S)e Cöidse (Bou/tont „Met het betalen van een rechtvaardig loon is de werkgever niet van alle verplichtingen af" Er moet komen een „zekere mede zeggenschap en medeverant-1 woordelijkheid" Russische beschuldigingen tegen Zweden Een aanval op Djokja Directeur: C. KL VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" DONDERDAG 3 MAART 1949 40ste JAARGANG No. 11633 DE INDONESISCHE POLITIEK IN DE EERSTE KAMER But. Papengracht 32. Telef. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs f 0.32 p. w., 11.40 p. mnd., 14.15 p kwart. Franco p. p. i 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m m. Telefoontjes f 1.50 De Bisschoppen spreken DE Bisschoppen schrijven in hun Vastenbrief een hoofdstuk „Over de rechten der werknemers" (III) en een hoofdstuk „Over de plichten 'der werknemers." (IV). Men zgu ook kunnen zeggen, dat zij handelen over de plichten en de rech ten der werkgevers, want tegenover de rechten der werknemers staan plichten der werkgevers al dan niet wettelijk vastgelegd en tegenover de plichten der werknemers staan rechten der werkgevers. De Bisschoppen constateren, dat een werknemer recht heeft op een loon, dat voldoende is voor het on derhoud van hem en ziflï gez n; en dat het (standaard-) loon behoort te worden aangepast aan hogere gezins- lasten. In een nadere concretisering van de rechtvaardige loon-theorie begeven de Bisschoppen zich niet, wat vanzelfsprekend moet worden geacht; duidelijk geven zij aan, wat de norm is voor de bepaling van een rechtvaardig loon. Onomwonden verklaren zij verder: „met het betalen van een rechtvaar dig loon is de werkgever echter niet van alle verplichtingen af. Hij moet de werknemers tegemoet treden als gelijkwaardige mensen en mede broeders in Jezus Christus." En daarop aansluitend, zeggen de Bisschoppen, dat „ondernemingen, bedrijfschappen, het gehele sociaal economische leven waarachtige soli daire gemeenschappen moeten gaan worden" Ondernemingen worden hier op de eerste plaats genoemd. Er zal moeten komen, aldus de Bis schoppen, een „zekere" medezeggen schap en een „zekere" deelgenoot schap in <^e winst. Over de plichten der werknemers j geven de Bisschoppen ook ernstige vermaningen. „Het is een teleurstelling te verne men, dat in deze tijd, nu de nieuwe sociale orde moet groeien tin nu van de kant van de werkgevers zoyeel aan de rechten van de werknemers wordt tegemoetgekomen, er niet zoveel ge- praesteerd wordt als vroeger" al dus de Bisschoppen, die hier opmer ken, dat zij ook op het oog hebben openbare bureaux en overheidsdien- ten. Zéér bijzondere aandacht moet er worden verlangd voor de passage in hoofdstuk IV, waar de Bisschoppen constateren „een tekort aan dienst vaardigheid ook ten opzichte van de huisvrouwen en vooral tegenover de moeders van grotere gezinnen". Alles wat de Bisschoppen verlan gen, om te voldoen aan de eisen van de sociale rechtvaardigheid in dezen tijd, zal consolideren, verstevigen en duurzaam maken de sociale vrede, waarvan de Bisschoppen met vreug de constateren, dat deze in ons vader land „yerblijdend en voorbeeldig" is. De arbeiders moeten vastbesloten overal die staking in de kiem trach ten te smoren, welke alleen bedoeld is om de christelijke maatschappe lijke orde in de war te sturen aldus de Bisschoppen. De passages uit de Vastenbrief, die we vandaag afdrukken, moeten lei den en stuwen naar een radicale so ciale hervorming. Verblijdend verschijnsel ^OALS bekend, heeft prof. H. Fort- mann Maandag j.l. aanvaard zijn ambt als bijzonder hoogleraar in de R.K. dogmatische theologie aan de rijksuniversiteit te Utrecht. In het slotwoord van zijn inaugu rele rede constateerde "hij „Ernstiger en eerlijker dan ooit te voren wordt thans in Neder land tussen Reformatorische en Katholieke theologen van ge dachten gewisseld; serieuzer dan ooit wordt thans getracht, elkaar allereerst weer te*verstaan." Er is zo .veel rondom ons, wat ons kan bedroeven. Hier wordt geconsta teerd een feit, dat verblijdend is en ons heel veel bedroevends kan doen vergeten! Verblijdend is het, dat on der de verscheurde Christenheid meer toenadering kan worden opgemerkt; dat het meest tragische feit uit de wereldgeschiedenis, de scheuring on der de christenen, door deze onderling gescheide christenen ernstig en eer lijk wordt bezien en besproken. Dat móet ons verblijden! Zonder feestbetoon PIUS XII 10 JAAR PAUS. Zijne Heiligheid Paus Pius XII vierde op As-Woensdag zijn 73ste verjaardag en het feit, dat hij tien jaar geleden tot Paus werd gekozen. Dit dubbele feest is op verzoek van de Paus zonder bijzondere plechtig heden gevierd, Wel woeien van alle Vaticaanse gebouwen de wit-gele i vlaggen. De meeste bewoners van de pauselijke stad hadden vrijaf, behal- ve de Paus zelf. die zijn gewone be-l zigheden verrichtte. I DE VASTENBRIEF II j^E BISSCHOPPEN geven in hoofdstukken IH en IV van hun Vasten brief de richtlijnen aan voor een radicale hervorming van het so ciaal-economisch leven. Zulk een radicale hervorming, beginnend in de onderneming, is een dringende* eis in deze tijd. Dat velen deze passages goed mogen lezen en bestuderen. De Bisschoppen richten hier ook hun aandacht op het maatschappelijk probleem, dat ligt in gebrek aan hulp in de huishouding, en wekken de ouders op hun meisjes te leren.„de eenvoud, en de liefde en de kun digheid voor het huishouden. DAGDIEVERIJ IS EEN ZONDE Tekort ean dienstvaardigheid ten opzichte van de huisvrouwen ra OVER DE RECHTEN VAN DE WERKNEMERS De ontwikkeling van de moderne techniek maakt het echter velen on mogelijk om nog als voorheen zelf standig te werken. Steeds meerde ren gaan hun diensten aanbieden aan andere ondernemers tegen loon of salaris. Het looncontract, B. G., is niet niet verkeerd, maar het ont houden van rechtvaardig loon is een wraakroepende zonde. Het loon van een volwaardig arbeider moet vol doende zijn voor het onderhoud van hem en zijn gezin. Met grote vol doening mogen Wij zeggen, dat de gedachte van het gezinsloon in late re jaren gemeengoed is geworden onder ons volk en steeds meer is doorgevoerd in de practijk. Dat is zonder twijfel voor een aanzienlijk deel te danken aan de" sociale lerin gen van de Kerk, o.a. vastgelegd in de Pauselijke Encyclieken „Rerum Novarum" en „Quadragesimo An no", maar ook aan de volgzaamheid en het zuiver inzicht van de Katho lieken. Waar het gezinsloon niet mogelijk is, daar is volgens de leer der Pausen de economische toestand niet gezond en moet er met vereen de krachteri naar gestreefd worden, dat het mogelijk wordt. Wij bren gen hier hulde aan de katholieke werkgevers van verschillende be drijfstakken, die zonder verdere wettelijke regelingen af te wachten uit een diep gevoel van sociale rechtvaardigheid het arbeidsloon aan de hogere gezinslasten hebben aangepast; en Wij zien uit naar het ogenblik dat de Overheid het ge zinsloon ook voor grotere gezinnen tot volle werkelijkheid zal maken. Met het betalen van een recht vaardig loon is de werkgever echter niet van alle verplichtingen af. Hij moet de werknemers tegemoet tre den als gelijkwaardige mensen en medebroeders in Jezus Ghristus; hij moet redelijk voorzorgen nemen, dat de arbeiders geen schade lijden naar lichaam en ziel. Voor gezond heid en veiligheid wordt gelukkig meestal wel gezorgd, maar de werk nemers hebben een even strict recht, dat de werkverhoudingen zo zijn, dat ze er godsdienstig en ze delijk niet ten gronde gaan. Anders DE PANNEKOEKENRACE Met de koekepannen „in de aanslag" ren nen de huisvrouwen van het Engelse dorpje Olney door de - straten. Zij houden daarmee een 500 jaar oude traditie in stand door met hun pan nekoeken naar de dorpskerk te hol len en daar de „Vredeskus" en de ze gen van de geestelijke in ontvangst te nemen. Het „peloton'" passeert een schilderachtig, met riet gedekt huisje. zien wij gebeuren, om te spreken met Paus Pius XI, dat de levenloze stof de fabriek veredeld verlaat en dat de mensen er worden bedorven en verlaagd. Jongere mensen heb ben recht op een bijzondere zorg; en ten aanzien van de meisjes moe ten de werkgevers steeds indachtig blijven, dat de fabrieksarbeid grote bezwaren heeft voor haar persoon lijke ontwikkeling en haar vorming tot •huisvrouw. De ondernemers moeten dus medewerken met de be voegde instanties, om die bezwaren door een aanvullende vorming zo veel mogelijk te ondervangen. Dat blijkt m'ogelijk in onze tijd, dat is nodig voor het algemeen belang en daarom een eis van sociale recht vaardigheid. De weg voor de werknemers om hun rechten le waarborgen en hun persoonlijke waardigheid veilig .e stellen, het middel tevens tot gods dienstige en sociale vorming over eenkomstig vak of beroep, is de aansluiting bij de katholieke Stands- en Vakorganisatie. Dit is hun na tuurlijk recht en zelfs hun katholie ke plicht. Wij zijn dan ook verheugd en dankbaar, als Wij vernemen, dat de gelovigen daaraan bereidwillig sevolg geven. Maar, D. G. Wij horen niet graag, dat er ook nu nog werk gevers en patroons gevonden wor den, die direct of indirect zich te genstanders tonen, dat hun oersoneel lid wordt van de vakorganisatie. Dat is in de huidige omstandig eden niet meer te verontschuldigen. Het wekt verzet en het geeft ergernis. Daarmee wordt tekort gedaan aan de rechten van de werknemers en af breuk Gedaan aan een gezonde ont wikkeling van het maatschappelijk en godsdienstig leven. D. G„ Wij moeten zelfs verder •^aan. De toestand van ondergeschikt heid. waarin zich een steeds groeiend aantal werknemers bevindt, zal olaats moeten maken voor een zeke re mede'eocingschao en medever antwoordelijkheid. Het loonsvste°rn da* tot nu toe de arbeidsverhouding beheerst, zal aangevuld moeten wor den door een zeker deelg°nootschao in de winst. Dan zal de oobrencst van de productie niet meer zo een zijdig ten goede komen aan enkelen dan ontstaat de moweliivbeid tot ver werving van eteendnm voor z.eer ve len, zo niet voor allen Ondernemin gen, bedr'iven, het gehele soriaal- e"onorris"be leven moeten waarach tige solidaire gémeenschaooen gaan worden, waarin allen eendr- hti® samenwer'-en 'in ooen geest van rechtvaardigheid en samenhorigheid. De sociale rechtvaardigheid zal de ziel worden van deze nïenwe som'aal- economische orde. Het is de taak van deskundigen, om datgene wat wij uubliekrechtelijke bedrijfsorga nisatie noemen, nader uit te werken, maar het mag geen vraag me°r ziin, of zij er komen moet. De grote socia le encyclieken hebben de bedrijfs- en beroeosschaopen schem uitgete kend en onze H. Vader de Paus heeft de laatste iaren steeds sterker er od aangedrongen, dat de sociale recht vaardigheid verankerd wordt in een nieuwe sociale orde. Dit is dè grote sociale aangelegenheid van de ko mende jaren. Naarmate iemand gro tere invloed heeft in het politieke o sociaal-economische leven, des te groter is zijn verantwoordelijkheid, om met voorbij zien van persoonlijke belangen mee te werken aan dit al gemeen belang; het is een verant woordelijkheid tegenover ons volk, tegenover de geschiedenis, en inder daad een verantwoordelijkheid te genover God. VI. OVER DE PLICHTEN DER WERKNEMERS Rechten scheppen plichten. De ho gere rechten, waarnaar de werkne mers streven, aullen zwaardere plichten met zich mee brengen. De werknemers zullen meer belangstel ling moeten gaan tonen en gevoel van verantwoordelijkheid; zij zullen de onderneming als hun eigen zaak moeten gaan zien. Daarom, D. G„ is het een teleurstelling te vernemen, dat in deze tijd, nu de nieuwe socia le orde moet groeien en nu van de kant van de werkgevers zoveel aan de rechten van de werknemers wordt tegemoet gekomen, er niet zoveel arbeid gepresteerd wordt als vroeger Dat is vooral bedenkelijk, als dit voorkomt in bedrijven, waar de lo nen ^hoog genoeg en de arbeidsgele genheid ruim zijn. Het schijnt voor te komen, dat de mindere prestaties van de arbeiders verrekend moeten worden in een hogere prijs van pro- d *jten en diensten. Waar blijft dan de vastheid van karakter en het plichtsbesef, dat onze jongeling schap en onze mannen toonden on der de oorlog? Men vergete niet, dat dagdieverij een zonde is tegen de rechtvaardigheid, die door de kate- chismus op één lijn gesteld wordt met woeker en bedrog. En v/aar het voorkomt jn bedrijven, die bi'zonder nodig zijn voor het herstel van de volkswelvaart, is het bovendien een ernstig vergrijp tegen de sociale rechtvaardigheid. Wij denken hier niet aan handarbeiders alleen. Ook op openbare bureaux en in over heidsdiensten wordt nos al eens de indruk gewekt, dat de arbeids prestaties daar hoger opgevoerd konden worden: dat is vooral hier nodig voor het algemeen belang, dat deze mensen ambtshalve moeten die- Een tekort aan dienstvaardigheid constateren wij ook ten opzichte vart de huisvrouwen en vooral tegenover de moeders van grotere gezinnen. Het gebrek aan hulpvaardigheid is zo groot en zo algemeen, dat de hulp in de huishouding een maatschappe lijk probleem is geworden. Het te kort aan krachten voert bovendien de lonen op; zo komen de weinige krachten, die beschikbaar zijn, ook nog niet daar, waar ze het hardst van node zijn. De verwaarlozing van dit vrouwelijke beroep zal zich nóg eens wreken in de toekomstige ge zinnen van de meisjes, die in andere beroepen de eenvoud en de liefde en de kundigheid voor het huishou den hebben verleerd. Het is moge lijk, dat het werken op de fabrie ken met hoger loon wordt betaald, maar het werk in het gezin is van veel hoger belang en van veel hcrer waarde èn voor de toekomst van het meisje zelf èn voor de gehele chris telijke maatschappij, die haar groot ste en krachtigste steun vindt in de gelijke en godsdienstige gezinnen. Wij hebben daarom alle lof voor de meisies van de gezinshulp, die ten minste tijdelijk in de dringendste ge vallen voorzien; wij iu'chen het toe, dat de gezinnen zelf in onderlinge INTERNATIONALE TULPEN- RALLEY De Regionale Automo- bielsport Club „R.A.C.-West" orga niseert van 26-30 April a.s. een In ternationale Tulpen Ralley naar ons land. Het kaartje laat zien, welke routes de voor het merendeel bui tenlandse deelnemers, die uit een tiental plaatsen in West-Europa een non stop-rit van circa 2800 km ma ken naar Noordwijk en onze bollen velden zullen volgen. solidarieit elkander helpen. Maar daarmee is de kwaal niet verholpen en zeker niet aangetast in de wortel. De meisjes en vooral haar ouders moeten zich ernstig afvragen of zij bij de drang naar fabriek en hoog loon niet toegeven aan een onchris telijk streven naar vrijheid en ver maak. Als Christus zelf gekomen is om te dienen, dan mag geen chris tenvrouw er iets minderwaardigs in zien, de evenmens bij te staan om een goed en geordend gezinsleven mogelijk te maken. Wettelijke maat regelen kunnen hier niet alles berei ken, maar de sociale rechtvaardig heid spreekt luid genoeg. Daarom moeten alle maatschappelijke krach ten proberen dit vraagstuk tot een spoedige oplossing te brengen. In onze dagen is een gezamen lijke en geordende inspanning van alle krachten nodig, om de nationale armoede te boven te komen. Voor al nu moet het arbeidsproces orde lijk verlopen en daarom is het so ciaal niet juist, dat arbeidscontrac ten lichtvaardig worden opgezegd, soms om een klein of vermeend voordeel tot schade van de eige.n streek of groep. Laten werknemers en werkgevers in deze moeilijke tijd blijk geven van een hoognodige so- siale gezindheid en niet om wat mèer loon of winst de gemeen schapsbelangen over het hoofd zien. Verblijdend en voorbeeldig is de arbeidsvrede in ons Vaderland; Ne derlands voorbeeld trekt de aan dacht tot in alle were1 ''en. Deze vrede D. G„ is het werk van de so ciale rechtvaardigheid, die door werkt in een groeiende sociale orde. Wij moeten over en weer nroberen dit grote goed te bewaren. De werk nemers moeten vastbesloten overal de staking in de kiem trachten te smoren, welke alleen bedoeld is om de christelijke maatschaooelijke or de in de war te sturen. De werkge vers moeten nu het vertrouwen der arbeiders winnen door voortvarend de nieuwe maatschappelijke orde tot stand te brengen, en hun aldus waar borgen geven, dat de moeilijkheden zullen opgelost worden in onderling overleg, ook bij een toekomstige cri sis. Want dit moet nu reeds vast staan en nu reeds moeten maatrege len génomen worden, dat ook in minder gunstige tijden de aan het arbeidsproces deelnemende groe pen elkanders lasten zullen dragen. „Pure fantasie'' zegt Stockholm ^7 WED EN heeft gisteren een aantal beschuldigingen van de Sow jet-Unie, dat het onderanen van de Russische Oostzeestaten vervolgt, als „pure fantasie" van de hand gewezen. De Sowjet-nota, c1'? deze beschuldigin gen bevatte, was Maandag jl. op het Zwetdse ministerie van Buitenlandse Zaken overhandigd.. In de Russische nota werd de Zv/eedse politie beschuldgd van be dreiging en mishandeling van en on wel tige huiszoekingen bij Sowjet- burgers in Zweden. Geprotesteerd werd tegen de arostatie van een vroe gere Estlander, Erik Suurvaeli, een employé van de Sow jet-ambassade te Stockholm, cüe inmiddels bekend heeft aan spioi nage schuldig te zijn. In het Zweedse antwoord, dat gis teravond gepubilceerd werd, ver klaarde het ministerie van Buiten landse Zaken met verwondering ken nis genomen te hebben van de Russi sche beschuldiging, dat aan personen van Baltischen oorsprong belet zou worden naar hun vaderland terug te keren door gebruikmaking van onbe hoorlijke methoden. „Het is pure fantasie, dat de Zweedse politie der gelijke methoden zou hebben ge bruikt", aldus dit ministerie. De toon van de Sowjet-nota is der mate scherp, dat deze in Zweden al gemeen beschouwd wordt als een onderdeel van de Russische koude oorlog. Men is echter in Stockholm enigszins verbaasd, dat een derge lijke nota allereerst aan Zweden wordt gericht, daar dit land nog zeer onlang^ heeft verklaard aan zijn neutraliteit te willen vasthouden. De in Zweden vertoevende Balten hebben in de laatste tijd met be zorgdheid geconstateerd hoe Russi sche agenten hun adressen hebben weten te bemachtigen, waarna zij brieven ontvangen hebben met de aanmaning „naar huis terug te ke ren voor de socialistische opbou\V". Binnenkort zullen 450 Estlandse ar beiders, die thans in de Zweedse tex tielindustrie werkzaam zijn. naar Canada emigreren. Er vertoeven 26.000 Balten in Zweden; ieder van hen kan vertrekken wanneer hij wil. Door sterke extremistische groepen Klokslag 6 uur 's morgens op 1 Maar j.l. gingen zeer sterke groepen extremisten op verschillende plaat sen te Djokja tot een aanval over, al dus meldt een speciale correspondent van Aneta uit Dojkja. Deze ongere geldheden waren, zoals de kolonel van Langen, de brigade-commandant te Djokja mededeelde, geen verrassing. Er was geen sprake van, dat dc extre misten kan hadden op enig blijvend succes, aldus verklaarde kolonel van Landen aan de correspondent van Aneta. Men heeft de situatie thans volkomen in de hand. De extremisti sche activiteit is met grote, verliezen aan wapens en.munitie voor de aan vallers onderdrukt. De verliezen aan Nederlandse zjjde bedroegen 6 doden en 14 gewonden. Woensdag heerste er in Djokja weder rust; het stads beeld had weer een normaal aanzien, de pasars werden druk bezocht en de bioscoop draaide weer. Generaal Spoor heeft Woensdag Djokja bezocht. Hij kwam om 11 uur 's morgens met zijn eigen vliegtuig aan en vertrok 's middags per auto via Magelang naar Semarang. Voor de aankomst van generaal Spoor wa ren uit Semarang reeds per extra vliegtuig aangekomen de regerings commissaris Angenent, de territoriale commandant, generaal Meyer, en an dere hoge officieren, ter bespreking van de toestand. Op voorbeeld van Thorez COMMUNISTEN BEKENNEN KLEUR. Het voorbeeld van de Franse com munistenleider Maurice Thorez, die zich in geval van oorlog vóór de Sov jet-Unie verklaarde, schijnt het sein te zijn geweest voor de communisten leiders in andere landen om eveneens kleur te bekennen. Zo heeft giste ren Emil Loevlien, voorzitter van de Noorse communistische partij, in een te Oslo gehouden toespraak verklaard dat de Noorse communisten „zowel in oorlogs- als in vredestijd" aan de zij de van de Sowjet-Unie behoren ie staan. Loevlien zeidc: „Wij moeten ons scharen aan de zijde van de com munisten in Frankrijk, Italië en En geland". De leider van de Zweedse coriïmu- nistische partij Linderot heeft ver klaard, dat zijn partij de uitlatingen van de Noorse leider nader zal bestu deren alvorens enig standpunt ten opzichte hiervan in te nemen. Harry Pillitt, de secretaris-gene raal van de Britse communistische partij, heeft Woensdagavond ver klaard: „Gij vipagt mij, wat ik zou doen? Precies hetzelfde, wat Bevin en Att- lee deden in 192p, namelijk: stakin gen organiseren en een raad van actie oprichten ter voorkoming van oorlog tegen de Sowjet-Unie", De Franse tegenmaatregelen. De Franse militaire autoriteiten hebben reeds 8 personen in staat van beschuldiging gesteld en onderzoeken nog 20 andere gevallen, aldus heeft Moch, de Franse minister van bin nenlandse zaken, in een verklaring over de anti-communistische maatre gelen gezegd. In de ministerraad, waar hij deze verklaring aflegde, deelde Moch me de, dat de spionnage-organisatie aan zienlijk gegroeid is en dat thans alles in het werk wordt gesteld om deze onstrhadelijk te maken. Een toeÖje,,, De christenen moeten zijn „mede bezitters van de wereld, maar niet van de dwaling". Tertullianus.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1949 | | pagina 1