Mensen in hun
OPEN BRIEF
Clemens Willibrord, zoon
van Wilgil
Televisie voor onze radio
JifLe t de mond
vol tanden
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1948
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGLNA 1
aan
Eertijds Aartsbisschop van
Utrecht thans beschermheer
van Nederland
Leiden, op 6 November
van het jaar des Heils.
1948.
"VADER WILLIBRORD!
'MJANNEIER in onze kinderjaren
het seizoen van vliegeren was
aangebroken en onze goede vader
er met zijn kinderen op uittrok om
de koninklijk oranje gekleurde vlie
ger op te laten, mochten we langs
het vliegertouw briefjes omhoog la
ten zeulen. Deze briefjes waren be
stemd voor de hemel.
Nu we afgelegd hebben wat des
kinds is, hebben we er toch behoefte
aan een brief tot U te richten, een
brief, waarvan we weten, dat hij
ook zonder kunst- en vliegwerk zijn
hoge bestemming zal bereiken.
Het is vandaag 1290 jaar gele
den, dat ge geboren zijt in Engeland
aan de oevers van de Humber en
morgen zal het de dag zijn, dat gij
vergrijsd en afgesloofd en meer
dan tachtig jaren oud vredig ont
sliep in de geliefde, door uzelf ge
stichte abdij van Echternach. Het is
niet om u te roemen want ge zoudt
ons met St. Paulus toevoegen: „Hij
die roemt, roeme op de Heer", maar
als wij uw tachtigjarig leven her
denken, waarvan een halve eeuw
besteed tot eeuwig heil van ons tij
delijk vaderland, dan galmt met de
Psalmist in ons hart een goed woord
cp, en uiten wij uw werken voor de
Koning, in wiens gevolg ge zijt op
genomen.
'T'OEN ge in het jaar 690 met uw
elf gezellen nabij Katwijk land
de, hadden deze gewesten wel een
heel ander aanzien dan thans. De
Rijn die in uw tijd zijn water daar
in zee stortte, is verstopt en in het
zand gestikt. De plaats, waar uw
boot schuurde op liet strand der Ne
derlanden, ligt enige kilometers ver
dronken in de zee. En toen ge langs
de Rijndijk de binnenlanden introk
en enige hofsteden passeerde, had
ge geen vermoeden, dat die paar le
men, met stro gedekte boerderijen
zouden uitgroeien tot de vermaarde
stad, waaruit we u thans deze brief
schrijven. Misschien hebt ge een
praatje gemaakt met die landelijke
Leidenaars (U sprak, ofschoon En-
gelsma:., nog ongeveer dezelfde taal
als zij). Mochten zij u onvriendelijk
of nors bejegend hebben, dan willen
wij hun verzuim inhalen en u, na
zoveel eeuwen met vreugde begroe
ten en u onze dank betuigen, dat ge
uw vaderland en de gebenedijdè rust
van uw Benedictijnse klooster hebt
prijs gegeven, om ons voor Christus
te komen winnen.
\7EEL TIJD om met onze voor-
ouders kennis te maken, hebt
ge u aanvankelijk niet gegund. Ge
zijt vrij spoedig doorgereisd naar
Rome om ..Petrus te zien" en van
diens toenmaclige opvolger, Paus
Sergius I, volmacht te krijgen in ons
land als missionaris te mogen arbei
den. Deze reis Rome heen-en-terug
deed ge te voet, zoals ge uit vrome
navolging van Christus en de aposte
len, ook ons gehele gebied wande
lend zou doorkruisen. Tegenwoordie
geraakt Nederland in bijkans deliri-
sche opwinding voor mannen, die
rennen als hazewindhonden en voor
moeders, die over horden springen,
maar uw apostodische sportiviteit
is goeddeels vergeten. Zij lopen en
zweten voor een vergankelijke kroon,
gij echter hebt gelopen, gelopen zo
hard ge kondet, in de renbaan des
Heren. Een onvergankelijke glorie
kroon viel u ten deel.
A LS ultramontaan in ons vader-
land teruggekeerd, zijt ge zonder
verpozen rondgetrokken, om het Evan
gelie aan onze voorouders te preken.
Zo welig wies het uitgestrooide zaad
op, dat ge na enige jaren wederom
naar Rome ging, waar de paus u op
het graf van St. Cecilia wijdde tot
aartsbisschop en u een nieuwe naam
gaf, die van Clemens, de „goedertie-
rene", ter Christelijke begeleiding
van uw eigen naam Willibrord, wel
ke „speer van (afgod) Willi" bete
kent. Moedig zijt ge voort gaan ar
beiden om een wijngaard te planten
in een land van distels en doornen,
een streek van bijna ondoordringbare
heidense wildernissen en ge meende
reeds vruchten te kunnen gaan pluk
ken, toen Radboud, de vorst der
Friezen, te vuur en te zwaard uw
jonge aanp'ant kwam verwoesten en
onder voet liep. Gij moest van
meet af aan beginnen en ge hebt
het gedaan, z
WADER WILLIBRORD! doe het
opnieuw. De distels en doornen
tieren weer welig in de landouwen,
die ge als willig werktuig van Gods
genade, voor Christus hebt verwor
ven. Het nageslacht van hen, wier
harten door uw wcord en voor
beeld werden veroverd, is voor een
groot deel teruggevallen in een hei
dendom, dat nog erger zou zijn dan
in uw dagen, indien het niet teerde
op de restantjes van uw geestelijke
erfenis. Ook kunnen we niet verhe
len, dat in uw wijngaard druiven ge
oogst worden van een ander soort
aan gij hebt aangeplant. De smaak
dier druiven zou u vreemd op de tong
liggen, en vrezen wij, zeer bitter val
len al behoeft ge aan de goede
bedoelingen der kwekers niet te twij
felen. Zij zijn door een noodlottig
misverstand op menig punt afgewe
ken van de zuivere leer der aposto-
Keulen en Parijs" de weg naar de
Steenrots der Christelijke eenheid
raakten zij kv/ijt. Zij zoeken overal
en zij zoeken met heilige ernst en in
voorbeeldige levensv/andel. Vader
Willibrord, helpt hen op het rechte
spoor door uw gebed en voorspraak!
jr\OOR veel verdrukking heen is
amper een derde part overgeble
ven, dat zonder de ogen neer te
slaan mag zeggen: Vader Willibrord,
het Christelijk erfdeel onzer vade
ren hebben we ongeschonden be
waard. We knielen, na zoveel eeu
wen, neer onder de zegen, die gij
als aartsbisschop, over deze landen
hebt afgesmeekt, we luisteren in
gehoorzaamheid naar de verma
ningen van uw opvolgers, de bis
schoppen van Nederland, we voeden
ons met hetzelfde Brood der een
heid, dat gfj onze voorouders hebt
uitgereikt en verzadigen ons aan
hetzelfde Brood der waarheid, dat
gij ons uit het H. Evangelie hebt
voorgehouden. Wij zijn geheel ver
eend met u in de liefde voor het
kruisoffer van Christus, dat gij hier
hebt gevierd; in liefde ook voor de
Moeder Gods, van wier kleed gij een
relikwie ais een kostbaar kleinood
op al uw reizen hebt meegedragen.
Maar toch zijn we beducht, dat gij
bij een bisschoppelijke visitatie bijna
moedeloos zoudt worden, en in staat
zoudt zijn tot velen onzer te zeggen,
wat onze Heer zei: dat we met een
molensteen om onze nek in het water
moesten worden gesmeten, wegens
de ontzaglijke ergernis, die we ge
ven door slecht en slordig gedrag,
door een liefdeloos en dus een
Christen onwaardig leven.
"&7ADER WILLIBRORD! Toen ge in
Oegstgeest het kerkje hebt in
gewijd, hebt ge nooit kunnen den
ken, dat wij u als heilige zouden
gaan vereren Gij immers, beschouw
de uzelf slechts als de onnutte dienst
knecht uit het evangelie. Gij waart
geroepen de rol in ons land te ver
vullen van de Olympische loper, die
het vuur overbrengt naar het stadion.
Gij hebt lopend door onze duinen en
moerassen, het vuur voortgedragen,
dat Christus is komen ontsteken en
waarvan Hij zei: Hoe verlang Ik er
naar, dat het reeds zou branden".
Wij bidden u, vader Willibrord, bid!
Bid voor de herkerstening van ons
aangenomen vaderland, bid voor de
terugkeer van hen, die buiten de
ene schaapstol dolen, bid vooral ook
voor Katholiek Nederland opdat de
H. Geest het moge ontbranden tot
een apostolisch vuur. Bid ook voor
hem. die gewaagd heeft deze brief
te schrijven en die het allermeest uw
voorspraak nodig heeft. Goede, hei
lige vader Willibrord, moge heel Ne
derland „uw kroon en uw vreugde"
zijn, wanneer Christus wederkomt
en ter toetsing van de oprechtheid
van ons geloof, slechts één vraag zal
stellen: ,,Wat hebt ge voor de min
sten der Mijnen gedaan? Want wat ge
voor hen gedaan hebt, hebt ge voor
Mij gedaan".
Vader Willibrord verscheur de
ze brief niet, omdat hij komt van
een kant, waarvan u het niet wenst
te verwachten, maar beschouw deze
letteren als geschreven door alle
goede mensen, die ze zullen lezen, en
die morgen het feest van uw geboor
te ten hemel" met dankbaar gemoed
gaan vieren.
IN EEN WELHAAST historische bij eenkomst ten Departemente had de
minister van Verkeer en Watersta at een aantal deskundigen verenigd,
met de bedoeling, hen te installeren in de reeds door ons aangekondigde
Televisie-commissie. Eerst-belangheb bende was natuurlijk de Ned. Radio
unie, die zijn voorzitter, prof. J. B. Kors had afgevaardigd, verder de
Radioraad, de Nozema, de P.T.T., voorts de Ned. Bioscoopbond cn ook
N-V. Philips, waar nu reeds sinds en ige lijd druk wordt geëxperimen
teerd. De vetregenwoordigers van al deze instellingen zullen nu met.
ijver, hopelijk ook met spoed, een vraagstuk op de helling brengen, dat
de gemoederen der luisteraars al lengs meer beroert.
buitenlandse omroep-stations, weet,
hoe hinderlijk dit is. En wij leven
hier niet in Amerika, waar pers-con
cerns aanzienlijke kapitalen in tele
visie-ondernemingen hebben geïn
vesteerd.
Import-programma's?
Men ziet; een oplossing lijkt niet
gemakkelijk. Maar dat kan ons er
niet van weerhouden, het probleem
aan te vatten. Zolang het nog niet
nationaal is opgelost, zou men kun
nen overgaan tot import van televi
sie-programma's, bijvoorbeeld uit
Engeland en Frankrijk, waar men
reeds enkele jaren ervaring heeft.
Aan import-programma's zullen
echter minstens zoveel bezwaren
kleven als aan uitzendingen, die in
eigen land worden op touw gezet en
gecontroleerd. Wij bedoelen de aan
vaardbaarheid van bepaalde beelden
en mede daardoor de mogelijke ver
lammende reactie op menige toe
schouwer in de beslotenheid van de
huiskamer. Hier raken we het be
langrijke onderdeel van dit vraag
stuk, waarop wij in de aanvang heb
ben gewezen en waarom het bestuur
van de K.R.O. naast de grootst mo
gelijke technische bekwaamheid de
hoogste morele normen moet toe
passen.
Misschien, omdat buitenstaanders
menen, dat voor de televisie, in wel-
Het vraagstuk in studie
bij de K.R.O.
(Van onze Radio-medewerker)
Een technisch man als Willem
Vogt had ons reeds verzekerd, dat
de televisie eigenlijk reeds technisch
klaar is voor de huiskamer, maar dat
ze er nog niet kan binnen komen bij
gebrek aan toestellen.
Deze dubbele mededeling heeft
onze belangstelling voor het onder
werp natuurlijk nog meer gaande ge
maakt dan ze reeds was; en waar
konden we gemakkelijker informe
ren dan bij de K.R.O., welks bestuur
het vraagstuk zo juist in studie heeft
genomen en voor wie de televisie
omroep natuurlijk ook een zaak van
beginsel is. De grote consequenties
voor de katholieken dienen stellig
reeds nu onder het oog te worden
gezien. Dit is geen kwestie van tijd
meer; de televisie is er!
Philips werkt zijn plannen uit.
Er is nochtans verschil tussen het
technisch en het uitvoerend deel van
de televisie. En het eerste onderdeel
is op dit ogenblik reeds zéér actueel.
Want de N.V. Philips verricht regel
matig proefuitzendingen, die telkens
nieuwe groepen belangstelenden trek
ken. Maar de bestaande televisie
zender heeft slechts een kort bereik,
namelijk op gezichts-horizon, dat is
een actie-radius van ongeveer 50
K.M. Door de zender hoger te plaat
sen, kan men echter het bereik ver
groten; vandaar dat stemmen zijn
opgegaan, desnoods een hoge toren
bijvoorbeeld de Sint Vitustoren in
Hilversum voor televisie-uitzen
ding in te schakelen. Helaas zijn de
140 meter hoge en daardoor nog meer
geschikte masten van de N.S.F. in
oorlogstijd opgeblazen, zodat dit hulp
middel niet meer kan dienen.
Maar wel kan de N.S.F., zusteraf-
deling van Philips, belangrijk deel
nemen in de vervaardiging van tele
visietoestellen, waaraan dus, op het
woord van de heer Vogt, zulk een
gebrek bestaat.
Natuurlijk is nog niets beslist
waar de staatscommissie nog slechts
enkele dagen oud is. En daarom kan
ook nog niets worden gezegd over
de plaats, waar eventueel de zenders
voor televisie zullen worden ge
bouwd. De P.T.T.-mensen en die van
het Ministerie van Verkeer en Wa
terstaat, die leden van de commissie
zijn, zullen daaromtrent wel een af
zonderlijke studie ondernemen. Zij
zijn natuurlijk afhankelijk van om
standigheden, als bestaande zender
gebouwen, hoge omgeving enz.
De cost, die voor de baet uitgaat.
Hier raken we het belangrijke
'vraagstuk van de kosten. Natuurlijk
zou het al heel gemakkelijk zijn,
voor te stellen, dan maar de luister
bijdrage te verhogen; maar dat moet
men zeker niet doen, nu toch reeds
wordt geklaagd over de 12.per
jaar, die men moet opbrengen, om
radio te mogen luisteren.
Wij hebben ons laten vertellen, dat
aansluiting bij het televisienet mis
schien wel een kleine honderd gul
den zou moeten kosten. Maar dan
komt het ons voor, dat de onderne
ming zal moeten lijden aan een ge
brek aan luister-abonné's. Moet de
Nederlandse staat dan maar de re
kening betalen? In deze tijd van mi
nister Lieftinck kunnen wij dat kwa
lijk geloven. Dan misschien het ele
ment van betaalde reclame inschake
len? Maar wie pleegt te luisteren
lische prediking. De weg „tussen naar Luxemburg en enkele andere
huisvesting moet komen, is het be
richt verspreid, dat in Hilversum
wordt aangestuurd op de bouw van
een centraal Omroep-gebouw. Zover
is het nog lang niet, zelfs niet, als de
televisie gastvrijheid vraagt bij een
of meer van de vier grote Omroepen.
Dit betekent echter niet, dat des
kundigen en zij, die het voor het
zeggen hebben, Hilversum als na
tuurlijk middenpunt zouden willen
verwaarlozen.
Last van zenuwen?
Mijnhardt's Zeouwtabletteo
helpen U er overheen.
N.S. LAAT DE REIZIGERS GEEN
KOU LIJDEN De nieuwe electri-
sche 'ocomotieven, die de Ned. Spoor
wegen in dienst hebben genomen,
zijn niet in staat de rijtuigen, die op
stoom verwarming zijn ingericht te
verwarmen. Teneinde de reizigers
toch comfortabel te vervoeren, wordt
thans gébruik gemaak van een stoom-
ver warmings wagen, die achter de
electrische locomotief wordt gekop
peld. Deze wagen bevat twee water
tanks met daartussen een omvormer,
die het water in stoom omzet en naar
de rijtuigen perst. De nieuwe instal-
I latie op het emplacement.
ke vorm dan ook, nieuwe en grote recties."
Wij vergeten, dat
wij arm zijn
Oud minister Vos schrijft in „Pa
rool" een beschouwing over de rege
ringsmaatregelen inzake lonen en
prijzen, welke hij besluit:
„Laat ons elkaar niets wijsmaken.
Aan de verdeling van de armoede
kan pas een eind komen, wanneer de
productie in ons land stijgt en wan
neer de productiviteit van de arbeid,
die nog altijd slechts rond 80 is
van vóór de oorlog, in snel tempo
aanmerkelijk toeneemt."
En de „Nieuwe Eeuw" schrijft aan
het slot van een beschouwing over
hetzelfde onderwerp:
„Er zijn in de pers reeds kleine
veldslagjes geleverd over de al dan
niet luxueuze aard van wittebrood
en varkensvlees. Men kan hierover
lang en breed debatteren, doch al
lijkt ook ons het luxe karakter van
anthraciet tegenover eierkolen en
cokes lichtelijk aanvechtbaar naar
onze mening gaan de debattanten
merendeels uit van een onjuist be
ginsel. Zij vergeten dat ons volk niet
zo bar veel te kiezen heeft, en dat
het dolblij mag zijn met wat er is,
za'fs met on-luxueuze artikelen als
bruinbrood, biefstuk en cokes (o, vi-
zioenen van de hongerwinter, nu vier.
ja pas vier jaar geleden!); zij ver
geten dat ons volk arm is, straat
arm. Wij kunnen ons de weelde van
dergelijke knusse debatjes niet ver
oorloven, en nog veel minder de
weelde van protest en ontevreden
heid. Alleen de uiterste soberheid en
de grootst mogelijke arbeidsprestatie
kunnen ons redden. Misschien dat
wij er dan, met de hulp van enige
bescheiden grens-correcties, bovenop
komen. Het wordt langzamerhand
tijd, dat de Regering daar eens wat
openhartiger over praat: over onze
armoede, over de noodzakelijke so
berheid (waarvan zeer velen nog
steeds geen greintje besef "Wijken te
hebben) en.... over die grenscor-
BUITENKANSJE VOOR
MILITAIREN DIE IETS OP HUN
KERFSTOK HEBBEN.
Allen die door een Nederlandse
rechter veroordeeld zijn, maar die
vóór 1 Januari 1948 als militair in
werkelijke dienst zijn uitgezonden
naar de overzeese gebiedsdelen, krij
gen bij Koninklijk Besluit kwijtschel
ding van de nog niet ondergane on
voorwaardelijke vrijheidsstraffen van
zes maanden of minder en de nog
met betaalde onvoorwaardelijke
geldboeten van vijfhonderd gulden
of minder, opgelegd voor feiten wel
ke gepleegd zijn vóór hun uitzending,
en van de nog niet onaergane of nog
n:et betalde gedeelten van dergelij
ke vrijheidsstraffen of geldboeten.
Aetherklanken
RESTAURATIE ST. PETRUS BAN
DEN-KERK TE VENRAY. Vier da
gen voor de bevrijding van Venray
vernielde een bombardement de
prachtige St. Petrus Banden-kerk. De
restauratie is thans zover gevorderd,
dat men hoopt 't gebouw met Kerst
mis wederom in dienst te kunnen
stellen. De toren is echter nog een
ruïne.
ZONDAG.
HILVERSUM II, 415 Meter.
8.00 Nieuws, 8.15 Strijkorkest, 9.45
Preludes van Debussy, 9.55 Inleiding
Hoogmis, 10.00 Hoogmis in St. Fran-
ciscuskerk te Heerlen, 11.40 De piano
concerten van Mozart, 12.15 Apologie,
12.40 Lunchconcert door Orkest Zon
der Naam, 13.00 Nieuws met aanslui
tend Kath. nieuws, 13.20 Vervolg
Lunchconcert, 13.50 Spineuza, 14.05
Nederlands Kamerkoor, 14.30 Concert
gebouw Orkest, 15.30 Het karakter
van de Ned. schilderkunst, 15.50 Ge-
raldo en orkest.. 16.00 Reportage De
nemarken BNoord Nederland, 16.25
2e Vespers, 19.30 Nieuws, 19.50 In het
boeckhuijs, 20.05 De gewone man,
20.12 tot 22.37 Het bekende Zondag
avondprogramma „Uit en thuis", 23.00
Nieuws, 23.15 Impressies uit Music
Hall.
HILVERSUM I 301 Meter
8.00 Nieuws, 8.18 Boston Symphonie-
orkest, 8.30 Voor het platteland, 8.40
Barcarolle, 9.12 Sportmed. 9.15 Men
vraagt en wij draaien, 12.40 De
Speeldoos, 13.00 Nieuws 13.15 Mede
delingen of gr.pl. 13.20 Bandi Balogn
13.55 De vreemde bezoeker, hoorspel
17.15 Ned. Kamerkoor, 17.30 Ome
Keesje, 17.50 Sport, 18.00 Nieuws,
18.15 Johan Jong, 18.30 Strijdkr. 20.00
Nieuws, 20.05 Reportagedienst, 20.15
Muzieka^um van de fam. Strauss,
21.00 Paul Vlaanderen, 22.30 Liszt
programma, 23.00 Nieuws, 23.15 Fe
lix Mendelsohn Bartholdy concert.
MAANDAG
HILVERSUM II 415 Meter
7.00 Nieuws, 9.15 Ochtendbezoek bij
jonge zieken, 9.35 Bekende orkest
werken, 10.05 Vioolconc. 11.20 Van
oude en nieuwe schrijvers, 11.40
Zangrecital door Jeanne Tas, 12.10
Gram.muziek, 12.33 Bekende orkest
werken, 13.00 Nieuws, 13.15 Mando-
linata, 13.45 Musetteklanken, 14.35
The Messiah, van Handel, verkorte
uitv., 15.30 Marines Voorberg, 17.00
Kleuterklokje, 17.45 Populaire or
gelbespa1 ing, 18.30 Met band en plaat
19.00 Nieuws, 19.15 NCRV-leeslamp,
19.45 Gram.muz. 20.00 Nieuws in het
kort. 20.15 Fryske stimmen in de
studio, 20.45 Het wuivende koren,
hoorspel, 21.15 Orgelcomposities, 21.30
NCRV-promenade-orkest, 22.00 Hol
lands Strijkorkest, 23.00 Nieuws, 23.15
Avondklanken, 23.45 Carlo Butti en
orkest.
HILVERSUM I 301 Meter
7.00 Nieuws, 7.15 Ochtendgymn.
8.00 Nieuws, 8.15 Ochtend varia, 9.00
Gr.p1. 10.15 Arbeidsvitaminen, 11.00
Op de uitkijk, 11.15 Orgelconc., 12.00
Het Lyra-trio, 12.33 In het spionnetje
12.38 Gerard v. Krevelen, 13.00
Nieuws, 13.20 Metropole orkest, 14.00
Wat gaat er om in de wereld, 15.15
Erepromotie van Minister-president
W. Drees, 16.15 Bonbonnière, 17.00
Music calender, 18.00 Nieuws, 18.30
Strijdkr. 19.30 Inleiding tot muziek
begrip. 20.00 Nieuws in het kort,
20.05 tot 22.30 Radioscoop, 22.30 Pia
norecital, 23.00 Nieuws.
VRAAGGESPREK OVER
PROJECTIELEN.
Vanavond om vjjf minuten over
acht zal over Hilversum I een vraag
gesprek worden gehouden over het
gevaar van het in het bezit hebben
j van en het omgaan met projectielen
en ander oorlogstuig. Tot dusverre
zijn 86 procent van alle slachtoffers,
die aan munitie knoeide, om het le
ven gekomen of verminkt. Zeventig
procent daarvan waren jongens tus
sen de twaalf en achttien jaar.
Is Uw Radio defect?
BEL 24244
De Radio-Technische Dienst
I.E.M.C.O. N.V., Nieuwe Rijn 32
repareert vlug, betrouwbaar en vak
kundig
„Ik ben een moedig man, want ik stel een
bezoek aan de tandarts nooit tot morgen uit",
heeft iemand eens geschreven. Ik meen, dat het
Victor Krawchenko was in zijn bekend boek:
„Ik verkoos de vrijheid". En inderdaad behoort
er een zekere dosis moed toe, om welgemoed
aan te bellen aan de deur, waarop staat: „Me
neer zus of zo, Tandarts" en nonchalant weg
tot de man in de witte jas te zeggen: „O, dok
ter, wilt u eens even kijken: ik geloof, dat er
een rijtje kiezen uit moet".
Vroeger een veertig jaar geleden was
die dosis moed ongetwijfeld heel wat groter dan
tegenwoordig. Toen kende men de plaatselijke
verdoving nog niet en ging je alleen naar zo'n
kiezentrekker als je wang in brand stond van
de helse pijn en het je niet meer kon schelen,
al trok hij je hele kakement uit het gelid.
„O, maar dat is in de laatste jaren heel wat
veranderd", zei mijn tandarts, terwijl hij op
gewekt rondsnuffelde met een spiegeltje ach-
etr „de haag mijner tanden". „De angst voor
de tandarts is sterk verminderd. Vooreerst
worden de kihderen reeds vroeg naar de tand
arts gestuurd voor geregelde tandcontrole en
raken ze vertrouwd met de grote armstoel.
Maar vooral ook de zoveel verbeterde outillage
van de tandarts, de vrijwel gehele pijnloos
heid van de behandeling en de goede resulta
ten leiden daartoe. Het meest geruststellende
is natuurlijk het feit, dat de mogelijkheid van
plaatselijke verdoving het pijnlijke van de ope
ratie wegneemt. En in dit opzicht zijn we te
genwoordig heel wat verder dan laten we
zeggen een twintigtal jaren geleden. Toen
kwam het nog al eens voor, dat we voorzich
tig moesten zijn met sommige patiënten, om
dat zij de verdoving slecht verdroegen. Hart-
bezwaren, benauwdheden en zo. Maar tegen
woordig is de samenstelling van' het verdovings
middel zodanig, dat we geen klachten behoeven
te vrezen. Ook wist men vroeger geen raad
met de onderkaak. Daar kun je de elementen
namelijk niet afzonderlijk verdoven; ik be
doel de afzonderlijke tanden en kiezen. Die on
derkaak is n.l. veel vaster, steviger dan de bo
venkaak, niet zo spongieus; ze laat de verdo
ving niet doordringen tot de wortel van de
aangestoken kies."
„Weet u er dan nu wel raad mee?"
„Zeker, we verdoven de hoofdzenuw van de
linker- of rechteronderkaak. Mandibulair
anaesthesie noemen we dat. Er is n.l. in het op
lopende gedeelte van de onderkaak een gaatje,
waardoor deze zenuw de kaak binnentreedt en
daar krijgen ze hem te pakken. Daarmee heb
ben wij het pijn-probleem wel onder de knie.
Overigens is het wel merkwaardig, dat er
mensen zijn, die toch beweren pijn te hebben,
ofschoon uit hun reacties blijkt, dat zij feite-
lijk geen pijn voelen. Zo heb ik eens een pa
tiënt gehad, die bij een extractie kreunde van
de pijn. Ik zei: „Spoelt u maar." En de patiënt
vroeg stom verbaasd: „Is-ie er dan al uit?"
Hij had het trekken van de- kies niet eens ge
voeld! Trouwens, de pijn-ervaring is zeer in-
dividueel. Er zijn mensen, die niets erg vin
den en mensen, die alles voelen."
„Ik heb wel eens gehoord", ze ik, „dat vrou
wen zich veé! dapperder gedragen dan man
nen."
„Dat ligt er aan. Vrouwen, moeders van gro
te gezinnen zijn over 't algemeen niet klein
zerig. Die hebben wel eens wat meer meege
maakt. Ook kinderen uit grote gezinnen zijn
doorgaans gemakkelijk te behandelen; zij zijn
niet in de watten gelegd. Het gaat niet altijd
op, want beslissend is ten slotte het zenuwge
stel van de patiënt. Rustige naturen reageren
anders dan nerveuse. Zelfs is er eens één in
mijn stoel in slaap gevallen! Ik was juist even
bezig om een vulling klaar te maken en hij
lag zo lekker lui in de stoel met z'n hoofd ach
terover. Ik draaide me om en werkelijk, hij was
in slaap gesukkeld."
„Moet u zelf nooit eens geeuwen, als u al
die open monden ziet, dokter", vroeg ik. „De
hele dag kiezen trekken wordt toch ook ver
velend".
„Ach, de extractie van tanden en kiezen is
natuurlijk niet het meest interessante deel van
ens vak. Maar dat is ook niet ons enige werk.
De diagnose bijv. kan heel interessant zijn. Ik
bedoel: bijv. de vaststelling, welke tand of kies
de oorzaak van de pijn is. Het komt heel vaak
voor, dat een patiënt de verkeerde tand aan
wijst. Zo kwam eens iemand bij me, die een
kies in de bovenkaak aanwees als de boos
doener. De werkelijke schuldige bleek een kies
in de onderkaak te zijn en hij wou het niet ge
loven. Verder is ook heel interessant het bestu
deren van de afwijkingen in de stand der tan
den bij kinderen, het reguleren van de tand-
anomalieën. En dan het maken van kunstge
bitten! Dat is voor iedereen anders; ieder heeft
zo z'n eigen hebbelijkheid, waarmee je reke
ning moet houden. Het mooiste vind ik altijd
het zetten van een z.g. jacquet-kroon. Dat is een
kap van porcelein of kunsthars over de oude
tand heeri. De oorspronkelijke tand wordt dan
eerst conisch af geveild, waarbij een kraag
wordt uitgespaard en dan wordt de kap of
kroon er precies passend opgeplaatst. Als het
goed gedwaan is, is deze „valse" tand niet van
een echte te onderscheiden. Ook het inzetten
van een stifttand is mooi werk. Maar dan moet
de wortel intact zijn. Het komt wel eens voor,
dat de punt van de wortel ziek is, de z.g. apex.
Ook in dat geval kunnen wij nog een stifttand
inzetten, door de zieke wortelpunt langs chi
rurgische weg af te snijden."
„De tandheelkunde is wel buitengewoon
vooruitgegaan in de laatste jaren", consta
teerde. ik.
„Ongetwijfeld. De tandartsenopleiding is ook
buitengewoon verbeterd. Hetgeen gelijke tred
houdt met het inzicht in het belang van een
goede tandverzorging voor de volksgezond
heid. Je kunt niet vroeg genoeg je tanden la
ten controleren. In verscheidene grote gemeen
ten is reeds een schooltandverzorging, die de
kinderen van de lagere school regelmatig om
het half jaar controleert. Zelfs is het nodig om
te komen tot een controle van de kleutertan-
den, want een gezond melkgebit betekent ook
een gezond blijvend gebit. Slechte melkkiezen
infecteren de opkomende blijvende kiezen. Wat
een slecht gebit betekent voor de gezondheid,
kunt u gemakkelijk nagaan, als u bedenkt, dat
het met slechte tanden slecht eten is; gevolg
maagklachten met alle daaruit voortvloeiende
consequenties."
„Spoelt u maar, u is klaar."
„Dank u, dokter. Intussen heb ik u ook aan de
tand gevoeld." G.
