummer,
het spuiten van de fontein op de Vis
markt doet meer denken aan een
stelletje kwajongens). Het zijn ver
nuftige kunstgewrochten, maar ach!
hoe armzalig en pieterig vergeleken
bij het reusachtig water-ballet van
het hooggebergte. Het zijn de fontei
nen van de almachtige Ingenieur.
Het water barst duizend meter
hoog te voorschijn uit de flanken der
bergen en springt met koene spron
gen van rots op rots omlaag naar de
zool van het dal; het zwalpt en spoelt
met donderend geraas tussen en over
de rotsblokken, het schuimbekt in
ijlende vaart door de gewijde stilte
van de sparrenbossen, het brabbelt
te voorschijn uit de gletscher-ton-
gen.
Aan weerszijden van de reeds
brede Arve ligt Chamonix, nogal
deftig en duur, met vele hotel-palei
zen. Maar de Arve heeft maling
aan die deftigheid. Zij juicht langs
de kade en de pleinen als een open
gesprongen waterleiding; zij rent to
meloos door het stadje ais een op
hol-geslagen schimmel. En wat men
zich altijd weer afvraagt is: waar in
's hemelsnaam die massa's water
vandaan komen, terwijl heel Europa
snakte naar een droppel regen.
„U doet beter uw jasje aan te
trekken" vermaande ons een heer,
toen wij op een houten noodbrug
stonden, welke enige kilometers bui
ten Chamonix over een stortbeek
was geslagen „U zoudt licht kou
vatten!"
Het water kookte onder ons door,
maar dat kokende water is ijselijk
koud en voert een stroom van vries
lucht met zich mee. Op een snik-hete
Septembermiddag van dit jaar tocht
te het op de brug, alsof midden in
de winter het raam openwaait van
een verwarmde kamer.
Wij volgden de goede raad op en
probeerden toen, ter verfrissing van
onze afgebeulde voeten, pootje te
bajen" in een stille kreek. Het was
niet mogelijk langer dan enige se
conden in het water te blijven, om
geen bevroren voeten op te doen.
Journalistieke opschepperij in navol
ging van baron van Münchhausen?
Dezen keer niet. Erewoord! Het was
water, dat nog geen minuut te voren
ifgesmolten was van de „Mer de
Glace" of „IJszee", een van de glet-
schers, die als kolossale trappen van
ijs van het Mont Blanc-gebergte om
laag-klauteren.
v. P.
De Mont-Blanc, met twee van zijn
gletschers of ijs-stromen. Het zwarte
hokje in de lucht is de kabel-spoorlijn
naar de Brévent.
Last van zenuwen
Mijnhardi's Zen uwta bletien
DE NIEUWE KERK IN
NOORDWIJK-AAN-ZEE
De grootste pastorie ter wereld in
een parochie zonder begrenzing
FVE STEEDS ALS BLANK BEZONGEN TOP DER DUINEN WAS
ZWART aan roet gelijk en de Noordzee „vriendelijk bruisend" ver
keerde in een humeur, dat het midden hield tussen schuimbekken van
woede en grollen van gramschap toen we met onzekere schreden ons
op weg begaven naar het Lof te Noordwijk-aan-Zee. Een badplaats op
een donkere storm-avond buiten het seizoen heeft het lachen verleerd. De
met vele luiken dicht-getimmerde hotels en villa's doemen lijk-bleek uit de
duisternis op als spookgedrochten. Op de hel-verlichte, maar verlaten
boulevard is het zwieren van de auto's veranderd in het gieren van de
wind en tot schuren van slierten stuifzand. Beneden in het ongeziene
brult de zee. Ergens tussen lucht en grond knipoogt de vuurtoren, in lang
zame regelmaat, nu eens naar de zee: Weest op uw hoede!, dan weer naar
het land: Goeden avond!
Hoe de conversatie-zaal van het pen
sion „Waikiki" te Noord wijk aan Zee
tot kerk is ingericht. In de doorgang
naar de sacristie staat pastoor W. E.
M. Bende.
de grond gestampt, maar moet be
taald worden
De medewerking is zeer groot.
Het terrein voor de kerk was reeds
aangekocht. Er werd reeds jaren
lang gecollecteerd voor de nieuw
bouw, zodat de moeder-kerk" zich
niet onbetuigd heeft gelaten. Daar
mee zijn we er echter niet. Er is een
zeer actieve bouw-commissie be
noemd bestaande uit de heren: H.
van den Berghe. A. van Kan. J. Kap-
teijn, H. van Rhijn en Fr. Urlus. Er
is een corps van zelatricen eveneens
ijverig in de weer. En ik kan met
innige voldoening getuigen: de paro
chianen laten hun kerk en hun her
der niet in de steek. Weet je, dat er
ook een school komt?
Er komt ook een school.
Op zoek naar
Waikiki"
„Goeden avond!" zo klampten
we een eenzame wandelaar aan, die
wapperend en klapperend ons tege
moet werd geblazen „waar is
Waikiki?"
Deze vraag moge onzin lijken voor
iemand, die niet ter plaatse kundig
is, de aangesprokene althans twijfel
de niet aan ons gezond verstand:
„Waikiki!" herhaalde hij, terwijl
zijn somber gelaat verhelderde „U
zoekt pastoor Bende?". En met geba
ren van links en rechts en zus en zó
wees hij de weg.
Of we nu bij vergissing zo in plaats
van zus gelopen zijn? We zouden
Waikiki's veilige haven nooit gevon
den hebben, indien we verkouden
geweest waren.
Ons reuk-zintuig nam echter plot
seling een scherpe, doordringende
lucht waar en deze als een speur
hond opsnuivend en herkennend be
grepen we, dat de „geuren van Ara-
/bië" niet rechtstreeks naar de Hol-
I landse duinen waren gestormd, doch
i afkomstig moesten zijn van een bran
dend wierook-vat. De neus volgend,
vonden we een villa-terras, waarvan
we de trappen, afgaande op die wie-
rook-reuk, vrijmoedig beklommen.
Een van de tuindeuren stond open,
maar was verhuld door een zwaar
gordijn. Achter het gordijn, in de
verlichte kamer, klonk gemurmel
van stemmen. Behoedzaam sloegen
we de draperie open, maar deinsden
onmiddellijk terug. We waren ge
vallen midden in het rozenhoedje.
Met een oogopslag drong het tot ons
door dat er geen plaats meer was in
de herberg of het pension „Waikiki".
„Waikiki", bij gesloten badseizoèn,
was vol.
Buiten de gemeenschap gesloten,
betrokken we op het terras de wacht.
Het gebed achter het gordijn golfde
af en aan als het deinen van een kal
me zee. als de ademhaling van het
christendom. Er werd gezongen in
het Latijn, bellen rinkelden, terwijl
wierook-wolken door de kieren dron
gen. Het was een fluwelen en niet
een „ijzeren gordijn", waar we ach
ter stonden. Maar we schuilden daar
op het terras in de donkere avond
gelijk een waarschuwingspost, uitge
zet bij een onwettig-verklaarde bij
eenkomst. „Weest op uw hoede!"
seinde ver-weg de vuurtoren-
„Goeden avond!" zei pastoor
Bende, de kortelings benoemde, nu
reeds „gepensionneerde" herder, van
Noordwijk-aan-Zee. De tevredenheid
was hem af te lezen, en geen won
der! Zijn pastorie is de grootste van
het bisdom, misschien wel van de
hele w-ereld. Veertig kamers! Zijn
toekomstige parochie huppelt over
de duinen en strekt zich eindeloos
ver uit over zee. Zijn naaste buur-
nastoor aan de zee-zijde is een Rev.
Father in Engeland, zijn naaste bouw
pastoor aan de land-zijde is opvolger
van een Engelsman, de deken van de
door St. Jeroen gestichte kerk. Door
de bisschop uitgekozen een kerk te
bouwen „op Zee", opent pastoor
Bende zijn pastoraat met twee ker-
Wilt u alles tegelijk hebben?
De gemeenteraad zal, vanavond,
i als ik me niet vergis, zijn medewer-
jking daartoe verlenen. (Het besluit
is inmiddels z-h.st. genomen. Red.).
Er komt dan een school met gym-
nastiek-lokaal en speelterrein aan
de Prins Bernhardstraat hoek
ÏPrins Bernhardplein hoek Zout-
ken tegelijk, welke bedehuizen de manstraat. Een ideale plaats. Het zal
ongewone, maar in ieder geval fees- een stenen school worden, volgens het
telijk-klinkende namen dragen van
„Casino" en „Waikiki".
Kerk in 't verschiet.
Het Casino, legde pastoor
Bende uit is gehuurd voor Zon
dags, het pension Waikiki, mijn ver
blijf en huiskapel, is gehuurd tot
half Mei.
Maar waar vindt u dan onder
dak?
Als onvoorziene en onverhoopte
omstandigheden geen spaak in het
wiel steken, zal in Februari begon
nen kunnen worden met de bouw van
kerk en pastorie, welke bouw dan
vóór het bad-seizoen gereed kan zijn.
De kerk, welke tot titel zal krijgen
„Maria-ter-Zee", zal gelegen zijn op
een terrein bij de watertoren een
terrein reeds voor dat doel aange
kocht door oud-deken Borsboom.
Ofschoon van steen, zal de bouw een
semi-permanent karakter dragen.
Ir. Jan van der Laan uit Leiden is de
ontwerper van dit proto-type van
nieuwe kerkbouw. De naam van de
architect is waarborg, dat de nieuwe
kerk er aesthetisch zeer verzorgd uit
zal zien. Ik kan er nog aan toevoe
gen, dat de pastorie-bouw geen in
vloed heeft op het aan de gemeen
te Noordwijk toe te wijzen bouw
volume.
Hoeveel personen zal de kerk
kunnen bevatten?
Vaste en „losse" parochianen.
Zeshonderd. Het aantal paro
chianen, alleen dit tot de H. Kerk be
horen samengeteld, bedraagt op het
ogenblik ongeveer 1400. Dat zijn de
vaste parochianen, onder wie, be
halve de Noordwijk-Zeeërs van huis
uit, ook vele gerepatrieerden te re
kenen zijn. In het seizoen komen er
de badgasten als tijdelijke parochia
nen bij.
En de bewoners van Zee tevre
den, dat er een kerk is. als is het dan
een kerk „en pension"?
Drukke aanloop op Waikiki.
Zij zijn er zo rijk mee! Naar de
kerk in „Binnen" was het altijd nog
een hele afstand. Iedere morgen en
iedere avond is er grote toeloop in
Waikiki. Er wordt 's morgens 5 maal
de H- Communie uitgereikt, te 7 uur.
7.15 uur, 7.30 uur, vóór en onder de
model, dat in Wassenaar is vol
tooid. Behalve van het voortvarende
gemeentebestuur, ondervind ik bij
deze bouw veel steun van de school
commissie, waarin de heren H- Th.
P. Coebergh, W. A. de Haas,
Kortekaas, J. W. van Leeuwen,
A. Schumacher en Th. J. C. Verduin
zitting hebben genomen.
In conversatie- en eetzaal.
Na al deze wetenswaardigheden
verteld te hebben bij welke op
gewekte vertelling de kanarie, die
uit Leiden is mee-verhuisd, jube
lende assistentie verleende ging de
pastoor van „Zee" ons voor naar de
kerk. die in de conversatiezaal en de
aansluitende eetzaal is ingericht. De
ze vertrekken hebben dus hun func
tie behouden. Is niet iedere katho
lieke kerk een conversatie- en eet
zaal in gewijde zin? Van de kerk
geven we een foto, zodat een nadere
beschrijving overbodig is. Het ver
gulde altaar is gegeven door de „moe
derkerk". evenals de bidstoelen en
de banken in de zij-zaal, welke te
vens als sacristie en biechtruimte
dienst doet. Het liturgisch vaatwerk
is eensdeels geschonken door „moe
der", atidersdeels in bruikleen ont
vangen van de „Tiltenberg". De Ver
eniging van de Eeuwigdurende Aan
bidding zal edelmoedig voor de pa
ramenten zorgen.
Er kunnen in de conversatie-zaal
60, in de eetzaal 40 kerkgangers on
derkomen vinden, maar dan is de
ruimte ook ei-vol.
Het is een echt missie-kerkje, keu
rig ingericht, met al de bekoorlijk
heid van het ongewone. Het seizoen
is gesloten, maar incognito, onder de
schijn van brood en wijn woont in
Noordwijk-aan-Zee de Allerhoogste
Pensiongast.
HYPOTHEKEN
en voor allo andere zaken
op het gebied van on
roerende goederen
J*J Bouw-enMakelaarsbedrijf
v. cl. Drift
Oude Vest 29 - Leiden
Telef. 20513
Goede voorbereiding noodzakelijk
D
EMIGRATIESTICHTING van de Katholieke Nederlandse Boeren-
en Tuindersbond richt een waarschuwend woord tot hen, die voor
nemens zijn naar Canada te emigreren, om niet zonder deugdelijke voor
bereiding naar dit land te vertrekken.De Emigratie stichting schrijft: Nog
altijd zijn er mensen, die een volkomen onbegrip hebben of zich zelfs
geen voorstelling kunnen maken van de moeilijkheden, die noodzakelij
kerwijs aan emigratie zijn verbonden. Velen menen nog, dat wanneer
men maar aangekomen is in het land waarheen men wil, dat dan alles van
zelf gaat en dat men zonder moeite binnen een minimum van tijd een
rijke boer zal zijn met een eigen tractor, auto en een dikke bankrekening.
Vele emigranten stellen zich Canada voor als Nederland, alleen maar 120
maai groter en menen, dat men zich daar maar behoeft te bukken om het
goud op te rapen.
Wie zo gaat emigreren wordt ze
ker ontgoocheld en stelt zijn levens-
en gezinsgeluk op het spel. Hij doet
dan een sprong in het duister.
Evenmin als een timmerman uit
de stad zich zonder meer kan om
schakelen tot boer of een boer tot
timmerman, evenmin kan ook de
boer, die wil emigreren, deze stap
wagen zonder een behoorlijke voor
bereiding.
De boerengezinnen mogen aan dit
avontuur niet worden gewaagd. De
Katholieke Emigratiestichting heeft
niet alleen tot taak te zorgen dat de
boeren, die willen emigreren, ook in
derdaad weg komen, nee! want dan
zou een bureau voor arbeidsbemidde
ling de zaak wel af kunnen. De naas
tenliefde stelt de Katholieke Emigra
tiestichting ook verantwoordelijk
voor het welslagen op de plaats van
bestemming. Daarom werken de Emi
gratiestichting van de Katholieke Ne
derlandse Boeren- en Tuindersbond
en het boerencentrum „Ons Erf" sa
men om de emigranten een goede
voorbereiding te geven. Het is van
zelfsprekend ,dat men tijdens een cur-
Mis van kwart vóór 8. Zondags zijnl?us. ,die een ,week duurt niet alles
i„ r,.ir„ a. w Mi«.„ tA.lf kan leren wat men moet kennen bij
in het Casino de H. Missen te half 8
en half 10. Het is mij toegestaan Zon
dags te bineren, d. w. z. tweemaal op
één moigen de H. Mis op te dragen.
Er is een zangkoor gevormd, dat on
der leiding van de heer H. J. v. d. Ber
ghe, met de her W. Vink Wzn. als or
ganist. Reeds eerder werd in het Casi
no gekerkt, toen eerst pater Van Eg-
mond, later pater Van der Kun op
voorbeeldige wijze de zielzorg on
der de gerepatrieerden hebben waar
genomen. Êeiden waren Francisca
nen, zodat de misdienaars er aan
vankelijk moeite mee hadden de H.
Vader Franciscus in de „Confiteor"
te vergeten!
Een nieuwe kerk wordt niet uit
het vertrek naar Canada. De Vesti
gingscommissies van de Gewestelijke
Boerenbonden geven dan ook de ge
legenheid om voor te bouwen op de
cursussen, die in de Steeg worden
gegeven, door het verzorgen van les
sen in het Engels, godsdienst, op
voedkunde enz.
De eerste twee cursussen voor emi-
Een Kou, een griep
koorts en pijnen, drijft U uit door de
kracht der genezing van SANAPIRIN
Buisje 25 tabl. 40 ct; 50 tabl. 75 ct.
granten naar Canada worden gegeven
van 7 tot 11 November en van 12 tot
16 December. Zij, die zich nader wil
len oriënteren omtrent de mogelijk
heden van emigratie, de landbouw,
de godsdienst enz. in Canada, wordt
aangeraden deel te nemen aan deze
cursussen en zich op" te geven bij
„Ons Erf" te de Steeg bij Arnhem.
DE VOLENDAIVI VERTREKT
16 DECEMBER MET EMIGRANTEN
NAAR AUSTRALIë EN NIEUW-
ZEELAND.
In eerste negen maanden van 1949
emigreerden 6502 Nederlanders naar
Canada.
Het ligt in de bedoeling, dat op 16
December a.s. de Volendam met emi
granten voor Australië en Nieuw -
Zeeland zal vertrekken Pater Stef-
fens, die als missionaris vertrekt, zal
tijdens de reis de geestelijke belan-
egn van de Katholieke emigranten
behartigen.
Voor wat de emigratie naar Cana
da betreft, is het velen onbekend,
welk een omvang deze emigratie
heeft. Daarom is het noodzakelijk
enige cijfers over 1949 te verstrek
ken. In de eerste negen maanden van
1949 vertrokken 6502 personen naar
Canada. Hiervan 2123 gezinshoofden
of zelfstandigen. Ongeveer 90 pet.
werkte tot op het moment van ver
trek in de landbouw. De rest had
sinds enige tijd de landbouw verla
ten en was werkzaam in andere be
roepen. Van de 6502 personen wa
ren 1279 Katholiek.
Meer dan de helft van de emigran
ten werd geplaatst in de provincie
Ontario. Daarna volgen de provincies
Alberta, Quebec, Brits Columbia en
Manitoba.
