S)e C<2icbe(Eoii^cmt
De Grote Drie protesteren te Praag
ZAL BENESJ AFTREDEN?
VRIJDAG 27 FEBRUARI 1948
39ste JAARGANG No. 11326
Directeur: C M. VAN HAMERSVELD
Hoofdredacteur: TH. WIL MER
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
HET WESTEN
PROTESTEERT TE
PRAAG
Bur. Papengracht 32, Tclcf. Redactie 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 Abonnementsprijs f 0.30 p. w„ f 1.30 p. mnd., f3.90 p. kwart. Franco p. p. f4.65 - Advert.: 15 ct p. m.m. Telefoontjes f 1.50
Weerzinwekkend
WIJ hebben vermeld, dat een oud-
SS-er die nu te Luik is ge
arresteerd wegens vele gevallen van
oplichting, was vrijgelaten uit zijn
internering, om onder (oud?)-geest
verwanten te gaan spionneren en dan
verdachte geva len aan te brengen.
Wij hebben bij dit bericht onmid
dellijk onze afkeuring uitgesproken
over deze on-Nederlandse, Duitse me
thode.
De „Gelderlander" doet hetzelfde
en schrijft^ in het nummer van jl.
Woensdag naar aaneliding van be
doeld bericht:
Uit dit bericht blijkt indien
het niet officieel tegengesproken
wordt, hetgeen tot op heden niet
gebeurde dat de politieke
recherche in ons land zich be
dient van het verfoeilijke, door
de Duitsers gebezigde systeem,
van verraders plaatsen temidden
van het verzet.
Afgezien van de consequenties,
die het gebruiken van deze
methode met zich brengt voor de
berechting van Nederlanders, die
in bezettingstijd en dan vaak
onder keuze: dood of verraad
zich leenden voor spionnagewerk,
afgezien ok van de strafmaat,
die aangelegd zal moeten worden
voor politieke delinquenten, die
thans de twijfelachtige eer van
het „vertrouwen" hunner berech-
te'rs genieten, is het feit, dat een
officiële Nederlandse instantie in
plaats van po'itieke deliquenten
te reclasseren, hen aanzet tot
nieuw verraad, volkomen onaan
vaardbaar. Wij kunnen ons na
kennisname van het bovenstaan
de eens te meer voorstellen,
dat vele leden van de Eerste
Kamer de verzuchting hebben ge
slaakt, dat men wys gedaan zoh
hebben met de opsporing en be
zetting gepleegde verraad over te
laten aan de oude beproefde in
stanties van politie en justitie.
De hier toegepaste methode is weer
zinwekkend.
Het doel heiligt niet de middelen.
Heiligt niet het middel, om iemand te
dwingen, een huiche'spel te spelen,
als een valsaard op te treden onder
oude vrienden.
Terwijl bovendien het doel niet'eers
wordt bere .M. Men wekt weerzin
en walging op en versterkt verbitter
de tegenstand.
De hier gesignaleerde methode is
een afschuwelijke brsmettipg, overge
bleven uit de Nazitijd,. bij hen, die
zich juist tegen het Nazisysteem wil-
len verzetten bij hen, die zich presen
teren als de besten onder de vader
landers.
Wij moeten verlangen een officiële
afkeuring en verlochening van deze
methode.
Een „zuiveringsstorm* vlaagt over het land
j^E VERENIGDE STATEN, Groot-Brittannië en Frankrijk hebben geza
menlijk hun afkeer te kennen gegeven van hetgeen er in Tsjecho-Slo
wakije in de laatste dagen is gebeurd. In een gemeenschappelijk commu
niqué brandmerken de drie regeringen de gebeurtenissen in dat land als
het in gevaar brengen van het bestaan van de vrijheidsbeginselen, waaraan
alle democratische landen gehechtzijn. „Door middel van een kunstmatige
weloverwogen uit getokte crisis, heeft het gebruik van bepaalde bekende
methoden geleid tot het onneffen van de vrije toepassing van parlemen
taire instellingen en tot de instelling van de dictatuur vankéén partij, welke
zich verbergt onder het mom van een nationale eenheidsregering". Het
Tsjechische ministerie van voorlichting heeft de publicatie van de verkla
ring der Grote Drie verboden.
het nieuwe kabinet-Gotttvald zijn
besluit bekendmaken. Het wordt
waarschijnlijk geacht, dat de presi
dent in dat geval zou opgevolgd
worden door de wnd. premier Fier-
linger.
Naar uit de naaste omgeving van
de president zou zijn verklaard, zou
hij de communisten alleen om
bloedvergieten te voorkomen hun zin
gegeven hebben. Reeds een jaar
lang leegde Benesj in bijna volledi-
Erkennen wat men
afkeurt?
De drie regeringen plegen op het
ogenblik nog steeds overleg over de
vraag of zij de nieuwe Tsjecho-Slo-
waakse regering zullen erkennen of
niet. Men verwacht dat Frankrijk,
indien Engeland en Amerika beslui
ten de regering niet te erkennen,
hun voorbeeld zal volgen.
Het feit, dat Frankrijk met Enge- ge afzondering,
land en Amerika de gebeurtenissen
in Tsjecho-Slowakije afkeurt, wordt
te Washington van grote betekenis
geacht, daar Frankrijk het enige van
de drie landen is, dat een grote en
actieve communistische partij heeft,
en daarmee bij zijn buitenlandse po
litiek rekennig moet houden.
Tot nu toe hebben Engeland en
Amerika steeds afzonderlijk gepro
testeerd in dergelijke gevallen.
Frankrijk heeft zich nooit bij hen
aangesloten.
ER WORDT SCHOON SCHIP
GEMAAKT.
In Tsjecho-Slowakije heerst onder
tussen een zuiveringswoede. Op al
le departementen wordt schoon
schip gemaakt Allen, die in commu
nistische ogen „volksvijanden" zijn,
verdwijnen uit hun functie. Men
verwacht dat het ministerie van
buitenlandse zaken een geheel rueu-
de bezetting zal krijgen en dat de
Ujst van gezanten en andere diplo
maten in het buitenland geheel zal
worden veranderd. De communisti
sche „comité's van actie" zuiveren de
industrie, de overheidsinstellingen
en alle instanties, die iets met poli-
tuk te maken hebben.
Alexej Cepicka, de nieuwe com
munistische minister van justitie,
beeft aangekondigd, dat hij zal be
ginnen met het herzien van de von
nissen, door de „volkstribunalen'
geveld over collaborateurs. Het is
hem n.1. gebleken, dat de kleine nv.s-
dadigers zwaarder zijn gestraft dan.
de grote.
In Praag is het rustig. De zwaar
gewapende politie is uit het stads
beeld verdwenen. Alle kranten vei-
schijnen, maar critiek op de commu
nisten is nu verboden. De buiten
landse correspondenten hebben geen
last van censuur.
WAAROM ZWIJGT BENESJ?
Terwijl de communisten voortgaan
hun controle over centraal- en
plaatselijk bestuur te versterken door
middel van de actie-comité's, blyft
^Benesj, de president van Tsjecho-
Slowakije, zich onthouden van alle
openbare verklaringen. Er is nog
steeds niet medegedeeld, wanneer
hij zijn aangekondigde doch reeds
tweemaal uitgestelde radiorede" tot
het volk zal houden.
Volgens berichten, die door Ass.
Press, met voorbehoud worden door
gegeven, zou president Benesj (^ver
wegen af te treden. Hedenmorgen te
elf uur zou hij bij de ontvangst van
De Zondag
„IJOEWEL de AR., C.H. en S.G.P.
**twaalf van de vijftien zetels be
zetten in de Barneveldtse gemeente
raad, is op een verzoek van de kies
verenigingen van deze partijen, om
in Barneveld de café's op Zondag te
sluiten en de Zondagssport te verbie
den afwijzend beschikt. De C.H. en
A.R. raadsleden waren van oordéel,
dat Zondagsheiliging een zaak van de
Kerk en van elk Christen persoon
lijk is".
Bovenstaand bericht troffen wij
aan in de Prot. Chr. pers met het
opschrift: „geen gedwongen Zon
dagsheiliging".
„Geen gedwongen Zondagsheili
ging". Als Kaholieken kunnen wij
ons met dit standpunt verenigen;
dat is duide ijk.
Wij zijn van oordeel, dat door vele
christenen vele katholieken
Nieuwe wending in
Palestina-kwestie
De „New-York Herald Tribune"
meldt uit Lake Success, dat „een
practische intrigue, welke de kwes-
tle-Palestina misschien uit het cri-
tieke stadium zal geraken, dat ko
ning Adoellah van Transjordanië het
volgens het verdelingsplan aan de
Palestijnse Arabieren toegedachte
grondgebied overneemt."
Volgens dè betreffende berichten
zou koning Abdoellah niet slechts de
Arabische gebieden van Palestina
pacificeren doch zou men ook van
hem verwachten, dat hij de Joden
toestaat een onafhankelijke staat te
organiseren in de gebieden, welke
hun door het verdelingsplan worden
toegewezen.
Koning Abdoellah zou van zjjn
kant „hoge officiële goedkeuring"
van het plan wensen en waarborging
van het lidmaatschap van de V.N.,
dat door het Sowjèt-Russische veto
cnnsienen veie KawjoiieKen oe
Zondag niet wordt geheiligd, zoals X" tal°'tae
deze dag des Heren geheiligd moet
worden. En wij zijn er van over
tuigd, dat zonder Zondagsheiliging
zij, die aan een opbouwen van een
christelijke maatschappij werken,
tevergeefs werken. Hoewel de Calvi
nistische opvatting van de Zondags
heiliging niet de onze is, moeten wij
erkennen, dat vele Protestanten op
een voor velen van ons voorbeeldige
wijze Zondag vieren.
Maar ook wij zijn niet voor een
„gedwongen Zondagsheiliging".
Doch dat is heel iets anders, dan
een gedwongen Zondagsrust, waar
mede wij bedoelen een Zondagsrust,
welke noodzakelijk of gewenst is
voor een christelijke Zondagsviering,
voor een Zondagsheiliging.
Wij willen verdraagzaam zyn ten
opzichte van hen, die niet de christe
lijke levensbeschouwing wensen te be
leven, maar wij verlangen ook die
verdraagzaamheid van anderen,die
de christenen door een gepaste Zon
dagsrust het mogelijk moeten ma
ken, de Zondag naar hun overtuiging
te vieren, te heiligen. En aan die
Zondagsrust ontbreekt, naar onze
mening, nog heel veel.
Bovendien is het ook voor de niet-
^hristenen om redenen van gewone
natuurlijke aard noodzakelijk of ge
wenst, dat er voor hen één rustdag
in de week is.
NOG IN LEVEN.
Naar, wij vernemen is de kapitein
der mariniers A. F. van Ve.sen, wiens
posthume benoeming tot ridder vier
de klasse M. W. O. dezer dagen werd
vermeld, nog in leven.
onthouden is gebleven.
Volgens de „New-York Herald Tri
bune" is de gehele zaak „diploma
tiek hoogst ongewoon" doch bestaat
er zeer grote belangstelling voor
het idee.
Tsjecho-Slowakije heden. Een
beeld tijdens de algemene 5 minu-
tenstaking in Praag. De menigte luis
tert naar de openluchtradiouitzen-
ding der rede van de communist
Gottwald.
Komt Marshall-plan nog tijdig klaar?
In de afgelopen veertien dagen is
te Washington ten aanzien van het
plan-Marshall een groeiend optimis
me waar te nemen geweest.
Men is van oordeel, dat er thans
goede kansen bestaan, dat het her
stelplan op 1 April a.s. door het
Congres zal zijn aangenomen zon-
op fundamentele punten gewijzigd
te zijn.
Het plan zal Maandag a.s. in de
Senaat in het openbaar besproken
worden. De commissie voor buiten
landse aangelegenheden van het
Huis van Afgevaardigden, die tegen
het einde van deze week met haar
verhoren gereed zal komen, heeft
er in toegestemd haar versie van het
wetsontwerp te baseren op die van
de senaatscommissie.
Hierdoor is de kans weggenomen,
dat de commissie van het Huis
te voorschijn zou komen met een af
wijkend ontwerp, het geen door de
dan noodzakelijke procedure tot het
vinden van een vergelijk tussen bei
de ontwerpen grote vertraging zou
hebben kunnen veroorzaken.
.Benelux
opLondense conferentie
Een delegatie van Benelux, be
staande uit zes leden onder leiding
van jhr. Michiels van Verduynen,
de Nederlandse ambassadeur te Lon
den, heeft gisteren de zitting bijge
woond van driemogendheden-confe-
rentie over de toekomst van Duits
land.
Er zijn nog geen officiële inlich
tingen over de resultaten der me-
ningswisseling beschikbaar, maar
men neemt aan dat allereerst, is
gesproken over een langdurig sa
mengaan van de landen van Bene
van Duitsland.
Men hoopt dat de cMiferentie op
5 of 6 Maart geëindigd ral z\jn.
Generaal Luqius Clay, de Ameri
kaanse gouveneur in Duitsland, zal
naar Londen overkomen om deel te
nemen aan de besprekingen.
BEDRIJFSORGANISATIE.
De commissie-Van der Ven, die
vorig jaar de opdracht kreeg een
voorontwerp van wet samen te stel
len in zake de bedrijfsorgeanisatie,
is met haar arbeid gereedgekomen.
De commissie komt heden voor de
laatste maal bijeen,.om de tekst vast
te stelleh van het begeleidend schrij
ven aan de minister van Economische
Zaken.
Het voorontwerp van wet zal dus
nog vóór 1 Maart overeenkomstig
de destijds geuiten wens van de mi
nister aan de minister van Econo
mische Zaken worden aangeboden.
FACULTEIT AAN DE
AMSTERDAMSE UNIVERSITEIT.
In de vergadering van de gemeen
teraad van Amsterdam heeft dr. A.
B. Roosjen (A.R.) gelegenheid ge
vraagd tot het stellen van de volgen
de vragen inzake de hoogleraarsbe
noemingen aan de zevende laculteit
der universiteit van Amsterdam.
Wanneer hebben 3. en W. bericht
ontvangen, dat de benoemingen van
drie hoogleraren (twee gewone en
'n buitengewone) aan de 7de facul
teit niet door de Kroon bekrachtigd
zijn geworden?*
Wanneer hebben B. en W. beslo
ten, tijdelijke leeropdrachten te ver
strekken aan dr. J. Suys, dr. J. Pres*
ser en dr. S. Kleerekoper? (Dezelfde
drie personen, die niet tot hoogleraar
zijn benoemd).
Is dit besluit genomèn, nadat B. en
W. advies hebben ingewonnen bij he
ren curatoren der universiteit van
Amsterdam?
Indien dit besluit genomen werd,
voordat het bericht van de Kroon
was binnengekomen, zijn B. en W.
dan nifet van mening, dat dit besluit
thans ingetrokken moet worden?
De interpellatie is uitgesteld tot de
Raadsvergadering over 14 dagen.
DE EXPORT VAN BLOEMBOLLEN.
Het Tweede Kamenid van den Heu
vel heeft aan de minister van land
bouw, visserij en voedselvoorziening
schriftelijk de volgende vragen ge
steld:
1). Is het juist, dat de minimum
prijzen, voor welke in het jaar 1948
bloembollen geëxporteerd mogen
worden, zeer be.angrijk zijn ver
laagd?
2) Is het juist, dat deze verlaging
is tot stand gekomen tegen het advies
van zo goed als alle exporteurs van
dit artikel?
3). Is de minister bereid mede te
delen, wat hem bewogen heeft om
een zo belangrijke hoeveelheid devie
zen prijs te geven, daar wel vast
staat, dat deze verlaging van geen be
tekenende invloed kon zijn op de om
vang van de export, aangezien deze
grotendeels door contingentering van
het gewicht is beperkt?
4). Wil de minister overwegen op
deze verlaging terug te komen, mede
met het oog op de omstandigheid,
dat voor de financiering van het
bloembollensuiplus zo grote bedra
gen door het rijk moeten worden op
gebracht, terwijl de verlaging de
bron, waaruit deze bedragen kunnen
vloeien, in belangrijke mate doet ver
drogen?
Volgens „Trouw", is te verwachten,
dat de regering binnen afzienbare
tyd een overbruggingstoelage zal
toekennen aan de kleine boerenbe
drijven. Van wel-in gelichte zijde ver
nemen wij thans, dat aan de bedrij
ven op de lichte gronden tevens een
compensatie-toeslag zal worden ge
geven over de jaren 1946 en 1947.
Ter financiering van deze maatrege
len zal een bedrag van 50 a 60 mil-
lioen gulden uit het landbouw-ega-
lisatiefonds worden geput.
WEER PUNTENVRIJE TEXTIEL
VOOR ARBEIDERS IN DE
BETROKKEN t INDUSTRIE.
De Minister van Economische Za
ken heeft zijn goedkeuring gehecht
aan h'et verstrekkèn, volgens de be
staande regeling van punten-vrije
textielgoederen ter waarde van 15.-
per arbeider. Dit met terugwerkende
kracht voor de laatste drie maanden
van 1947, alsook voor het eerste half
jaar van 1948, aan de arbeiders werk
zaam in de textiel- en confectiefa
brieken, voor zover deze betrokken
zijn bij de productie van dekking en
kleding, waarmee het traditionele ka
rakter van deze verstrekking blyft
gehandhaafd.
VOORLOPIGE RAAD VOOR
DE KUNST.
Bij Koninklijk Besluit zijn in de
voorlopige Raad voor de Kunst be
noemd: tot voorzitter H. van den
Eerenbeemt te Amsterdam; tot pl.
verv. voorzitter jhr. W. J. H. B.
Sandberg te Amsterdam; tot leden
Jean Adams te Nunhem (L.), W. C.
N. Andriessen te Amsterdam, mevr.
Paula Balm a te Amsterdam, mr. R.
F. Borciewijk te Schiedam, J- G. J.
Bosman te Amsterdam, ir. J. H. van
den Broek te Rotterdam, dr. P. Cron-
heim te Amsterdam, prof. dr. N. A.
Donkersloot te Amsterdam, S. Dres
den te 's-Gravenhage, W. H. Gispen
te 's-Gravenhage, J. Havermans te
Amsterdam, H. Henkemans, Utrecht,
G. H. Holt te Overveen, H. Levigne
te Maastricht, prof. dr. L. C. Michels
te Nijmegen, P. J. van Mullem te
Oegstgeest, prof. dr. J. M. Romein te
Amsterdam, mr. A. de Roos te Am
sterdam, P. Schuitema te Wassenaar,
mevr. To van der Sluys te Amster
dam, prof. dr. W. A. P. Smit te
Utrecht. J. Smits van Waesberghe
S.J. te Amsterdam, prof, dr. A. A
Smjjers te Huis ter Heide, J. Soeters
(pseudoniem Hans van Meerten) te
Amsterdam, G. Stam te Leeuwarden,
ir. J. J. M. Vegter te Leeuwarden, E.
J. Verschueren te Haarlem, Th. U.
de Vries te Amsterdam, mr. W. de
Vries Wzn. te Amsterdam, V. E. van
Vriesland te Amsterdam, J. Vriesman
te Noordwijk aan Zee, A. H. Wege-
rif te Wassenaar, L. M. Weterings te
's-Hertogenbosch, H. ML Wezelaar te
Amsterdam, J. Wiegers te Amster
dam, A H. M. Wijffels te 's-Graven
hage.
Vanmorgen heeft Minister Gielen
deze voorlopige Raad geïnstalleerd.
Deze Raad zal de minister van advies
moeten dienen in vragen als: waar
ligt in concrete de grens tussen over
heidsbemoeiing en het vrije doen
van de burgers; welke kunstenaars
zullen, in het algemeen belang, door
de overheid moeten worden ge
steund.
EERSTE KAMER
In enkele jaren tijds heeft de Rus
sische invloedssfeer zich sterk uitge
breid, zoals dit kaartje aangeeft.
Het donker gearceerde geeft de uit
breiding hiervan aan.
PERSSPIEGEL
GESCHENKEN TIJDENS DE
BOEKENWEEK
De Maasbode schrijft:
„Het geschenk voor de Boekenweek,
waaraan evenals in 1947 een prijs
vraag is verbonden, bestaat ditmaal
uit de novelle Oeroeg, een vertelling
over een jongen, die in Ned.-Indië
opgroeide samen met 'n Indonesische
vriend. Langzamerhand zien we de
vriendschap verkoelen, totdat na de
Japanse bezetting de vriendschap
tot vijandschap wordt. Het gege
ven is op menselijke wijze vertéld,
zonder dat de auteur echter diep op
de oorzaken van de geleidelijke ver
vreemding ingaat. Hoewel het Ver
haal wel zeer actuële betekenis heeft
ligt er duidelijk geen enkele tenden
tieuze bedoeling aan het boekje ten
grondslag. Opvallend is de novelle
sfeer, die het gebeuren omgeeft.
Minder geslaagd lijkt het boekje
,-Logarithmen en Rozen'', dat in op
dracht van de Commissie voor de
propaganda door Anne H. Mulder
voor jonge mensen werd geschreven.
De bedoeling van de schrijfster is
om voor de jeugd van 16 tot 18 een
soort richtinggevende handleiding te
geven. Het moet ons van het hart,
dat wij niet graag katholieke, jon
gens en meisjes op het grillig kom
pas van dra. A. H. Mulder zouden
willen doen varen. In de keuze, die
zij maakt is met een christelijke le
vensbeschouwing te weinig reke
ning gehouden om het boekje voor
het beoogde doel te kunnen aan
vaarden."
Na de uitvoerige financiële be
schouwingen van kort geleden in de
Eerste Kamer had de behandeling
der begroting van Financiën niet
veel meer te betekenen; het debatje
liep gisteren voornamelijk over
technische bijzonderheden.
Minister Lieftinck was heel wel
willend in het oor lenen aan klach
ten en wensen, hij zou doen wat mo
gelijk is, als de omstandigheden maar
éven gunstig zijn.
HET KRENTENBROOD
VOORSHANDS EEN ILLUSIE.
Naar het A N. P. van bevoegde zij
de verneemt gaat met het de import
van krenten allerminst naar wens.
Weliswaar bestaat er een overeen
komst met Griekenland, waarbij dit
land heeft vastgelegd, van tijd tot tijd
krenten te zenden, doch deze wordt
in geen enkele verhouding gereali
seerd. Dezer dag:n arriveerde met
het s.s. „Danae" te Amsterdam een
partijtje van 17.500 kistjes, in totaal
200 a 300 ton, welke hoeveelheid te
gering is om in distributie gebracht
te worden. Waarschijnlijk blijft deze
voorraad voorlopig ontslagen totdat
zij na regelmatige aanvoer, aange
groeid zal zijn tot een partij, waar
mee de distributie tenminste kan
werken.
EIEREN GAAN NAAR HET
BUITENLAND
Het feit, dat tengevolge van de
devaluatie van de Franse franc de
uitvoer van Nederlandse eieren naar
Frankrijk even stil stond, heeft hier
,en daar al geruchten doen ontstaan,
dat er kans was, dat de eieren ge
heel van de bon zouden komen.
Inmiddels is Frankrijk echter weer
in de markt gekomen en in Enge
land belieft men onze eitjes ook.
Er is met Engeland een overeen
komst afgesloten om in Februari
20.000.000 verse kippeneieren aan dit
land te leveren.
De Amerikaanse schaakmeester
Reshevski, die aan de wereldkam
pioenschappen deel zal nemen, is in
Nederland aangekomen en werd o.a.
door dr. Max Euwe verwelkomd.
Zen koMjeltje....
„Veel Protestanten zijn heter dan
hun leer, zodat ze middelmatige en
oppervlakkige, lauwe en laffe Katho
lieken beschiV. «Tv Dit leren onze
kinderen in de catechismus, want
dit is de Katholieke leer".
Gerard Brom. „Gesprek
over de eenheid van de
Kerk." Blz. 322.
