S)e CcidteSoti/fca/ttT
EXTRA TABAKSRANTSOEN
BUIGEN
OF BARSTEN
Joegoslavische communisten
achter Tito
EEN BEROEP OP STALIN -
Instelling van ondernemingsraden
Wordt Berlijn nu in tweeën
gesplitst
Overeenkomst met de
Ver. Staten getekend
ZATERDAG 3 JULI 1948
39ste JAARGANG No. 11431
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD
Hoofdredacteur: TH. WILMER
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAAJtIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
Dat zou U wel willen I
Wij ook, bijna net zoo graag alt
een gift voor ona werk.
Ons gironr, is 477359.
Bui. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs f 0.30 p. w-, 1.30 p. mnd., 3.90 p. kwart. Franco p. p. 4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes f 1.50
f\P DE SCHEIDINGSLIJN door
^Europa, waar het ijzeren gordijn
Oost en West van elkander houdt,
wordt een worstelspel gespeeld om
te zien wie de sterkste is. Het is
geen oorlog, maar de inzet is even
goed de vrede in Europa. In Berlijn
wordt een oorlog gevoerd zonder
kruit en -zonder bloed, maar het le
ven van Europa staat op het spel en
de gehele wereld volgt met spanning
het verloop van deze worsteling.
De directe bedoeling van de Rus
sische blokkade, welke zogenaamd
slechts tijdelijk is, daar zij het ge
volg is van louter „technische storin
gen" en „noodzakelijke reparaties",
is: de Westelijke geallieerden te
dwingen, Berlijn te verlaten. Maar
het moet thans de Sovjets wel dui
delijk zijn, dat het hun op deze ma
nier nooit gelukken zal. Zowel Ame
rika als Engeland hebben onomwon
den verklaard, dat zij Berlijn niet
uit zullen gaan, dat zij alles op alles
zullen zetten en desnoods geweld
zullen riskeren. Bevin heeft in dit
opzicht klare wijn geschonken en
Marshall is niet achter gebleven. En
zij hebben het niet bij woorden ge
laten, maar zijn op grote schaal be
gonnen met voedsel en zelfs steen
kolen aan te voeren door de lucht;
de enige weg, die niet „gerepareerd"
kan worden en dus ook niet kan
worden afgesloten tenzij door oor
logshandelingen.
Al deze maatregelen, waaruit de
vastbeslotenheid der Westelijke ge
allieerden blijkt, hebben de 'Ber-
lijners dé geruststellende zekerheid
gegeven, dat de Westelijke democra
tieën hen niet ün de steek zullen la
ten. Men heeft daar thans vrijwel al
gemeen de overtuiging, dat de Sov
jets, hoezeer het bezit van de stad
him ook ter harte gaat, niet bereid,
zijn er een gewapend conflict voor te
riskeren en dat zij niet meer in twij-
wel kunnen zijn over de vraag of
hun vroegere bondgenoten zo nodig
de uiterste middelen zullen gebrui
ken om hun positie en de positie van
2 millioen Berlijners te verdedigen.
Men kan spreken van een algemeen
optimisme, alhoewel het nog niet
duidelijk is in welke richting een op
lossing voor de huidige verwikkelin
gen gevonden zou kunnen worden.
De Russen hebben him troeven nog
niet uit handen gelegd. Wel zijn ze
kennelijk verrast door de technische
macht, die de tegenpartij uit alle
hoekeri der aarde heeft doen aanruk
ken, teneinde de blokkade te pare
ren.
Men vraagt zich af of dit de Sov
jets er toe zal brengen, hun tactiek
te wijzigen. Öe motivering der af
sluiting „om technische redenen"
geeft hun een gemakkelijke gelegen
heid om op dit punt de vlag te strij
ken, zonder hun prestige althans
formeel te verliezen.
Naast deze krachtproef is
er een andere aan het licht getre
den, n.l. de strijd tussen Stalin en
Tito. Hier heeft de plotselinge ban
bliksem van de Kominform een
schel licht geworpen op een zeer ern
stige breuk in de machtssfeer van het
Kremlin. Belgrado ligt achter het
ijzeren gordijn en de wereld wist
niets van de spanning tussen de com
munistische partij van Joego-Slavië
ens de grote centrale te Moskou.
De bliksemflits uit Boekarest, waar
de Kominform toen bleek te verga
deren, zette opeens alles in een fel
licht en verraste de wereld volko
men. Zij loert thans door de kieren
van het ijzeren gordijn om te weten
te komen, wat er nu eigenlijk aan
de hand is. Het langdradige commu
niqué, dat Tito en de zijnen uit de
„familie der communistische par
tijen" gestoten heeft, zegt ondanks
de vele en grote woorden, die er in
staan, al heel weinig. Tito wordt een
„Trotzkist' genoemd. Dat is wel de
ergste beschuldiging, waarmee men
een communist kan treffen, maar
wat er mee bedoeld wordt is niet be
paald duidelijk. Slechts dit éne is
wel duidelijk: een Trotzkist vindt
vadertje Stalin- als een onverzoenlij
ke vijand tegen zich, want een
Trotzkist is het blijkbaar niet geheel
eens met Stalin en moet dus „geli
quideerd" worden. In het vage wordt
de „Trotzkist" Tito verweten, dat hij
teveel naar het Westen kijkt en meer
let op hetgeen de nationale belan
gen van Joego-Slavië eisen dan op
hetgeen Moskou decreteert. Wat dat
is, wordt duidelijk als het juist is,
wat een Italiaans blad dezer dagen
mededeelde, n.l. dat Tito aan de
Westelijke geallieerden het aanbod
heeft gedaan, om Triest aan Italië a£
te staan in ruil voor Marshall-hulp.
Dan zou het dus zijn, dat Tito voor
de aanlokkelijkheden van «het Mar
shall-plan is gezwicht, ondanks alle
dreigementen van Moskou. De reali
teit van de harde dollars en het ver
langen naar welvaart zouden het dus
gewonnen hebben van de communis
tisch doctrine en van de Kermlin-
discipilne. Marshall heeft dit bericht
tegengesproken, maar het hele ge
val is toch een ernstige streep
door Moskou's rekening, een
geval van insubardinatie, welke
grote gevolgen kan hebben voor de
volken van de andere satelliet-staten.
Wanneer Moskou er niet in slaagt om
"'e communistische partij van Joego-
""'avië, welke zich solidair heeft ver-
'-^ard met Tito, alsnog te doen bui-
-• voor zijn wil, dab wordt het ook
voor de anderen duidelijk, dat de
macht van Stalin niet zo groot is als
men wel meende.
Dat is de grote betekenis van het
conflict Stalin-Tito.
Overigens heeft Tito in de afge
lopen jaren voldoende bewezen,, dat
hij van zichzelf geen haar beter is
dan zijn meester in het Kremlin en
valt het niet te verwachten, dat het
Joego-Slavische regiem na deze re
bellie radicaal zal omzwaaien naar
de Westerse mentaliteit. Tito blijft
„familie" van Moskou, en de twist is
een familie-aangelegenheid. Desal
niettemin kunnen familietwisten gro
te gevolgen hebben.
Hervorming
van de afzonder
lijke onderneming
IN onze beschouwingen over de pu
bliekrechtelij ke bedrijfsorganisatie
hebben wij meermalen betoogd, dat
het voornaamste in de sociale hervor
ming is: de hervorming van de afzon
derlijke onderneming. Daar moet lig
gen de kern van de sociale hervor
ming. Omdat de arbeider in de afzon
derlijke, onderneming zijn dagelijks
werk verricht en daar zoekt voldoe
ning en tevredenheid en practische
erkenning van de waarde en waardig
heid van de door hem gepraesteerde
arbeid en van zijn persoonlijkheid.
Als Th. Koersen in het Katholiek
Staatkundig Maandschrift van 15 Ju
ni jl. schrijft, dat het zwaartepunt der
bedrijfsorganisatie niet ligt bij de on
dernemingsraden, maar by de be-
drijfs- en productschappen, dan heeft
hij misschien gelijk voor wat betreft
de theoriè, maar het psychologische
zwaartepunt, het zwaartepunt in de
practijk moet ongetwijfeld liggen bij
de ondernemingsraden.
Wij zijn het veel meer eens met wat
Max van Poll schrijft in De Linie van
2 Juli j.l.:
Welnu: de verandering van de
rechtspositie van de arbeid in de
afzonderlijke onderneming, waar
door ieder die daarin arbeidt, me
de-ondernemer wordt, is zulk een
sociaal-economische waarborg
voor hogere en rijkere vrijheids
ontplooiing. Ze is, zonder over
drijving, de inzet van het keer
punt der wereldhistorie, dat wij
beleven, zonder welker verwer
kelijking het Communisme zal
triomferen.
Daarop moet, ook naar onze zeer
stellige overtuiging, de sociale her
vorming allereerst gericht zijn: „de
verandering van de rechtspositie van
de arbeid in de afzonderlijke onder-
néming."
En met die hervorming moet spoed
worden betracht.
Ondernemingsraden zullen zijn de
gezonde kern van de sociale hervor
ming, als zij goed zijn opgezet en goed
functioneren. In de ondernemingsra
den moeten de werknemers niet te
weinig rechten hebben, maar óók niet
te veel: het leidersbeginsel met zijn
redelijke consequenties moet ten volle
tot zijn beleving kunnen'komen. Zo
wel bij een tekort als-bij een teveel
aan rechten zouden de ondernemings
raden economisch en sociaal een ze
ker niet begerenswaardig effect heb
ben.
Nadat wij het bovenstaande haddén
geschreven, namen wij kennis van de
indiening van een wetsontwerp inza
ke de ondernemingsraden (zie hier
onder.) Wy komen hierop vanzelf
sprekend nader terug.
•"PIJDENS EEN MASSALE BETOGING van de communistische partij
te Belgrado werd aanhankelijkheid- betuigd aan maarschalk Tito en
het centrale comité der partij en voorts besloten een telegram te zen
den aan Stalin, waarin verzocht worda „de onjuiste beschuldigingen van
de Kominform tegen hun land en maarschalk Tito ongedaan te maken".
Stalin wordt gevraagd alles te doen wat in zyn vermogen ligtt om „de
waarheid" aan het licht te doen komen.
schrijven, dat als volgt way gesteld:
„Mijnheer, wij zouden gaarne van u
500 millioen dollar ontvangen. Aan
vaardt, mijnheer, enz
„Ik geloof dat de Joegoslaven zich
inbeelden", zo verklaard Garner in
verband hiermede, „dat men even
gemakkelijk 500 millioen als 5 mil
lioen kan vragen".
TAAK EN BEVOEGDHEID
Aan de Tweede Kamer is aangebo
den het Ontwerp van Wet betref
fende „Regelen omtrent Onderne
mingsraden". Volgens de bepalingen
van dit wetsontwerp moet in elke
onderneming, waarin 25 of meer
werknemers werkzaam zijn,--een on
dernemingsraad worden ingesteld.
Deze raad zal tot taak hebben, on
der erkenning van de zelfstandige
functie van de ondernemer, naar
vermogen bij te dragen tot een zo
goed mogelijk functionneren der on
derneming, o.a. door het bevorderen
van een goede verstandhouding en
samenwerking in de onderneming.
Onverminderd de nadere regelen,
v/elke de ondernemingsraad bij zijn
reglement omtrent de uitoefening
van zijn taak en bevoegdheden kan
stellen, worden hem bij dit wetsont
werp de volgende bevoegdheden-toe
gedacht:
Het behandelen van wensen, be
zwaren en opmerkingen van het per
soneel, voorzover van belang voor
de positie van de werknemers; het
plegen van overleg inzake het vast
stellen Van vacanties, werkroosters
e.d.; het houden van toezicht op de
naleving van de geldende arbeids
voorwaarden'en de voorschriften ter
bescherming van de werknemers
hygiëne e.d.: het deelnemen in het
beheer van instellingen ten behoeve
van de werknemers; het adviseren
en het doen van voorstellen omtrent
maatregelen, die tot verbetering van
de technische en economische gang
van zaken in de onderneming kunnen
bijdragen.
Het hoofd van een onderneming
is verplicht aan de ondernemings
raad alle medewerking te verlenen
en in het bijzonder alle inlichtingen
te verstrekken, welke de onderne
mingsraad behoeft voor de uitoefe
ning van bovengenoemde bevoegd
heden. Het ondernemingshoofd moet
periodiek aan de ondernemingsraad
mededeling doen omtrent de econo
mische gang van zaken in de onder
neming en overleg plegen, alvorens
een arbeidsreglement vast te stellen
of te wijzigen.
De leden van de ondernemingsraad,
met uitzondering van de voorzitter,
Het Delftse Studentencorps gaat
zijn 20ste lustrum vieren. De toe
komstige ingenieurs en technici
uiten hun vindingrijkheid in de ver
sieringen, die zij in de straten aan
brengen. Boven een der grachten
wordt dit schrikaanjagend monster
opgehesen.
Foto: A. N. P. - de Wt.
worden gekozen aan de hand van
candidatenlijsten, opgesteld door de
door de bedrijfscommissie daartoe
aangegeven organisatie of organisa
ties van werknemers. Indien de
menstelling van het personeel daar
toe aanleiding geeft, bepaalt de be
drij fscommissie in hoever eveneens
candidatenlijsten kunnen worden in
gediend door een aantal werknemers.
Het wetsontwerp voorziet ook in
de instelling van de reeds hierboven
genoemde bedrijfscommissies. Deze
worden door de Sociaal-Economische
Raad, bedoeld bij de Wet op de be
drijfsorganisatie, voor groepen van
ondernemingen ingesteld, ter be
handeling van aangelegenheden be
treffende de ondernemingsraden. De
leden van deze commissie worden
voor de helft benoemd door de door
de Soc. Econ. Raad daartoe aange
wezen representatieve organisaties
van werkgevers en voor de helft door
eveneens door de Soc. Econ. Raad
aahgewezen representatieve organi
saties van werknemers. De Soc. Ec.
Raad stelt regelen omtrent de samen
stelling en werkwijze van de bedrijfs-
commissies.
Met betrekking tot de onderne
mingsraden is een belangrijke taak
toegekend aan de Soc. Ec. Raad.
Afgezien b.v. van wat hierboven
reeds genoemd werd kan de S. E. R.
andere regelen stellen omtrent de
bevoegdheden en samenstelling van
de ondernemingsraden.
Kominform blijft te
Boekarest
De maandelijkse publicatie van het
Komlnform-bulletin is gisteren te
Boekarest uitgekomen met een scher
pe veroordeling van de Joegoslavische
houding, onder de titel: „Het verraad
van de Marxistische revolutie". De
koortsachtige activiteit waarmee aan
het hoofdkwartier wordt gewerkt,
duidt er op, dat de Kominform zijn
tenten definitief te Boekarest zal op
slaan.
Marshall heeft gisteren te Wash
ington ontkend, dat Tito Triëst in ruil
zou hebben aangeboden voor hulp uit
het Marshall-plan.
De Joegoslavische regering heeft
een formeel protest ingediend bij de
Albanese regering over grove en be
ledigende daden, die ten doel hebben
het aanzien van Joegoslavië omlaag
te halen. De regering verklaart, de
verantwoordelijkheid niet op zich te
kunnen nemen voor de gevolgen, die
zouden kunnen voortvloeien uit een
herhaling van dergelijke daden.
De nota maakt melding van het
verbieden van het Joegoslavische
communistische blad „Borba" en van
de verwijdering van Tito's portret
ten van openbare gebouwen in op
dracht van het ministerie van Bin
nenlandse Zaken. Volgens radio-Bel
grado werd het protest aan de Alba
nese delegatie te Belgrado overhan
digd.
De vice-president van de Wereld
bank te Londen, Robert Garner,
heeft medegedeeld, dat Joego-Slavië
de Bank om een lening van 500 mil
lioen dollar heeft verzocht in een
Sinds het einde van de oorlog kan
de Kerk in Japan 9 nieuwe scholen
en 48 sociale instellingen stichten.
De laatste twee jaren zijn 283 missio
narissen in het land gearriveerd,
terwijl 10 nieuwe missionerende
congregaties er een arbeidsveld ver
wierven. Momenteel zijn er 154 ka
tholieke sociale instellingen (tehui
zen, hospitalen enz.) -in Japan. Voorts
zijn sinds het einde van de oorlog
165 katholieke boeken verscherpen,
dat is gemiddeld om de vijf dagen
een boekwerk. 85 daarvan werden
door het St. Paulusgenootschap uit
gegeven, 27 door de Salezianen, 20
door de Uitgeverij Enderlee en 33
door andere uitgevers.
Een schaduw-kommandantura te Berlijn
r\E VERENIGDE STATEN, ENGELAND EN FRANKRIJK, hebben giste-
teren in West-Berlijn een „Scha duwkommandantura" opgericht. De
ze voorlopige maatregel is niet als officieel door de drie regeringen be
krachtigd, maar de algemene verwachting is, dat het bestuur van de
Duitse hoofdstad binnenkort in tweeën gesplitst zal worden. De Britse
militaire gouverneur in Duitsland, generaal sir Brian Robertson, heeft So-
kolowsky een brief doen toekomen, waarin hij zich bereid verklaart hem
te ontmoeten teneinde de mogelijkheden te bespreken van heropening van
het.verkeer tussen Berlyn en de Westelijke zones.
ai%-a -I _i 11 instructies doen toekomen, waarbij
olecnts onze Wil LS WötI haar medgedeeld wordt, dat zy voort
aan slechts rekening heeft te houden
Ned. verliezen in Indië
De regering maa£t bekend, dat
tot haar leedwezen in de afge
lopen week de navolgende ver
liezen zijn gerapporteerd:
Koninklijk Landmacht:
Sóld. M. M. B. Arts, afkomstig
uit Mill (N.-B.), gesneuveld 18
Juni 1948.
Sold. J. de Hamer, afkomstig
uit gem. 's-Heer Arendskerke.
Gesneuveld 24 Juni 1948.
Sold. N. Hendriks, afkomstig
uit Roggel (L.). Gesneuveld 18
Juni 1948.
Sold. Ie kl. J. A. Jacobs1, af
komstig uit Weert. Gesneuveld
18 Juni 1948.
Kon. Marine: heeft in de pe
riode van de afgelopen week
geen verliezen gerapporteerd.
Kon. Ned.-Ind. leger: geen
verliezen ontvangen.
Z. K. H. Prins Bernhard heeft als
voorzitter van de Nationale Demo-
bilisatieraad een bezoek gebracht
aan het demobilisatiecentrum Van
het Koninklyk Ned. Indisch Leger
in de kazernes van het K.N.I.L. te
Nijmegen. De Prins onderhoudt zich
in het hospitaal met de gewonde
militairen.
Foto: A.N.P. - de Grt.
In het kader van de Marshall-hulp
ken, mr G. W. C. H. baron van B oetzelaer van Oosterhout en de Am
bassadeur der Verenigde Staten, dr. Herman Baruch, te Den Haag de
bilaterale overeenkomst tussen Neder land en de Verenigde Staten getekend
welke betrekking heeft op het plan- Marshall. Nadat eerst dr Herman B.
Baruch en daarna de Nederlandse m inister van buitenlandse zaken de
overeenkomst hadden ondertekend, s prak dr Herman Baruch een kort
woord, waarin hij de Nederlandse m inister geluk wenste met het a^iten
van deze overeenkomst, welke wee r de wederzijdse verstandhouding
tussen de beide landen tot uitdrukk ing brengt. Minister baron van Boet-
zelaer van Oosterhout noemde dez e ondertekening een historisch ogen
blik.
De Russische autoriteiten te Ber
lijn hebben mevr. Schroder, de waar
nemend burgemeester van Berlijn,
met Sowj et-Russische verordeningen.
Andere voorschriften hebben volgens
de Sowjetinstructies geen waarde.
Deza mededeling werd gedaan op
een bijeenkomst van het Duitse com
munistische volkscongres in de Sow-
jetzóne, waar één bestuur voor Ber
lijn werd geëist.
Generaal Clay heeft de verwach
ting uitgesproken, dat de Westelijke
geallieerden in staat zullen zijn de
kolen, welke Berlijn nodig heeft, door
de lucht aan te voeren. Berlijn be
hoeft minimaal 3000 ton kolen per
dag.
Het Amerikaanse vliegdekschip
Scily zal spoedig uit Norfolk ver
trekken om de 36ste gevechtseenheid,
een groep van 75 straalvliegtuigen,
type F80, naar Europa over te bren
gen. De vliegtuigen zijn voor Duits
land bestemd. Bij de eenheid zijn 78
officieren en 300 manschappen inge
deeld. De vliegtuigen zullen te Glas
gow in Schotland gelost worden en
van daar vermoedelijk naar Duits
land worden doorgevlogen.
De bilaterale overeenkomst tussen
de V.S. en Nederland aldus de
minister verschaft een stevige en
definitieve basis voor de deelneming
van Nederland in het grootse plan
voor het herstel van Europa, wat het
gevolg was van een stoutmoedig en
edelmoedig initiatief, dat door de
minister van buitenlandse zaken der
V.S. genomen werd.
Zoals in alle opzichten overeen
komsten nemen beide partijen zeke
re verplichtingen op zich, waarvan
enkele verstrekkende gevolgen kun
nen hebben.
De conventie van de Europese
Economische samenwerking en de
bilaterale overeenkomst, die voor ons
ligt, zijn tastbare bewijzen, dat de
landen „van Europa bereid zijn hun
aandeel te nemen in een der groot
ste economische projecten, die ooit
in het brein van de mens is opgeko
men.
WEDERZIJDSE HULP EN STEUN
De bilaterale overeenkomst kan be
schouwd worden als een verklaring
van Nederlandse zijde tegenover de
regering, van de Verenigde Staten,
dat Nederland de verplichtingen op
zich neemt, aangegaan in het verdrag
van 16 April j.l. in zake de Europese
qponomische samenwerking.
De regering der Verenigde Staten
van haar zyde neemt op zich, Neder
land bij te staan door zodanige hulp
beschikbaar te stellen als door de
Nederlandse regering zou kunnen
worden verzocht en goedgekeurd door
de Verenigde Staten.
Nederland verplicht zich die maat
regelen te nemen of te handhaven,
die nodig zijn om een doelmatig en
practisch gebruik van alle hulpbron
nen, die het ter beschikking staan,
te verzekeren. Voorts zal de Neder
landse regering moeten trachten haar
munt te stabiliseren, een gezonden
wisselkoers in te stellen of te be
houden, haar overheidsbegroting in
evenwicht te brengen in het alge
meen het vertrouwen in haar munt
te herstellen of te handhaven.
De Neder1 andse regering verplicht
zich ook, de overdracht aan de Ver
enigde Staten van grondstoffen en
materialen, afkomstig uit Nederland
te vergemakkelijken, indien de Ver
enigde Staten deze grondstoffen en
materialen behoeven als gevolg van
tekorten in hun eigen hulpbronnen.
De inhoud van de bilaterale over
eenkomst is voor alle deelnemende
landen aan het Europese herstel
programma vrijwel gelijkluidend.
AMERIKAANSE MILITAIRE
STEUN VOOR W.-EUROPA.
Tijdens een persconferentie te
Washington heeft Marshall verklaard,
dat reeds plannen in voorbereiding
waren voor besprekingen over de
kwestie van militaire steun der V.S.
aan de vijf West-Europese landen.
De besprekingen over deze kwes
tie zullen door de ambassadeurs
worden gevoerd. Het ministerie van
buitenlandse zaken overlegt thans
met Engeland, Frankrijk en de drie
Benelux-landen over een definitieve
datum voor het begin van deze be
sprekingen.
Zondag naar de
Burcht te Leiden
Morgenmiddag om 3 uur.
Sprekers zijn:
Dr. ALBERING,
Secretaris der K.V.P.
M. P. v
Lid i
d. WEIJDEN,
an de Tweede Kamer.
£en (coAAzltje....
Niet op te vallen is het eerste ge
bod van goede manieren.
(Julius Langbelm).
