S)e CaidóeOoii^cmt MET TWEE MONDEN Russen bevestigen Kravchenkos boek Super-atoombommen in de V.S. Stakingen in Hongarije Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH- WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" DINSDAG I FEBRUARI 1949 40ste JAARGANG No. 11607 Het wqs toch waar wat Kravchenko schreef Bur. Papengracht 32. Tele!. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs f 0.32 p. w., f 1.40 p. mnd., 14.15 p kwart. Franco p. p. I 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m m. Telefoontjes f 1.50 t"^EZER DAGEN heeft Moskou weer eens gesproken. Ongeveer tege lijkertijd klonk de stem van Stalin en de stem van Molotof. Stalin sprak woorden van vrede, Molotof sprak krijgszuchtige taal. Stalin lokte met een verklaring van vrede en met de opheffing van de blokkade van Ber lijn; Molotof dreigde met het voor uitzicht, dat Rusland zich meer dan tot nu toe zou laten gelden, als het Atlantisch Verdedigingspact er door zou komen. Er was een tijd, dat wij scherp luisterden naar een geluid uit Mos kou; thans hebben wij zoveel woor den uit het Kremlin over ons heen horen gaan, lokkende en vleiende, boze en dreigende, dat wij ons noch door Stalin noch door Molotof laten begoochelen. Molotof sprak uit wat Stalin ver zweeg, n.l. dat het ging om de ver hindering van het Noord-Atlantisch Pact. Twee stemmen, één bedoeling. Stalin belooft koeien met gouden horens, Molotof dreigt met de kar wats als het Westen niet goedschiks aan die gouden horens wil geloven. Hier hebben we dan het z.g. „vre- des-offensief", dat we enkele weken reeds zagen aankomen. Men zal zich herinneren, dat wij toen naar aanlei ding van de vredelievende woorden van de Franse communist Cachin schreven, dat dit een voorzichtig lok fluitje van Moskou was en dat wij binnenkort een mildere houding te genover het Westen verwachtten. Dit is dus het resultaat. De pogingen van de Sovjets om door middel van stakingen, relletjes en sabotage de werking van het Marshall-plan te doorkruisen hebben slechts geleid tot een versteviging van de solidariteit van West-Europa en een tempo-versnelling in de totstand koming der West-Europese eenheid. De blokkade van Berlijn is, dank zij de luchtbrug, een mislukking gewor den. Moskou erkent het bankroet van zijn tot dusver gevolgde tactiek en gaat over tot een andere tactiek. „Een vredesverklaring, een gesprek met Truman, vrij verkeer met Ber lijn, nieuwe besprekingen over een vredesverdrag met Duitsland dat alles zal ik u geven, als gij ned er- valt en mij op mijn woord gelooft". Aldus Stalin. In Washington herinnert men er aan, dat men al zo dikwijls/bedrogen is door beloften en dat men nu graag eens daden zou willen zien, waaruit de vredelievende bedoelingen der Sovjets zouden kunnen blijken. Tot nu toe is hiervan weinig ge bleken. Wanneer men desondanks voorzich tig achter de schermen polst en on derhandelt (nauwgezet bestuderen, noemt men dat) heeft dat geen ander doel, dan na te gaan of er werkelijk een mogelijkheid bestaat, om Stalins woorden in daden om te zetten. Men mag dat niet verwaarlozen, .om het verwijt te ontgaan, dat men geen vre de zou willen. Zo heeft de secretaris van president Truman er reeds aan herinnerd, dat Truman altijd bereid is geweest om Stalin te ontmoeten, indien deze naar Amerika zou willen komen. Voor dit laatste zal Stalin wel weinig voelen. Voorlopig kunnen wij niet veel vertrouwen hebben in de Russische vredesmanoeuvres. Straks beginnen de besprekingen in de Veiligheids raad weer en dan zal Moskou wel voor de dag komen met ontwape ningsvoorstellen. Daar de bedoeling de defensie plannen van het Westen op de lange baan te schuiven er zó dik boven op ligt, is het zaak dubbel voorzich tig te zijn. Een al te grif ingaan op Stalins lokstem is gevaarlijk; een botte afwijzing geeft stof voor nieu we Sovjet-propaganda. EEN DER GROOTSTE ORGELS VAN BRABANT VERBOUWD Het orgel van de St. Janskerk in Roozendaal, één der grootste van Noord-Brabant, dateert uit het einde van de vorige eeuw en beschikt niet over voldoende middelen om bijv. werken van Bach te vertolken. Het kerkbestuur heeft het orgel door de firma Vermeulen uit Alkmaar dus danig doen verbouwen, dat het ge schikt is alle werken uit de bestaan de orgel1 iterateur te verklanken. Emancipatie van de arbeiders F\E emancipatie van de arbeiders heeft verscheidene stadia door lopen. Er is een tijd geweest, dat de ar beiders bij het bepalen van de ar beidsvoorwaarden niets te zeggen hadden en dat men deze rechteloos heid als een vanzelfsprekende zaak beschouwde. Daarna is dé tijd gekomen, waarin men meer en meer rekening ging houden met gerechtvaardigde verlan gens van de arbeiders, totdat alge meen werd erkend het recht van de arbeiders om bij de vaststelling van de arbeidsvoorwaarden mee te pra ten. Dit recht wordt nu niet meer be twist. En dat is een veel betekenende vooruitgang. Nu zijn Wij gekomen in een ander stadium. In de tijd, waarin wij nu léven, moet worden verkregen, dat de arbeiders niet alléén kunnen mee spreken over hun arbeidsvoorwaar den, maar dat zij ook kunnen mee spreken over de arbeid zélf, die zij verrichten. Dit verstaan we onder de z.g. medezeggenschap. De K.V.P. streeft dit doel na, zoals zij heeft vastgelegd in haar program: medezeggenschap met behoud van het leidersschap in bedrijf, onderneming of instelling. Natuurlijk moet dit leidersschap be houden blijven. Met een gezond lei dersschap in een zaak zou het in strijd zijn, als de werknemers, bij meerderheid van stemmen, steeds zouden moeten uitmaken, hoe er ge werkt moet worden. Dit zou in en kele bepaalde gevallen kunnen ge schieden, maar zeker niet als regel. Zulk een democratie zou een zaak kapot maken. De medezeggenschap zal als regel moeten zijn een adviserende mede zeggenschap in de gróte lijnen. Maar een adviserende medezeggenschap, waarbij gewaarborgd is, dat aan de adviezen van de werknemers ernstige aandacht wordt geschonken en deze adviezen niet dan 'beredeneerd, ge argumenteerd worden afgewezen. Hoofdzaak is ten slotte, dat er on derling overleg plaats heeft. Daar komt het op aart. Bij een goede lei ding in het bedrijf zal dat gebeuren zonder dat het is gereglementeerd. Omdat er velen zijn, die niet zo goed begrijpen de plaats, welke zij moeten innemen, en de tijd, waarin zij leven, ïs. helaas, regeling van deze materie van boven-af nodig. Onder de arbeiders en wij be doelen hier met arbeiders: werkne mers in een niet-leidende positie leeft het verlangen naar een derge lijke medezeggenschap, al komt het niet vaak tot uiting in een daarop gerichte actie. Dat is alleszins ver klaarbaar. Verklaarbaar is het, als na-oor logs verschijnsel, na een tijd van onder drukking, dat de arbeider zich er kend wil zien in wat zijn menselijke waarde en waardigheid vormt: ver stand en vrije wil. Het verstand, dat hem in staat stelt te redeneren en te oordelen; de vrije wil, waardoor hij daden wil stellen, welke hjj als goed begeert. Maar even verklaarbaar <s het, als na-oorlogs verschijnsel, dat het hier bedoeld verlangen, dat van geestelijke aard is, wordt overheerst door het streven naar en de zorg voor het ma teriële. De erkenning van de arbeider in DE RUST IS WEERGEKEERD Nederlandse militairen in de kam pong Djangga, aan de weg van Pra- pat naar Porsea op Sumatra. De be volking is teruggekeerd en de var- J kens scharrelen weer als van ouds onder de typische woningen. zijn menselijke waarde en waardig heid is niet alleen van direct belang voor de arbeider zélf, maar óók voor de zaak, waarin hij arbeidt. Dit laat ste wordt nog maar al te weinig als een feitelijkheid erkend! Dc medezeggenschap toch mag niet als eerste doel hebben de directe stof felijke belangen van de arbeiders, maar de perfectionnering van de ar beid, als product van de redelijke mens. Wat wij hier verstaan onder mede zeggenschap van de arbeider moet ook in grotere gemeenten, zoals Lei den, worden verwezenlijkt door reor ganisatie van de z.g. dienstcommis sies in de gemeentelijke bedrijven en instellingen. In de pas verschenen „memorie van antwoord" op het sectie-verslag van de begroting 1949 hebben B en W. zulk een reorganisatie „zo spoedig mogelijk" toegezegd. En wij hebben in die toezegging vertrouwen. Wij' mógen ons gelukkig prijzen, dat wij leven in een tijd, die rijp is, om de emancipatie Van de arbeider te bekronen. Maar wij moeten ons er ook van bewust zijn, dat in deze tijd mede werking ter bereiking van dit doel een gebiedende eis is! *m* De katholieken één HET landelijk secretariaat van de Katholieke Actie (Postbus 2 Heemstede) heeft verspreid een foto van Kardinaal Mindszenty met aan de achterzijde een gebed. In dat gebed wordt God gesmeekt voor de Kardinaal, die op 26 Dec. 1948 is gevangen genomen en a.s. Donderdag zal terechtstaan: „Schenk hem Uw onoverwin lijke kracht om sterk te staan in de beproeving. Geef zijn woord de kracht om zijn vijan den te overtuigen en daardoor zijn volk te sterken en doe hem zijn vrijheid en de vrijheid van Uw Kerk in Hongarije herove ren. Doch schenk hem ook de bereidheid zijn gevangenschap en onderwerping aan Uw wil te ondergaan en zelfs te sterven voor de naam van Onze Heer Jezus Christus, Onze Koning, die met U leeft in de eeuwen der eeuwen. Amen". Ieder onzer, die in deze dagen zich niet in gebed verenigt met de Hon gaarse Kardinaal, is zich zijn plicht als katholiek niet bewust. Wij, die kennen „de gemeenschap der heili gen", moeten van die plicht door drongen zijn. Donderdag moet het zoals een lezer ons terecht schryft overal een biddag zijn in kerken, in scho len, in gezinnen: een algemene bid dag naar de geest van de Katholieke Actie! Zó zullen de katholieken over heel de wereld één zijn! SPOEDIG VOOR ELKAAR! Na bespreken tussen Troclet, de Belgische minister van arbeid, en de legaties der werkgevers en werkne mers heeft de minister de pers mee gedeeld, dat de staking in de gas- en electriciteitsbedrijven is geëindigd. De vakbondleiders zullen de arbei ders per radio tot hervatting van de arbeid aanzetten. WOLLEN KLEDING IN ENGELAND VRIJ De president van de Board of Tra- de Harold Wilson, heeft onder luide toejuichingen gisteren in het Engel se Lagerhuis medegedeeld, dat met ingang van vandaag practisch alle costumes, colberts, pantalons, over jassen en geweven wollen kleding niet langer onder de distributie zul len vallen. Naar Wilson mededeelde is er thans geweven woUen stof en daarvan gemaakte kleding in over vloed in Engeland. HET KRAVCHENKO-PROCES Getuigenverklaringen over Russische toestanden RJORDMANN, de raadsman van het Franse weekblad „Les Lettres Frangaises" heeft gisteren, de vierde dag van het proces-Krav- chenko, getracht Kravchenko in een ongunstig daglicht te stellen, voor dat de getuigenverhoren zouden beginnen. Hij zeide, dat Kravchenko onder een valse naam, n.l. als Paul Kedrin, in Frankrijk was gekomen. Op de vraag van Nordmann of Kravchenko Paul Kedrin kende, ant woordde Kravchenko glimlachend: „Ja en neen". Hij voegde daaraan toe, dat hij al ongeveer 15 namen had gebruikt en misschien nog vijf of tien nieuwe zou moeten gebruiken om zich tegen zijn vijanden te be schermen. Mr. Nordmann: Hebt u identiteits bewijzen die u hier kunt tonen? Kravchenko: Ik ben hier niet in de Sovjet-Unie, waar men een sta pel panieren nodig heeft! Ik ben in het vrije Frankrijk. Hierop volgde een applaus van de publieke tribune. De president, Hen ri Durkheim, zei, dat hij het publiek er wederom op moest wijzen, dat men zich hier in een rechtszaal be vond. Hij beval de verwijdering van één man. De eerste getuige voor Kravchen ko was het Franse kamerlid André- Remy Moynet (onafhankelijk-repu- blikein). Hij zei, dat hij in de laat ste oorlog als piloot bij de vrije Franse strijdkrachten zowel in Enge land als in Sovjet-Rusland had ge vochten. In Engeland had hij gezien, dat loyale Engelsen naar de Duitse propagandazender luisterden. Dat was voor hem het bewijs van het be staan van de demooratische vrijhe den, waarvoor hij en zijn kamera den vochten. In Rusland echter, al dus Moynet, werden alle particuliere radiotoestellen in beslag genomen toen de oorlog uitbrak. Daar konden alleen de Russische programma's worden beluisterd. Kravchenko's volgende getuige was de Franse ingenieur F. Bornet, die zei, dat hij van 1941 tot 1946 in Russische gevangenissen had ver toefd „omdat hij Fransman was". Hij achtte „Ik verkoos de vrijheid" in overeenstemming met de werkelijk heid. Bornet zei dat-hij van 1909 tot 1946 ononderbroken in Rusland had gewoond. Tijdens een kruisverhoor zei Bornet, dat Franse burgers in de Sovjet-Unie werden gearresteerd tij dens de oorlog als represaille voor de arrestatie van Sovjet-burgers door de Vichy-regering in Frankrijk. Een Russische vrouw van middel bare leeftijd uit een kamp voor ont heemden in Duitsland, vertelde on der tranen hoe haar boerderij in 1930 in het kader van de collectivisatie werd „overgenomen". Al haar klede ren, meubilair en vee werd gecon- fisceerd, aldus zeide zij, en zjj werd uit 'het huis gezet, in de sneeuw. Kysilo, een Russische technicus, Kard. Mindszenty wil zichzelf verdedigen ZIJN ER PREPARATEN GEBRUIKT? Kardinaal Mindszenty heeft gewei gerd zich te laten verdedigen ddor de staatsadvocaat, die hem werd toe gewezen nadat hij geweigerd had zelf een verdediger aan te wijzen. De kardinaal heeft nu opnieuw ver klaard, dat hij zijn eigen verdedi ging wenst te voeren. Het wordt zeer onwaarschijnlijk geacht, dat de com munisten hem dit zullen toestaan. Er zijn aanwijzingen, dat de com munisten zich zeer onbehaaglijk ge voelen over het feit, dat het propa- ganda-offensief, dat zij ter voorbe reiding van het „proces" hebben ont ketend, een snelle dood is gestorven. Het officiële geelboek. waarin „be wijsmateriaal" tegen de kardinaal te vinden was ,is voor „correctie" inge trokken. Het communistische blad Szabad Nep verklaart, dat het boek toch slechts „een deel van het be wijsmateriaal" bevatte. Het blad be sluit: De volledige lijst van'de mis daden van kardinaal Mindszenty zal op het proces worden opgetornd. De Franse M.R.P.-volksvertegen- woordiger abbé Gau heeft aan de Hongaarse gezant te Parijs, graaf Ka- rolyi, een telegram gezonden, waarin hij voorstelt, door een internationale commissie van justitie-artscn een on derzoek te laten instellen ter beant woording van de vraag, of gebruik gemaakt is van zekere preparaten om de geestvermogens van kardinaal Mindszenty uit te schakelen, aldus meldt A.F.P. SNEEUWSTORMEN AAN AMERIKAANSE KUST. Ingevolge een hevige sneeuwstorm aan de gehele Amerikaanse kust van de Atlantische Oceaan, zijn gisteren de meeste reizen op de nationale of transatlantische luchtvaartlijnen af gelast. De vliegtuigen die uit. Europa komen, zijn voorlopig opgehouden in Boston, Miami, én zelfs op Gander (New Foundland). verklaarde in de Sovjet-Unie gear resteerd te zijn onder de beschuldi ging van „samenzwering", Later had hij bemerkt, dat dit een „standaard type" van beschuldiging was, die „in die tijd tegen iedereen werd inge bracht". Toen hij weigerde schuld te be kennen, werd hij neergezet op een kruk, voorovergebogen met zijn han den op zijn knieën en veertien dagen en nachten lang in die positie gehou den, terwijl hem een non-stop-ver hoor werd afgenomen. „Tenslotte, aldus Kysilo, vertelde de geheime politie mij, dat mijn vrouw gearres teerd was. Daar ik twee kinderen had, één van vier jaar en een van acht maanden, gaf ik toe en onder tekende een „bekentenis". Daarme de was het niet afgelopen. Ik moest inlichtingen verschaffen over de „Trotzkyistische organisatie", waar van ik volgens de beschuldiging lid geweest zou zijn en beloven tijdens mijn proces niets te zullen herroe pen. Het proces vond plaats in liet gebouw van de geheime politie, te een uur in de nacht. Het duurde twintig minuten. Ik verklaarde niet schuldig te zijn en zeide, dat men mij de bekentenis door marteling had afgedwongen. Ik beriep mij op ge tuigen en documenten. Terwijl de rechtbank beraadslaagde, werd ik opnieuw mishandeld. Ik werd ver oordeeld tot achttien jaar Siberië". TRUMAN ERKENT ISRAëL EN TRANSJORDANIë. President Truman heeft gisteren volledige erkenning verleend aan de regeringen van Israël en Transjor- danië. Deze volledige erkenning betekent, dat de V.S. gezanten bij beide rege ringen zullen benoemen. Mogelijk-zal James McDonald, de speciale verte genwoordiger in Israël, de eerste Amerikaanse gezant in Israël worden. Nederlands vliegtuig beschoten Naar aanleiding van geruchten als zou een K.L.M.-vliegtuig, dat gechar terd was ten behoeve van het Inter nationale Hof van Justitie, in de buurt van Tirana beschoten zijn, deelt de K.L.M. het volgende mede: Bedoeld toestel is- enige tyd gele den naar Albanië vertrokken met deskundigep aan boord, die, naar aanleiding van de „zaak Straat Kor- foe", die voor genoemd Hof gediend heeft, een onderzoek ter plaatse zou den instellen. Het toestel, een Dakota, onder ge zagvoerder van der Krouwel, is gis teravond op weg naar Amsterdam normaal op het vliegveld te Rome ge land en zou hedenochtend van daar naar Amsterdam vertrekken. WEER BEPERKT AANTAL LUCHTPASSAGIERS NAAR INDONESIë. Naar wij vernemen zal de Vrydag 4 Februari a.s. van Schiphol naar Ba tavia vertrekkende K.L.M.-Constel lation niet alleen post vervoeren, doch ook een beperkt aantal passa giers. Bovendien zal op Dinsdag 8 Fe bruari a.s. nog een „Constellation" de reis naar Indonesië aanvaarden. Ook dit toestel zal behalve post ook een beperkt aantal passagiers mee nemen. Het Woensdag 2 Februari via Mau ritius vliegende K.L.M,-toestel neemt geen passagiers mee. Dit toestel vér- trekt om 19.00 uur. De beide andere machines vertrek ken des morgens om acht uur. NOG GROTER EXPLOSIEVE KRACHT. In haar vijfde half-jaarlijks rap port aan het Congres heeft de Ame rikaanse commissie voor de atoom energie meegedeeld, dat de Ver enigde Staten thans beschikken over „super atoombommen", waarvan de explosieve kracht groter is dap van die, welke Nagasaki en Hirosjima getroffen hebben. Uitvoerige analyse van de nieuwe typen bommen, welke onlangs op Eniwetok beproefd zijn, heeft uitge wezen, dat „een aanzienlijke toene ming der vrijgemaakte energie" is bereikt. Te Los Alamos in Nieuw-Mexico, waar 2700 mensen op het laborato rium werken, zijn nieuwe ontwerpen van atoomwapens beproefd en wor den thans vorderingen gemaakt met nieuwe ontwikkelingen in het ge bruik van atoomkracht voor oorlogs doeleinden. Moeilijkheden bij de productie van splijtbare materialen, die eens de uit voering van het gehele program be dreigden, zijn thans grotendeels op gelost. De productie van splijtbare mate- TEGEN HET JAAGSYSTEEM. In verscheidene Hongaarse fabrie ken zijn stakingen uitgebroken uit protest tegen een nieuw jaagsysteem, dat kort na Nieuwjaar door de com munisten is ingevoerd. Volgens per sonen, die aan de stakingen hebben deelgenomen en die later naar We nen zijn gevlucht, werden de Man fred Weisz-fabrieken in Csepel door stakingen 48 uur stilgelegd. Nadat de bedrijfsleiding gedreigd had de ge heime politie het beheer over de fa briek, een der belangrijkste van de Hongaarse zware industrie, in han den te geven, werd het werk hervat. In de grote Kistex-textielfabriek, die evenals alle andere fabrieken waar gestaakt werd, voor de Russen werken, werd het werk eveneens neergelegd. Dit zijn de eerste moeilijkheden, die de communisten van de Hongaar se arbeiders ondervinden. Tot nu leek het of deze min of meer met hun lonen en arbeidsvoorwaarden tevreden waren. Het nieuwe jaagsys teem werd ingevoerd om de zeer ho ge industriële productiecijfers, die Moskou van de Hongaarse machtheb bers voor 1949 heeft geëist te kun nen halen. De Hongaarse arbeiders, die al hard moesten werken, wer den niet gekend bij de opstelling van de nieuwe productieschema's. Bo vendien werd in navolging van het Russische systeem, bepaald, dat ar beiders, die hun nieuwe eenheden 'niet haalden, loonsverlaging zouden krijgen. rialen geschiedt in 15 staten in 30 fa brieken op 25 verschillende plaatsen. Zij verschaft werk aan tienduizenden personen. De commissie verklaarde voorts, dat de Ver. St. nog grotendeels afhan kelijk zijn van#de uraniumproductie in de Belgische Congo en Canada, doch dat in het bijzonder in het ge bied van het Colorado-plateau „energiek" naar deze delfstof wordt gezocht. Opgejaagde Wit-Russen CHINA GEEN TOEVLUCHTSOORD MEER Vele Wit-Russen, die na de Rus sische revolutie van 1917 naar China vluchtten en daar een onderkomen vonden, met name in Sjanghai, zien thans opnieuw een communistische overheersing voor ogen. Ongeveer 6 000 Wit Russen en 1000 gewezen Sowjet-onderdanen, die hun staats burgerschap hebben opgegeven, doen wanhopige pogingen om uit China weg te komen vóór de com munistische legers het land onder de voet 1open. Zij worden geholpen door de I.R.O. de internationale vluchtelingenorga nisatie, die onder auspiciën van de Verenigde Naties staat. De I.R.O. geeft daarbij de voorrang aan de dui zenden. voormalige Sowjet-onderda nen. De organisatie is van plan, om het grootste deel van de 6000 Wit-Rus- scn naar het eiland Samar te sturen, in de Philippijnen, waar zij althans een tijdelijk verb1 ij f kunnen vinden. Ook een aatal statenlozen van Pool se, Esilanose, Tiechische, Roemeense, Letlandse en Lithause herkomst, zul len daar worden ondergebracht. Ver der moeten er nog duizenden ont heemden en Joodse emigranten wor den geëvacueerd. Velen zijn reeds vertimkken. Som migen re'sden per vliegtuig naar Ja pan. Anderen zijn gestrand: 120 in het door de communisten omsinge1- de en daarna veroverde Tientsin, 600 in de geïsoleerde Amerikaanse marine basis Tsingtao. Een. ko-Vue^ie... Geef u niet over aan droefheid, Opdat ge door uw tobben niet te gronde gaat; Want blijheid van hart is 's men sen leven En vreugde maakt zijn dagen lang. Ecclesiasticu* 30:22-23.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1949 | | pagina 1