FREDERIK
„DIT IS LEIDEN"
De strijd tegen de Katholieke kerk
in Joegoslavië
Zietyeune'ccatnpatytiLe
KLEIMOLEN
ZEG 'T MET PIERROT
kmtp*
sawmiuA
Kledinghnis C. SCHOONWATER
ANTOON BRINKS
VELO-WRINGER j
Amerikaans Verkoophuis
Te koop aangeboden
TE HOGE PRIJZEN
Nog geen passend geschenk kunnen vinden?
„De Heilige Pastoor van Ars"
VRIJDAG 3 DECEMBER 1948
DE LEIDSE COURANT
EERSTE BLAD PAGINA 3
Geen sprake van toenadering tot het Vaticaan
Oorlogsverklaring van Kardelj aan de Kerk
(Speciale KNP-correspondentie)
De van bepaalde zijde gelanceerde
berichten over een zogenaamde toe
nadering tussen Joegoslavië en het
Vaticaan, welke zou worden ingeluid
met de vrijlating van Mgr. Stepi-
rac, vinden wel een afdoende weer
legging in de rede, die minister
Eduard Kardelj 13 November in
Ljoebljama heeft gehouden op het
congres der Sloveense communisti
sche partij.
Zoals men zich zal herinneren, was
Kardelj, plaatsvervangend minister
president en minister van Buiten
landse Zaken van Joegoslavië, naast
Tito een der voornaamste mikpun
ten, waartegen zich de aanvallen van
de Kominform richtten. Dat de te
genstelling tussen Tito en Moskou
•niet automatisch gepaard gaat met
een verzachting in de strijd tegen de
katholieken, blijkt wel uit de uitla
ting van Kardelj op genoemd con
gres, dat de Katholieke Kerk het
voornaamste struikelblok is bij de
opmars van het communisme. In zijn
rede verweet Kardelj de katholie
ken, dat zij de godsdienst gebruiken
als een wapen in de strijd tegen het
communistische regiem. In die strijd,
aldus Kardelj, maken „de reactio
naire clericale elementen" bij hun
verzet tegen de sociale heropbouw
van het land gebruik „van de achter
lijkheid van een deel der arbeidende
massa's". De regering ziet het als
haar taak „deze valse vrienden" het
masker af te rukken en hen te dwin
gen hun verplichtingen tegenover
volk en staat na te komen. Vele com
munistische leiders, zo verklaarde
Kardelj nog, zijn zelf schuld van
..ontelbare mislukkingen". Zij heb
ben blijk gegeven van een ernstig
gebrek aan waakzaamheid, doordat
zij „de overblijfselen van het cleri-
calisme" hebben laten worden tot
het „voornaamste centrum van ver
zet" van de in Slovenië nog aanwe
zige „kapitalistische elementen".
Mocht de houding van de Joegosla
vische regering al duidelijk blijken
uit deze rede van Kardelj, zij wordt
nog bevestigd door een plan tot li
quidering der Katholieke Kerk in
Joegoslavië, opgesteld door het Uit
voerend Comité der Joegoslavische
Communistische Partij.
Tijdens zijn laatste zitting heeft
dit comité de positie der Katholieke
Kerk besproken en de middelen over
wogen, die het snelst tot een ophef
fing der Kerk in Joegoslavië kunnen
leiden.
Uit Zagreb ontvangen wij dan ook
berichten, dat men daar op een nieu
we veldtocht tegen de Kerk rekent
en nieuwe maatregelen tegen de
priesters verwacht.
Mosja Pijade, die als de theoreticus
en het verstand van de partij bekend
is, wees er op, dat „de liquidering
der Geünieerde Kerken in Polen en
Roemenië nieuwe mogelijkheden
schept voor gelijke maatregelen te
gen de Kerk in Kroatië".
Voor de uitschakeling der Katho
lieke Kerk in Slovenië en Kroatië
gaf hij twee mogelijkheden aan.
De eerste is aansluiting van de
Katholieke Kerk in Joegoslavië bij
de Servisch-Orthodoxe Kerk. De
tweede mogelijkheid is de oprichting
van een onafhankelijke Kroatische
Kerk. Van de tweede mogelijkheid
verwacht hij de meeste resultaten;
doch dit plan is niet eerder te ver
werkelijken, dan nadat de regering
een geschikte persoonlijkheid heeft
gevonden, die als hoofd der Nationale
Kerk in aanmerking komt.
De minister-president van Kroatië,
dr. Bakaric verklaarde, de „dom
heid der katholieke priesters niet te
begrijpen, die ondanks hun veroor
deling tot vele jaren dwangarbeid
weigeren de vrijheid te aanvaarden
op voorwaarde dat zij aan de vor
ming van een Nationale Kerk mee
werken".
Op de bijeenkomst werd nog me
degedeeld, dat 40 Kroatische pries
ters, die zich momenteel in de ge
vangenis bevinden, geweigerd heb
ben een breuk van de Katholieke
Kerk in hun land met het Vaticaan
in overweging te nemen.
Bakaric wees er ten slotte op, dat
thans in Kroatië 200 parochies zon
der zielzorger zijn. Hij wil daarheen
nu jonge priesters zenden,- die bereid
zijn met üe regering samen te wer
ken.
Volgens hem was de patriarch der
Servische Orthodoxe Kerk bereid,
naar zulke priesters te zoeken.
Wat lezers schrijven
EEN „MEER-VREUGDE AVOND".
Gisteravand vond, onder veel be
langstelling, de 4de „meer-vreugde
avond" plaats van de K.A.B. afd. De
kenale parochie. Keurig en be
schaafd, zoals altijd, traden de Gi-
baba's voor het voetlicht. Fris en
veelbelovend was ook het spel der
2 jonge accordeonnisten. Echte meer-
vreugde stijl! Minder geslaagd moet
geacht worden de medewerking van
het toneel. Vooral de conferen
cier was niet voor zijn taak bere
kend. Maakt toch nooit het bijbels
gebeuren tot een bespotting, weest
niet banaal: Dronken mensen, offi
cierenpetten en liefde-scènes in de
zaal brengen niet de sfeer, waarin we
deze avonden willen zien. Moge
daarmede een volgende keer meer re
kening gehouden worden.
Kapelaan Geven.
DE WINKELSLUITING.
Reeds jaren hamert, om met de
woorden van de heer De Hosson te
beginnen, de Katholieke Bedienden-
bond het zijn leden in (ondergete
kende is zelf enige jaren leraar ge
weest in de Verkoopkunde aan de
cursus tot opleiding voor het Manu-
facturenbrevet destijds opgedicht door
de Kath. Bediendenbond en in de
oorlogstijd noodgedongen overgehe
veld naar de toen (en nu nog ge
handhaafde) uit de grondgestampte
Vakgroep voor Textieldetaillisten):
„Gij zijt dienaren van het publiek.
De klant .is Koning. Maar.... denk
er aan: „dienaar-zijn mag nooit be
tekenen slaaf-zijn".
Ik kan mij niet indenken, de heer
De Hosson kennende, dat deze zou
willen insinueren, dat anderen, zijn
inzicht niet delende, de behoeften
van het publiek uit het oog verlie
zen, indien zij zich verstouten te
beweren, dat langer openstellen dan
6 uur 's avonds niet nodzakeêlijk zou
zijn ook op gronden van practische
ervaring.
Wat hij beweert aan de ene kant,
beweren anderen, (waaronder in het
vak vergrijsden) net zulke (als hij
zelf) sociaalvoelende, voor hun taak
berekende en het publiek-dienende
mede-winkeliers aan de tegenoverge
stelde kant. Dit is zeker geen kleine
groep en bovendien een groep waar
honderden en honderden klanten tot
hun volle tevredenheid worden ge
diend en bediend, maar waar men
toch na half zes een kogel af kan
schieten.
Ik mag aannemen, dat de heer De
Hosson zich de winkeltijden van voor
de oorlog nog kan herinneren (inder
daad zijn de werktijden nu wat ver
anderd, maar men weet nog niet wat
het worden zal?!!). Toen kwam het
ook herhaaldelijk voor, dat men nog
na 8 uur trachtte te kopen, louter en
alleen, omdat er altijd mensen zullen
zijn en blijven die, al sluit men om
10 uur, steeds op slag of na sluitings
tijd zullen komen. Een bepaalde
kwaal van een bepaalde soort klan
ten, waarvoor men heus niet hon
derden winkels open behoeft te hou-
den.den.
De Zaterdagmiddag is bij uitstek
de middag voor hen, die anders niet
niet in staat zijn op een doordeweek
se dag te kopen (ook voor hen, die
buiten de stad werken). En welke
groep heeft de vrije Zaterdagmiddag
nog niet? Practisch alleen de winke-
liersliers en winkelbedienden. Wel
nu, die winkeliers en die bedienden
staan Zaterdagmidag (ook op andere
dagen der week tot zes uur) klaar
om koningklant te ontvangen en hun
dienende taak te vervullen. Maar om
half zes is het gedaan met de drukte.
Wij hebben dus, het zij met klem
nog eens benadrukt, op gronden van
ervaring en gesteund door een groep
van grote bedrijven (ook midden
stands bedrijven) betoogd, dat lan
ger openstellen dan zes uur ook nu
niet nodig was.
Het komt ons voor, dat de heer De
Hosson al te lichtvaardig oordeelt
over de leiding van de afd. Unie,
waarvan ondergetekende secretaris
is en waarbij de H.K.W. .waarover
hij de voorzittershamer zwaait) is
aangesloten. Hij moet weten, dat wij
als (kleine) verantwoordelijke lei
ders onze leden voortdurend aanspo
ren voor de volle 100 pet. hun pl'cht
te doen. Wij zouden in onze taak te
kort schieten, indien wij wel voor
hun rechten zouden opkomen en hen
niet op hun plichten zouden wijzen.
Maar toch menen wij ons te mogen
veroorloven, een andere mening over
de winkelsluiting te hebben, dan de
heer De Hossen, zonder dat wij be
weren, dat de heer De Hosson niet
verstandig zou handelen en zijn le
den anders zou moeten adviseren.
Wrijvingen kunnen voorkomen
worden. Verleden jaar heb ik al ge
pleit voor een commissie van over
leg (middenstand, grootwinkelbedrijf
en de winkelbediendenorganisaties)
en deze keer herhaal ik het weer:
laten wij via een dergelijke commis
sie bepaalde kwesties trachten te re
gelen, dan is al het geschrijf in de
courant niet nodig.
(Inderdaad zou dat beter zijn. Wat
betreft kwesties, waarbij het ge
meentebestuur direct of indirect be
trokken is, is er kort vóór de oorlog
besloten door de gemeenteraad een
z.g. contact-commissie op te richten,
waarin dergelijke kwesties bespro
ken kunnen worden. Deze commissie
is toen de oorlog uitbrak niet in het
leven geroepen. Er wordt naar aan
leiding van een daartoe verleden
jaar bij de behandeling van de be
groting uitgesproken wens overwo-1
en het avontuur met
Kobus Kluif been
verteld dooi' Huibert Vet
35
/"\p een groot blad droag
de waard een heerlij
ke maaltijd voor zich uit;
hij bezweek bijna onder
de last van gebraden kal
koenen en gestoofde dop
erwtjes en beschuiten met
muisjes en biefstuk en
aardappelen. Met een
zucht van voldoening
plaatste de waard al deze
heerlijkheden voor Frede-
rik en Ko Krauw op tafel.
„Dat heb je vlug gedaan", zei Ko
Krauw,ik zou het niet vlugger en
l°kkerder kunnen ewnsen."
Nu werd de waard bijna purper
van kwaadheid; hij vergat al zijn
angst voor de notaris Zwingelhouct
en ontplofte: „Wénsen! Wénsen!
Wénsen! Wat zijn dat voor gemene
aantijgingen? Ik weet niets van een
wensring af. Ik weet niet eens wat
een wensring is. Ik heb nog nooit
een wensring gezien Wensringen
bestaan niet."
Plots barste hij in tranen uit en
liet zijn hoofd op tafel zinken, pre
cies tussen de kalkoen en de biefstuk.
Een tijdje was het stil in het ver
trek. toen lichtte de waard zijn be
traande gezicht weer op. Frederik
zag dat er drie doperwtjes aan zijn
wangen kleefden. „Heren!" steunde
hij, ,,ik hou het niet langer uit. Het
is alsof alles en iedereen aan mij
ziet dat ik een dief ben. Als een deur
piept zegt hij: Die-ie-ie-ief! De ka
chel keek me vanmorgen ook al zo
verwijtend aan en de poes heb ik
van narigheid een schop gegeven. Ik
hou het niet meer uit. Per slot van
rekening ben ik altijd een eerlyke
waard geweest.... ik zal U alles
vertellen, heren...."
Niemand merkte dat twee stille
figuren ongemerkt de gelagkamer
binnenkwamen.
Een brief uit
Indonesië
Je weet nooit waar je ze zoeken
moet. Het lijkt wel of het zwerven
hen in het bloed zit. Wat dat betreft
zijn ze erger dan zigeuners: de ene
dag zitten ze hier, de andere dag
daar. Echter: ze trekken bij op
dracht, ze treden op als brigade-re-
serve en verschijnen op al die pun
ten, waar hun aanwezigheid maar
verlichting kan brengen. En waar
bevinden ze zich momenteel?
Wel, ik kreeg een tip: Ga als de
gesmeerde bliksem naar Dawoeao,
dan kun je meedoen aan een zeven
daagse actie en daarover spannende
verhaaltje schrijven. Die actie wordt
uitgevoerd ergens in de djatibossen.
Ga dus vandaag naar Dawoean,
want morgen vind je daar geen kip
meer, dan vind je alleen nog een do-
delijk-verlaten passer, want daar wo
nen ze tot en met vannacht en niet
langer.
Ik stap dus op een wagen en laat
Poerwakarta's vijver voor wat hij is.
Wij rijden in een matig gangetje,
omwolkt door rood stof. De grote
gen, om nu tot oprichting van een
dergelijke commissie te komen.
Red.).
Ik meen ons standpunt voldoende
uiteengezet te hebben. Wij wachten
maar weer op een geste van de mid
denstandsorganisaties betreffende de
voorgestelde commissie van overleg
en sluiten hiermede ons artikel in
de courant af.
F. H. M. Kok,
Secr. afd. Unie, voorz.
H.K.W.
baan naar ons oude, bekende Tji-
kampok is reeds lang in de maak en
het werk maakt goede voortgang.
Maar toch zyn er nog een kilometer
of zes, tussen zwaar beboste kam
pongs door, waar de chaos nog de
scepter zwaait en waar dat, wat
„weg" heet, alleen gekenmerkt
wordt door onafzienbare kuilenreek-
sen. In Tjikampek groetten we links
en rechts met gulle gebaren: „Ouwe
jongens!" Een stukje verderop ne
men wij de brug, waar onze Bavinck
eertijds de reeds aangestoken lont
doorknipte van een stelletje bom
men. Inderdaad: er zijn er, die linten
doorknippen om bruggen vrij te ge
ven voor het verkeer, en er zijn er,
die lonten doorknippen om bruggen
vrij te houden voor het verkeer.
En daar heben we Dawoean, het
van oudsher vrij beruchte vlek, ge
liefd verzameloord van veel gespuis,
waaronder ik natuurlijk niet de briga
ae-reserce wil rekenen al ligt die
daar inderdaad. Want ik men vele
malen de passar gepasseerd, en ik
herinner me niet, dat het er ooit zo
druk was als nu.
Vroeger, heel vroeger, bestond deze
passar uit open loodsen, en een paar
huizen er achter. Die huizen zijn er
nog en die loodsen ook. Maar de
brigade-reserve kwam hier om er
een paar dagen te logeren, dus ze
sleepte bilik aan en maakte van de
open loodsen dichte loodsen. Het ge
heel biedt wel een gezellige aanblik
en „rijk" ook. Want terzijde staan no-
tabene een vijftiental practisch nieu
we wagens, voor de verhuizing
natuurlijk. In de woningen aan de
achterkant, een paar op invallen
staande krotten, woont de kapt.
Boltjes, commandant van „compag-
nie-pak-je-weg".
Zo, en wat kom jij doen? Aha,
je wilt voor een weekje lid worden
van onze bende. Ja, Evers scheert
zich, de goedé jongen, en Galesloot
slaapt om de hoek. Daar is ook nog
plaats voor jouw tampat.
Luit. Evers ken ik van vroeger.
Hij heeft nog steeds haren op zijn
borst, en verder ook nog een hand
doek om zijn lichaam. De tafel staat
vol met allerlei rommel, wat ook
al weer op verhuizen wijst. Rond de
tafel twee stoelen en een bank, op
de tafel het avondeten. Tussen het
brood en de boterklont de petro
leumlamp, want de schemering is in
gevallen. Ik en Ever, maar ik
moet hier nog veel meer kennissen
hebben.
Waar woont korpoaal Koster,
kapitein?
Ik struikel naar buiten, er bran
den lampen hër en der. Van de kam
pong aan de achterkant komt mu
ziek van een bruiloftsfeest of een
dodenherdenking, in elk geval is
er een slametan aan de gang. Ik kom
een lange knaap tegen, die ik van
middag al ontmoet heb.
Waar woont Koster, Arie?
Ik vind Koster, en ook Reinshagen
en Nijhuis. We praten. Tussen ons de
aap, een der apen, die geliefkoosd
willen worden. Ik doe dat en hij
springt op mijn schouder, van mijn
schouder en weei op mijn schouder.
Ik haal hem aan en als tegenpresta
tie zal hij mijn haardos vlooien, en
wil maar tegelijk een heel bosje van
mijn Kuif doen verdwijnt n Au! Dat
mag niet! Wfg, -«ij beest! Maar nu
wordt hij kwaad zjjn tanden kome-i
bloot en snel en onverwacht bijt hij
in mijn vinger. Zo zijn apen, onbe
trouwbaar, zeg ik. Familie van ons,
zegt mijn buurman. Overigens
overigens bevalt het je hier dus wel
goed? Tja. het geeft baniak afwisse
ling. De tijd vliegt om. Hoewel kop
pijn krijg ik wel van dat altijd bo
venop die wagens zitten. Want het
duurt altijd uren en de zon is gru
welijk heet de laatste weken....
Maar dat herinnert meik moet
opstappen; ik heb nog wat in te pak
ken.
De zon klimt al hoger, straks zal
het bar heet zijn. Vanmorgen vroeg
is de brigade-resrve gestart. Ook
Dawoean lieten we voor wat het was
en we rijden al uren door de morgen
langs slechte wegen, zeven dagen
actie tegemoet. Aan weerszijden moe
ten kampongs liggen en steenovens.
De colonne is lang en dik hangt stof.
Straks zullen we in Indramajoe ar
en dan weer verder trekken.
MARKTBERICHTEN
LEIDEN, 2 Dec. Vee. Aanvoer: 6
fokstieren. 2 slachtdieren, 46 kalf- en
melkkoeien, 132 varekoeien e.a., 150
vette koeien, 58 pinken, 32 graskal
veren, 33 nuchtere kalveren, 793 vette
schapen. 40 weideschapen, 1 zeug, öl
niestvarkens, 400 biggen, 9 paarden,
3 veulens, 26 bokken en geiten. Prij
zen: kalf- en melkkoeien 450—825.
en varekoeien e.a. 350575 handel
vlug; pinken 230475, en weide-
schapen 6585 handel matig; mest-
varkens 6075 en biggen 4560
handel vlug; bokken en geiten 20
55, handel matig.
Kaas. Aanvoer 62 partijen Goud
se en 6 partijen Leidse kaas. Totaal
68 partijen. Prijzen: zware Goudse
kaas 1.74, le soort 1.70—1.72, 2e
soort 1.651.69 en Leidse kaas le
soort, t1.621.63. Handel goed.
DELFT, 2 Dec. Vee. Aanvoer: 2
paarden, 107 runderen, 35 nuchtere
kalveren, 319 biggen, 555 schapen of
lammeren, 16 geiten of bokken.
Prijzen biggen van 4585.Veel
vraag: oplopende prijzen.
Te koo,p gevraagd door
Aardewerkfabriek
in goede staat verkerend.
Brieven met uitvoerige
omschrijving en opgave
van capaciteit en uiterste
prijs onder no. 9592 bur.
van dit blad.
of liever, zeg 't met een artikel uit onze sortering,
dat als geschenk zeer welsprekend is. Denk bijvoor
beeld eens aan onze vazen, bonbonschaaltjes, kop
en schotels, theeserviezen, damestassen, portemon-
nales, portefeuilles of bljouteriën. En zo is er meer.
Qua genre echter is alles even apart, gedistingeerd
en duurzaam. Heus, U zult er eer mee inleggenl
Loop daarom eens binnen bij
/M»#SMANSTEEG W-TEUcmO-ZU?»
DE GEHELE DAG OPEN VAN 9 TOT 8 UUR
Jongens-Winterjassen
Heren-Winterjassen
Heren-Demi's
Enkele Kamgaren Herencostuums (donkerblauw)
VERKOOP ZATERDAG 97s UUR
Elke Zaterdag ontvangen wij iets goeds, komt U
ook eens vragen en U slaagt zeker I
VOOR DE ST. NICOLAAS
een pracht collectie ZELFBINDERS, SHAWLS,
OVERHEMDEN, HOEDEN, BRETELS Enz.
HAARLEMMERSTRAAT 79, LEIDEN, TELEFOON 22179
LEIDSCH JUWEUERSBEDRIJF
BREESTRAAT 114c - LEIDEN
Gouden Armbanden
Gouden Ringen
Gouden Colliers
Gouden Brochettes
Met en zonder
inlevering
Verras Uw vrouw
met een
LEIDEN, BREESTRAAT 143, TEL. 25873
BEESTENMARKT 8
ZOLANG DE VOORRAAD STREKT:
Zware houten uitgeneden Boekensteunen 11.50
Postzegeldoosjes met vijl vakjes, pracht uitvoering 10.75
Verder schitterend vervaardigde figuren waaronder:
VLIEGTUIGEN
AUTO'S
ZEILSCHEEPJES
KAASDRAGERS
Mariniers, Kunstschilders, Obers. Harmonica
spelers, Radio Omroepers, enz. enz.
Uitzoeken voor slechts I 0.75.
ZIE DE ETALAGE en U zult verstomd staan, van zo iets
moois en leuKs voor weinig gold.
Beestenmarkt 8 bij de bushalte van Maarse Kroon en Citosa
Een greep uit onze grote sortering
Solide
Kinderstoelen
alklapbaar
123.50
HAARLEMMERSTRAAT 172-174-179
Nette Bakkersbediende Het St. Nicolaasfeest is OOK vaar de WEESJES
Alles en nog wat, ook oude guldens of
rijksdaalders worden gaarne in ontvangst
genomen door de Priorin van het Wees-
en Oudeliedenhuis St. Jacobsgracht 1.
gevraagd, v. g. g. v., bij
C. Coster. Oostdorperweg
50. Tel. 2267 Wassenaar.
partij goedkope, ijzeren
golfplaten, alle maten.
Brasserskade 63, Delft.
Zij deed hem
de das om
maar dan een kreukvrjj
model in de nieuwste mode-
tinten.
Onze da8senvoorraad is een
staalkaart van allerlei mo
dellen en dessins.
ïy/so-^p
Herenmode
GANGETJE 6 - LEIDEN
Gevraagd een nette
werkster van 9 tot 12 uur.
Aanmelden De Stad Pa
rijs, Donkersteeg 9. 1408
2* Damesrijwiel. Te koop
een Oxford Damesrijwiei
als nieuw nog met Garan
tie voor 95.L. Era
des, Hogewoerd 158 Te
lefoon 23494. 1407
Z Voor direct een werk
ster gevraagd voor Maan
dag en Vrijdag. J. Dobbe,
Noordeinde 19, Roelof-
arendsveen. 1404
Adverteert rn dit blad
benadelen én de koper én de de bonafide handelaar.
Weet U dat er Instanties zijn die serieuze klach
ten prompt behandelen en die door minnelijke
schikking er vaak voor kunnen zorgen, dat U het
te veel betaalde terug ontvangt
Deze instantie is:
DE PLAATSELIJKE PRIJZENCOMMISSIE
PLANTSOEN 25 KAMER 7 - LEIDEN
'Z Net R. K. Meisje b. z.
a., 19 jaar, vo.Qr winkel.
Br. onder no. 1402 bureau
van dit blad.
^2* Rijpwetering. Prijs-
jassen. Aanvang 7.30 uur.
Café Zoetemelk. Rijpwe
tering. 9533
Wij hebban nog een beperkt aantal van het
bekende boekwerk
door L. C. J. Roozen.
Prijs gebrocheerd13.75
Gebonden14.50
alsmed«:
Een boeiende levensschets van Henri Ghéon
Uit het Frans vertaald door Tanulo
Prijs gebrocheerdf 2.25
Franco per postf 2.40
Uitgave N.V. De Leidsche Courant
PAPENGRACHT - LEIDEN
