Na Praag Helsinki aan
de beurt?
Mr dr J. In 't Veld minister van
Wederopbouw
ZATERD\G 28 FEBRUARI 1948
39ste JAARGANG No. 11327
Directeur: C M. VAN HAMERS VELD
Hoofdredacteur: TH. WILMER
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
Prof. dr. H. van Rooyen
schrijft over zijn
ervaringen in Duitsland
Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs f 0.30 p. w., f 1.30 p. mnd., 3.90 p. kwart. Franco p. p. f4.65 - Advert: 15 ct p. mjn. Telefoontjes f 1.50
PRAAGS
NOODLOT
HET NOODLOT heeft' zich vol
trokken over Tsjecho-Slowakije.
Het is voortaan een vazal-staat van
Moskou. De communisten hebben
hun doel bereikt; zij deden de greep
naar de macht, zodra de situatie gun
stig was en het is hun gelukt.
Het land; van Benesj heeft zich
moeten scharen in de rij van Polen,
Hongarije, Roemenië, Joego-Slavic
en Bulgarije.
Het leek zo schoon na de bevrij
ding.
De Russische legers kwamen en
rukten zegevierend Tsjecho-Slowa
kije binnen, de gehate Duitse onder
drukkers voor zich uitdrijvend. Leve
de bevrijders!
Het communisme was populair in
de dagen na de,oorlog, want waren
de rode kaméraden niet de vrienden
gebleken van de Tsjechen. Benesj
keerde terug en werd opnieuw pre
sident, het bestuur werd democra
tisch en bijna 40 pet. der kiezers
stemde op de communistische lijst.
De Sudeten-Duitsers, dat verrader
lijke volksdeel, dat de Duitse blik
seminslag over het land had aange
trokken, werden triomfantelijk het
land uitgejaagd en de Tsjechen gin
gen opgewekt aan de wederop
bouw van hun wederom onafhanke
lijk geworden staat. En wat hielpen
de Russische vrienden; de Polen le
verden steenkool, de Joego-Slaven
beloofden levensmiddelen; men was
omringd van vrienden.
Toen kwam het Marshall-plan en
Praag aanvaardde gretig ook de hulp
uit het Westen. „Ho, zei Stalin, ik
ben je vriend en niet Amerika. Als
je vriendje met mij wil blijven, dan
komen er bij jullie geen dollars over
de vloer." En Praag was gedwon
gen om z'n reeds gedane toezegging
tot deelneming aan de conferentie te
Parijs inzake het Marshall-plan te
rug te nemen.
Zóó begon het. Moskou, bleek een
vriend te zijn met tyrannieke neigin
gen.
Inmiddels deden, de communisten
braaf mee in de regering te Praag.
Zij speelden een voorname rol in
verband met de sterkte Van hun frac
tie in het Parlement; de premier
was zodoende communistischs^ En
overeenkomstig hun voorname rol
moesten zij ook enkele sleutelposi
ties bezetten; o.a. die van de leiding
over de politieke politie. Het ging
toch immers om helpers van de
Duitsers en collaborateurs op te spo
ren en dat konden zij uitstekend.
Alles in het belang van het land.
Natuurlijk ontdekten zij een com
plot; waarom zouden zij in Tsjecho-
Slowakije geen complot ontdekken,
waar overal elders wel complotten
te ontdekken vielen.
Maar nu werd het de niet-commu-
nistische ministers toch te gortig en
zij eisten het ontslag van sommi
ge al te ijverige politie-chefs.
Nu of nooit, dachten de commu
nistische leiders. Zij hadden het
eerst geprobeerd met de sociaal
democraten. In een fusie van com
munisten met sociaal-democraten
hadden zij in andere landen al
meer hoopvolle resultaten behaald.
Maar de Tsjechische sociaal-demo
craten waren wantrouwend en lie
ten zich niet op sléeptouw nemen.
Er moest wat anders gevonden wor
den. Dat „andere" was de weg van
terreur; vermomd als de „volkswil".
Ï"\E AANLEID ING vormde het
ontslag van de twaalf niet com-
mumstische ministers, die niet lan
ger de verantwoordelijkheid wens
ten te. dragen voor de intriges van
de nol'tieke politie.
Een kans als geen andere! Die re
actionaire elementen moesten er uit.
De volkswil werd gemobiliseerd,
convtê?s van actie werden gevormd
en Benesj die vast hield aan z'n
onafhankelijke regering en het ont
slag der ministers niet wilde aan-
vaarden werd onder- druk gezet.
De comité's van actie, gewapend'
met een rode band om de arm, ver
schijnen in de straten.
Zij komen de hoodkwartieren bin
nen van de nolitieke partijen en
doorzoeken de archieven. Het brief
geheim bestaat voor' hen niet Nie
mand weet wat zij meenemen of wat
zij aan vooraf klaar gemaakt bezwa
rend materiaal tussen de stukken
schuiven. Wie zich tegen die huis
zoekingen verzet, wordt meegeno
men, want binnen en buiten staat de
politie op wacht.
Dezelfde comité's van actie ko
men de redactielokalen binnen en
ontslaan de redacteuren, die niet
prijzen wat de communisten wijzen.
Gottwald-aanhangers bezetten de
vrij gekomen plaatsen. Wil een
krant zich niet onderwerpen, dan
wordt de verschijning er van onmo
gelijk gemaakt. Gewapende commu
nistenbrigades trekken door de stra
ten van Praag en andere steden.
Er wordt gestaakt, symbolisch, en
gedreigd met nog grotere stakingen.
En waarom houdt Benesj toch zo
vast aan die reactionaire elementen?
Gottwald heeft een nieuwe regering
klaar, precies zoals Behesj wil, n.l
een kabinet steunend op de oude
ccalitie-partijen, waarin niet meer
dan twaalf van de 24 zetels bezet
zijn door communisten, precies het
zelfde getal als in de vorige rege
ring.
Toen capituleerde Benesj.
•"THEORETISCH is er niets veran-
derd. De oude coalitie is er nog.
Maar practisch is de situatie totaal
anders geworden. Want de oude
coalitie-genoten zijn niet meer de
zelfde. Er zijn nieuwe leiders geko
men dank zij de actie-comité's
en de overlopers, die zich lid van de
een of andere partij noemen, heb
ben daarom geenszins het vertrou
wen van die partij. Maar geen nood;
dat vertrouwen van de partij zal
wel komen, dank zij de zuivering,
thans op grote schaal plaats
vindt.
De pers is gemuilkorfd, reactie is
niet meer georloofd. De rest vol
trekt zich nu langs legale weg.
Maar de wereld begrijpt volko
men wat er gebeurd is in Tsjecho-
Slowakije.
De grote drie Westelijke geallieer
den hebben te Praag reeds geprotes
teerd tegen deze onderdrukking van
de democratie en de gelijkschake
ling, in een gezamenlijk protest, iets
wat tot nu toe nog niet is voorgeko
men. Zij overwegen, het nieuwe re
giem niet te erkennen, hetgeen een
afbreken van de diplomatieke be
trekkingen betekent.
Amerika trekt zich reeds finan
cieel terug; de Amerikaanse import
wordt stopgezet. Ook de bij de We
reldbank aangevraagde lening gaal
niet door.
De kloof tussen West en Oost
gaapt wijder dan ooit. Het is Mos
kou gelukt, weer een land te vai^
gen in zijn Oostelijk bloc en wat zal
meer natuurlijk zijn dan dat het op
geschrikte Westen zich hechter aan
eensluit tegen de dreiging uit hét
Óósten.
Hodie miki, eras tibi, staat er op
het kerkhof van Oost-Europa; heden
ik, morgen gij!
Tenzij het Westen de weg vindt
tot eenheid.
DE NIEUWE KOERS TE PRAAG'
Benesj beëdigt nieuwe kabinet
ÜEN SECRETARIS van president Benesj heeft verklaard, dat deze niet
zal aftreden. Evenwel houdt men in vele kringen toch rekening met
de mogelijkheid, dat de president na kortere of langere tijd dit 'besluit zal
nemen ,voor welk geval de pro-communistische sociaal-democratische lei
der, Fierlinger, als. opvolger genoemd blijft. De president zou zijn vrijheid
van beweging behouden hebben. De president heeft gistermiddag het nieu
we kabinet-Gottwald beëidigd.
Het besluit was moeilijk
voor Benesj
Benesj zeide volgens radic-Praag
tot de ministers: ,,De beslissing u te
aanvaarden was persoonlijk erg moei
lijk voor mij. Ik kwam tot de conclu
sie, dat de crisis opgelost moest wor
den, daar deze anders ernstiger zou
worden, en ten slotte zou leiden tot
een dergelijke verdeeldheid in het
■land, dat een algemene verwarring
zou kunnen ontstaan. Het is noodza
kelijk, dat het land bestuurd wordt.
Gij wenst de staatszaken volgens een
nieuwe democratie te leiden. Ik wens,
dat dit allen geluk mag brengen".
Radio-Praag deelt mee* dat gister
middag bij het ministerie van voor
lichting zestig ambtenaren ontslagen
zijn.
Tijdens een persconferentie op het
Tsjecho-Slowaakse departement van
buitenlandse zaken, werden de bui
tenlandse dagbladcorrespondenten
gewaarschuwd, dat in het vervolg te
gen degenen, „die onware berichten
verspreiden", maatregelen kunnen
worden genomen.
Dr. Kosta van het departement van
voorlichting, die de persconferentie
hield, deed zijn beklag over de be
richten, die in de afgelopen week over
de ontwikkeling in Tsjecho-Slowakije
in dé buitenlandse bladen hadden ge-
staan en hij stelde voor, dat de bui
tenlandse correspondenten „hoofdza
kelijk hun berichten zullen putten uit
de officiële bronnen, die hen ten
dienste staan".
Dr. Kosta gaf toe, dat de departe
menten van voorlichting en buiten
landse zaken alleen te beoordelen
hebben, welke berichten wel en wel
ke niet overeenkomstig de waarheid
zijn.
Verklaringen van een politieke
vluchteling.
Een politieke vluchteling uit Pra?
heeft te Frankfort verklaard, dat Zo-
rin, Molotofs rechterhand en voorma
lig Sow jet-gezant in Tsjecho-Slowa
kije, die op 19 Februari te Praag was
gekomen, „decommunisten voor dé
putsch heeft klaargemaakt",
vluchteling verklaarde, dat hij een
vooraanstaand lid van een der Tsje
cho-Slo waakse oppositie partij en was,
doch verzocht zyn naam niet te noe
men.
Hij zei voorts, dat hij het „defini
tieve bewijs" had, dat aan Fierlin
ger, de pro-communistische sociaal
democratische leider, door de com
munisten het presidentschap was be
loofd, indien Benesj aftrad.
Fierlinger zou met de communisten
hebben „samengespannen" en Zorin
vertrouwelijke inlichtingen hebben
verschaft over de politieke tendenzen
in het land „om de communistische
greep naar de macht te helpen voor
bereiden".
Portret van Stalin in de scholen.
Dr. Nejedly, de communistische mi
nister van opvoeding, heeft verklaard,
dat in alle Tsjecho- Slowaakse scholen
het portret van Stalin zal worden op
gehangen. Tevens zullen nieuwe leer
boeken voor politieke opvoeding wor
den uitgereikt.
Tegenover professoren en leraren
zeide Nejedly, dat opvoeding „poli
tiek moet zijn evenals het leger".
President Benesj heeft met zijn
echtgenote Praag verlaten om het
weekeinde door te brengen in zijn
buiten te Fezimove Usti in Zuid-Bo-
hemen.
Er wordt grondig „gezuiverd".
Vier leden van de Slowaakse Na
tionale Raad zijn op grond van de
wet, op de bescherming van de Tsje-
cho-Slowaakse natie in staat van be
schuldiging gesteld Het ministerie
van binnenlandse zaken heeft ver
klaard, dat de veiligheidsdienst hun
„uitlevering" eist om hen te doen
berechten.
Het actie-comité van het ministerie
van buitenlandse zaxen heeft de
voorzitter van de parlements-commisl
sie voor buitenlandse zaken, Ivo Du-
chacek en Sodor Hodza, zoon van de
■vroegere eerste-minister, ontslagen.
Voorts zijn 36 employé's van het mi
nisterie op wachtgeld gesteld, 19 zijn
gepensioneerd en acht zijn overge
plaatst naar weinig verantwoordelij
ke posten. Hierna zal het actie-comité
een aanvang maken met de zuivering
ender diplomaten in het buitenland.
De import van buitenlandse bla
den zal voortaan een monopolie zijn
van de „Orbis-firma,'t eigendom van
de regering. Alleen bladen uit de ge
allieerde landen, waarmee de Slavi
sche staten bedoeld zijn, maken hier
op een uitzondering en bladen van
technische en wetenschappelijke aard
Radio-Praag heeft voorts aange
kondigd, dat de Tsjechische en Slo
waakse omroep samengevoegd zullen
worden tot „een enkele moderne
dio-omroep, die de denkbeelden van
dé volksdemocratie zal bevorderen".
Inmiddels vindt de zuivering van
het politieke leven voortgang. Jour
nalisten, docenten van uriversiteiten.
politieke leiders en fabrieksfunctiona.
rissen worden ontslagen „omdat hun
denkbeelden niet in overeenstem
ming zijn met het nationale front". De
nadruk wordt erop gelegd, dat de
actie-comité's een permanente plaats
it; het leven van Tsjecho-Slowakije
moet eninnemen.
DRTINA GEWOND
AANGETROFFEN.
De voormalige minister van justi
tie in Tsjecho-Slowakije, dr. Prokop
Drtina, is met zware hoofdwonden
aangetroffen onder het raam van zijn
woning in een voorstad van Praag,
aldus deelt de politie mede.
Drtina is naar het ziekenhuis over
gebracht. De politie verklaarde, dat
onderzoek ter plaatse en een verkla
ring van de gewonde in het zieken-
huis wezen op een poging tot zelf
moord.
KATHOLIEKE BLADEN IN
TSJECHO-SLOWAKIJE VERBODEN
Krachtens besluit van de Tsjecho-
Slowaakse minister van voorlichting
worden vier Katholiekp bladen, de
„Katholik", „Nedele", Novy Naródi"
en „Roszsevac" wegens hun anti-re
publikeinse houding opgeheven.
Voorts verneemt men, dat 17.861 hec
taren grond, behorende tot de domei
nen van het aartsbisdom Praag zul
len onteigend worden en verdeeld on
der de boeren.
Het blad „Svobordne Noviny" dat
dti bericht verspreidt, kondigt tevens
aan, dat een aantal domeinen, welks
oppervlakte meer dan 50 hectoren be
draagt, eveneens onteigend zal wor
den.
Willen de Ver. Staten
verdedr gingsverdrag?
Volgens een bericht uit New York
in de Londense „Daily Mail" werken
de V-S- thans bijzonderheden uit van
een verdedigingsverdrag, dat zij met
Engeland, Frankrijk, België en Ne
derland willen tekenen".
„Het State Department verwacht
thans toe te geven, dat het plan-
Marshall niet sterk genoeg is om de
communistische vorderingen tegen te
houden".
TWEE POLEN IN JERUZALEM
VERMOORD.
Gisteren zijn te Jeruzalem de lij
ken van twee niet-Joodse Polen ge
vonden. Zij waren door het hoofd ge
schoten. Dit zou naar beweerd wordt
het werk zijn van Joodse extremisten.
Uit Joodse bron verluidt, dat de
slachtoffers de vroegere Poolse vice-
consul, Hulanicki, en het vroegere
hoofd van de Poolse inlichtingen
dienst in het Midden-Oosten, Stefon
Arnold, zijn.
De heren Van der Meer, Jonckheer
en Iransquin, leden van de Cura-
goase delegatie ter Ronde Tafel-con
ferentie in Den Haag zijn Vrijdag
middag met een vliegtuig van Schip
hol naar Curasao teruggekeerd.
Ned. verliezen in Indië
Twee doden.
De regering maakt bekend, dat
tot haar leedwezen in de afgelo
pen week de navolgende verlie
zen zijn gerapporteerd:
Koninklijke landmacht:
Sold. J. J. Hartman, afkomstig
uit Amsterdam, gesneuveld 20
Februari 1948.
Sold. Ie kl. J. Westdijk, afkom
stig uit Goedereede, gesneuveld
20 Februari 1948.
Koninklijk Nederlands Indisch
Leger, geen verliezen.
Koninklijke Marine: geen ver
liezen.
EEN KWART MILLIOEN BRIEVEN
NAAR Z. H. DE PAUS.
De Cultuurdienst van de K.A.B.
heeft een plan in uitvoering, waar
bij alle ruim 260.000 leden van de
Katholieke Arbeidersbeweging in de
gelegenheid worden -gesteld zelf een
schrijven aan Z. H de Paus te ver
zenden bij gelegenheid van de 53e
herdenking van de uitvaardiging van
Rerum Novarum en de 13e verjaar
dag van Quadragesimo Anno, de twee
gTote sociale zendbrieven, welke met
Divini Redemptoris de grondwet voor
al het werk van de KAB. uitmaken.
De viering van deze herdenking
valt dit jaar samen met het Hoog
feest van Pinksteren. Op die dag zul
len de leden, hun aan de Heilige Va
der in dit schrijven gedane "beloften
inlossen, ter H. Tafel -naderen, bidden
voor de grote geestelijke en materiële
nood, waarin de moegestreden mens
heid verkeert en jiet voornemen her
nieuwen om persoonlijk in de Katho
lieke Arbeidersbeweging bewust me
de te bouwen aan de komst van een
^nieuwe, christelijke maatschappij.
H. VADER SCHENKT INSULINE
AAN DUITSLAND
De H. Vader heeft om te voorzien
in het grote gebrek aan insuline in
Duitsland een grote hoeveelheid ge
schonken van dit geneesmiddel voor
lijders aan suikerziekte. De kerke
lijke instanties, die met de distribu
tie zijn belast, hebben uitdrukkelijk
voorgeschreven, dat deze zal ge
schieden aan alle zieken zonder on
derscheid van geloof. De distributie
wordt verzorgd door de Duitse zie
kenhuizen en ambulance-diensten.
Met de autoriteiten in het „Land
Baden" is overeengekomen, ,dat de
aanzienlijke pauselijke gave geens
zins een inkrimping van het officiële
insuline rantsoen tengevolge zal heb
ben!
Moskou „verzoekt" een pact
Zal het nu de beurt aan Finland zijn? Nauwelijks is Praag door de
knieën gezakt of reeds wendt Moskou z'n blikken naar de Finse hoofdstad
Helsinki. Zoals gemeld, heeft de Sovjetregering aan de Finse regering het
„verzoek" gericht om een pact van wederzijdse bijstand te sluiten. Zelfs
werd er bij gezegd, dat het „zo snel mogelijk" moest gebeuren.
Helsinki maakt zich
ongerust
De Finse grondwet laat niet toe,
dat de regering een militair pact sluit.
Het parlement zou derhalve dj rege
ring moeten machtigen het pact te
teekenen. Slechts de „volksdemocra
ten", een unie van communisten en
uiterst-linkse socialisten zijn voor een
dergelijk pact.
vDe Finse president, Paasikivi, heeft
gisteren de gehele dag besprekingen
gevoerd met de regering, de speciale
Qommissie van buitenlandse zaken en
de voorzitter van het Parlement. Te
gen gistermiddag waren de voorzit
ters en ondervoorzitters der politieke
partijen ter bespreking bij de presi
dent ontboden. Ook de regering zou
bij deze bespreking tegenwoordig
zijn.
De hoofdredacteuren der Finse bla
den waren bijeengeroepen voor een
vergadering, diegistermiddag op het
ministerie van Buitenlandse Zaken
zou wórden gehouden.
De voorzitter van het parlement,
Fagerholm, zou, naar uit gezagheb
bende bron werd vernomen, gisteren
nog naar Stockholm vertrekken, naar
men aan neemt, om de Zweedse re
gering op de hoogte te stellen.
Het feit van het verzoek van Mos
kou onmiddellijk volgende op het in
boeien slaan van Tsjechoslowakije,
heeft in Finland tot wilde geruchten
aanleiding gegeven. De Finse pers
bewaarde gisteren een volmaakte
Bij Kon. Besluit is met ingang van
1 Maart aan de heer L. Nehei eervol
ontslag verleent- als minister van We
deropbouw en Volkshuisvesting met
dankbetuiging voor de vele en ge
wichtige diensten, door hem bewe
zen.
Met ingang van dezelfde datum is
tot minister van Wederopbouw en
Volkshuisvesting benoemd mr. dr. J.
in 't Veld, burgemeester van Zaan
dam (Partij van de Arbeid).
De nieuwe minister van Wederop
bouw en Volkshuisvesting is 53 jaar
oud. Hij is geboren te Dubbeldam.
Aanvankelijk ontving hij meer uitge
breid lager onderwijs, maar Wist zich
daarna door zelfstudie een uitgebrei
de kennis te verwerven. Zo behaalde
hij reeds op 20-jarige leeftijd de acte
M.O. Staatsinrichting en het diploma
voor candidaat-gemeentesecretaris.
Na staatsexamen te hebben afgelegd
studeerde hij aan de universiteit te
Leiden, waa hij in 1929 promoveerde
op proefschrift: „meuwe vormen van
decentralisatie". Hij begon zijn amb
telijke loopbaan als ambtenaar ter se
cretarie te Dordrecht, waarna hij ad
ministrateur werd ter secretarie van
Rotterdam. Met ingang van i April
1937 werd hij benoemd tot burge
meester van Zaandam. Van 1931 tot
1937 heeft hij voor de S.D.A P. zitting
gèhad in de Provinciale Staten van
Zuid-Holland en sedert laatstge
noemd jaar is hij lid van de Eerste
Kamer, thans voor de Partij van de
Arbeid. Van zijn hand verscheen een
werk over de inrichting van de staat.
In vakorganen en in de bladen der
Arbeiderspers verschenen talrijke
artikelen van zijn hand over gemeey-
te-administratie en volkshuisvesting.
Destijds was hij secretaris van de re
geringscommissie tot onderzoek van
de havenbelangen van Rotterdam, in
welke gemeente hij ook overigens een
levendig aandeel nam in het maat
schappelijke leven. De heer in 't Veld
is een bewonderaar van sport. Hij is
ridder in de orde van de Nederlandse
Leeuw.
Gesprek met de nieuwe minister.
Het A.N.P. heeft een gesprek ge
had met de nieuwe minister, waarin
deze zeide, dat men van hem natuur
lijk niet kon verwachten, dat hij nu
reeds in bijzonderheden zijn inzichten
met betrekking tot zijn nieuwe taak
zou kenbaar maken. Hij wilde echter
wel zeggen, dat hij deze taak met veel
ambitie op zich zal nemen. „Door
mijn dagelijkse arbeid", aldus de mi
nister, „heb ik zoveel ervaren van
alle ellende, die door het schrikbaren
de woningtekort veroorzaakt wordt,
dat ik alles zal doen wat in mijn ver
mogen ligt, om het tempo van de wo
ningbouw te versnellen. Ik reken
daaroij op de medewerking van allen,
die bij dit vraagstuk betrokken zijn,
ambtenarep, provinciale- en gemeen
tebesturen, woningbouwverenigin
gen, geldschieters, aannemers, aroei-
ders en niet in de laatste plaats ar
chitecten.
Immers zullen nieuwe bouwmetho
den moeten bijdragen tot een inha
len van de achterstand. Van het
scheppingsvermogen van de architec
ten zal het vooral afhangen, of deze
nieuwe methtoden ons aesthetisch
aanvaardbare woningen zullen bren
gen."
Nog gevraagd naar zijn standpunt
ten aanzien van de door velen ge
wenste decentralisatie bij de weder
opbouw, antwoordde de minister;
„Dat ik graag zal kunnen medewer
ken om aan de provinciale- en ge
meentebesturen een zo ruim mogelijk
aandeel te geven in dit werk van de
wederopbouw en voorziening in de
woningnood is; gezien mijn verleden,
wel vanzelfsprekend. Over de vraag,
hoe dit organisatie-probleem moet
worden opgelost, behoud ik mij even
wel liever mijn oordeel nog voor, tot
ik mij in mijn nieuwe functie zal heb
ben ingewerkt. Dit geldt ook voor al
lerlei andere vraagstukken waarvoor
ik my geplaatst zal zien."
£en. HctJiAe.it
„Liefde hebben we, wanneer
lichter goed in een ander zien dan
kwaad'
Gerard Brom. „Gesprek
over de eenheid van de
Kerk." Blz. 323.
stilte. Hoe het door Moskou gewilde
verdrag er ook zal uitzien, men wijst
er op, dat het de betekenis zal heb
ben, dat ook Finland definitief bij
het Oostelijk blok zal moeten worden'
ingelijfd en dat men de illusie, dat
Finland een bijzondere plaats in
neemt in de huidige politieke constel
latie in Oost-Europa, zal moeten laten
varen.
Optimistische politieke waarnemers
willen nog de mogelijkheid van iet
wat gunstiger behandeling van Fin
land zien in het feit, dat hier, in te
genstelling met Tsjechoslowakije de
communistische partij zeef zwak is en
zeer verzwakt uit de jongste verkie
zingen naar voren is gekomen. Te
genover 1.700.000 communisten in
Tsjechoslowakije, telt Finland er
slechts 45.000. Zij bezetten hier 51 van
de 200 parlementszetels. Bij de laat
ste verkiezingen vielen zij van de
eerste op derde plaats terug. Dit
geeft de communisten een veel gerin
gere speelruimte.
In de regering heeft slecht één com
munistische minister zitting. Maar
men lette er op, dat deze, Yrjo Leino,
juist het departement van Binnen
landse Zaken in handen heeft. Deze
is uit hoofde van dien ook hoofd van
de „Stapo", de staatspolitie en heeft
reeds opdracht gegeven meer beper
king te betrachten bij het uitreiken
van uitreisvergunningen. Aan perso
nen, die „waarschijnlijk naar het bui
tenland willen met de bedoeling de
veiligheid van het land of de gemeen
schap in gevaar te brengen", mag niet
worden toegestaan Finland te verla
ten.
„ONDERWIJSCENTRALE".
LICHAAM MET VERORDENENDE
BEVOEGDHEID.
Een Commissie van de Raad van
Leraren bij het Voorbereidend Hoger
en Middelbaar Onderwijs heef' aan
deze raad een rapport uitgebracht
over de instelling van een lichaam
met verordenende bevoegdheid op on
derwijsgebied. Zij concludeert daarin
o.m. tot het instellen van een „On-
derwijscentraledie le vier „kamers"
zou moeten omvatten resp. voor het
lager-, het nijverheids-, het voorber.
hoger en middelbaar en het hoger
onderwijs, en 2e een door en uit de
vier kamers gekozen Onderwijsraad
met verordenende bevoegheid (waar
door de tegenwoordige Onderwijsraad
zou moeten verdwijnen).
Enerzijds is het de bedoeling, aan
het lichaam verordenende bevoegd
heid* toe te kennen in alle zaken, die
bij de wet daarvoor zijn aangewezen
of toegelaten doch anderzijds zou het
naar het oordeel der commissie hoogst
ongewenst zijn, de bedoelde veror
deningen aan de controle der Staten-
Generaal te onttrekken. Vandaar dat
zij geen andere uitweg ziet dan dat
de minister volledig verantwoordelijk
is voor alle verordeningen van de On
derwijscentrale tegenover de Staten-
Generaal maar dat hij dan ook de be
voegdheid bezit, elk besluit van de
Onderwijsraad ter vernietiging bij de
Kroon voor tc dragen.
De commissie bestaat uit de heer
W. de Lange als voorzitter, mevr. A.
Fortamerde Wit en de heren M. van
Veen, J. Karsemever, H. F. J. Wester-
veld, A. H. M. Albregts, P. Doornen
bal, L. W. G. Scholten en A. J. Wes-
sels, S. J. rapporteur. Zij is bereid om
nader advies uit te brengen wanneer
hieraan behoefte blijkt te bestaan na
dat het noodzakelijk overleg met de
andere groeoen van dienaren van het
onderwijs, (hoogleraren, leraren N.O.,
onderwijzers) is gepleegd.
Dit rapport geeft naar onze mening
juist aan de wezenlijke bestandsdelen
van elke publiekrechtelijke bedrijfs
organisatie (ook van een onderwijs
centrale): Verordenende bevoegdheid
onder toezicht en verantwoordelijk
heid van hoger gezag.
