SeGckWSoti/r^nt
H. M. DE KONINGIN KONDIGT
HAAR AFTREDEN AAN
Na haar regeringsjubileum in September a.s.
De UNO probeert nog altijd
te bemiddelen
Geen sprake van conferentie
zegt Marshall
DONDERDAG 13 MEI 1948
39ste JAARGANG
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD
Hoofdredacteur: TH. WILMER
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
Troonsafstand van
H. M. de Koningin
Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs i 0.30 p. wn 1-30 p. mnd., 3.90 p. kwart. Franco p. p. f 4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes 1.50
HARE MAJESTEIT DE KONINGIN heeft gisterenavond over
beide zenders een radiorede uitgesproken voor Nederland en de
Overzeese gebiedsdelen. Hare Majesteit zeide:
..Land- en Rijksgenooten,
Als den dag van gisteren herinner ik mij nog den 12den Mei 1889,
toen het veertig jaar geleden was, dat mijn onvergetelijke vader in
Amsterdam werd beëedigd en ingehuldigd.
Waar ik u over het wederom instellen van het regentschap van mijn
dochter en daarmede verband houdende plannen voor de toekomst
wil spreken, meen ik daarvoor geen beteren dag te kunnen uitkiezen
dan dezen op één jaar na honderdjarigen herinneringsdag. Overgroote
vermoeienis, die noch mijn werk, noch mijn4gezondheid ten goede komt
en die onder den druk van de uitoefening van mijn zware taak, geen
kans krijgt over te gaan, noopt mij ten tweeden male mijn toevlucht
te nemen tot een regentschap.
Maar er is meer!
Er is de last van het klimmen der jaren, een achteruitgaan van veer
kracht, weerstands- en arbeidsvermogen, van de krachten welke den
geest onontbeerlijk zijn voor het nemen van verantwoorde beslissin
gen in de diepgaande en ingewikkelde vraagstukken, die er in den
tegenwoordigen tijd maar al te vele zijn.
Voor deze nuchtere werkelijkheid ben ik gesteld en ofschoon ik mij
steeds ten volle bewust ben, dat. de mensch slechts wikt en God be
schikt, meen ik toch in het wel begrepen belang van u allen en van
het Rijk te handelen door het regeeringsbeleid toe te vertrouwen aan
Juliana, die naast wijs inzicht ook haar leeftijd voor heeft en over
jonge, frissche krachten beschikt.
Het is op haar dringend verzoek, dat ik de troonswisseling uitstel tot
het begin van September. Zij overwoog hierbij geen teleurstelling te
willen wekken bij hen, die mijn jubileum willen herdenken.
Ik hoop, dat het mij gegeven zal zijn den 30sten Augustus de teugels
van het bewind over te nemen tot na de feesten om daarna afstand
te haren behoeve te doen.
Gij kunt ervan verzekerd zijn, dat ik eerst na rijpe overweging tot dit
besluit gekomen ben en dat alleen uw belang en mijn plichtsbesef den
doorslag hebben gegeven.
Vooraf heb ik het ingewikkelde samenstel van hangende vraagstuk
ken aan mijn geest doen voorbij trekken en zoowel deze als de zeer
moeilijke tijdsomstandigheden trachten te peilen, ja ik heb allé ge
zichtspunten in beschouwing genomen, die daaruit kunnen voort
vloeien.
Al deze problemen hebben dit eene gemeen, dat zij nog langen tijd
onze aandacht zullen vragen.
Dus ben ik tot de slotsom gekomen, dat niet ik, doch een jonge kracht
op mijn plaats moet medewerken om het zeldzame samenstel van pro
blemen, die ons en de geheel menschheid in hun greep houden, tot een
goede oplossing te brengen.
Hoeveel zoude ik tot u kunnen zeggen op een dag als deze, na al wat
in den laatsten tijd door hoofd en hart is gegaan, maar dan zoude ik
veel te veel geduld van u moeten vragen.
Slechts wil ik u zeggen, dat mijn gedachten steeds zullen blijven uit
gaan naar hen, die hun leven gaven in den strijd tegen den overwel
diger en naar al degenen, die nog lijden, door wat zij verlqren hebben.
Wij moeten tezamen den geest overwinnen, die spreekt uit de hande
lingen en nalatigheden, welke in de jaren van oorlog en bezetting den
weerstand hebben belemjnerd en zelfs vele goede Nederlanders het
leven hebben gekost, en die ook thans nog in ons volk rondwaart.
Doch op dit oogenblik ro.ep ik u met den meesten ernst toe: in dezen
tijd van geweld en gevaar, sluit u nauw samen, eendracht en nog eens
eendracht.
De goede eigenschappen, die wij in en na den oorlog konden ont
plooien hebben buiten onze grelfetii bij allen, die van goeden wille
zijn, waar ook ter wereld, vertrouwen en waardeering gewekt.
Dit vertrouwen en deze waardeering zijn een kostbaar bezit, dat wij
niet verloren mogen laten gaan door verdeeldheid of het vooropstel
len van ons persoonlijk belang.
Toont opgewassen te zijn tegen den grooten tijd, waarin wij leven,
met een wijden blik voor het wereldgebeuren en met begrip voor het
wezenlijke, waar het voor ons allen om gaat.
En vervult zoodoende uw plicht tegenover uzelf en tegenover het
vaderland, tegenover onze bondgenoten en de groote gemeenschap
der volkeren.
Gaat de toekomst tegemoet schouder aan schouder met Juliana.
God zegene u en mijn geliefd kind".
De zware
Koningskroon
Het besluit van de Koningin, de
kroon neer te leggen is, ofschoon
het werd verwacht, nog onverwacht
afgekondigd. De herhaling van een
regentschap binnen zo korte tijd
was reeds voldoende aanwijzing, dat
H.M. bij het klimmen der jaren de
last van haar hoge ambt zeer zwaar
begon te voelen. Weinigen-onzer heb
ben zich echter kunnen realiseren,
dat een koninklijke kroon, zó moei
lijk dragen was, dat het gekroonde
hoofd haar niet meer vermocht te
torsen en er door gedrukt werd.
Het koningschap wordt door ons en
is altijd beschouwd als de hoogste
eer en de hoogste glorie; zelden-
wordt beseft, wat Shakespeare zijn
Hendrik IV laat zeggen: „Ongemak
kelijk ligt het hoofd, dat een kroon
draagt." Het onverwachte besluit
van de Koningin, de drukkende last,
welke zo fraai „kroon" genoemd
wordt, neer te leggen, onthult voor
ons volk de zorgen, vijftig jaren lang
in verborgenheid doprleefd, van
onze moederlijke vorstin. Haar be
sluit, haar verklaring niet meer te
gen de moeilijkheden van het ko
ningschap te zijn opgewassen, is een
laatste bewijs van de met manne
lijke vastberadenheid volgehouden
plichtsvervulling dezer sterke vrouw.
„De wereld" heeft Plato geschre
ven „zou eerst dan gelukkig zijn,
als de wijzen koningen waren, of de
koningen wijzen." Nederland is zo
gelukkig geweest een wijze tot
staatshoofd te hebben. De bezege
ling van haar wijsheid is de open
hartige en moedige bekentenis
hoe weinigen durven deze bekente
nis aan! dat de tijd van gaan ge
komen is.
Er valt een grote schaduw over
de jubileum-feesten. Feitelijk is er
geen regeringsjubileum te vieren, al
hoopt dat woord hopen wekt
grote bezorgdheid a1 hoopt ko
ningin Wilhelmina God zegene
haar rechtens de kroon' tot na de
festiviteiten te kunnen blijven dra
gen.
De enige vreugde bij deze troons
afstand is de vreugd^ van Hare Ma
jesteit zelve, een vreugde, door gans
het volk-in hartelijk medeleven ge
deeld: haar dochter te zien zetelen
op de troon der Nederlanden.
V Kerkhof kermis
De burgemeester van Holten, mr.
W. H. Enklaar, heeft zich ernstig
beklaagd over het wangedrag
van het publiek, dat op Hemel
vaartsdag het Canadese kerkhof
in zijn gemeente bezocht. „Het
leek meer op een kermis dan op
een bedevaartsgang", aldus de
burgemeester. De bezoekers, die
zeer talrijk waren, hadden meer
oog voor de kransen en de daar
aan gehechte linten dan voor de
graven! Bij herhaling zal het ge
meentebestuur van Holten zich
genoodzaakt zien, maatregelen te
nemen.
Het wijst niet op een hoog bescha
vingspeil van degenen, die van het
kerkhof van oorlogsslachtoffers een
kermis maken! Bah!
Maar dragen voor zulk een deca
dente levenshouding ook niet schuld
degenen, die indirect oorlogskerkho
ven exploiteren voor winstbejag
autobusondernemers, bloemenverko
pers, fotograven, enz.?
En dragen voor zulk een laag-bij-
de-grondse, onwaardige houding ook
niet schuld degenen, die zulke kerk
hoven „versieren" met wat niets-zeg-
gende z.g. symbolische beelden of
dergelijke. Wij willen dit zeggen:
Rondom het Kruis, dat de dood
plaatst in het licht der eeuwigheid,
men niet zo gauw komen in een
kermis-stemming
NIEUWS UIT INDIE
Verpleegster slachtoffer
van beschieting
AAN DE ZUIDKUST VAN JAVA.
In de buurt van Tjilgtjap aan de
Zuidkust van Java is dezer dagen
een Rode-KruiSteam beschoten,
waarbij de verpleegster Mia Peters
uit Heer bij Maastricht werd ge
dood.
Het team bestond uit drie ver
pleegsters en een mannelijke hulp
kracht en werd beschermd door drie
militairen. Toen het gezelschap met
een jeep gekomen was bij een plek,
waar een rivier te voet moet worden
overgestoken, werd van de overzij
de een salvo gelost, dat even later
werd gevolgd door een tweede be
schieting. Mej. Pisters werd dodelijk
getroffen. Het stoffelijk overschot
kon met moeite in veiligheid worden
gebracht.
NAAR DE MISSIE
In het Moederhuis der Zusters
Franciscanessen van de H. Elisabeth
te Breda had Dinsdag het afscheid
plaats van de zusters Maria Eusebia
(A. v. Dijk uit Lisse) en Maria Laura
(M. Oosterveer uit Leiden) gisteren
per K.L.M. naar de missie in Medan
op Sumatra zijn vertrokken. Eerst
genoemde was sedert September van
het vorige jaar gerepatrieerd.
DE PALESTIJNSE PUZZLE
Men verwacht, dat de speciale zit
ting van de Assemblée van de V.N.
aangaande Palestina deze week be
ëindigd zal worden met de benoe
ming van een „bemiddelingscommis
saris voor het Heilige Land". Men
schijnt het eens te zijn over de vol
gende punten: De V.N. zullen pogin
gen voortzetten om een wapenstil
stand tussen Arabieren en Joden te
bewerkstelligen. Er zal een com
missie benoemd worden, die in theo
rie het oppertoezicht heeft op de ac
tiva van de voormalige Palestijnse
regering, maar die niet zal pogen
daadwerkelijk het bewind te voe
ren.
De commissie zal een soort „neu
trale zóne" voor Arabieren en Joden
vormen, voor zo ver deze gemeen
schappelijke publieke diensten zou
den willen instellen. Als de Arabi
sche en de Joodse regering voldoen
de in het zadel zitten, zouden zekere
activa gelijkelijk tussen hen ver
deeld worden.
„Wat wij nodig hebben is: handelen'
JIAINISTER MARSHALL heeft de mogelijkheid van een conferentie tus
sen Amerika en Rusland, om hun geschilpunten te bespreken, gisteren
van de hand gewezen. Indien Rusland oprecht is geinteresseerd bij verbe
tering van de toestand in de wereld, aldus de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken op een persconferentie, dan dient dat tot uiting te
komen in bestaande organisaties als de Veiligheidsraad of de bestuurs
raad te Berlijn. Elke nieuwe conferentie loopt gevaar te mislukken,
hetgeen de wereld veel kwaad zou doen. Wat wij nodig hebben is:
handelen.
Slechis verduidelijking
der Amerikaanse politiek
Volgens Marshall was de bedoe
ling van Ambassadeur Smith oor
spronkelijk de Amerikaanse politiek
voor de Russische regering te verdui
delijken. Smith had niet gevraagd om
onderhandelingen.
We hebben niets aan algemene
besprekingen, zei Marshall. Wij heb
ben specifieke voorstellen nodig,
maar de Sowjet-Unie moet hiertoe
nu grotendeels het initiatief nemen.
Marshall vestigde speciaal de aan
dacht op de passage in Molotof's ver
klaring, waarin hij zegt dat de poli
tiek van de Russische regering steeds
vredelievend is geweest, gericht op
samenwerking met de Verenigde
Staten, en dat Rusland voornemens
is deze politiek consequent door te
zetten. Dit is een zeer belangrijke
verklaring, zei de minister. Ik ben er
zeker van dat de wereld met belang
stelling zal toezien met welk een
standvastigheid deze politiek wordt
voortgezet.
Officiële Franse kringen juichen
het toe, dat Marshall geweigerd
heeft, bilaterale besprekingen met de
Sowjet-Unie te beginnen over aan
gelegenheden, die andere regeringen
aangaan. De openbare mening is te
leurgesteld, dat de hoop op een over
eenkomst met de Sowjet-Unie voor
barig is gebleken, doch put moed uit
de verzekering, dat de Amerikaan
se regering blijk gegeven heeft van
haar bedoeling een Verenigd diplo
matiek front met de kleinere mogend
heden te handhaven. Politieke waar
nemers verwachten een hevige com
munistische perscampagne, waarbij
de indruk gewekt zal worden, dat
Amerika het vredesaanbod van Rus
land van de hand gewezen heeft.
BIJZONDERHEDEN OVER DE TE
STICHTEN JOODSE STAAT.
Dr. Herman Seidel, lid van het
centrale comité van de Arbeiders-
Zionistenorganisatie van Amerika,
heeft gegevens verstrekt over de te
stichten Joodse Staat in Palestina.
Volgens zijn mededelingen zal het
een „Coöperatieve Staat" zijn, ge
naamd „Nieuw Judea". Bij het eindt
van het mandaat zullen de Zionisten,
zei hij een onfahankelijkheidsver-
klaring aan de V.N. doen toekomen.
De Joodse Staat zou als grondge
bied opeisen: geheel Galilea en Ne-
geb, de Middellandse Zeekust van
Haifa tot Tel Aviv, met inbegrip van
het Arabische Jaffa, de Jezreel-val-
lei en Samaria, het grootste gedeel
te van de Jordaan-vallei. Deze eisen
zouden uitgaan boven hetgeen het
geen het verdelingsplan der V.N. als
Joodse Staat omschrijft.
JAFFA AAN HAGANAH
OVERGEGEVEN.
Reuter meldt, dat als resultaat van
te Tel Aviv gehouden besprekingen
de gehele Arabische havenstad Jaffa
aan de Haganah wordt overgegeven.
Later verluidde, dat de strijd
krachten van de Haganah hedenmid
dag Jaffa zouden binnentrekken. De
positie van het Britse garnizoen in
Jaffa is niet duidelijk. Men gelooft
echter, dat het de stad zal verlaten
wanneer de Joden binnenkomen.
Het Arabische hoofdkwartier in
Damascus maakt bekend, dat Arabi
sche strijdkrachten „de slag om Bab
el Wad, twintig kilometer ten Wes
ten van Jeruzalem, hebben gewon
nen. Bab al Wad ligt aan de weg Je
ruzalemTel Aviv.
De Joden zijn teruggetrokken en
lieten hun doden achter, zo gaat het
communiqué voort.
Na een bombardement, dat de
avond tevoren begonnen was, zo
wordt gemeld uit Haifa, heeft de
Arabische stad Beisan zich overge
geven aan het Joodse leger, de Ha
ganah. Van de zesduizend in deze
stad wonende Arabieren zijn meer
dan vierduizend gevlucht.
De beëediging van H. M. in 1898.
