S)e &2uióe(Soti4a/iit
DE TROONREDE
Devaluatie-lawine over de wereld
IN GROTE
STIJL
Meeste landen herwaarderen Indonesië aarzelt nog
hun munt
Sommige kijken de kat uit de boom
DINSDAG 20 SEPTEMBli
40ste JAARGANG
Directeur: C. M. VAN HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
De herwaardering
van de munt
BunPapengracht^2^TeleL^200j^^ 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w., 11.40 p. mnd., 14.15 p kwart. Franco p. p. i 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes 1.50
Weinig concreets
De Troonrede 1949 is in forse stijl
gehouden en geeft de grote lijnen
aan van het bewind, zoals de rege
ring ziqji dat in samenwerking met
de volksvertegenwoordiging denkt te
voeren. Is het reeds opvallend, dat
het gebruikelijke „verlanglijstje" van
ieder der departementen ontbreekt
er wordt verwezen naar de plannen
vorig jaar ontwikkeld ten aanzien
van wetgeving en bestuur en de be
vordering der ideeële en materiële
volksbelangen nog opvallender is
de zeer ruime plaats, welke in het
staatsstuk aan de internationale be
trekkingen w.erd ingeruimd. Opende
de voor-oorlogse Troonrede met de
knusse stereotype opmerking, dat de
betrekkingen tot de buitenlandse
mogendheden reden tot tevredenheid
gaven, thans wordt een uitvoerig
overzicht gegeven van de aangegane
internationale verplichtingen. Con
stateert de Troonrede terecht dat de
belangstelling van ons volk voor het
buitenlands beleid toeneemt en het
zich een breder kijk tracht te ver
werven op het gehele wereldgebeu
ren, jammer is het dat deze behoefte
aan inzicht in de „hoge diplomatie'^
geboren werd uit het feit, dat de
wereld „nog geen wezenlijke vrede
kent" en het levensbelang van ons
volk het nauwste samenhangt met
de internationale toestand. De Troon
rede laat er zich niet over uit, oi
deze toestand zorgelijk is, doch ver
meldt heel nuchter, dat het duidelijk
is geworden, dat de Verenigde Na
ties de collectieve veiligheid „voorals
nog niet voldoende" garanderen.
Daarom zocht de regering samen
werking „in beperkter, niettemin' rui
me kring" als aanvullende waarborg
voor de veiligheid des lands, waarbij
en passant wordt verklaard, dat de
ze nieuv/e aansluitingen niet in strijd
zijn met het Handvest der Ver. Na
ties. Nadrukkelijk wordt de samen
werking met andere West-Europese
staten nodig geoordeeld ook met
Duitsland en daarvan tevens een
vlotter verloop van de Benelux-aan-
eensluiting verwacht.
In de paragraaf omtrent de ver
houding tussen Nederland en Indo
nesië is niet zonder opzet voor beide
delen van het Rijk de uitdrukking
„vrij en souverein" gekozen, terwijl
goede hoop wordt uitgesproken voor
het welslagen der Ronde-tafel-confe-
rentie.
De bespreking der meer intern-
Nederlandse problemen opent met de
goede kennis-geving, dat de begro
ting sluitend is. De eind-bedragen
zowel in inkomsten als uitgaven
worden echter „abnormaal hoog" ge
noemd, waarna onmiddellijk gewe
zen wordt op de ongunstige betalings
balans met het buitenland. Om daar
in verbetering te brengen verwacht
de regering een grote krachtsinspan
ning van het volk in zijn geheel. Zij
gebruikt daarbij het woord „realis
tisch", de koude werkelijkheid daar
van verzachtend door de mededeling,
dat bij de aanhangig gemaakte be
lasting-ontwerpen niet alleen aan de
gewijzigde economische noodzakelijk
heden, maar ook aan sociale overwe
gingen aandacht zal worden gegeven,
terwijl bij het aanstippen van de de
valuatie de toezegging -wordt gedaan,
dat over de gevolgen daarvan over
leg zal worden gepleegd met de
Stichting van de Arbeid. De Troon
rede legt zeer ernstig de nadruk op
een bevordering van de industriali
satie, in 't bizonder van die indus-
triën, welke onze betalingsbalans
gunstig kan beïnvloeden, terwijl in
dat verband ook het ambachtsonder-
wijs en de landbouw worden getrok
ken, welke laatste op een blijvende
bemoeienis der regering, in zoverre
betreft productie- en markt-ordening
kan blijven rekenen. Overigens wordt
verzekerd, dat aan de detail-bemoeie
nissen, welke een gevolg warep van
de na-oorlogse goederen-schaarste,
„een einde wordt gemaakt". Een
zucht van verlichting zal bij deze me
dedeling in 't bizonder de midden
stand slaken, welke in 't nauw gedre
ven volksgroep bovendien wordt toe
gezegd, dat haar moeilijkheden de
bizondere aandacht van de regering
vragen. Hoe deze bizondere aandacht
in de practijk aan de middenstand
ten goede zal komen, wordt in de
Troonrede in het midden gelaten.
In het algemeen wordt de concrete
uitwerking van de regeringsplannen
in het midden gelaten.
Er wordt verwezen naar de Troon
rede van het vorig jaar, maar ook
van dit staatsstuk moesten wij con
stateren, dat het weinig concreets be
vatte.- De passages in de Troonrede
van 1948 over landbouw en onder
wijs waren wat concreter (en groten
deels zijn de daarin gedane voorne
mens nog niet tot een begin van uit
voering gekomen), maar wat er in
stond over bevordering van industria
lisatie, over middenstandspolitiek,
over uitbreiding van het bouwplan
was ook toen Uiterst vaag. 'j
Troonrede van dit jaar is in
„Leden der Staten-Generaal,
'POEN IK HET VORIGE JAAR
MIJN INHULDIGING in uw mid
lijkheden, waarvoor het koninkrijk
genstelling met de bij het einde van
gen, nog geen wezenlijke vrede kent.
steeds openbaren en tengevolge waar
stel is vertraagd, hebben geleid tot
ternationale verhoudingen, waarbij
Deze veranderingen hebben de stoot
staalkundige economische en militai
heeft in verband daarmede verdere
dere statengroeperingen en zal naar
king van deze bindingen van construe
De afgesloten internationale
verdragen.
Naast de samenwerking met onze
Zuidelijke buren in het verband van
de Benelux is die tussen de vijl mo
gendheden van het Verdrag van
Brussel verder gegroeid. Jn het af
gelopen jaar trad Nederland toe tót
de Raad van Europa en het Noord-
Atlantisch Verdrag.
De ontwikkeling van de organisatie
van Straatsburg, waarbij 12 Europese
lanaen zijn aangesloten, houdt belof
ten in voor de groei der zozeer nood
zakelijk grotere eenheid in Europa.
In het Noord-Atlantisch Pact is sa
menwerking verkregen tussen een
aantal staten in West-Europa en op
het Westelijk halfrond. Toen het dui
delijk werd, dat de Verenigde Naties
de collectieve veiligheid vooralsnog
niet voldoende zouden kunnen garan
deren, heeft Nederland in deelne
ming aan deze beperktere, maar niet
temin ruime kring, een aanvullende
waarborg voor zijn veiligheid ge
zocht en, naar vetrouwd wordt, ook
gevonden. Een waarborg, die mede
brengt, dat Nederland ook zijnerzijds
zijn krachten inzet voor de bescher
ming van veiligheid, vrede en recht.
Deze nieuwe aaneensluitingen pas
sen in het bestel van het Handvest
der Verenigde Naties. Dat de belang
stelling voor het buitenlands beleid,
dat voor ons land van grote en steeds
groeiende betekenis is, sterk toe
neemt, stemt tot voldoening. Nauwe
re samenwerking met de volksverte
genwoordiging, ook op dit terrein, zal
de regering gaarne bevorderen.
De hulp van de Ver. Staten
van Amerika.
Andermaal zal Nederland in het
komende jaar de zeer gewaardeerde
hulp ontvangen van de Verenigde
Staten van Amerika onder het Euro
pees herstelprogramma. Alleen door
een gezamenlijk West-Europees op
treden zal dit programma de maxi
male vruchten kunnen afwerpen. On
danks onvermijdelijke onvolkomen
heden is de nog jonge Organisatie
voor Europese Economische Samen
werking het aangewezen lichaam
voor de vervulling van deze grootse
taak; daarnaast zal van de Raad van
Europa een stimulerende invloed
kunnen uitgaan.
De Benelux.
De regering stelt zich onveranderd
ten doel de verwezenlijking van de
volledige economische unie tussen
België, Luxemburg en Nederland zo
krachtig mogelijk te bevorderen.
Niettegenstaande verheugende vorde
ringen, die reeds gemaakt werden,
zijn nog grote moeilijkheden te over
winnen. De verdere ontwikkeling
der algemene Europese samenwer
king kan aan een snelle verwerkelij
king ten goede komen.
Het handelsverkeer met
Duitsland.
Het is geboden ook Duitsland, zij
het vorlopig, slechts West-Duitsland,
meer en meer te betrekken in de
West-Europese gemeenschap, mits
gewaarborgd blijve, dat Duitsland de
Europese veiligheid niet opnieuw in
gevaar zal kunnen brengen. Een rui
mere ontwikkeling van het econo
misch verkeer tussen Nederland en
Duitsland is in het belang van beide
landen en tevens van een gezonde
Europese economie.
Zwaar is de druk, die nog steeds
op de volkeren van Nederland en In
donesië rust als gevolg van het uit
blijven van definitieve overeenstem
ming over een nieuwe rechtsorde.
Smartelijk zijn in het bijzonder de
verliezen aan mensenlevens. Met
dankbaarheid en eerbied denk ik aan
hen, die vielen als slachtoffer van
hun plichtsvervulling.
Het bijeenkomen van de Ronde Ta
felconferentie, die thans hier ter stede
wordt gehouden, heeft echter de hoop
doen herleven, dat, hoe ernstig en
ingewikkeld de vraagstukken ook
zijn, die zij tot oplossing moet bren
gen, partijen er in zullen slagen spoe
dig een bevredigend eindresultaat te
bereiken. Moge daaruit voortkomen
een samenwerking op voet van ge
lijkheid tussen de volkeren van een
vrij en souverein Nederland en van
een vrij en souverein Indonesië, die
in de geschiedenis zal kunnen gelden
als een voorbeeld van zegenrijk sa
mengaan van Oost en West.
Ten aanzien van Suriname en de
grote stijl, maar zegt ons weinig of Nederlandse Antillen is de weg. die
m 00k maar enigszins concrete I tot een nieuwe rechtsorde leidt, reeds
varm- uitgestippeld. De regering hoopt, dat
VOOR DE EERSTE MAAL NA
den verscheen, sprak ik van de moei-
gesteld is in een wereld, die, in te-
de oorlog gekoesterde verwachtin-
De tegenstellingen, die zich nog
van het politieke en economische her-
fundamentele veranderingen in de in-
Nederland ten nauwste betrokken is.
gegeven tot nieuwe vormen van
re samenwerking. Ook Nederland*
schreden gezet op de weg van bijzon-
vermogen bijdragen tot de verster-
tief karakter.
een interim-regeling, die aan deze
gebieden volledig autonomie geeft,
en die tevens betrekking heeft op
de behandeling van gemeenschappe
lijke aangelegenheden, spoedig in
werking zal kunnen treden, nadat
gerezen moeilijkheden uit de weg
zullen zijn geruimd.
De met deze interim-regeling te
verkrijgen ervaring zal van groot
nut kunnen zijn bij de nadere over
weging van de wijze, waarop de
nieuwe opbouw van het koninkrijk
zal kunnen worden verwezenlijkt.
De begroting sluitend.
Met het oog op het zo gewenste
monetaire evenwicht stemt het tot
voldoening, dat de Rijksbegroting
voor het jaar 1950 voor het eerst na
de bevrijding sluitend is. Het niveau,
waarop de lopende uitgaven en de
middelen tot dekking daarvan zich
bevinden, is echter abnormaal hoog
en stemt voral in verband met de
conjunctuurphase, waarin de wereld
verkeert, tot bezorgdheid.
Tekort op de betalingsbalans
Ondanks de belangrijke stijging der
productie 'en de verbetering, die is
ingetreden in de verhouding tussen
in- en uitvoer, vertoont voorts de be
talingsbalans, in het bijzonder met de
dollargebieden, nog een groot tekort,
dat voralsnog slechts overbrugd kan'
worden dank zij de hulp, die ons
land ten deel valt in het kader vai*
het Europees herstelprogramma. Deze
hulp is echter van tijdelijke aard. Zij
fs reeds verminderd en zal over en
kele jaren aflopen.
Na de sanering van het geldwezen
en van de begroting is thans aller
eerst die van de betalingsbalans ge
boden. Grote moeilijkheden staan ons
volk hierbij te wachten, moeilijkhe
den, die slechts bij een gecoördineer
de acties op verschillende terreinen
van regeringsbeleid en grote krachts
inspanning van allen zullen zijn te
overwinnen. Met de gewijzigde eco
nomische noodzakelijkheden zal op
realistische wijze rekening moeten
worden gehouden.
In de aanhangig gemaakte belas-
tingontwerpen is zowel aan deze
omstandigheden als aan sociale over
wegingen aandacht gegeven.
Export een nationale taak.
Ook bij de militaire verplichtingeh,
die Nederland in het belang van de
collectieve veiligheid op zich neemt
in internationaal verband zal reke
ning zijn te houden met hetgeen eco
nomisch en financieel kan worden
gedragen. Vertrouwd mag echter
worden, dat de vervulling van die
verplichtingen door te verkrijgen ma
teriële hulp zal worden vergemak
kelijkt. De zo-even genoemde econo
mische noodzakelijkheden worden in
sterke mate beheerst door het feit.
dat de concurrentie op de wereld
markt voortdurend in kracht toe
neemt. De verkopersmarkt heeft zich
in een kopersmarkt gewijzigd. On
der deze omstandigheden zal Neder
land zijn zware exporttaak moeten
vervullen op straffe van een aanzien
lijke daling van het tegenwoordige
voorzieningsniveau en het ontstaan
van werkloosheid. Hier ligt een
waarlijk nationale taak waaraan een
ieder op de plaats, waar hij is ge
steld, zal moeten medewerken.
De wijzigingen op monetair gebied,
die bezig zijn zich te voltrekken in
overleg met het Internationale Mo
netaire Fonds, zullen zonder twijfel
invloed uitoefenen op de concurren
tiepositie der onderscheidene landen.
Ook Nederland zal de omstandighe
den, waaronder het handels- en be
talingsverkeer met het buitenland
zich voltrekt, in menig opzicht zien
wijzigen.
Opvoering der efficiency.
Nochtans zal de taak, waarvan ik
zoeven sprak, slechts ten volle kun
nen worden vervuld, indien de krach
ten worden gericht op het bereiken
en handhaven van een in het inter
nationaal verband concurrerend ni
veau der productiekosten en vergro
ting van de productie,
Verhoging van de arbeidspro
ductiviteit, mede door opvoering
van de efficiency, zal daartoe
noodzakelijk zijn. Ook omvang
rijke investeringen voor vervan
ging, modernisering en uitbrei
ding zijn hiertoe vereist. Deze in
vesteringen zullen een ui'tvoer-
bevorderend of invoerbesparend
karakter moeten dragen. Zij die
nen vooral in de industrie tot
stand te worden gebracht. Ook
met het oog op de werkgelegen
heid, die voor de snel toenemen
de bevolking moet worden ge
schapen en die in het bijzonder
van beslissend belang is voor de
positie der arbeiders, acht de re
gering de bevordering van de in
dustrialisatie een van de kern
punten van het te voeren econo
misch beleid.
Daarnaast zal zij aan de emigratie
bijzonder aandacht schenken.
De arbeidsvrede en de ge
wijzigde monetaire verhou
dingen.
Het stemt tot verheugenis, dat on
danks na-oorlogse spanningen en
moeilijkheden de arbeidsvrede kon
worden behouden. Dat dit in de jaren
na de bevrijding mogelijk is ge
weest, heeft in belangrijke mate bij
gedragen tot wat aan herstel van de
welvaart des lands is bereikt. Hand
having van een goede samenwerking
tussen overheid, werkgevers- en ar
beidersorganisaties zal ook voor de
verdere ontwikkeling van grote bete
kenis zijn. Ook over de nieuwe si
tuatie, die een gevolg zal zijn van de
zich wijzigende monetaire verhou
dingen, zal met de Stichting van de
Arbeid overleg worden gepleegd.
Een einde aan „detail
bemoeienissen".
Pogingen om tot verruiming en
vrijmaking van het internationale
goederen- en dienstenverkeer te ge
raken worden door Nederland krach
tig gesteund. Binnensland wordt een
einde gemaakt aan detailbemoeienis
sen, die zijn voortgevloeid uit de
schaarste-economie, maar die thans
verstarrend zouden kunnen werken
en gemist kunnen worden.
De middenstand.
De positie van de middenstand, die
aan de ene kant door de liquidatie
der schaarstemaatregelen ruimer
armslag krijgt, doch aan de andere
kant door toenemende concurrentie,
gepaard met zware bedrijfslasten, in
sommige opzichten voor financiële
moeilijkheden komt te staan, zal de
bijzondere aandacht van de rege
ring vragen.
Stimulering van vakbe
kwaamheid.
Verdere stimulering van de vak
bekwaamheid, in het bijzonder ook
in het ambacht, moet, mede met het
oog op de bevordering van de export,
van grote betekenis worden geacht.
Opvoering landbouw
producten.
De toenemende behoefte aan voe
ding voor het snel in aantal groeien
de Nederlandse volk en de belangrij
ke bijdrage in de uitvoer, welke de
landbouw moet leveren, maken het
noodzakelijk, dat de productie op
eigen grond en met eigen arbeid zo
hoog mogelijk wordt opgevoerd. Het
landbouwbeleid blijft er op gericht
de voorwaarden daarvoor te schep
pen door te streven naar bestaans
zekerheid op lange termijn door
middel van productie- en marktorde
ning en voortgaande verbetering van
onderzoek, onderwijs en voorlichting.
Ofschoon op dit ogenblik de
internationale verhoudingen, het
Indonesische vraagstuk en het
fiancieel-economisch beleid zeer
in het bijzonder de aandacht
vragen, wordt met kracht door-
Omdat de Nederlandse regering
rog geen besluit heeft genomen over
ae weg, die onze gulden zal moeten
inslaan was de A'damse effecten
beurs gisteren en heden gesloten.
gewerkt aan de verdere verwe
zenlijking van het program ten
aanzien van wetgeving en be
stuur, dat het vorige jaar werd
ontwikkeld.
Ook- andere onderwerpen in
verband met de ideeële en mate
riële belangen van ons volk dan
toen werden genoemd, zijn op
verschillende departementen ter
hand genomen.
Hoezeer de economische en finan
ciële toestand beperkingen op legt,
het mogelijke zal worden gedaan om
het herstel van onze volkskracht,
stoffelijk zowel als geestelijk, dat
zich in de sedert de oorlog verstre
ken jaren op een in menig opzicht
verheugende wijze heeft voltrokken,
verdere voortgang te doen hebben en
om ons uit nood en venvoesting her
rezen land een waardige plaats te
doen innemen in de internationale sa
menwerking. Uw taak zal ook in de
komende jaren veelomvattend en
moeilijk zijn.
Met de bede, dat Gods onmisbare
zegen op onze gemeenschappelijke
arbeid moge rusten, verklaar ik de
gewone zitting der Staten-Generaal
voor geopend".
JJA HET BESLUIT VAN DE ENGELSE REGERING om het pond
sterling tenopzichte van de dollar te devalueren, is er een lawine
van devaluaties in andere landen gevolgd. Het éne land na het andere
maakte nieuwe percentages van zijn munt bekend. Verschillende daar
van hebben wij gisteren reeds kunnen mededelen; vandaag kan het
lijstje nog verder worden aangevuld. Gisteravond heeft de Franse rege
ring besloten tot devaluatie van de franc, nl, van 330 tot 350 francs per
dollar; hierdoor wordt de waarde'•van de franc t.a.v. het pond sterling
verhoogd nl. van 1.097 francs op 880 francs per pond. Andere landen
overwegen nog herwaardering van hun munt; zelfs België en Zwitser
land achten hun sterke munten niet safe en zien de mogelijkheid van
waardevermindering onder het oog. Alle Scandinavische landen, met in
begrip van Zweden, hebben hun wisselkoersen herzien, evenals Fin
land, IJsland, Birma, Israël, Ceylon, Singapore, Malakka en Rhodesia.
Portugal en Italië aarzelen. Ook Argentinië wacht af, naar men ver
moedt tot het ogenblik waarop de uitwerking van de lawine kan wor
den overzien. Met een eventuele herwaardering van de Argentijnse peso
zal een groot deel der Zuid-Amerikaanse muntstelsels meegaan. Alleen
de Braziliaanse cruzeiro zal zeker b uiten de devalutie blijven omdat
Brazilië tot het dollargebied behoort. Ook de Japanse jen zal niet opnieuw
worden gewaardeerd. De Canadese dollar zal vermoedelijk ten opzichte
van zijn Amerikaanse „collega" met ten hoogste tien percent worden ge
devalueerd. Over de Duitse Mark is nog geen beslissing genomen.
Van de landen achter het ijzeren gordijn devalueert alleen Tsechoslo-
wakije. Tenslotte heeft ook Canada besloten de Canadese dollar met 10
in waarde verminderen.
OP HET CANADESE PASSAGIERS
SCHIP „NORONIC", dat de Grote
Meren bevaardt, is, zoals gemeld
Zaterdagnacht een grote brand uit
gebroken, die aan meer dan 200
mensen het leven kostte. Binnen
de brand stond het schip van voor
tot achter in lichter laaie. Sommige
passagiers wisten zich het leven te
redden door in pyama van boord te
springen. Een luchtfoto van het
brandende schip, dat in de baai van
enige minuten na het uitbreken van Toronto lag gemeerd.
De staatssecretaris van financiën
van Indonesië, drs A. Oudt. heeft
Dinsdagochtend te Batavia in een
radiotoespraak medegedeeld, dat de
Indonesische regering nog niet de
finitief haai standpunt heeft bepaald
met betrekking tot het vraagstuk
der devalutie, zodat dienaangaande
nog niets kan worden medegedeeld.
Drs. Oudt zeide, dat sluiting van
banken en spaarbanken niet in de
bedoeling ligt, doch dat, in afwach
ting van een definitieve bepaling
van het standpunt der Indonesische
regering, het deviezenfonds voor In
donesië tijdelijk alle wisseltransac
ties met het buitenland heeft stop
gezet.
BIJEENROEPING VAN BRITSE
PARLEMENT GEVRAAGD.
Winston Churchill heeft uit naam
van de conservatieve partij verzocht,
dat het parlement niet later dan de
volgende week wordt bijeengeroe
pen om de nieuwe toestand te be
spreken, die is geschapen door de
devaluatie van het pond.
Volgens het schema zou het par
lement niet vóór 18 October verga
deren.
Ook de liberalen hebben onmid
dellijke bijeenroeping van het par
lement gevraagd.
BRITSE TOERISTEN IN NOOD.
Honderden gejaagde Britse toeris
ten belegerden gisteren banken en
reisbureaux in België, Zwitserland,
Frankrijk en Italië met reischèques,
die plotseling een derde minder
waard waren geworden. Maar de
banken waren gesloten en de reis
bureaux konden niet helpen. Wele
Britten beschikken niet meer over
middelen om hun hotelrekening te
betalen. Sommigen kunnen zelfs
geen lunch meer bekostigen.
Het Franse ministerie van finan
ciën heeft ter tegemoetkoming toe
stemming gegeven, dat de banken
gistermiddag aan elke buitenlandse
toerist 10.000 francs mocht uitbeta
len teger de oude wisselkoers.
De trek terug naar Engeland is al
begonnen. Honderden auto's met
„G.B."-borden zijn Parijs al gepas
seerd op weg naar de Kanaalhavens.
In Zwitserse regeringskringen
vreest men dat een dodelijke slag
aan het toeristenverkeer is toege
bracht.
£m
Een blij hart doet het lichaam
goed.
Neerslachtigheid verdort het ge
beente Spreuken 17 :22.
