S)e &2idóe(Boti^a/rif Hoe staat de barometer? Naar nieuw contact met Djokja Bemiddelingspoging inzake Berlij n De politieke achtergrond der stakersbeweging ZATERDAG 9 OCTOBER 1948 40ste JAARGANG Directeur: C. M. VAN OAMEESVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" Comprómis inzake Berlijn? Bur. Papengracht 32, Telef. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs f0.32 p. w., 11.40 p. mnd., 14.15 p. kwart. Franco p. p, 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes 11.50 DE BESPREKINGEN te Parijs vol gen wij met dezelfde belangstel ling als waarmee wij tikken tegen het glas van de barometer. Wij ver wachten van een barometer ook niet, dat hij het weer zal veranderen en wij weten best, dat er toch regen en wind zal komen ook al staat het weerglas op „mooi weer". Maar wij willen graag een aanwijzing heb ben, iets waaraan wij ons kunnen vastklampen bij het berekenen van de onzekere toekomst. De UNO zal het verloop van de po litieke ontwikkeling werkelijk niet zodanig beinvloeden, dat het ant woord op de vraag: „vrede of oor log?" van haar afhankelijk is. Wei- licht hebben wij wel eens gedacht van wel. In ae tijd toen we nog naïever dachten. Maar nu niet meer. Wat we nu van de UNO verwachten is, dat zij ons een soort barometer stand laat zien van de internationale situatie. En dan zien we, hoe bang de Wes terse volken zijn voor een oorlog met Rusland. Hoe diep het wantrouwen is jegens de bedoelingen van Mos kou. En ook hoe gerechtvaardigd dat v wantrouwen is. „Wie zou geen staat vrezen", zei- de de Britse afgevaardigde in de po litieke commissie, MacNeil, dezer da gen, „die Estland, Letland, Lithauen, Roethenië, de Oostelijke helft van Polen, de Koerillen, Noord-Sachalin en eenzijdige rechten in Port Arthur heeft verworven? Een staat, die ver der Polen, Roemenië, Bulgarije, Tsjc- cho-Slowakije, Hongarije, Albanië en, tot voor kort in elk geval, ook Zuid-Slavië in zijn macht had! Een staat, die dagelijks Iran (Perzië) en Turkije angst inboezemt en de op standen in Indonesië en Griekenland aanmoedigt en tenslotte aanhangers heeft, die pochen, dat zij binnen ieder Eurouees land een paard van Troje hebben? Waarlijk, dit is niet het optreden van iemand, die vrede wil maken of de deugden heeft van een goede nabuur." Dat is de kern van alle huidige moeilijkheden. Het gaat niet om een voorstel van Wisjinski of om een plan van Moskou, het gaat in feite om de maar al te gerechtvaardigde vrees, dat Moskou geen enkel ver drag of afspraak, wat dan ook, te goeder trouw zal nakomen. En dan mag men de handigheid prijzen, waarmede de politieke commissie een netelig geval als de atoom-kwes tie, inkapseld in een kers-verse commissie, voor geruime tijd on schadelijk heeft gemaakt; of de be dachtzaamheid zegenen, waarmee de Veiligheidsraad zijn zittingen heeft verdaagd om tijd te winnen wij schieten er weinig mee op qn blij ven met het kern-probleem zitten. En met onze angst, dat het vandaag of morgen toch losbarst. OET ZIJN in deze week vooral drie ^problemen, welke de aandacht op zich hebben geconcentreerd,- n.L de kwestie-Berlijn in de Veiligheids raad, de kwestie van de atom-ener- gie en het voorstel van Moskou tot onmiddellijke gedeeltelijke ontwape ning. Berlijn is van de drie het meest urgente en het meest explosieve vraagstuk. Het is vergeleken met een z.g. „blindganger", een afgeworpen maar niet ontplofte bom. Zal'hij ont ploffen en wanneer? Of zal hij zo dood als een pier blijken? In elk ge val: te vertrouwen is hij nooit, zo lang hij niet onschadelijk gemaakt er we^evoerd is. De drie Westelijke geallieerde mo gendheden hebben, zoals men weet. de kwestie voor de Veiligheidsraad gebracht, nadat zij een op het laat ste r> moertje afgekomen voorstel van Moskou, om de Berlijnse kwestie tegelijk met het gehele Duitse pro bleem nog eens in een onder-onsje met z'n vieren te bepraten, hadden afgewezen. De raad heeft daarop Dinsdag besloten om het geval Ber lijn op z'n agenda te plaatsen, on danks het verzet van Rusland. Waar op Wisjinski heeft meegedeeld, dat hij niet aan de debatten zou deelne men. En zo beleefde deze week de Veiligheidsraad het unieke schouw spel vén een Wisjinski, die wel luis terde maar zijn mond dicht hield. Wat Wisjinski nu verder zal doen? Wii weten het niet. Voorlopig is de zitting van de Vei ligheidsraad verdaagd en zal eerst „op een gepaste tijd" weer bijeen worden geroepen. Dit uitstel is genomen: lo. om Mos kou gelegenheid te geven zich te be zinnen, 2o. om de grote mogendhe den tijd te gunnen om te overwegen, of zij een resolutie zullen indienen en in welke bewoordingen; en 3o. om de z.g. neutrale landen in de gele genheid te stellen, om bemiddelings- pc- '^^en aan te wenden. Wij voelen ons met dit alles niet bevredigd. Maar van de andere kant moet worden toegegeven, dat alles goed is, wat een plotselinge en on herroepelijke uitbarsting verhin dert. De Westelijke geallieerden hebben hun bereidheid willen te kennen ge geven, om nogmaals met de Russen te praten, niet alleen over Berlijn, maar ook over het gehele Duitse vra.'gstuk, maar zij stellen als uit drukkelijke voorwaarde: eerst de blokkade opgeven. Maar dat is juist een kwestie van prestige. De netelig ste kwesties zijn prestige-kwesties. Opheffing van de blokade betekent voor Moskou een nederlaag en een gevoelige nederlaag. Moskou weet dit zeer goed. En daarom kunnen wy vooralsnog niet geloven aan een na bije oplossing van de Berlijnse kwestie. jC'VENMIN als aan een spoedige op- lossing v. 't vraagstuk der atoom energie. Ondanks,het snoeven van de Russen, dat het geheim van de atoom bom niet langer het uitsluitend bezit van één natie is, zijn de Russen doodsbenauwd voor de Amerikaanse atocmbom. Vandaar dat zij eisen: vernietiging van alle atoomwapens. Graag, zegt Amerika, maar eerst een deugdelijke regeling ter controle ring van alle atoom-energie-produc tie. Neen, zei Moskou, eerst alles ver nietigen en dan gaan we praten over de internationale conüole. Deze twee standpunten zijn tot nu toe niet tot t vereenrtemming kun nen komen. Deze week echter heeft Wisjinski het voorstel gedaan om te gelijkertijd twee overeenkomsten te maken, die op hetzelfde tijdstip van kracht zouden worden. Ongetwijfeld een stapje vooruit. Maar waar het om gaat is: zal Rusland zich houden aan de eventueel te maken afspraak' "Wie garandeert de wereld, dat, als alle atoomwapens inderdaad zijn ver nietigd, Moskou niet voor de dag komt het het grapje: En nu heb ik er stiekum nog een stelletje achterbaks gehouden! Zolang de toestanden in Rusland blijven, zoals ze zijn; zolang het nog mogelijk is, dat er Wisjinski's zijn, die openlijk durven beweren, dat de z.g. blokkade van Berlijn niets an ders is dan een Amerikaanse uitvin ding; zolang er mensen zijn, die elke individuele vrijheid vernietigen en dit „volksdemocratie" noemen zo lang zal de wereld geen vertrouwen hebben in afspraken met Sovjet- Ruslaqd. Hetzelfde bezwaar geldt voor het Russische ontwapeningsvoorstel, dat thans in de politieke commissiè van de Verenigde Naties aan de orde is. De hele wereld kent de bewapenings sterkte van de Westelijke landen, maar niemand weet iets van de Rus sische bewapening. En dan maar plompverloren voor stellen, om met een derde te ontwa penen! Neen, de Parijse barometer wijst nog steeds niet op weersverbetering. Schijn-schoon HET schijnt goed te lopen met de gemeente-financiën. Tot deze conclusie zou men komen, als men leest, dat in Utrecht de ge meente-begroting voor 1949 er zó mooi uitziet, dat B. en W. de Raad zullen voorstellen, ovei; te gaan tot herziening (verlaging) van enkele gemeentelijke belastingen en ^ï- meentelijke bedrijfstarieven; dat in Amsterdam de begroting voor 1949 practisch sluitend is (terwijl er op de begroting 1947 .b.v. nog een tekort was van niet minder dan 42 mil- Iioen!). Utrecht en Amsterdam zullen toch wel niet een gunstige uitzonde ring vormen in een ongunstig totaal beeld! Dat is al heel erg onwaar schijnlijk. Hoe komt 't nu, dat het in-eens zo goed gaat? Kon er en is er feitelijk in die ge meenten zo veel bezuinigd' 'is er zo diep het mes gezet in uitgaven, die of op zich of gezien in het licht van de huidige tijdsomstandigheden niet gerechtvaardigd moeten worden ge- acht? B. en W. van Amsterdam maken in hun toelichting bij de begroting een opmerking, welke kan strekken als antwoord op deze vraag: „Dat de begroting over 1949 sluit, is te danken aan de noodvoorzie ning gemeentefinanciën. Of de toe stand verder stabiel zal blijven, hangt uiteraard van een zeer groot aantal factoren af". Met andere woorden: dat de begro ting over 1949 sluit, is te danken aan de extra hulp van een grotere broer, namelijk de Staat. Die grotere broer is echter zélf arm en moet het geld, dat hij geeft, eerst gaan halen uit de zak ken van de kleine broertjes, die zelf haast niets meer hebben. Of de toestand vandie met extra huln op de been gehouden broer sta biel zal blijven? Het zal afhangen van het feit, of hij ziohzelf wat meer kan helpen. Als hij blijft steunen op die grotere broer, zoals nu, zal 't zeker met hem mislopen. De schijn dat het goed loopt met de financiën ener gemeente, omdat in die gemeente de begroting 1949 slui tend is, is onder de huidige omstan digheden geen aanwijzing van een daarachter liggende corresponde rende realiteit, werkelijkheid. Constructieve suggesties der Nederlandse regering 1UAAR HET A.N.P. VAN BETROUWBARE ZUDE VERNEEMT, heeft de Nederlandse regering nieuwe constructieve suggesties gedaan om tot-hervatting van politieke onderhan delingen met de republiek te komen. lijk voor de hervatting van nieuwe besprekingen, welke zij gaarne op de kortst mogelijke termijn zou willen openen, dat aan deze infiltraties en bestandsschendingen eerst een einde wordt gemaakt. HET COCHRAN-PLAN. Het Amerikaanse lid van de Com missie van Goede Diensten, Cochran, heeft begin September aan de Neder landse regering en de republiek Djokja vertrouwelijk op informele wijze een plan voorgelegd voor de re geling van de geschillen, welke tus sen partijen bestaan. Naar aanleiding van dit z.g.n. .Co- chran-plan heeft de Nederlandse re gering een geamendeerd plan opge steld, hetwelk de Nederlandse dele gatie te Batavia aan Cochran heeft overhandigd. Dit plan wijkt o.m. ten aanzien var de kwestie van de te hou den verkiezingen af van de gedachte, welke Cochran had geformuleerd. Terwijl het plan van Cochran voor ziet in vrijwel onmiddellijk te houden verkiezingen, stelt de Nederlandse re gering zich op het standpunt, dat al gemene verkiezingen slechts mogelijk zijn, wanneer rust en orde in zoverre hersteld zijn, dat de bevolking zon der vrees voor represailles en terreur vrij aan verkiezingen kan deelnemen. De Nederlandse regering, zo wordt verklaard, neemt met bezorgdheid de toenemende bestandsschendingen en infiltraties van de republiek uit naar de deelstaten en de corqmunistische activiteiten in tal van centra in de repbliek waar en acht het noodzake- PREMIERS ENGELSE GEMENE BEST GAAN VERGADEREN De premier.van India, Pandit Nehru, is in Londen aangekomen ter bijwo ning van de conferentie der eerste ministers van het Engelse Gemene best, die Maandag a.s. zal beginnen. DE TOESTAND TE TJEPOE. Het Nederlandse leger in Indonesië maakt melding van „een buitenge woon critieke situatie" te Tjepoe, de oliestad in Noord-Oost-Java, die in de strijd tussen de republikeinse troe pen en de opstandelingen driemaal van eigenaax is gewisseld. Volgens dit legercommuniqué zijn de opstandelingen in het bezit van de stad en worden zij door republikeinse artillerie bestookt. Naar verluidt zijn aan beide zijden, 1000 doden en ge wonden te betreuren. De stad is zon der voedsel en 30.000 vluchtelingen, door de opstandelingen bedreigd, trekken Oostwaarts naar Bodjonego- ro, aldus het communiqué. Volgens, een repblikeins bericht uit Djogja, aldus meldt Reuter nader, hebben de republikeinen Tjepoe an dermaal op de opstandelingen ver overd. De strijd heeft drie dagen ge duurd, voordat de stad voor de vier de maal in andere handen is over gegaan. Waarom keerde Marshall naar Washington terug Volgens de „Chicago Tribune" keerde Marshall, de Amerikaanse mi- niser van buitenlandse zaken, deze week uit Parijs naar Washington te rug „om zich persoon1 ijk te verzet ten" tegen het plan van president Truman, een speciale afgevaardigde naar Moskou te zenden. Volgens een woordvoeder van de Amerikaanse ra dio werd op dezelfde dag, dat het Witte Huis bekend maakte, dat Marr shall naar Washington was ontboden, een rede van president Truman voor de radio afgelast. Volgens deze woordvoerder had ex vertegenwoor diger van het Wife Huis zendtijd aan gevraagd voor een niet-politieke re devoering van Truman, waarin deze bekend gemaakt zou hebben, dat Fred Vinson, opperrechter van het Hoog Gerechtshof, met een speciale missie naar Moskou zou gaan. SUIKERBIETENCAMPAGNE BE GONNEN Op de suikerfabriek te Halfweg is de suikerbietencampagne 'begonnen. De oogstresultaten en het suikergehalte der bieten geven hoop dat de suikerdistributie kan worden opgeheven. Een overzicht van het fabrieksterrein, waar de bieten met auto's en schuiten in enorme hoe veelheden worden aangevoerd. Achter de schermen wordt een compromis voorbereid |>E KLEINE MOGENDHEDEN plus China, dat één der vijf grote mo- gendheden is met een permanente zetel in de Veiligheidsraad, hebben zoals gemeld, op zich genomen te bemiddelen in de Berlijnse kwestie. De kleine naties zijn er van doordrongen, dat de kwestie-BerJijn alle arbeid van de V.N. blokeert. Zij zoeken achter de schermen naar een formule, die een opheffing van de impasse zou mogelijk maken, zonder aan het wederzijdse prestige der partijen te zeer geweld te doen. Daar bij worden zij gesteund door de opvatting, dat beide partijen begeren zonder te veel kleeerscheuren uit het Berlijnse wespennest te geraken. GELIJK OVERSTEKEN De ziel van deze bemiddelings actie is de Argentijn Juan Atilio Bramuglia. Hij heeft geconfereerd enerzijds met de autoriteiten van de V.N., anderzijds met de vertegen woordigers der kleine mogendhe den in de Veiligheidsraad: Canada, Co'ombia, Syrië, alsmede met de Chinese gedeleger^e xsja.i0. Vanzelfsprekend doet de Oekraïne niet mee. Zelf houdt Bramuglia de stem van Argentinië. Gisterochtend heeft Bramuglia een bespreking gehad met Wisjinski, na dat hij Donderdag reeds met een der andere Russische gedele^e^r^^ h-d gesproken. Bramuglia heeft zich te vreden betoond over het verl,jp der bespreking. Hij heeft de overtuiging, dat Oost en West gaarne tot een vergelijk willen komen, mits aan hun pre stige geen afbreuk zal worden ge daan. De stand van zaken schijnt al dus te zijn, dat naar verwachting door de zes „neutrale" 7anden aan de Veiligheidsraad een resolutie zal worden voorgelegd. Daar deze landen reeds hebben doen verstaan het eens te zijn met het Amerikaanse voorstel besprekingen over Duitsland, na op heffing van de blokkade van Berlijn verwacht men, dat de compromis formule aldus zal luiden, dat deze twee punten: opheffing der blokka de en besprekingen door de Grote Vier over Duitsland, by wijze van gelijk oversteken door de parijen zouaen geaccepteerd worden. SPANJE EN DE WEST-EUROPESE UNIE Tekenen in Washington wijzen er op, dat het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken aanzienlijk beinvloed wordt door de sterke Euro pese reactie, die is ontstaan door de mededeling over een mogelijke Ame rikaanse toenadering tot het Spanje van Fanco. Naar verluidt hebben verschillende Europese gezanten in Washington informeel gepeild naar de politiek van het ministerie van buitenlandse zaken in deze aange^genheid. Er werd hun nogmaals verzekerd, dat de Verenigde Staten niet het voornemen hebben aan te dringen op spoedige toelating van Spanje, als gelijk lid en met gelijke rechten, tot de West-Europese statenbond. Amerikaanse ambtenaren, bijvoor beeld, bevestigen, dat Amerika niet van plan is het initiatief te nemen, alvorens in de huidige Algemene Vergadering een herziening van de houding van de Verenigde Naties ten opzichte van Spanje wordt voorge steld. Van de andere kant drukten zij als hun overtuiging uit, dat de in 1946 genomen resolutie van de Ver enigde Naties, tenminste voor zover zij de terugroeping van de ambas sadeurs uit Madrid verlangt, niet banger enig nuttig doel dient. Dit is overeenkomstig de bekende politiek van het ministerie van bui tenlandse zaken om steeds de diplo matieke betrekkingen te handhaven, ook in geval van afkeuring van de politiek der regering. Enkele landen in Zuid-Oost Europa en Centraal-Amerika zijn hiervan een voorbeeld. Terloops wordt er de nadruk op gelegd, dat de Verenigde Staten niet het voornemen hebben tegen de wensen van de meerder heid der Verenigde Naties in deze aangelegenheid in te gaan. Naar verluidt hebben verschil-1 en- de afgevaardigden van Zuid-Ameri kaanse staten te Parijs een onder- mud gehad met Marshall. Zij zeiden hem, dat zij van plan waren Spanje te erkennen, onge acht de houding van de andere le den der Verenigde Naties. Marshall antwoordde, dat Amerika niet voor nemens was zulk een zienswijze te volgen. Ned. verliezen in Indië Twee doden. De regering maakt bekend, dat in de afgelopen week tot haar leedwezen de navolgende ver liezen zijn gerapporteerd: Koninklijke landmacht: Sold. A. Mulder, afkomstig uit Uddel (Gld.), gesneuveld 2 October 1948. Koninklijk Ned. Ind. leger: Jav. sold. 2e kl. Mirans, afkomstig uit Indonesië, gesneuveld 21 Sep tember 1948. t Koninklijke Marine, heeft in de periode van de afgelopen week géén verliezen gerapporteerd. DE AARDBEVING IN CENTRAAL- AZIë. Gedurende de drie dagen volgend op de aardbeving in de Toerkmenische republiek der Sowjet-Unie zijn zes duizend gewonden uit de door aard beving geteisterde stad Aschabad per vliegtuig weggebracht, zo meldt radio- Moskou. De evacuatie wordt nog voortgezet. De aardbeving op de grens tussen de Sowjet-Unie en Per zië begon Dinsdagnacht en duitrde onafgebroken tot Woensdagmorgen, doch ook andere grensplaatsen heb ben ernstige schade geleden. Volgens berichten uit Teheran zijn 400 men sen gedood en „ontelbaren" gewond. De aangerichte schade was „niet te schatten". LANDELIJKE INZAMELING VOOR DUITSLAND EN OOSTENRIJK. Met goedkeuring en aanbeveling van het Hoogwaardig Episcopaat zal in de week van 25 October tot 1 No vember in geheel Katholiek Neder land een inzameling worden gehou den ten bate van noodlijdend Duits land en Oostenrijk. De georganiseerde Katholieke jeugd zal samen met de afdelingen van het R.K. Huisvestingscomité en voor het Bisdom Haarlem met de af delingen van de Bisschoppelijke Hulpactie deze inzameling verzor gen. De Ned. Caritasmissie zal er voor zorg dragen, dat de goederen hun juiste bestemming in Duitsland bereiken. De goederen voor Oostenrijk be stemd gaan rechtstreeks naar de Ca- ritasverband. Frankrijks stakingkoorts ^^AN COMMUNISTISCHE ZIJDE werd gisteren in Frankrijk openlijk toegegeven, dat de hand over hand toenemende stakingen niet slechts* een strijd voor hogere lonen en prysverlaging? doch tevens gericht zijn te gen de steun, die de regering verleent aan de West-Europese defensie, die kennelijk gericht is tegen de Sowjet-Unie. Uit de omgeving van Metz en Nancy worden bloedige botsingen gemeld tussen de veiligheidspolitie en groepen stakers. GEVECHTEN MET TRAANGAS- BOMMEN. Twaalf personen werden gisteren gewond bij een treffen tussen Fran se veiligheidspolitie en troepen met stakers, die gebouwen van de staal fabrieken te Micheville, in het district Nancy, bezet hielden. De veiligheids politie, ongeveer 300 man sterk, ge bruikte traangasbommen. Zij werd gesteund door 200 man van het leger. Inmiddels wordt uit Parijs gemeld, dat de regering een decreet heeft uit gevaardigd, waarin aan de stakende cokesoven-stokers bevel gegeven wordt weer aan het werk te gaan. De Franse regering legt beslag op de veertien cokes-ovens om te ver hinderen, dat zij in verwaarloosde tcestand komen te verkeren. Verschei dene honderden arbeiders hebben be vel gekregen de ovens weer in ge bruik te stellen. Op niet-nakomen van het bevel der regering, om weer aan het werk te gaan, zijn straffen, gesteld van twee weken gevangenisstraf en boete. De bevelen zijji dooi; de politie thuisbezorgd. De vijfdaagse staking in de mij nen omvat thans 335.000 arbeiders. De taxi-chauffeurs van Parijs staken nu al drie dagen en de locale stakingen bij de spoorwegen nemen in omvang toe. In de grote havensteden als Le Havre, Marseille en Bprdeaux werd gisteren een 24-uurstaking georgani seerd door de communisten. Bij een treffen tussen stakers en politie te Marlebach bij Metz is, vol gens te Parijs ontvangen berichten, één man gedood en werden voorts vier stakers ernstig gewond en een zestiental licht gekwetst;. De minister van binnenlandse za ken, Jules Moch, is met spoed naar Parijs teruggegaan van een vacantie- reis. MEDISCHE HULP PER PARA CHUTE De R.A.F. is begonnen met de opleiding van mannelijke en vrouwelijke hospitaa1 soldaten in het parachutespringen, teneinde op de ze wijze hulp te brengen aan ge wonden die via de begane grond moeilijk bereikbaar zijn. Zuster Bradley in de uitrusting, waarmee zij bij eew dergelijk ongeval hulp verleende. Een fcaAAeitfe. „Hoe meer iemand een tot zichzelf ingekeerd hart bezit en een eenvou dige geest, des te meerdere en hogere dingen kan hij zonder moeke begrij pen". Augustinus.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 1