FLITS E
EEN GESLAGEN L
D
Problemen, die dorpsgemeenten gemeen
hebben
Men wit weex alt ment
teg.eno.nex menton ttaan
ZATERDAG 6 MAART 1948
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
Zij worden nog steeds achtergesteld
bij de steden
WANNEER DE BURGEMEESTER "VAN ZEVENHOVEN ACHTER DE
VENSTERS van zijn woonhuis- raadhuis staat, kan hij dan te ener,
dan te anderer zijde de gehele, zeer uitgestrekte gemeente met zyn blik
bestrijken. Het is een hoog op de dijk gelegen gebouw met een ver
schiet, dat rondbm zich in de horizon verliest. Zoals voor het bestuderen
van de hemel een „sterrewacht" dienst doet, zo zou men het raadhuis
tp Zevenhoven passend een „burgerwacht" kunnen heten, waar bet wel
en weft der bevolking wordt bestudeerd, waar niet de loop der sterren,
maar de levensloop van iedere burger met hartelijke belangstelling wordt
gevolgd. Wij kennen geen raadhuis in de omtrek, zo verheven van lig
ging, en evenmin een raadhuis, zo gemoedelijk in zijn dagelijks bedoe
ning ten gerieve van de burgerij.
Wie hart heeft
voor het platteland
wordt gestraft
Het feit, dat gemeentehuis en
ambtswqning van de burgemeester
door één dak worden overkapt, is zin-
nebeeld van deze prettige verstand
houding tussen de bevolking en de
ambtsdrager. De voorafgaande bur
gemeesters hebben hun bestuurs-taak
in deze sfeer van landelijke gemoede
lijkheid uitgeoefend en de tegenwoor
dige magistraat, de heer M P. van
der Weyden, is er de man niet naar
een andere gedragslijn te volgen. Hij
immers is wat van andere bur
gemeesters slechts bij benadering kan
worden gezegd als geboren en ge
togen Zevenhover „een der hunnen".
In zijn familienaam Klinkt de verbon
denheid aan de boerenstand, terwijl
zijn voorletters een vroegtijdige aan
duiding zijn geweest, dat deze zoon
van Zevenhoven lid van het Parle
ment zou worden. Want. was hij in
Engeland geboren, dan zou de P.
ervóór, met even veel recht achter de
naam kunnen worden geplaatst! (In
Engeland dragen de Kamer-leden
achter hun naam de letters M(ember
of) P(arliament).
In zijn persoon is dus, vice versa,
de samensmelting van gemeentehuis
met woonhuis tot een levenszinne
beeld geworden, en in dat verband is
het veelzeggend, dat de eerste steen
van dit zeer moderne en practische
raadhuis mede is gelegd door de va
der van de burgemeester, de heer A.
Ps Van der Weyden, destijds wethou
der, zonder dat deze natuurlijk ook
maar enig vermoeden had de eerste
steen te leggen voor het huis van zijn
zoon.
Door het Kamerlidmaatschap is de
heer M. P. van der Weyden M.P. ge
woon de zaken te bezien in even
wijds perspectief als het uitzicht van
uit zijn ambtswoning, en het zal dus
niet verwonderen, dat de burgemees
ter het interview, dat wij met hem
mochten hebben, onmiddellijk op bre-
,de basis- zette met te verklaren: „De
problemen van Zevenhoven zijn de
problemen van het gehele platteland;
de problemen van het platteland zijn
de problemen van Zevenhoven".
HET VERSCHIL TUSSEN
BOEREN EN BURGERS.
Tussen het platteland en de stede
lijke bevolking is een zekere schei
ding gekomen, en wij vonden het in
teressant van de burgemeester eens
te horen, wat daarvan de oorzaak
mocht zijn. Het antjvóord was karak
teristiek voor de ondervraagde:
„De stedeling heeft, de goeden niet
te na gesproken, doorgaans weinig
respect voor de plattelandsbevolking.
In een dictionnaire las ik her woord
Boer eens 'gedefinieerd als volgt.
„Lomperd, sufferd, landbouwer". Hij
was op de derde plaats'ook nog land
bouwer. Zodanige definitie getuigt
riet van veel waardering! Eer stede
ling heeft over 't algemeen weinig
respect voor gezonde lichaamskracht,
cf het moet zijn als door sommigen
van hen een worstel- of bokswed
strijd wordt bijgewoond Ander
zijds staat het °°k vast, dat de land
man veelal de lichamelijke arbeid
overschat tegenover de arbeid van de
geest. Uitingen zoals: „Die zit, wordt
niet moe!" „Lezen is een iuie be-
zigheid!" „Predikanten, onderwij
zers- en ambtenaren hoeven niet te
v/erken!" spreken een duidelijke
taal over de onderschatting van gees
telijke arbeid".
EN DE VERDIENSTEN VAN
BEIDEN.
„Het misverstand komt dus van
twee kanten!"
„Inderdaad. En een zelfde weder
zijdse misvatting bespeurt men over
beider belangrijkheid voor de volks
welvaart. Van agrarische zijde wordt
wel eens betoogd, dat alleen het agra
risch bedrijf een overschot op de ge
maakte kosten zou biengen, maar van
stedelijk en vrijhandels-standpunt
wordt, m.i. terecht, volgehouden, dat
cok handel en industrie productieve
bedrijfstakken zijn. Het eigen agra
risch bedrijf vormt echter zeer zeker,
economisch bezien, een onmisbaar
fundament, en leverde in 1946 boven
dien nog naar geldswaarde de helft op
van de totale Nederlandse export.
Daarnaast dient echter opgemerkt te
worden, dat de stedelijke industriële
ontwikkeling- een uiterst belangrijke
verruiming der levensmogelijkheden
en een veraangenaming van het lever
hebben gebracht".
Men ziet, dat burgemeester Van der
Weyden gewend is de problemen veel-
ziidig te bekijken. WjpVoor onS wa
ren trouwens, ook zonder deze uit
eenzetting, van het belang van land
bouw en veeteelt reeds dien door
drongen.
ARBEIDERS, DIE HARD
WERKEN EN WEINIG VER
DIENEN.
„Er wordt geklaagd over achter
stelling van het platteland bij de ste
den? Is daar wel reden toe?" vroe
gen we.
„En niet zo'n klein beetje!" viel
de burgemeester onmiddellijk is1.
„Neem b.v. de landarbeiders Veelal
werden deze erf soms nu nog be
schouwd als het pauperdom van de
arbeiders in het algemeen. De zucht
van de landarbeider om het land te
verlaten, spruit voorv uit het gevoel,
dat hij steeds heeft behoord tot de
groep, die het slechtst werd betaald,
die het langste en het hardste moest
werken en die maatschappelijk ook
de laagste waardering genoot".
P. M. v. d. WEYDEN,
Burgemeester van Zevenhoven.
„Maar hoe wilt u- die kwaal gene
zen?"
„Wil men de landarbeiders houden
op de plaats, waar hij behoort, dan
zullen er maatregelen moeten worden
genomen de landbouwers in staat te
stelleri aan hun arbeiders dezelfde so
ciale positie te verschaffen als aan
andere arbeiders. Waarmede ik dus
wil zeggen, dat de land- en tuinbouw
de beloning in de prezen zullen moe
ten ontvangen, waardoor deze groe
pen niet worden uitgebuit. Men tracht
tot nog toe van boer en tuinder en
hun arbeiders, zoveel mogelijk arbeid
gedaan te krijgen voor zo weinig mo
gelijk geld. Als de ondernemers in
land- en tuinbouw veelal nog twee
maal op één dag gebruik moeten ma
ken van de 8-urige arbeidsdag, dan
zal men dit moeten vèrgoeden in de
producten, even goed als dit geschiedt
bij andere voortbrengselen".
DE ONZALIGE EN ONRECHT
VAARDIGE STANDPLAATS
AFTREK.
„Is dé achterstelling van het platte
land uitsluitend een kwestie van ho
ger loon?"
„Zeer zeker niet! Het platteland
dient ook dezelfde ontwikkelings-kan-
sen te hebben als de steden. Dat geldt
op de eerste plaats voor het onder
wijs. Het lager onderwijs op de dor
pen'is geheel op stedelijke leest ge
schoeid. Aanpassing van het volkson
derwijs aan het plattelandsmilieu
hangt echter geheel af van de onder
wijzer. Daarom is het van het groot
ste belang, dat de dorpsonderwijzer
zoveel mogelijk aan het platteland ge
bonden wordt. Maar de beruchte
standplaats-aftrek zet hierbij (op in
geen enkel opzicht te verantwoorden
wijze) de voet dwars. De opvatting,
dat het léven van een onderwijzer
buiten goedkoper zou zijn dan in de
stad is, vooral als'zijn kinderen groter
worden en hoger onderwijs gaan vol
gen, niet alleen niet juist eerder is
het tegendeel het geval. Bovendien
wordt zo'n onderwijzer ook later door
zijn eventueel lager pensioen blijvend
gestraft voor zijn „domheid" zich aan
de ontwikkeling van het platteland te
hebben gegeven. Hetzelfde geldt voor
de ambtenaren. De onrechtvaardige
en voor het platteland onzalige stand--
plaats-aftrek diént radicaal te wor
den opgeheven.'Anderzijds moet het
aantal land- en tuinbouwscholen en
cursussen veel meer worden uitge
breid. Er is in de dorpen op sociaal
en cultureel gebied een geweldige
achterstand in te halen. Daartoe moe
ten alle geschikte krachten ingescha
keld worden en behouden blijven".
HET BEZOEK AAN DE
STADS-SCHOLEN.
„Toch zal een groot deel, burge
meester, van de dorpsjeugd geen
werk in land- en tuinbouw meer kun
nen vinden.
„Dat staat als een paal boven wa
ter".
„Maar hoe moet het daar nu mee?"
„Zullen zij niet voor het grootste
deel als ongeschoolde arbeider in de
industrie terecht komen, dan zal opk
het ambachts-onderwijs noodzakelijk
moeten worden uitgebreid, en ook de
andere ontwikkelings-mogelijkheden.
Het zou van het grootste belang zijn
de dorps-gemeentebesturen *in
gelegenheid te stellen yom ook hun
jeugd deelachtig te doen worden aan
ambachts-, middelbaar- en hoger on
derwijs, door een tegemoetkoming te
kunnen geven in de kosten voor het
bezoeken per bus of trein van de
stedelijke onderwijs-instellingen".
MENSEN, DIE HUN HUIZEN
OPETEN.
„Nog meer klachten over achter
stelling, burgemeester?" vroegen
we, in de mening dat het lijstje uit
geput was.
„Nog méér klachten! Nog veel meer.
De huisvesting o.a.".
„Toch ook in de steden êen - pro
bleem!"
„Maar het is als plattelands-pro
bleem aan te merken, dat de Over
heid momenteel met millioenen sub
sidies tegemoet komt aan nieuwbouw
en intussen kapitalen verloren laat
gaan aan bestaande woningen. Het
zijn bijna allen „kleine mensen", die
van huizen moeten leven en als het
ware hun huisjes opeten. Zij hebben
geen geld om herstellingen te laten
aanbrengen. Je ziet de verwaarlozing
steeds meer toenemen. Vele van deze
woningen werden in normale omstan
digheden „onbewoonbaar verklaard",
maar nu blijven deze „onverklaarbaar
bewoond"» Het komt mij voor, dat het
Rijk de gemeentebesturen vrij zal
moeten laten 'om de bouw-subsidies
óók te kunnen aanwenden tot het ge
ven van bijdragen voor onderhoud,
vernieuwing en verbouwing van be
staande woningen. En de rompslomp,
welke tegenwoordig wordt ondervon
den bij aanvragen voor nieuwbouw,
zou flink wat verminderd kunnen
worden, wanneer evenals na de le
wereldoorlog z.g. premiebouw werd
toegestaan en bepaalde woningtypes
werden voorgeschreven".
„Dat zou toch tot saaie eenvormig
heid leiden?" -
„Voor ieder gewest kunnen eigen
types worden vastgesteld".
„Wij meenden, dat u over de ach
terstelling van het platteland nog iets
op het hart hadt!"
„En een zware steen ook. Het is
verbazingwekkend dat, ondanks alle
tegenstand, ook bij de nieuwe rege
ling van de Rijksbijdragen aan ge
meenten, deze achterstelling weer om
de hoek komt kijken. Dat iedere Ne
derlander gelijk is voor de wet zou
men niet kunnen afleiden uit het feit,
dat kleine gemeenten een Rijks-bij
drage ontvangen tot f 8.per inwo
ner, welke voor de grootste steden
kan oplopen tot ƒ22.per inwoner".
BESTAAN ER BURGERS, le,
2e en 3e RANG?
„Mear de steden hebben inderdaad
meer zorgen aan hun hoofd!"
„In menige provincie namen Ged.
Staten voor noodlijdende dorpen aan
dat extra-uitgaven voor sociaal en
cultureel werk en de hygiënische ver
zorging der bevolking geschrapt moe
ten worden, terwijl in niet minder
noodlijdende grote steden rustig door
gegaan wordt met besteding van mil
lioenen guldens voor deze doeleinden!
Bestaan er dan nu nog altijd burgers
le rang, burgers 2e rang en burgers
3e rang? En hebben plattelands-ge
meenten (en polderbesturen) niet
dikwijls enorme en ondraaglijke kos
ten te dragen voor het onderhoud der
lange wegen, die door het zware ver
keer worden vernield? Het Rijk ont
vangt de steeds meer opbrengende
wegenbelasting. Heft is niet meer
dan billijk, dat degene, ,die de op
brengst ontvangt, oojc de laster
draagt. Zolang by de behoeite-facto
ren onderwijs en armenzorg ook niet
wordt opgenomen de factor: onder
houd van wegen, is er kort en goed
van achterstelling van het platteland
sprake. Bovendien bestaat er in de
dorpen een reusachtige achterstand in
het voorzieningsgebied van gas, elec-
triciteit en waterleiding. Er staan hier
grote belangen op het spel. Wil i
een werkelijk harmonische verdeling
van de bevolking over ons gehele land
nastreven, wil men de morele krach
ten, de intelligentie en de activiteit
bevordereh in alle lagen van ons volk,
dan is daarvoor nodig een doelbe
wuste politiek, en deze wordt niet be
vorderd door de stelselmatige achter
stelling van het platteland, welke
thans maar al te waarneembaar is".
Hiermede hebben wij, in 't kort, de
visie van burgemeester Van der Wey
den op enkele brandende problemen
weergegeven. Over de verstandhou
ding in Zevenhoven had de burge
meestér niets dan lof. De samenwer
king met de raad en de woningruim-
te-commiesie in voortreffelijk, even
als met de secretarie. „Ziet u eens
deze „Memorie van Toelichting op de
begroting" zei de burgemeester, en
gaf ons een omvangrijk keurig gesten
cild boekwerk, dat van de vele Me
mories, die we onder ogen hebben
gehad, wel de volmaakte is, een stan-
daardwerfe, dat als verslag-werk blij
vende waarde bezit. Geen wonder,
dat de burgemeester in zijn schik was
<net deze uitgave, gewrccht op 4e se:
cretarie van Zevenhoven.
c PERS SPIEGEL
DE WONINGSYMPHONIE.
In De Vlammenwerper (Maand
blad. voor Katholieke Jongeren in
Leiden en omgeving) wordt op de
volgende wijze gereageerd op het
bij de begroting in de Leidse ge
meenteraad gevoerde debat over wo
ningbouw:
„Twintig vroede vaderen hebben
bij de behandeling van de begroting
in de Leidse Raad het woningbouw-
probleem in allerlei toonaarden be
zongen. Vijf mannenkwartetten heb
ben een sonore klaagzang gehouden
over de trage gang van de woning
bouw in Leiden, en al zong er dan al
eens 'n enkele 'n tikje vals, het ver
dween in het niet, bij schrille diso-
nant' van de wethouder. Wethouder
Jongeleen zong vals, heel erg vals,
ja nog erger, zijn stem sloeg over en
hij was nog uit de maat ook. De mu-
ziekminnende oren van J. O. heb
ben getuit bij dat schrille geluid en
hij haast zich om de juiste toon
weer aan te geven.
Het lange klaaglied (in mineur)
van'de 103 woningen wérd niet ge
heel onverdienstelijk gezongen, even
wel werden enige belangrijke regels
overgeslagen en wel de volgende:
Doordat de plannen voor de
woningbouw in Leiden niet tij
dig: klaar waren, moest met
kunst en vliegwerk te elfder ure
nog een plan van 103 woningen
worden opgezet. De aanbeste-
moest daardoor worden gehou
den op een tijdstip dat:
le. het aanbod veel groter was
dan de vraag.... gevolg:* hoge
prijzen.
2e. de controlerende instantie
door opeenhoping van plannen
van andere gemeenten, zwaar
overbelast wasgevolg: re
kenfouten.
J. O. handhaaft: de grondfout lag
in Leiden, waar niet tijdig gezorgd
was voor woningbouwplannen, hoe
wel er tijd in overvloed was ge
weest dm de zaken degelijk voor te
bereiden. Maarhet ging bij J.
O. niet in de eerste plaats om 103
woningen. J. O. houdt vol,, dat: als
Leiden plannen voor 200 en mis
schien nog méér woningen in medio
X947 had klaar gehad, deze wonin
gen vlot tot uitvoering hadden kun
nen komen. (De gemeente Slic-
drecht had tezelfdertijd de plannen
voor ca. 40 woningen klaarin
ca. 40 woningen hangen nu de gor
dijnen voor de ruiten). Onder de
zelfde omstandigheden werd in de
volgende gemeenten (alle kleiner
dan Leiden) eeh aanvang gemaakt
met de bouw van
Gouda 100 woningen
Schiedam 141 woningen
Delft 128. woningen
Vlaardingen 168 woningen
Dit zijn controleerbare feiten en
geen „leugens".
Dit is dus juist en niet „bewusLon-
juist".
De bouw van deze woningen is,
(ook voor wethouder Jongeleen),
met eigen ogen waarneembaar en
derhalve niet „tendentieus".
Met een schril en vals lied van be
denkelijke lengte, zijn de feiten niet
te overstemmen.
J. O."
Jn de Betuwe is men op het ogen
blik druk bezig de vruchtbomen te
besproeien met verdelgingsmiddel
tegen ongedierte, daar door de mil
dere dagen die nu zullen aanbreken,
dit ongedierte nu ontkiemt.
yinü-KathaiteAe kiacAten %i}ti aan het uieik
NAAR BONN
Zaterdagmorgen, 14 Februari, woonde ik een zaal van de universiteit
een college bij van de bekende Thomist, prof. dr Jozef Pieper. Het was
een verrassing: de grote, als amphitheater gebouwde college-zaal, de
grootste, waarover men beschikt, was tot in de nok gevuld. Het vorig
jaar heeft prof Pieper zijn college wekelijks een tweede maal moeten
geven, omdat men de toeloop niet kon verwerken. Men zegt van Pieper,
dat hij geen oorspronkelijke geest is (zoals b.v. Theodor Haecker), toch
heeft hij grote betekenis. Hij is er n.l. in geslaagd, het Thomisme weer
levend te maken. Hij laat de 'diepe grondgedachte van Sint Thomas zien
in hun betekenis voor deze tijd; hij confronteert ze b.v. zoals hij in dit
college deed) met het existentialisme van Sartre en doet plotseling met
overrompelende klaarheid zien, waar het diepste euvel schuilt van deze
generatie en hoe Thomas nog steeds actueel is, ja niet verlaten kan
worden, zonder onzegbare schade voor onze gehele cultuur.
Het feit, dat de jeugd van Duitsland naar deze man wil luisteren, be
wijst, hoe ernstig het haar gemeend is, en geeft ons het recht, voor de
toekomst een geestelijke vernieuwing van Duitsland te verhopen. Pfarrer
Schmitt vertelde me nog, dat zeer velen, die met het weekend" naar huis
gaan en 's Zaterdags geen enkel ander college meer hebben, speciaar
voor Pieper in Munster blijven.
In de namiddag ben ik uit Munster vertrokken. Ik had een sneltrein,
die gedeeltelijk uit Kopenhagen kwam, en me in vier uur naar Keulen
bracht. Als buitenlander hacf ik recht op een plaats in een internationale
wagen, zo'n geriefelijke wagen van de Franse „Nord" (de trein ging door
naar Parijs). Duitsers mogen in zo'n wagen alleen plaats nemen als ze
een speciale vergunning hebben. Deze wordt overigens wel gégeven, er
zaten vier Duisers bij me in de coupé. Naast me zdt een kantoorbediende
»die me verteld*e, dat hij al sinds maanden Js morgens naar zijn kantoor
ging met niets dan een paar sneden droog brood. Tegenover me zat een
echtpaar, dat nog een nichtje van de vrouw mee op reis genomen had.
Uit allerlei gesprekken maakte ik op, dat het zwarte handelaars waren.
Ze vertelde o.a. dat een herencostuum in Duitsland op het ogenblik
3 a 4000 Mark kost.
De reis van Munster naar Keulen voert midden dooi* het Ruhrgebied.
Essen maakt.weer een verschrikkelijke indruk, maar het geeft daar enige
voldoening, dat men tenminste ook de fabrieken heeft platgegooid (in
Munster was geen enkele fabriek te bombarderen). Na Essen komt een
zware mist opzetten; dan wordt het ook te donker om nog iets te zien.
s Avonds om 7.18 zijn we in Keulen.
Twee studenten, die ik nog ken uit het kamp in Schotland, zijn aan
hf K-mU1: blJ.zondeJ aard'gjv S^ve jongens. De'een studeert geschiedenis
èe-wii M re ™ed««n.™ "1 Bonn. Zij nemen mijn koffers over
en begeleiden me. naar de Rhem-ufer-bahn, de bekende tram naar Bonn
In de duisterpis zie ik voor het eerst iets van het gruwelijk, verwoeste
Keulen.
Om half 10 zijn we in Bonn, de Bonnerstudent is meegereisd en brengt
me naar Riesstrasze, waar mijh collega dr Steinberg woont. Tot Dinsdag
morgen zal ik zijn gast zijn.
Bonn is er beter afgekomen, dan Keulen en Munster. „Slechts" een
vierde van de huizen is vernield, De oude binnenstad is echter, evenals
in Keulen en Munster vólkomen platgeslagen. Dit schijnt methodisch
gebeurd te zijn. De Duitsers hebben er een apart woord voor ze spreken
van „auskernen" Het is dezelfde methode, die de Duitsers in Rotterdam
en in Londen hebben toegepast. Ook hier veel mooie dingen weg, al is de
Munsterkerk gelukkig gespaard gebleven. De prachtige universiteit ligt
echter grotendeels in puin, alleen de muren bleven staan. Ook de mooie
Schlosz-garten heeft weinig van zijn oude luister bewaard. Gelukkig is
de grote botanische tuin ongedeerd; als mener omheen wandelt, heeft
men de illusie, weer in het oude Bonn te zijn.
Veel is hier overigens al weer hersteld. Een ziekenhuis, waar ik de
Mis las, bleek grotendeels weer opgebouwd.
De studenten hier klagen evenals die van Munster er over, dat de Ka
tholieken zo worden tegengewerkt. Katholieke tijdschriften kunnen haast
geen papier krijgen, minder in elk geval, dan tal van anderen. Ook on
dervindt men van Katholieke zijde bijzonder veel moeilijkheden als men
naar het buitenland wil. Er was een zekere verbittering waar te nemen
onder deze jonge mensen. Zy zoeken er anti-katholieke krachten achter
en denken aan manipulaties van magonpieke aard.
Dr. Steinberg is er overigens de man niet naar om voor dergelijke
moeilijkheden uit de weg te gaan. Toen in de zomer van het vorig jaar
de paspoorten voor twee studenten, die naar Schotland moesten, maar
steeds niet afkwamen en men hem telkens weer met een kluitje in het
riet stuurde, heeft hij tensltotte gedreigd, de zaak in de Engelse pers
bekend te maken; twee dagen later waren de paspoorten plotseling klaar.
Hij wordt door de studenten op de handen gedragen. Hij vertelde rrtij,
dat hij erin geslaagd was, sinds zijn benoeming anderhalf jaar geleden
450000 mark voor behoeftige studenten bij elkaar te bedelen. Datis
trouwens geen kunst zegt hy, want het geld heeft alle waarde voor de
mensen verloren: ze kunnen er toch niets voor kopen.
Een hele avond heeft hij me verteld over zijn belevenissen onder de
oorlog. Eenmaal, raakte hij in Keulen midden in een bombardement. Zijn
huis daar is al in 1942 verwoest. Hij heeft toen dit huis in Bonn gekocht.
Tweemaal moest hij eruit, de eerste maal, omdat op het huis naast hem
een bom van 1000 kilo terecht kwam, die echter een blindganger bleëk
te ziin en die men gelukkig zonder verdere schade heeft kunnen ver
wijderen. Was hij ontploft, dan zou er van- zijn huis niets meer over ge
weest zijn. Een ander maal is enkele huizen van hem af een blindganger
van 1500 kilo gevallen. Men kan haast geen Duitser spreken, die zulke
dingen niet heeft meegemaakt; en het is te begrijpen als men ziet, wat
er gebeurd is.
Zondagmiddag heb ik een ander vriend bezocht, die pastoor is in Wid-
dig, een dorpje aan de Rijn, tussen Bonn en Keulen. Men herademt als
men in een plaats komt, die nu eens niet gebombardeerd is. Men heeft
er alleen wat artillerie-vuur gehad, toen de Duitsers zich naar de over
kant van de Rijn hadden teruggenomen. De pastoor hertelt me, dat ze
-geboft hebben. Er was uit Berlijn Spreng'-kommando van de S-S. ge
zonden, om heel deze streek naar de overkant van de Rijn te evacueren
en alle belangrijke gebouwen op te blazen. De boeren hier hadden afge
sproken, dat ze in geen geval zouden gaan. Dat zou vermoedelijk aan
leiding geworden zijn tot drastische-maatregelen. Maar het is niet zover
gekomen. Het kommando is in Keulen in een bombardement verzeild
geraakt ei? er is niemand van overgebleven.
Ik heb een heerlijke wandeling langs de Rijn gemaakt. Het is er prach
tig; Bonn vormt zowat de grens tussen beneden- en midden-Rijn. Men
ziet er d-e kammen van het Zevengebergte met- de Drachenfels-ruïne
de Rijn zelf stroomt snel en toch stltig door haar brede bedding. Het
enige wat men er nog van de oorlog bemerkt, is het wrak van een ge
zonken schip. Het werd indertijd door een bom naar de kelder gestuurd.
Er hebben er heel wat meer gelegen, die zijn echter gelicht, omdat ze
de vaargeul versperden. "Maar dit laatste ligt naar de kant toe: het wordt
door het water langzaam maar zeker gedemonteerd.
Maandagavond (16 Februari) hield ik een lezing voor een groep katho
lieke studenten in Bonn. Ik heb me daarbij haast uitsluitend beperkt
tot het religieuse. Tenslotte is een werkelijke verrijzenis van Duitsland
slechts mogelijk door een werkelijke verrijzenis vfin het Christendom.
In een tijd van algemene ellende zoals men die hier thans beleeft, komt
men er zo gemakkelijk toe, van alles te organiseren en het ene, nodige te
vergeten. Gelukkig wordt dit ook hier begrepen. Na de lezing had ik
een prettige nabespreking vooral over het studentenleven in Neder
land. Men weet hier niets m#er van het buitenland en men is zeer
dankbaar, als de Katholieken van buiten Duitsland bereid blijken, het
contact weer op te nemen. In het begin gaat het even moeilijk, zodra
de mensen echter, merken, dat iemand zonder, bijbedoelingen tot hen
komt, wiHen ze graag een gesprek aanknopen. En, zoals een student
me zei, liefst zo openhartig mogelijk. Want wat men in zyn diepste
wezen verlangt komt toch ten slotte hierop neer: men wil weer als mens
tegenover mensen staan.
Dr. Henri van Rooijen
Kruisheer.
