De Kroon door Amsterdam Huis van Oranje een waarborg voor vrijheid 13L ite Q-tf „Millioenen putten inspiratie en volharding uit hare deugden" WOENSDAG 1 SEPTEMBER 1948 DE LEIDSE COURANT EERSTE BLAD PAGINA 2 DE TOCHT VAN DE KONINGIN EN HAAR FAMILIE NAAR HET STADION. Het leek wel, of geheel jubelend Amsterdam gistermiddag langs de zonnige route was geschaard, waar langs de koninklijke familie zich in twee open rijtuigen door de Amster damse straten naar het Olympisch Stadion begaf. Op de daken, op de balcons, op de raamkozijnen, op de trams, op de telefooncellen en op de trottoirs vele dichte rijen dik juichte en wuifde het enthousiaste publiek. Om zeven minuten voor drieën reed de stoet het Stadion binnen. „In Neerlands tuin" Toen de koninklijke stoet het Sta dion binnengereden was, reed hij de sintelbaan op en maakte een halve ronde door het bijna volledig gevul- dig gevulde Stadion naar de ere-tri- bune. Hier stond de Commissaris der Koningin in de provincie Noord-Hol land, J. E. baron de Vos van Steen- wijk om Hare Majesteit en haar gas ten te begroeten, waarna de Konin gin haar zetel op de eretribune in nam. Behalve het gevolg van de Ko ningin hadden hier reeds talrijke vertegenwoordigers van hoge rege ringscolleges een plaats gevonden. Toen het gejuich verminderde, ver hief Hare Majesteit zich van Haar zetel en richtte zij het woord tot haar volk in een indrukwekkende, diep-doorvoelde rede, welke wij el ders in haar geheel plaatsen. Hierna nam het spel „In Neerland's Tuin" een aanvang. Links en rechts was de grote grasmat van het Olym pisch Stadion herschapen in een festijn van bloemen en planten met aan beide zijden een grote fontein. Tussen deze planten waren schom mels en wippen opgesteld, die straks in dit spel een rol zouden spelen. Dit décor was ontworpen door Carel Bruckman in samenwerking met de federatie van bloemenkwekers. Het spel ving aan met het zingen door het koor van „Wilt heden nu tre den" en een proloog, bestaande uit langzaam voorgedragen gedichten. De teksten werden gelezen door Claudine Max Vredenburg, uitge voerd door het Radio Philharmonisch Orkest onder leiding van Albert van Raalte. terwijl de teksten geschre ven waren door Ben Stroman naar ideëen van de algemeen artistiek lei der van dit spel, Carel Briels. Het eerste kwamen de vendel- zwaaiers van de diverse gilden uit het Zuiden van ons land met hun beroemde gilde-vlaggen het Stadion binnen om Hare Majesteit de ko- ningsgroet te brengen, daarna de koninklijke schytterij Sint Sebastia- nus uit Voerendael, gevolgd door de putaties in folkloristische kleder dracht. Er waren Volendammers, Urkers, Markers, Alkmaarse kaas- dragers, Spakenbugers, Bunschoters, Friezen, Zeeuwen, Drentenaren, groe pen uit Overijssel. Gelderland. Bra bant en Limburg, kortom' in korte tijd was het grasveld in het midden van het Stadion bezaaid met alle klederdrachten, die nog in Needrland gedragen worden. Dit boeiende spel van kleuren en licht werd onderbro ken door de binnekomst van de enorme kroon, gedragen door mari niers in blauwe gala-uniformen en geflankeerd door vrouwen uit de Nederlandse bloemenwereld, die ook de enorme purperen sleep droegen. Na 'n rondgang door het hele Stadion werd deze kroon ten slotte in het midden van het veld gezet. Toen werd het Stadion gevuld met honderden weeskindertjes en deou- taties van arbeiders uit de grote Ne derlandse bedrijven en, nadat deze ook hun groet aan de jubilerende Vorstin haddelT" gebracht, ving het derde tafreel aan, voorstellende de herfst, de sombere dagen van ons land in de 50 jaren lange regerings periode van, H.M. de Koningin. Het platform Waarop de troon rustte werd bedekt met een zwart floers ten teken van rouw, maar zeer spoe dig daarna marcheerden met stram me pas soldaten van de koninklijke landmacht, het Kon. Indische leger, de Koninklijke Luchtstrijdkrachten en de Koninklijke Marine het Stadion binnen en zij trokken, ten teken van de bevrijding van ons land, het zwar te floers weg. Toen was het de beurt aan de ouden van dagen. En daarna kwamen de studenten van diverse theologische faculteiten en seminaria het Stadion binnen om met een dank gebed God te danken voor de zegen rijke regering van H.M. Koningin Wilhelmina en Zijn zegen op haar verdere levensweg af te smeken. Wederom klonk het „Wilt heden mi treden" door het Stadion. Daarna be traden weer de deputaties van Neer lands folklore de grasmat en zij na men de kroon op en droegen hem rond, gevolgd door een stoet van wel meer dan duizend ruiters en amazones van de Kon. Nederlandse Federatie van Landelijke Ruitersverenigingen, getooid met rood-wit-blauwe vlag gen en hun vereniginfsvaaridels. Toen zij de erelqge passeerden, ver hief de Koningin zich van haar zetel en gaf het sein voor een donderend applaus, dat uit het hele Stadion op kwam. Daarna begaf de stoet zich naar buiten en begon de grote zege tocht door de stad Amsterdam. Kort daarna reden weer de ko ninklijke rijtuigen voor en steeg Hare Majesteit gevolgd door H.K.H. Prin ses Juliana, Z.K.H. Prins Bernhard en ditmaal de Prinsesjes Beatrix en Ireentje in het rijtuig. Margrietje volgde tezamen met mevr. M. A. Pen- nink in het weede rijtuig. DE TOCHT TERUG NAAR HET PALEIS. Na het Stadionspel volgde op nieuw een zegetocht door de Amstei- damse straten. Langs één route ging om kwart over vijf de grote kroon, tien minuten later gevolgd door de stoet, waarin de twee open rijtuigen met de Koninklijke Familie het mid delpunt der enorme belangstelling vormden langs een ander route. Dit maal waren het de twee oudste Prin sesjes Beatrix en Irene, die zij het wat nauw naast haar vader en te genover H.M. de Koningin en H.K.H. Prinses Juliana gezeten, in de voor ste koets reden en opgetogen de on onderbroken toejuichingen der Am sterdammers beantwoordden, terwijl de kleine Margriet in het tweede rij- tüig onder de hoede van mevr. Pen- nink haar ogen uitkee.k naar de hon derdduizenden, die langs de lange weg van het Stadion via de Beet- hovenstraat, het Concertgebouw, het Museumplein, het Concertgebouw, de herengracht, de Vijzelstraat en het H.M. de Koningin en de overige le den van de Koninklijke Familie op het balcon van het Paleis op de Dam. Rokin één dichte, bonte en massale erewacht vormden. De Koninklijke Militaire Kapel speelde vrolijke marsen toen de lan ge stoet met burgemeester d'Ailly bijna onherkenbaar onder een steek allen in een rijtuig aan de kop, ge volgd door de landelijke ruiters en de rijtuigen met de Koninklijke Fa milie daarachter, 'n half uur na het vertrek uit het Stadion om vijl' mi nuten voor zes, bij de Dam door met moeite in bedwang gehouden dichte rijen links afsloeg en voor het paleis stil hield. In afwachting van de krocn. die intussen het paleis nog niet had be reikt, bleef de menigte op de vier kante steentjes en om het plantsoen wachten. Teen de Koninklijke Familie en het gevolg waren uitgestaot, namen HM. de Koningin, H.KH. Prinses Jul;ana, Z.K.H. Prins Bernhar.l en de drie Prinsesjes nlaats oo het bor- oes vf or het paleis De ere-eseorte van landelijk^ rui ters waren intussen rond het paleis vereden en defileerden nu voor de Koninklijke Familie De menigte op Je Dam bleef maar juichen "en ook toer. de Koninklijke FamVie reeds in het paleis was verdveper hiel den de toejuichingen niet op Spon taan werd het Wilhelmus ineezet en herhaald, net zo lang tot de Konink lijke Familie ip het balcon verscheen, De kleine Margriet was het eersl bij cie balconrand en begon enthmi- s ast te wuiven. Nu was ook het -nrste Pnnsesje, Marijke, er bi,? die op de arm van haar moeder ge dragen weH 1-arg bleven de mensen nog jui chen, maar aan al dat schoons kwam een einde en toen de Koninklijke Fa milie weer naar binnen was gegaan, verspreidde de menigte zich over de Dam om op de komst van de gou den kroon te wachten. Gedragen door vertegenwoordigers van Neerlands Folklore passeerde de kroon de Marathonpoort van het stadion, voorafgegaan door een ere- formatie padvinders. Aan de kroon was gehecht een rood-fluwe,'en tien meter lange mantel. Direct achter de kroon een escorte van ruiters, allen in zwarte rijcostuums met oranje sjerpen en slechts enkele meters ach ter de paardehoeven d.rie compag- niëen voetvolk matrozen, infante risten en luchtstrijdkrachten dë stedewapens van Neerlands grootste gemeenten met zich voerend. Een grootse aanblik bood tenslotte het sluitstuk van deze langgerekte stoet. Niet minder dan 600 g.'anzende paar den bereden door evenzovele ruiters en amazones in stemmig zwarte rij- kleding en witte blouses, die de witte vlaggenstokken met de vaantjes om klemden als waren het hun lansen. Een loeiende sirene, die het nade ren van een brandweerwagen aan kondigde, dreigde een ogenblik de stemmige rust en de statige tred te verstoren, doch snel wist de politie- escorte ruim baan te maken, opdat de motorwagen zijn weg kon vervol gen. Bij de Agnes-kerk stond een de putatie der geestelijkheid gereed, en, terwijl een koor „Gelukkig Vader land" zong, werd, zónder dat de steeds door dertig dragers en draag sters getorste kroon en mantel tot stilstand kwam, gewisseld. Voort ging het, langs de tienduizenden, die zich langs de weg hadden geschaard en de balcons der huizen bevolkten, om het voorbijtrekken van het sym bool van Nederlands eenheid te aan schouwen. En weer ging de kroon in andere handen over. Verpleegsters in witte uniformen en diaconessen i donkere dracht wankelden onder de twee honderd kilo, die hun schouders drukte, doch zij weigerde'hun kost bare 'ast af te staan aan behulpzame mannen in uniform. Zij droegen de kroon naar de mannen der weten schap, de professoren in hun zwarte toga's, die met de pedels der beide Amsterdamse universiteiten hun aan deel in de af te leggen weg bij het Emma-monument aanvaardden. De zon was reeds ter kimme toen de stoere mannen van de strijdkrach ten en de in blauw gestoken Mar- va's de last aan de dienaren der we tenschap ontnamen onder het toepas selijke „merek toch sterk.'1 Weer na men Nederlandse vrouwen de kroon over, de leden van het U.V.V.. Een handgeklap klaterde op, toen zij aan het stedelijk museum voorbijtrokken in een prachtige pas. En aan wie zou deze kunstzinnige kroon beter toe vertrouwd zijn dan aan de kunste naars, die op de Vondelbrug hun schouders onder dit meesterwerk zet ten en wier vrouwelijke coL'ega's met eerbied voor de kunst het rode kleed omvatten? Zo naderde de kroon de binnenstad gedragen door eeltige en blanke handen. En in de schaduw van de Westertoren, geflankeerd -door for maties van de in blauwe overalls ge stoken Binnenlandse Strijdkrachten, omvatten vijftien mannen en vijfien vrouwen, strijders uit de bezettings tijd uit alle delen des lands de kroon, waarvoor zij vijf jaren streden ep die zij uiteindelijk heroverd hebben. Voorwaarts ging het naar de achter zijde van Jacob van Campens paleis, dat thans die kostbare levens, de koninklijke familie, binnen zijn mu ren herbergt. Door de Mozes en Aaronstraat naar Dam, naar het wit te podium voor het nationale monu ment. De kroon heeft zijn bestem ming bereikt. Langzaam wordt zij naar vorén geschoven tot zij einde lijk, na ruim twee urén getorst te zijn door de mannen en vrouwen van Nederland, haar rustplaats heeft gevonden. Het Wilhelmus weerklinkt de burgers onbloten het hoofd, de militairen salueren. PRINSELIJK GEZIN NAAR VUURWERK. Om negen uur gisteren stonden terzijde van de paleisingang een aantal politiemotoren opgesteld. Hierdoor aangetrokken stroomde 'n talrijk publiek, dat over de verlich te Dam verspreid was, naar de rand van de kleine steentjes en lang werd hun geduld niet op de proef gesteld. Tien over negen reed een donkere hofauto, met neergeslagen kap voor en onder luide toejuichin gen van de menigte namen het prinselijk paar met de drie oudste prinsesjes in de auto plaats. Door de feestelijk versierde en verlichte propvolle stad ging het in snel tem po naar Zuid, waar op de open vlakte tegenover de Stadionkade het vuurwerk weldra zou losbarsten De mensenmenigte viel na afloop van het schitterend vuurwerk in lan ge slierten uiteen, die zich langs ver schillende wegen naar de binnen stad begaven. Hier was het feest in volle kracht los gebarsten. Op ver scheidene plaatsen in de stad werden openluchtconcerten gegeven door harmonie- en accordeonverenigin gen. Het gezelschap „De Keten" voerde het wagenspel „Willem de Zwijger" van Pol Mont op, volksdan sen werden onder leiding van des kundigen beoefend en de straatfees ten, die vooral in de volkswijken werden gehouden, trokken duizenden belangstellenden en deelnembers. Op de Dam was een nieuwe attrac- tie verschenen: een gouden kroon De Kroon wordt rondgedragen in het Stadion. met vier soldaten als erewacht. Hon derden verwijlden een moment voor het Damplantsoen en brachten in die pe stilte hulde aan het symbool van het 50-jarig regeringsjubileum, als mede aan het op het achtergrond staande monument voor onze geval len verzetstrijders. DOOR DE DRUKTE. Twee doden. Op Koninginnedag heeft de Am sterdamse G.G.D. niet minder dan 530 maal hulp verleend. Ernstige ge vallen waren echter gelukkig hier niet bij. Wel is een vrouw, wier identiteit nog niet bekend is, vannacht om 12 uur in de Rijnstraat onwel geworden en kort daarna overleden. En daags te voren was de 42-jarige J. K. in de Lairessestraat onwel geworden en spoedig overleden. Drie kinderen verbrand Gisteravond om ongeveer 8 uur is tijdens afwezigheid van de ouders, die naar dè feestverlichting waren ga5n kijken, door nog niet opgehel derde oorzaak brand ontstaan in de woning van hels gezin Dekker aan de Veenweg te Apeldoorn. Toen de brandweer, door de buren gewaar schuwd, tot de brandhaard was doorgedrongen, vond zij 3 jongens, een vijfjarige tweeling en een jon gen van 8 jaar, half verbrand, zodat hier geen hulp meer kon baten. De inboedel werd grotendeels door het vuur Vernield. EEN ZONNIGE KONINGINNEDAG. Het Kon. Meteorologisch Instituut te De Bilt deelt mede: De reeks van 50 Koninginnedagen heeft een waardig slot gehad. Giste ren was het te De Bilt de zonnigste 31 Augustus van de laatste 50 jaar, de zeer warme en zonnige Koningin nedag van 1929 werd in dit opzicht nog overtroffen. Ook had De Bilt gisteren weer een zomerse dag, d.w.z. dat de maximumtemperatuur hoger was dan 25 graden. Dit was sedert 1942 niet meer op 31 Augustus ge beurd. Het aantal zomerse Koningin nedagen is daarmee gegroeid tot 7. Verder is gebleken, dat het vaker is voorgekomen, dat er op Koninginne dag regen valt dan dat het geheel droog blijft. Niet meer dan 21 van de 50 dagen verliepen zonder een druppel regen. REDE MINISTER-PRESIDENT DREES Verbondenheid hechter dan ooit Bij de aanvang van het jubileum spel „In Neerlands tuin", dat gistermiddag in het Olympisch Stadion te Amsterdam werd gegeven als hulde en afscheid van H.M. Koningin Wilhelmina, werd een grote kroon als svmbool van de eenheid des vot'ks, h et stadion binnen gedragen. De minister- president, de heer W. Drees, heeft gistermiddag in het nationale programma over de beide Nederlandse zenders een rede uit gesproken, waaruit wij enkele pas sages hier citeren. - „Naar ons staatsrecht is voor al les wat vanwege de Kroon ge schiedt een minister, niet de vorst of vorstin verantwoordelijk, maar geen staatsrechtelijke bepaling, hoe juist en hoe waardevol ook, kan de draartster der kroon ontheffen van het gevoel van verantwoordelijk heid in hogere dan staatsrechtelijke zin voor het lot van haar volk. Al lerminst een vorstin als koningin Wilhelmina is. En zo heeft zij in de halve eeuw van haar bewind, dat in den beginne door de zon van voor spoed werd beschenen, tenslotte een verantwoordelijkheid te dragen ge had, voor menselijk vermogen bijna te zwaar." „Koningin Wilhelmina is langer aan het bewind geweest dan enige koning of stadhouder uit het Oranje Huis. In dat bewind, waaronder het Nederlandse volk lange tijd gelei delijke en verheugende vooruitgang heeft gekend en tenslotte, hoe zwaar ook geteisterd, de grootste zegen, de vrijheid, 'heeft herwonnen, is ook de verbondenheid sterker geworden dan ooit." „Het stamhuis, dat in de 16e eeuw onder Willem de Zwijger, de Vader des Vaderlands, tegenover de Spaan se overheerser de vrijheid van de Nederlandse staat vestigde, dat on der stadhouder Willem II (Rom.) de dreiging van een Franse pverheer- smg wist af te weren, dat na de na poleontische tijd met koning Wil lem I werd geroepen tot de kroon van de vernieuwde staat, heeft een waardige nazaat van zijn grootste zonen gevonden in de eerste vrouw, die tot de regering van het konink rijk geroenen werd, Koningin Wil helmina, Moeder des Lands, moeder van het verzet. Zij vertegenwoor digde tegenover de Duitse gewelde naar de eenheid van ons volk en wist de besten te bezielen tot weer stand tot het uiterste. Zij heeft overeenkomstig de eed, 50 jaar ge leden afgelegd, de onafhankelijk- FRESIDENT WILSONS DOCHTER VERTEGENWOORDIGT DE V.S. Een lieve grijze dame met levendige blauwe ogen onder een donkere voile stapte vanochtend uit het flagship ,;Sweden" van de American Overseas Airlines. De dochter van de grote president van de Verenigde Staten, mevrouw Eleanor Mc. Adoo-Wilson betrad Nederlandse bodem. Zij naar ons land gekomen om de V.S. te vertegenwoordigen bij de jubileum feesten van koningin Wilhelmina en de inhuldiging van koningin Ju'iana. De dochter van president Wilson heeft verscheidene pakketten met zich mee gebracht. In één ervan zit de vlag van New York vervaardigd voor het 50-jarig bestaan van de „City". In haar tas heeft ze een brief van burgemeester O'Dewyer voor ko ningin Wilhelmina. En dan is er nog een groot pak, waarop met grote letters „breekbaar1' is geschreven. „Ik kan u nog niet vertellen, wat er in zit" zegt zij. „Het moet een verras sing blijven. Het is een geschenk van president Truman voor uw Koningin. heid en het grondgebied vah de Staat met al haar vermogen verde digd en bewaard en de algemene bijzondere vrijheid en de rechten van al hare onderdanen beschermd. Zo is de constitutionele monarchie onder het Huis van Oranje ook in deze grote worsteling een waarborg der volksvrijheid geweest." „De Kroon, die nieuwe glans heeft gewonnen in de wijze waarop door Koningin Wilhelmina werd ge dragen, zal bij de wording van iwe verhoudingen tussen dj delen van het Koninlnrijk, Neder land, Indon-sië. Suriname en de Ne derlandse Antillen, nieuwe verhou dingen, waarin een syntlhese zal moeten worden gevonden van zelf standigheid en samenwerking voet van gelijkheid, een binding van zeer bijzondere betekenis blij ken te zijn." BINNENLAND. Van paard gevallen en over leden. De reserve-kolonel L. H. uit Den Haag is in de Cornelis Kruse- manstraat te Amsterdam van zijn paard gevallen en is-' kort daarna overleden. Een 3-jarige knaap is in Dui- vendrecht door een auto gegrepen en gedood. Bij ©en autobotsing bij Apel doorn is de motorrijder A. E. uit Apeldoorn zeer ernstig gewond. Zijn linkervoet en een gedeelte van zijn rechterbeen werden afgerukt. In de droogovens van de kunst zijde-industrie te Breda heeft een brand gewoed. Ongeveer 24000 kilo zijdedraad zijn verloren BUITENLAND. Vier en tachtig Hongaren, meest gewezen staatsambtenaren, zijn ge arresteerd en in staat van beschul diging gesteld. Zij worden beschul digd van „anti-democratische misda den". Maandag is bij Luik op een on bewaakte overweg een auto door een trein gegrepen. In de auto zat een gezin van 6 personen. De moeder en twee dochters kwamen om het le ven, de anderen werden zwaar ge wond. Schacht, de voormalige Duitse financier, die te Neurenberg was vrijgesproken, doch door een zuive ringsrechtbank te Stuttgart was ver oordeeld tot 10 jaar arbeidskamp is thans in hoger beroep vrijgesproken. REDE LUIT.-GENERAAL DR. VAN MOOK Ter gelegenheid van de 31ste Au gustus heeft de Luit. Gouverneur Generaal, dr. H. van Mook, een ra diorede gehouden, waarin hij o m. zeide: „Voor de meesten onzer zijn het Koninkrijk en Koningin Wilhelmina welhaast onscheidbare begrippen ge worden. Het Koninkrijk is in deze vijftig jaren van omwenteling en strijd gezegend geweest door het be wind ener vrouw, die de vrede lief had, doch de strijd voor vrijheid en recht niet ontweek. Hoezeer de be lagers van vrijheid en van recht on ze Koningin steeds strijdbaar tegen over zich vonden, in ons aller her innering zal zij voortleven als het symbool van de oprechte wil tot de vrede". De Duit. Gouverneur Generaal zei- de voorts: „Voor ons in dit verre land is het beeld van Hare Majesteit na tuurlijk anders dan in Nederland, maar het is zeker niet minder ver heffend en ook, hoezeer men mis schien anders verwachten zou, niet minder persoonlijk. En de duizen den, die zich hier aaneengorden, of die uit Nederland kwamen, om dit zwaar gehavende land te helpen op richten, de millioenen, die zich lang zaam losworstelen uit de waan en de verwarring der oorlogsjaren, zij GELUKWENSEN VAN CURASAO EN SURINAME. Uit de radio-rede van ir. Peters, gouverneur van Curasao: Curasao is tot bloei gekomen onder de regering van Koningin Wilhelmina en het volk van de Nederlandse An tillen weet, hoezeer de belangstel ling van het Koninklijk Huis is uitge gaan naar deze eilanden. Dr. Huennder zeide: Al moge in deze samenleving en dit wellicht soms meer dan in andere samenle vingen, over velerlei onderwerpen een uiteenlopend inzicht bestaan, ten aanzien van het Koninklijke Huis is dat volstrekt niet het geval. Een gro tere vergroeidheid met het Koninklij ke Huis is niet goed denkbaar. allen, met al bun menselijke fouten en zwakheden, putten inspiratie en volharding uit hare deugden". Dr. Van Mook besloot zijn radio rede met deze woorden: „wij wil len onze taak met alle kracht en toewijding voortzetten onder leiding barer koninkelijke Dochter en op ko ningin Juliana alle eerbied en liefde overdragen, die koningin Wilhelmi na in ons wekte. Maar wij zullen daardoor niets afdoen aan die eer bied en liefde voor haar, die weldra naar eigen wens een bescheiden Prinses der Nederlanden zal zijn, maar voor ons steeds Koningin- Moeder zal blijven. God zegene Ko ningin Wilhelmina". Prinses Mafijke voor het raam van het Paleis op de Dam verwelkomt haar Oma.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 2