©e£eidóe(3otvkxnX
Onderhandelingen met de Republiek
voorlopig afgebroken
Geen Russen als waarnemers
De Senaat en de Marshall-hulp
Moskou wil over Donau praten
Naar een geldhervorming in
West-Duitsland
WOENSDAG 16 JUNI 1948
39sfe JAARGANG
No. 11416
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD
Hoofdredacteur: TH. WILMER
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
JAN SMUTS promoveert
tot Ere-Doctor
Promoveert U Uw zelf tot VRIEND
VAN DON BOSCO en help ons
Giro 477359
Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs f 0.30 p. w„ 11.30 p. mnd„ f 3.90 p. kwart. Franco p. p. f 4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes f 1.50
De Koninklijke
rede van
7 December 1942
lkent de inhoud van békende re
devoeringen, waarover men spreekt,
alsof men ze van a tot z van buiten
kent.
Zou dat ook niet het geval zijn
met de rede, die H.M. de .Koningin
tijdens de oorlog heeft gehouden in
zake de toekomst van Indië? Ieder
een heeft het over de Koninklijke
rede van 7 Dec. 1942, maar als men
zou vragen: wat staat er in
En toch is die inhoud belangrijk,
zeer belangrijk, omdat deze heeft be
paald en nog bepaalt en zal blijven
bepalen de Indonesische politiek der
K.V.P.!
In de koninklijke rede werd o.m.
gezegd, dat „na een historische ver
bondenheid van eeuwen, waarin het
tijdperk van koloniale verhoudingen
reeds lang tot het verleden behoor
de, wij stonden aan de vooravond
van een samengaan op voet van ge
lijkheid, toen wij plotseling voor de
huidige harde beproeving werden
geplaatst".
Een samengaan derhalve op voet
van gelijkheid. Dus niet op de basis
van overwicht van een der gebieds
delen.
De Koninklijke rede werkt dat ver
der uit, door er op te wijzen, dat
reeds in vroegere radio-redevoerin
gen was aangekondigd, dat na de
(bevrijding de 'gelegenheid zou wor
den geschapen gezameüijk te over
leggen over een voor de veranderde
omstandigheden passende bouw van
het Koninkrijk en zijn delen, ter
wijl een en ander slechts kan worden
uitgewerkt in vrij overleg, waarbij
de beide gebiedsdelen van elkanders
denkbeelden zullen willen kennis
nemen.
En dan vervolgde de Konigin:
„Bovendien heeft de bevolking
van Nederland en van Neder-
lands-Indië door^haar lijden en
verzet haar recht gevestigd om
mede te beslissen over de vorm
die zal worden gegeven aan de
verantwoordelijkheid van het
gehele volk tegenover de wereld
en van de verschillende bevol-
kings-groepen tegenover elkan
der en tegenover zichzelf.
Ik weet dat geen politieke
eenheid en verbondenheid op de
duur kunnen blijven bestaan,
die niet gedragen worden door
de vrijwillige aanvaarding en
de trouw van de overgrote meer
derheid der burgerij.
Ik stel mij voor, zonder voor
uit te lopen op de adviezen der
Rijksconferentie, dat zij zich
richten op een Rijksverband,
waarin Nederland, Indonesië,
Suriname en Curasao tezamen,
deel zullen hebben, terwijl zij
ieder op zich zelf de eigen in
wendige aangelegenheden in
zelfstandigheid en steunende op
eigen kracht, doch met de wil
ö1 kander bij te staan, zullen be
hartigen.'*
Deze Koninklijke rede werd opge
steld onder de verantwoordelijke,
ministeriële leiding van oud-minister
Gerbrandy, die thans met de heer
Weiter de Indonesische politiek van
de K.V.P. bestrijdt.
Men zou kunnen beweren, dat in
de wegen, die de K.V.P. in het jong
ste verleden heeft ingeslagen, om
haar doel te bereiken, misstappen
zijn gezet.
Maar men kan zeker niet bewe
ren, ook maar met enige schijn van
gelijk, dat de K.V.P. in de doelstel
ling zélf, waaraan zij onwrikbaar
vasthoudt, niet handelt in volkomen
overeenstemming met de historische
Koninklijke rede van 7 Dec. 1942!
Jaarlijks worden door het stormweer-
duizenden basaltblokken van de af
sluitdijk weggeslagen. In de zomer
maanden wordt de geleden schade
hersteld. Thans zijn de herstelwerk
zaamheden in volle gang: het dijk-
gedeelte van de voorgrond is weer
gereed, het aansluitende gedeelte
wordt bijgestort.
Foto A.N.P /Jr.
In afwachting van instructies van de
Nederlandse regering
In een communiqué van de Commissie voor Goede Diensten, dat he
denmiddag is gepubliceerd, wordt o.m- gezegd, dat de Ned. delegatie he
den aan de C. v. G. D. heeft medegedeeld, het raadzaam te achten
„voorlopig" de besprekingen met de Republiek af te breken „in verband
met de publicatie van een strikt vertrouwelijk document, op 10 Juni door
de heer Dubois aan de luit.-gouver neur-generaal overhandigd". Het
communiqué vermeldt verder, dat het desbetreffende schrijven van de
Ned. delegatie is ondertekend door de heer Van Vredenburgh. Deze zegt
in dit schrijven o.a., dat de Ned. delegatie aan de Ned. regering om in
structies heeft gevraagd. Ih afwachting dezer instructies acht de Ned.
delegatie het raadzaam,-de besprekingen tussen de delegaties voorlopig af
te breken met uitzondering van die betreffende de uitvoering van het
Bestand. Het communiqué vermeldt verder, dat deze brief werd bezorgd
vlak voor de op heden uitgeschreven vergadering der agendacommis
sie, op welke vergadering derhalve alleen de C. v. G. D. en de Republ.
delegatie aanwezig waren. De voorzitter, de heer Herremans, las in deze
vergadering de brief van de heer v.Vredenburgh voor.
Na de voorlezing van de brief van
jhr. Van Vredenburgh legde het
Amerikanse lid van de C. v. G. D.,
de heer Coert Dubois, de volgende
ver klaring, af:
„Ik wens officieel ter notulering
te verklaren, dat ik van de Ameri
kanse ambassade in Den Haag heb
vernompn, dat aldaar bekend is, dat
een artikel van Daniël Schorr in het
„Time Magazine", van ongeveer 4000
woorden, is gebaseerd op een inter
view met mij. Niet alleen is dit niet
waar, doch nimmer heb ik of enig lid
der C. v. G. D. deze kwestie bespro
ken met enig correspondent of
iemand buiten de C. v. G. D., sedert
of voor mijn onderhoud met de heer
Van Mook op Donderdag p.l. Ik heb
de Amerikaanse correspondenten he
denmorgen gesproken en zij verze
kerden mij, bereid te zijn, mede te
verklaren, dat ik geen informatie met
betrekking tot het desbetreffende do
cument heb gegeven aan enig cor
respondent" aldus de verklaring
van de heer Coert Dubois.
Het communique van de C.V.G.D.
vervolgt, dat Moh. Roem het betreur
de, dat de Ned. delegatie het nodig
heeft geoordeeld, deze stap te nemen
om redenen, welke de repub. delega
tie niet kende. Moh. Roem zeide, dat
de Ned. delegatie, zoals de procedure
dit bepaalt, tijdig kennis had behoren
te geven van haar voornemen, om de
vergadering van heden niet bij te wo
nen en voegde hieraan toe, dat nóch
hij noch zijn delegatie iets afwisten
van de publicatie van enig document
of enige brief.
De heer Herremans verklaarde dat,
indien het betreffende document aan
de pers was overhandigd, dit een uit
zonderlijk ernstige zaak was, die ge
heel onverwacht kwam en een ur
gentie-procedure nodig maakte, zodat
dë Ned. delegatie er niet voor kon
worden gelaakt, dat zij niet 24 uur
tevoren van de verhindering heeft
kennis gegeven. De heer Herremans
voegde hieraan toe, dat in verband
met het onderhoud tussen de heren
Van Mook en Hatta, niemand in on
gemak kwam door het uitstellen der
onderhandelingen.
Moh. Roem deelde mede, dat hij
terstond Moh. Hatta op de hoogte zou
stellen en dat hij zich zijn rechten
voorbehield.
De R.K. E.H.B.O. wil zich in zijn
lagere vertakkingen los maken, van
het Wit-Gele Kruis. Ter voorberei
ding daarvan is een commissie be
noemd, fcestaande uit de heren A. M-
Bergers te Overschie, rector C. J. A.
Venings te Utrecht en A. J. J. van
Gemert te Diemen.
ONGEREGELDHEDEN TE
CLERMONT FERRAND.
Vanmorgen vroeg zijn troepen en
versterkingerf gerequireerd en naar
de industriestad Clermont Ferrand in
Midden-Frankrijk gezonden, nadat
20 personen werden gewond in een
veldslag tussen de politie en stakers
in een fabriek. De politie maakte
hierbij gebruik van traangas en de
stakers van gummistokken, stalen ko
gels en flessen zwavelzuur. De on
geregeldheden begonnen gisteravond
toen" een particuliere auto, die langs
de fabriek reed en door de stakers
voor een politieauto werd aangezien,
werd aangevallen.
SCHREIEDER
Nieuw onderzoek naar
zijn gedrag
De minister van justitie heeft mr.
J. van Vollenhoven te Rotterdam
uitgenodigd om op te treden als
raadsheer-commissaris bij het on
derzoek, dat van justitiële zijde zal
worden ingesteld naar de gedragin
gen van Schreieder gedurende de be
zettingsjaren. Ook zal-eén onderzoek
worden ingesteld naar het England-
Spiel.
Zoals bekend, was mr. Van Vol
lenhoven president van de Rotter
damse Kamer van het Haagse Bij
zondere Gerechtshof, welke de zaak-
Van der Waals behandelde. Hij heeft
toen, doelende op het England-Spiel,
gezegd, dat de schuldieen moesen
worden opgespoord en dat zij, even
tueel strafbaar bevonden, hun straf
niet mochten ontlopen. Mr. Van Vol
lenhoven heeft nog niet besloten of
hij op het verzoek zal ingaan.
„Alg. DgbL"
SPOEDVERGADERING
VOORMALIG VERZET
De Nationale Federatieve Raad
van het voormalig verzet heeft voor
Woensdag 16 Juni een spoedvergade
ring uit geschreven in verband met
de vrijlating van Schreieder. De be
stuursleden der aangesloten orga
nisaties zijn daarvoor uitgenodigd.
De Nationale Federatieve Raad_
heeft zich daarenboven met een uit--
gebreid rapport inzake de perszui
vering gewend tot de leden van ds
Staten-GeneraaL
HET PALESTIJNSE PROBLEEM
F"\E RUSSEN willen, zoals bekend, gaarne deelnemen aan de waarne-
mingsfuncties in Palestina. Gromyko heeft nu aan de Veiligheidsraad
voorgesteld, om een waarnemerscorps namens de Veiligheidsraad op te
richten, bestaande uit 30 a 50 personen, bij te dragen door alle leden
van de Veiligheidsraad (dus inclusief Rusland) met uitzondering van
Syrië. Desalniettemin ging de Veiligheidsraad niet in op Gromyko's voor
stel. Het werd verworpen met alleen de stemmen van Rusland en de
Oekrainë voor; de anderen onthielden zich van stemming.
Naar Zwitsers model?
Bij de besprekingen over het her
stel van de vrede in Palestina zul
len de Arabieren waarschijnlijk het
voorstel doen om het Heilige Land
naar Zwitsers model te verdelen in
kantons gebieden met een eigen
bestuur, vertegenwoordigd in 'n cen
traal lichaam, dat, met een Arabi
sche meerderheid, het buitenlandse
beleid zal voeren.
De Joden hebben reeds duidelijk
doen uitkomen, dat zij geen enkel
voorstel zullen aanvaarden, dat af
breuk doet aan hun nationale souve-
reiniteit.
VOEDSEL VOOR JERUZALEM.
Langs de aanvoerweg tussen Tel-
Aviv en Jeruzalem, welke de Joden
twee dagen vóór de wapensstilstand
voltooiden, heeft een groot aantal
Joodse voedselconvoien Jeruzalem
bereikt. Voor de honderduizend Jo
den van de heilige stad was dit een
e uitkomst, omdat er een groot
gebrek aan voedsel is. De bevelheb
ber van het Arabische legioen, gene
raal Norman Lash, had gedreigd met
zijn geschut dergelijke convooien te
De Amerikaanse Senaat heeft vanochtend vroeg met 64 tegen 15 stem
men besloten het bedrag van de hulp aan het buitenland, dat door het
Huis van Afgevaardigden drastisch was verlaagd, „te brengen op
6.125.710.228 dollar voor een tijd van twaalf maanden. Het bedrag waar
toe het Huis besloot was 5.980.719.228 dollar voor 15 maanden.
Het wetsontwerp gaat nu ter goed keuring terug naar het Huis van Af
gevaardigden. Men zal trachten het Huis te bewegen het ontwerp, zoals
dit door de Sénaat is gewijzigd, te aanvaarden.
SCHILDERIJEN VAN SIXTIJNSE
KAPEL ZULLEN IN
OORSPRONKELIJKE KLEUREN
GEFOTOGRAVEERD WORDEN.
De fotografische reproductie in
oorspronkelijke, kleuren van de pla
fondschilderingen der Sixtijnse Ka
pel, zulen de som van 40.000 pond
sterling, kósten, zoals vastgelegd is
in een contract tussen het Vaticaan
en de Londense fotograaf David
Waddington.
Waddington zal de beroemde fres
co's rechtstreeks en in hun oorspron
kelijke kleuren fotograferen, volgens
een door hem uitgevonden procédé.
Voor het eerst in de geschiedenis
zal het aldus mogelijk zijn voor ge
leerden en publiek, foto's in handen
te krijgen, dié het mogelijk maken,
de prachtige schilderingen van Mi
chelangelo en Botticelli nauwkeurig
te bestuderen.
beschieten, omdat volgens het be
stand geen militaire voorraden mo
gen worden aangevoerd. Onder aan
drang van de bestandscommissie heb
ben de Joden er nu in toegestemd de
ze convooien aan een inspectie door
waarnemers der Ver. Naties te on
derwerpen.
Aan alle fronten heerst thans rust,
nadat Amerikaanse officieren, die
als waarnemers der Ver. Naties
dienst doen, ook in Noord-Palestina
de naleving van het bestand be
werkt hadden.
De Joodse Stemgroep maakte gis
teren bekend, dat zij binnen de gren
zen van Israël gehoorzamen zal aan
de bevelen der regering, doch zich
buiten deze grenzen de vrijheid van
handelen voorbehoudt. Een coortge-
lijke mededeling werd reeds eerder
gedaan door de Irgoen Zwai Leoemi.
Jeruzalem ligt o.a. buiten de grenzen
van Israël.
Senator Hendrick Vandenberg, pre
sident van de Senaatscommissie voor
Buitenlandse zaken, verzet zich hef
tig tegen de door het Huis van Afge
vaardigden voorgestelde verlaging
van de steun aan Europa met 25%.
Foto: A.N.P./R.
Katholiek Onderwijs
Arnhem en Leiden
In de Arnhemse raad is Maandag
een heftig debat gevoerd over een
voorstel van de KVP-fractie inzake
oprichting R.K. Ambachtsschool.
B. en W. namen, me uitzondering
van de R.K. wethouder, een afwij
zend standpunt in. Eveneens de
fracties van de P. v. d. A., de WD
en de CHU. Van A.R.-zijde sloot
men zich aan bij de katholieken. Bij
stemmen kreeg het afwijzend advies
van B. en W. een meerderheid van
18 tegen 15 stemmen.
Wij herinneren er aan, dat in Lei
den de verhouding zó was, dat voor
de oprichting van een katholieke
Ambachtsschool stemden de leden
van de KVP, van de A.R. en van de
Chr. Hist, (ook de wethouder) met
uitzondering van één. Ook hier stem
de eon meerderheid tegen: héél de
P. v. d. A., de V.V.D. en vanzelf
sprekend de communisten.
.RUSSISCHE AMBASSADE te Washington heeft het Amerikaanse
ministerie van buitenlandse zaken doen weten, dat de Sowjet-Unie er
in toestemt, op 30 Juli een conferentie te houden van de Grote Vier en
de Donau-staten. Rusland gaat er mee accoord, dat Oostenrijk zal
worden uitgenodigd.
Eerste teken van
bereidwilligheid
Het voorstel om de conferentie te
Belgrado te houden, kunnen de Rus
sen niet aanvaarden, daar de Zuid-
Slavische regering niet in staat is om
omstreeks die datum faciliteiten te
verlenen. Rusland heeft indertijd
voorgesteld, dat men te Belgrado bij
een zou komen, en stelt nu voor dat
men de hoofdstad van een ander
deelnemend land zal kiezen.
De Amerikaanse regering wijdt
veel aandacht aan de Russische no
ta, daar dit de eerste keer is sinds
de uitwisseling van zienswijzen, ruim
een maand geleden, dat Rusland ge
negen is om met Amerika te pra
ten over een duidelijk omschreven
onderwerp, n.l. de internationale
scheepvaart op de Donau.
DRIE VLIEGENDE FORTEN
VERMIST.
Drie vliegende forten, die op weg
waren van Santa Maria (Azoren)
naar Corsica, worden vermist. De
vliegtuigen zijn Dinsdagmorgen ver
trokken en sindsdien is niets meer
van hen vernomen. Omtrent het aan
tal personen, dat zich aan boord van
de machines bevond, werd niets me
degedeeld. De bemanning van een
vliegend fort telt meestal echter tien
koppen.
VAN 4 OP 10.
De werkgever heeft in 1907 bij de
regeling van de arbeidsovereenkomst
de economisch zwakkerij partij in be
scherming genomen. Het grootst is
deze bescherming voor de arbeiders
die zich tegenover de werkgever in
de meest afhankelijke positie bevin
den, te weten voor hen, die vier gul
den of minder per dag verdienen.
Dit grensbedrag, in 1907 gekozen,
is door de stijging der prijzen te ge
ring geworden. Een wetsontwerp is
ingediend, dit bedrag te verhogen op
10.-.
De besprekingen te
Frankfort
Te Frankfort zijn tussen dc Engel
se en Amerikaanse financiële deskun
digen en Duitse leiders van de ge
combineerde zone de slotbesprekin-
gen over de valutahervorming gehou
den, welke eveneens het onderwerp
was van een korte bespreking tussen
de gouverneurs van de Engels-Ame
rikaanse zone, de acht premiers uit
deze zone en de Duitse economische
raad.
Generaal Koenig, de Franse gou
verneur, is gisteren in Frankfort aan
gekomen en heeft er onmiddellijk
vergaderd met zijn Britse en Ameri
kaanse collega's. Ofschoon zijn bezoek
officieel een beleefdheidsbezoek
wordt genoemd, meent men te mogen
aannemen, dat de détails van de geld-
zuivering in Duitsland besproken zijn.
„La Libre Belgique" meldt het
overlijden in Zuid-Afrika van de
Vlaamse priester-dichter Cyriel Ver-
schaeve, die in 1874 te Ardooie werd
geboren.
Cyriel Verschaeve, die tijdens de
bezetting voorzitter was van de
Vlaams-Duitse cultuurgemeenschap,
volgde in 1944 de Duitsers bij hun te
rugtocht en vestigde zich in Duits
land.
Door de persoonlijke bemiddeling
van maarschalk Smuts werd hij na de
capitulatie met een speciaal vliegtuig
naar Zuid-Afrika overgebracht, waar
hem asyl werd verleend.
Koopwoede in West-Duitsland.
Terwijl de geallieerde militaire
gouverneurs en Duitse functionaris
sen in Frankfort vergaderen, trach
ten de Duitsers in West-Duitsland
enerzijds hun geld uit te geven en
anderzijds weigeren zij transacties
aan te gaan totdat zij zekerheid heb
ben omtrent de geruchten over de va
luta-hervorming, die op handen is.
Op de zwarte markt in de industrie
steden van het Ruhrgebied li prac-
tisch niets meer te kopen, daar de
handelaren liever geen geld ontvan
gen, dat misschien over een paar uur
waardeloos zou kunnen zijn. Uit So
lingen en Remscheid wordt' gemeld,
dat gerantsoeneerde en andere arti
kelen, waarmede de winkels anders
tamelijk goed bevoorraad zijn, nu
-verdwijnen. In Keulen weigerden ga
ragehouders voorlopig reparaties aan
te nemen.
FATER STOKMAN NAAR
SAN FRANCISCO.
Pater mag. dr. J. G. Stokman O.F.
M., lid der Katholieke Tweede-Ka
merfractie, is benoemd tot voorzitter
van de Nederlandse delegatie naar
de 31ste Internationale Arbeidscon-
ferentie, die op 17 Juni te San Fran
cisco is bijeengeroepen, aldus de
„Volkskrant".
Als adviseurs van de werknemers
gedelegeerde in deze delegatie, de
heer P. F. Fuykschot, secretaris van
het C.N.V., zijn benoemd de heren P.
J. S. Serrarens, lid der Katholieke
Tweede Kamerfractie, bestuurder der
K.A.B. en secretaris-generaal van het
Internationaal Christelijk Vakver
bond, en A. Vermeulen, bestuurder
van het N.V.V.
Het zittend
Ministerie
strafbaar
Gerbrandy eist vervolging
In handen der commissie voor de
verzoekschriften uit de Tweede Ka
mer is o.a. het volgende adres, ten
aanzien waarvan de commissie, op
de daarbij vermelde gronden, het
volgende voorstel doet: Een van
prof. mr. P. S. Gerbrandy te 's-Gra-
venhage en acht anderen, waarin
zij de Kamer verzoeken de procu
reur-generaal bij de Hqge Raad der
Nederlanden, overeenkomstig de ar
tikelen 4-19 van de wet, houdende
regeling van de verantwoordelijk
heid van de hoofden der ministe
riële departementen, opdracht te
geven een vervolging in te stellen,
wijl uit door adressanten aange
voerde feiten ernstige vermoedens
zouden voortvloeien, dat de leden
der regering, die sedert November
1945 deel hebben uitgemaakt van
het kabinet en voor deszelfs daden,
overeenkomstig het bepaalde in ar
tikel 2 van de wet op de ministeriële
verantwoordelijkheid van 22 April
1855, verantwoordelijk zijn, zioh
schuldig zouden hebben gemaakt
aan het niet zorgen voor de uitvoe
ring der Grondwet en der Wet op
de Indische Staatsinrichting en het
besluit D 66 voor zover die van de
Kroon afhangt, zomede aan het mis
drijf van artikel 355, sub 3, van het
Wetboek van Strafrecht, n.l. het ge
ven van beschikkingen of bevelen,
wetende, dat daardoor de Grondwet
of andere wetten van de staat of
zijn koloniën of bezittingen in an
dere werelddelen worden geschon
den. De commissie, overwegende,
dat kennisneming door de leden van
de inhoud van dit adres voor de ar
beid der Kamer van belarig zou
kunnen zijn, stelt aan de Kamer
voor bedoeld adres neder te leggen
ter griffie, ter inzage van de leden.
NIEUWE POLIT TE-LEGITIMATIE
Bij gemeenschappelijke beschik
king van de ministers van Justitie
van Binnenlandse Zaken is voor
de rijks- en gemeentepolitie een
nieuwe politie-legitimatie ingevoerd
De rijks-en gemeentepolitieambte
naren zullen zich in het vervolg
slechts met dit bewijs kunnen legi-
legitimaties en penningen zijn hier
door komen te vervallen.
Een dezer dagen is de benoeming te
verwachten van de heer L. A. Hi Pe
ters, momenteel als landbouwraad
verbonden aan de Nederlandse Am
bassade te Washington, tot gouver
neur van Curacao, als opvolger van
Dr. P. Kasteel.
£eti koAMJttjA...
Opvoeden is de strijd tegen zich-
zelven in zijn kinderen verder strij
den.
