S)eÊcklóeöoti/fca/nt Geen accoord over Berlijns verkeersproblemen leder diende z'n eigen rapport in Parijse conferentie loopt ten einde Communisten-actie in Djokja Ontmanteling met geweld? Praags seminarie onder controle Reorganisatie van het Hoger Onderwijs Belangrijk rapport Staatscommissie Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" DINSDAG 14 JUNI 1949 40ste JAARGANG No. 11718 Doe NU de beste daad van Uw leven door U als lid van het WiT-GELE KRUIS op te geven. Bur. Papengracht 32, Telel. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w., f 1.40 p. mnd., f4.15 p. kwart. Franco p. p. f 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes f 1.50 1Ï7AT VERWAOHT kon worden is gebeurd. De economische deskundi- gen van de vier bezettende mo gendlheden, die te Berlijn beraad slaagd hebben over een accoord inzake handels- en vervoersproblemen tussen Oost- en West-Duitsland, hebben gisteren hun besprekingen be ëindigd en onmidedllijk afzonderlijke rapporten gezonden aan de vier mi nisters te Parijs. Het complex van problemen is dus onopgelost overge dragen aan de ministersconferentie te Parijs, die nu moet trachten de herleving van de handel te bewerken. Over de bijeenkomst van gisteren de twaalfde sinds de blokkade werd „opgeheven" en de derde nadat instructies uit Parijs waren ontvan gen om spoed te betrachten wer den geen inlichtingen verstrekt. „Elke commentaar in dit stadium zou vpoibarig zijn", aldus een woord- voerder. Ass. Press vernam van een zegsman, die nauw contact met de gedelegeerden onderhoudt, dat de Amerikanen een pact wensen, waar bij de Russen zouden garanderen nooit weer een blokkade in te stellen onder het mom van „wettigheid". Zowel Westelijke als Duitse auto riteiten vertrouwen, dat de staken de spoorwegmannen in West-Berlijn, bij de voor heden uitgeschreven stemming, zullen besluiten tegen morgen weer aan het werk te gaan. Amerikaanse autoriteiten verkla ren, dat het vrachtverkeer tussen West-Duitsland en Berlijn onmiddel lijk hervat kan worden, zodra de stakers weer aan het werk gaan. MISSCHIEN NOG EEN „PAPIEREN ACCOORD"? Officieel zijn de vier ministers van Buitenlandse Zaken gisteren "niet in vergadering bijeen geweest, doch of ficieus hebben zij de onderlinge be spreking wel degelijk voortgezet. Nu te vrezen valt, dat deze confe rentie evenals de voorgaande te Moskou en Londen op de essentiële punten tot mislukkig is gedoemd tracht men nog ter elfder ure tot een „papieren accoord" te komen, aldus meldt de Parijse correspondent van „Trouw". Een accoord over enkele minder belangrijke kwetsies, waar omtrent men vandaag waarschijnlijk meer zal vernemen. Alles wijst er op, dat zij tot besluit van hun naarstig vergaderen een communiqué hopen te kunnen publiceren, waarin wordt aangekondigd, dat de commissie van plaatsvervangers is belast met de nadere bestudering van de hangende problemen. Hoogstwaarschijnlijk dus de drie punten der agenda: eenheid van Duitsland, Berlijn en het vredes verdrag met het vroegere Reich. Met dit al zijn de dagen der con ferentie geteld. Als sluitingsdatum wordt nog altijd 15 Juni genoemd. Acheson toont zich meer dan ooit gehaast om naar Washington terug te keren. Bevin en Schumann hebben doen weten, dat zij er niets voor voelen de opening van de Europese conferentie in Luxemburg te missen. Dergelijk haastbetoon mag men" op vatten als een diplomatieke mede deling aan het adres van Wisjinski, die er uit kan opmaken, dat het Westen voorlopig weer genoeg heeft van wat „Bevin noemde: „Deze wrange comedie". Waarschijnlijk zal het afscheid een „tot weerziens" be tekenen, want er bestaan plannen om de besprekingen van vier voort te zetten, wellicht te New York in September, als de Verenigde Naties weer vergaderen. BOUW SLUIZEN AMSTERDAM- RIJNKANAAL vDe bouw van de sluizen voor het AmsterdamRijn kanaal bij Tiel vordert flink. Waar twee maanden geleden nog zand was, ziet men nu betonconstructies (op de foto links. Op andere plaatsen is het beton reeds gestort (rechts op de foto). Op de achtergrond het nieu we viaduct. „GEREED DE MACHT OVER TE NEMEN" In Djokjakarta hebben commu nisten, naar Associated Press meldt, overal biljetten aangeplakt met de waarschuwing, dat zij gereed staan de macht over te nemen als de Ne derlandse bezettingstroepen zioh te rugtrekken. Op de biljetten krijgt de „onder grondse" opdracht, op te staan tegen de „kapitalistische" dr. Soekarno, premier Mohammed Hatta en de „féodale" sultan van Djokjakarta, zodra de Nederlandse troepen ver trekken. De republikeinse leiders worden er op de biljetten van beschuldigd, dat zij Indonesië verkopen aan de door de commissie der Verenigde Naties vertegenwoordigde kapitalis ten en imperialisten. Het is niet bekend, hoeveel com munisten er in Djokjakarta zijn, zo voegt Ass. Press hier aan toe. Vol gens de pro-republikeinse sultan van Djokja, die bij het vertrek der Ne derlandse troepen de verantwoorde lijkheid voor de orde in Djokjakarta zal aanvaarden, zijn de communis ten slechts gering in getal en vor men zij geen bedreiging in dit deel van Centraal-Java. DUITS VERZET HOUDT AAN Driehonderd man Belgische troe pen, gewapend met machinegeweren en tanks, hebben gisteren op ver zoek van de Britse autoriteiten de fabriek van synthetische benzine te Bergkammen in het Ruhrgebied be zet, nadat de Duitse arbeiders de ontmantelingsploegen verhinderd hadden hun werk te doen. Intussen is in de „Gewerkschaft Viktor" te Ctstrop Rauxel een staal- draadsoherm om de te ontmantelen machines geplaatst, om de mannen van de ontmantelingsploegen bij hun werk te beschermen. In een derde fabriek, de Parafine fabrieken te Dortmund, toonden de arbeiders zich zó vijandig, dat 15 man van de ontmantelingsploeg de fabriek verlieten, en in de synthe tische benzinefabrieken van Krupp te Wanne dreef de zwijgende blik van de arbeiders een twintigtal ont mantelaars terug. Te Londen legde men er de na druk op, dat het ontmantelingspro gram voor verboden industrieën in de Britse zone ondanks de Duitse protesten ten uitvoer zal worden ge legd. Volgens gezaghebbende bron lig gen de plannen gereed om in de ko mende 12 maanden 9 fabrieken van synthetische benzine te ontmantelen. In de oorlog produceerden deze fabrieken ongeveer de helft van de door Duitsland gebruikte benzine Bijna de gehele productie van syn thetische benzine in Duitsland is als oorlogsmaatregel begonnen en zij wordt door Britse deskundigen vol slagen oneconomisch geadht. KERKELIJK GROOTGRONDBEZIT IN ITALIë WORDT VRIJWILLIG VERDEELD. In overeenstemming met de bepa lingen van het Staatssecretariaat van Z. H. de Paus zullen de Italiaanse aartsbisschoppen en bisschoppen van ,die diocesen, die onder hun goederen en instellingen grootgrondbezit tellen, tharji overgaan tot een vrijwillige ver deling van deze gronden onder de boeren. Door deze handelwijze geeft de Kerk in Italië het goede voorbeeld aan alle Italiaanse grootgrondbezit ters en loopt Zij vooruit op de in de toekomst te verwachten wettelijke regelingen. PRINS BERNHARD ONTHULDE GEDENKPLAAT Z. K. H. Prins Bernhard onthulde vanmorgen aan boord van Hr. Ms. oorlogsschip „Soemba" een gedenkplaat, als dank voor hetgeen dit schip in de oorlogs jaren heeft gepresteerd. Zijn adju dant, luitenant ter Zee eerste klasse F. Steinmetz, deed hetzelfde aan boord van de „Flores". Z.K.H. prins Bernhard tijdens de onthulling. GEEN OUDE DUITSE FIMS IN DUITSLAND MEER. Op last «'an de gecombineerde En gels-Amerikaanse controlecommissie voor de film, mogen na afloop van dit jaar geen Duitse films van vóór 1945 meer in Duitsland worden ge draaid. Het gevolg zal zijn, dat, ge zien het kleine aantal films, dat na die tijd vervaardigd werd, de biosco pen iq hoofdzaak buitenlandse films zullen gaan vertonen. Komt de Kominform weer bijeen? Verschillende leden van de Pool se regering menen dat de Komin form binnenkort voor de derde maal bijeen zal komen, dit keer om con crete maatregelen tegen Joegoslavië te bespreken, aldus wordt van offi cieuze zijde te Warschau vernomen. Wroclaw (het vroegere Breslau) .wordt als een waarschijnlijke plaats van samenkomst genoemd. Voor zover bekend, is de laatste bijeenkomst van de Kominform in Juni 1948 in Roemenië gehouden. Na deze bijeenkomst werd de uitban ning van Joego-Slavië uit de Ko minform bekend gemaakt. In genoemde kringen meent men dat eveneens de status van godsdien stige instellingen, in he bijzonder die der Rooms-Katholie/ke Kerk, en de economische positie van Oost- Europa ter sprake zullen komen. Een vooraanstaand politiek com mentator maakte te Warschau de op merking: „Daar Wisjinski er niet in geslaagd is de Westelijke mogend heden tot een compromis te brengen, is het bijna zeker. dat> de koude oor log zich in een vriezende oorlog zal ontwikkelen. Dit zou een bijeen komst van de Kominform nodig ma ken om de opinies achter het vredes- front van de Sovjet-Unie te verza melen". OFFENSIEF TEGEN MGR BERAN De regering Zapotocky is Maandag begonnen i met het uitvoeren van haar maatregelen, die de opleiding van Tsjechische priesterstudenten onder controle van het communis tische regiem moeten brengen al dus met de „Volkskrant". Het klein seminarie van Praag is onder toe zicht van de staat geplaatst. De cur sussen zullen wel is waar tot het ein de van dit schooljaar verder worden gehouden maar dan wordt de school gesloten. Dat wil zeggen vóór September zal het korps van leraren worden ge zuiverd, de studenten zullen dan pas worden toegelaten, wanneer zij „met goed gevolg" een examen hebben af gelegd voor een commissie van de régering en het nieuwe schooljaar zal in September beginnen onder de lei ding en de inspiratie van politieke comm issarissen. Zo begint een nieuw en wellicht definitief offensief in de toch reeds scherpe schoolstrijd in Tsjechos'lowa- kije. De katholieke parochiescholen zijn reeds opgeheven de laatste werd nog geen veertien dagen genationa liseerd. Tot nu toe was Me opleiding van de priesterstudenten alleen nog vrij van regeringstoezicht. De vor ming echter van het Comité voor Ka tholieke Actie, waarin communisti sch gezinde priesters en leken elkaar hebben gevonden om het regiem van Gottwald te steunen, schijnt het sein te zijn geweest voor deze nieu we aanval tegen de Kerk in het al gemeen en de bisschop van Praag, mgr Beran in het bijzonder. ETSEN VAN REMBRANDT GESTOLEN. In het afgelopen weekend werden uit het museum te Princeton'3 etsen van Rembrandt en een pentekening van Degas gestolen, een totale waar de van 16.800 dollar vertegenwoordi gende. Geheel nieuwe wet gewenst Hedenmiddag is aan de minister van Onderwijs, Kunsten en Weten schappen aangeboden het rapport van de in April 1946 ingestelde Staats commissie tot Reorganisatie van het Hoger Onderwijs. De commissie» stelt zich in de toe komst vier verschillende typen van univeriteiten voor, nl.: de zelfstan- digverklaarde (openbare) universi teit; de rijksuniversiteit; de gemeen telijke universiteit; de bijzondere universiteit. De commissie is van mening, dat hier zal kunnen worden volstaan met het aanbrengen van wijzigingen in de bestaande Hoger Onderwijs wet, maar dat het gewenst is, dat een geheel nieuwes wet tot stand komt. Deze wet zou moeten bevatten: a. Een algemeen deel, inhouden de bepalingen .waaromtrent voor al le universiteiten een uniforme rege ling mogelijk en wenselijk wordt ge acht; b. een bijzonder deel, omvatten de een aantal hoofdstukken, die elk betrekking hebben op een der boven genoemde typen van universiteiten. TAAK VAN DE UNIVERSITEIT.2 In de laatste tijd heeft zich meer en meer het inzicht baan gebroken, dat de taak van de universiteit niet vol doende wordt omschreven in de be perkte definitie in artikel 1 van de vigerende wet, waarin noch aan de opvoedende taak van de universiteit noch aan de ontwikkeling van de we tenschap als zodanig plaats is gege ven. De commissie wil deze beide taken expliciet in de wet vastleggen, het geen z'n conseqenties heeft. In dit verband waren de volgende practische maatregelen te overwe gen: 1. Het uitbreiden van docerend en ander pefsoneel, opdat de in veel gevallen door hun onderwijstaak zwaar bezette hoogleraren en de le den van de wetenschappelijke staf meer tijd ter beschikking zullen krij gen om zich aan hun wetenschappe lijk werk te wijden. Een goede bij de vei'schillende po sities passende salariëring. 2. Zorg te dragen voor een aan de eisen der wetenschap aangepaste materiële outillering in de vorm van goed uitgeruste laboratoria, zieken huizen en instituten. 3. De mogelijkheid te geven, dat iedere wetenschappelijke werker aan de universiteit op eigen verzoek op gezette tijden voor een bepaalde pe riode van zijn onderwijstaak kan worden ontheven ten bate van weten schappelijk onderzoek. Een volledige scheiding van de on derwijs- en de wetenschappelijke taak van de hoogleraar, acht de com missie principieel onjuist. Natuurlijk zullen hiermede grote bedragen gemoeid zijn. doch een op hoog peil staand hoger onderwijs en wetenschapsbeoefening moet worden beschouwd als een landsbelang van eerste orde. GEESTELIJKE VORMING. Op grond van de gebleken niet volkomen bevredigende resultaten zal getracht moeten worden om in de universitaire opleiding bewuster en intensiever dan tot nu toe aan dacht te schenken aan de geestelij ke en zedelijke vorm^pg van de stu dent. Het spreekt vanzelf, dat hier bij het wezen van de openbare uni versiteit geen geweld mag worden aangedaan en dat bv. de opbouw van één bepaalde levens- en wereldbe schouwing nooit tot haar taak kan behoren. Wel moet het verblijf aan de academie op tal van manieren de bouwstoffen leveren, die bij kunnen dragen tot vorming of verdieping van eigen levensbeschouwing. De commissie acht het gewenst wettelijk vast te leggen dat elke universiteit afzonderlijk aan de in de wet geformuleerde algemene doel stelling nadere uitwerking kan ge ven, zodat het eigen karakter voor elke universiteit afzonderlijk tot uit drukking kan worden gebracht. DE ACADEMISCHE GEMEENSCHAP. De oude idee van de Universitas Magistrorum et Scolarium, essentieel kenmerk van de universiteit in de verloren gegaan, is herleefd in de tij- verloren eggaan, is herleedf in de tij dens en na de oorlog naar voren ge komen gedachte van een op moderne leest geschoeide Academische Ge meenschap. Wil deze Academische Gemeen schap echter meer zijn dan een naam dan dient de bewuste gemeenschaps zin te worden aangekweekt. De commissie verwacht, dat deze gemeenschapszin in belangrijke mate zou worden verstrekt, indien over eenkomstig haar voorstellen voor el ke universiteit mogelijkheid zou wor- dengeschapen de status van zelf standig verklaarde universiteit te verkrijgen en daardoor ook in be stuurlijk opzicht een eenheid te vor men. De grote stijging van het aantal studenten heeft de commissie er toe gebracht het reeds dikwijls bespro ken probleem van het al dan niet gewenst zijn van een beperking van de toelating opnieuw onder ogen te zien. De thans heersende noodtoe stand was aanleiding voor de commis sie om te adviseren, wettelijk de mo gelijkheid te scheppen op practische gronden de toelating tot bepaalde takken van het hoger onderwijs tij delijk te beperken. Een principiële wijziging van het bestaande selectiesysteem, in dien zin, dat de geschiktheid voor het vol gen van hoger onderwijs langs ande re weg dan door het overleggen van in de wet genoemde getuigschriften zou moeten worden beoordeeld, acht de commissie vooralsnog ongewenst. De commissie wil het beginsel, dat voor hoger onderwijs geschikt intel lect zoveel mogelijk tot zijn recht moet komen, niet trachten te verwe zenlijken door middel van principiële wijzigingen in de collegegeldheffing. MEER ZELFSTANDIGHEID. Reeds bij de aanvang der bespre kingen bleek de commissie eenstem mig van mening te zijn, dat de prin cipiële vraag of grotere bestuursvrij heid en dus meer zelfstandigheid ten opzichte van de overheid, aan de uni versiteiten zou moeten wórden gege ven, bevestigend moest worden be antwoord. Even stellig als de commissie zich uitsprak voor de wenselijkheid van het verlenen van autonomie, even positief was zij van oordeel, dat deze autonomie hooit volledig zou kun nen en mogen zijn. Aangezien de openbare universiteiten in ons land ook in de toekomst voor het groot ste deel door de Staat zullen moeten' worden gefinancierd, is alleen daar om reeds een zekere mate van rege ringsinmenging onvermijdelijk. Bo vendien is het gewenst, dat onder be paalde omstandigheden de Staat het algemeen belang van het hoger on derwijs boven dat van één universi teit afzonderlijk kan doen praeva'le- ren. Aan het bestuur van de autonome universiteit dient echter in veel ster kere mate de leiding van de univer siteit te worden toevertrouwd, dan aan het huidige college van curato ren van de Rijksuniversiteit. Het wezen van de autonome uni versiteit brengt naar de mening der commissie in beginsel mede, dat zij haar eigen docenten benoemt en ont slaat. Teneinde echter het gevaar van coöptatie uit te sluiten en in het algemeen te bereiken, dat een benoe ming door één bepaalde universiteit tevens in overeenstemming is met de belangen van het hoger onderwijs in zijn geheel, dient bij de benoeming van hoogleraren en lectoren het uni versiteitsbestuur zich te houden aan een in de wet voorgeschreven proce dure. EEN HOGE ACADEMISCHE RAAD. Onafhankelijk van haar voorstel len met betrekking tot de eventueel te verlenen autonomie staat het ad vies van de commissie over te gaan tot het instellen van een overkoepe lend interuniversitair adviescollege, de Hoge Academische Raad. Als coördinerend orgaan zal de raad adviserend behoren op te tre den bij al die vraagstukken, die het hoger onderwijs in zijn geheel ra ken. Dit zal in het bijzonder moeten gelden voor wijzigingen in de Hoger Onderwijswet en in het Academisch Statuut. Aangezien het adviseren over deze onderwerpen tot nog toe behoort tot de taak van de eerste af deling van de Onderwijsraad, is de commissie in meerderheid tot de con clusie gekomen, dat aanvaarding van haar voorstellen op dit gebied zal moeten leiden tot het opheffen van deze afdeling. Tenslotte ligt voor de Hoge Aca demisme Raad een belangrijke taak in het verrichten van researchwerk op hoger onderwijsgebied, waaraan naar het oordeel der commissie gro te behoefte bestaat. VERHOUDING TOT HOGESCHOOL. De commissie heeft ook de verhou- di .g van de universiteit tot de Tech nische Hogeschool en tot de Land bouwhogeschool in haar beschouwin- gen betrokken. In het algemeen acht de commissie het gewenst de band tussen universiteit en hogeschool zo veel mogelijk te versterken. Als mogelijkheden tot verwerke lijking hiervan kunnen worden ge noemd: 1. Het studium generale. 2. Uitwisseling van studenten. 3. Zo ruim mogelijk maken van het wetenschappelijk milieu in de plaats, waarin hogescholen ^jjn ge vestigd. INTERNE ORGANISATIE VAN DE UNIVERSITEIT. Wanneer, zoals de commissie ge wenst acht, het „onderwijsdeel" van de universiteit meer dan tot nog toe de eigen bestuurskracht zal moeten opbrengen, zal de taak van de Senaat belangrijk in omvang toenemen en bovenal de positie van de rector mag nificus een meer verantwoordelijke worden. In verband hieimede is de commis sie bij meerderheid van mening, dat het thans geldende systeem van een éénjarig rectoraat, volgens anciënni teit behoort te worden vervangen door een stelsel, waarbij de Senaat uit zijn midden een voor deze func tie bijzonder geschikt lid aanwijst en waarbij tevens een grotere continuï teit in het rectoraat regel wordt. Evenals het rectoraat zal ook het voorzitterschap van de faculteit een belangrijker, maar omvattende func tie moeten worden. De gedachte om de indeling in fa culteiten geheel op te heffen en daar voor in de plaats de verschillende studierichtingen, die in de thans be staande faculteiten voorkomen, tot meer of minder zelfstandige eenhe den te maken, heeft de commissie op principiële gronden afgewezen. Een onbelemmerde groei van de wetenschappen eerste eis hÜ elk stelsel van universitaire indeling zal slechts mogelijk zijn wanneer naast de faculteiten nog andere vor men van universitaire organisatie worden in het leven geroepen. Op grond hiervan wordt voorge steld in de wet te bepalen, dat bij al gemene maatregel van bestuur inter facultaire organen kunnen worden ingesteld, belast met de behartiging der fctudiebelangen en het afnemen der examens in die studierichtingen of gedeelten daarvan welke de gren zen van een faculteit overschrijden. In verschillende grote „heteroge ne" faculteiten bestaat feitelijk reeds het gebruik voor de studie en exa mens in de binnen de faculteit voor komende studierichtingen aparte „secties" aan te wijzen. Teneinde aan de hieruit gebleken behoefte een wet telijke basis te geven, wordt voorge steld in de wet te bepalen, dat bij a.m. v.b. zelfstandige secties, genaamd subfaculteiten, kunnen worden inge steld, die belast zullen zijn met de behartiging van de studie en de exa mens in een of meer studierichtingen binnen een feculteit of eventueel binnen een interfaculteit. BESCHERMING VAN TITELS. De huidige wet kent geen bescher ming van na, een met goed gevolg afgelegd universitair examen verkre gen titels. De commissie is van oordeel, dat het ten onrechte van met name te noemen academische titels of het aanduiden van een aan het afleggen van een universitair examen verbon den hoedanigheid met boete en bij herhaling met hechtenis behoort te worden gestraft. Voorts kwam zij tot de conclusie, dat naast de bestaande titels (dr., mr., ir.) behoefte bestaat aan enkele nieuwe titels, die eveneens beschermd zouden moeten worden. Met het oog op de betekenis die in de maat schappij aan een academische titel wordt gehecht acht zij hef gewenst dat: 1. aap ieder, die een doctoraal exa men met goed gevolg heeft afgelegd, de mogelijkheid wordt geboden zijn (haar) academische opleiding in een titel te doen uitkomen, zodat niet, zo als thans, uitsluitend juristen en in genieurs het voorrecht hebben een titel te voeren vóór de promotie. 2. Behalve de aan bepaalde univer sitaire examens verbonden titels komt ook de titel „prof." in aanmer king om te worden beschermd. Deze dient te worden beperkt tot hoogle raren aan universiteiten en hogescho len en aan speciaal aan te wijzen on derwijsinrichtingen. Een koJiAeU^e... De mens, die zichzelf zoekt, is in het openbare leven een gevaarlijk element voor de samenwei^ring.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1949 | | pagina 1