3)e£eicló£(3otx/tcuvX Eerste termijn Marshall-plan beperkt Subsidies vogr bijzonder hoger onderwijs ZATERDAG 14 FEBRUARI 1948 3J)ste JAARGANG No Directeur: C M. VAN HAMERSVELD Hoofdredacteur: TH. WILMER KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN SUBSIDIE VOOR BIJZONDER HOGER ONDERWIJS WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" Bur. Papengracht 32, Telef. Redactie 20015, Adm. en Advert 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs f 0.30 p. w., f 1.30 p. nrnd., f 3.90 p. kwart. Franco p. p. f 4.65 - Advert.: 15 et p. m.m. Telefoontjes f 1.50 MET STILLE TROM r\E FRANS-SPAANSE grens is de- *^ze week weer opengesteld voor het reizigersverkeer. Een simpel berichtje, dat noch in Frankrijk noch buiten Frankrijk veel rumoer veroorzaakt heeft. Maar wie de situatie kende, moest to'ch even glimlachen om zulk een terugtocht met stille trom van de Franse link se politiek. Dat was dus het einde van een internationaal drama, dat eindigde in een klucht. Weet u nog, hoe het allemaal in z'n werk is gegaan? De „Msbd." haalde dezgr dagen de geschiedenis nog eens op. Het begir^ van deze geschiedenis dateert van de Spaanse burgeroor log, derhalve uit de praehistorische tijd vóór Wereldoorlog II. In die bur geroorlog streed het rechtse Spanje •tegen het linkse Spanje. Het doet niet ter zake, welke de diepere oor zaken van dit. verschrikkelijke con flict waren, wel is 't van belang er op te wijzen, dat de partijen en zelfs de landen van Europa en ver daar buiten de hun het naast liggende Spaanse groep actief steunden, met geld, wapenen en met z.g. vrijwilli gers. Wie het eerst met die steun be gon, zal wel altijd een geheim blij ven, zeker is dat in die internationale oorlog, welke op Spaans gebied en de wateren daaromheen werd uitge vochten, nazi-Duitsland en fascis tisch Italië zich aan de zijde van rechts, communistisch Rusiand en volksfront Frankrijk zich aan de kant van links schaarden. De Engel se labours en de meeste Amerika nen sympathiseerden exclusief met links, maar zij verleenden weinig of geen daadwerkelijke hulp, wijl zij niets voor communisme of volks front voelden, terwijl Engeland bo vendien steeds aan de toegangspoort tot de Middellandse Zee: Gibraltar, moest denken. Generaal Franco won, de linksen werden verslagen. Het gevolg lag- voor de hand, alles wat met links had gesympathiseerd, of links actief had gesteund, was en bleef tegen Franco, die ook nog een sociaal-eco nomisch stelsel invoerde, dat ver van de socialistische denkbeelden stond. Het autoritaire systeem werd voor dictatuür uitgekreten. De wereldoorlog brak uit. Nauw keurig spiedden de geallieerden naar Spanje, of Franco de hem gegeven hulp zou terug betalen. Hii deed het -niet, ofschoon I'itler er herhaaldelijk op aandrong, franco's vastberaden afzijdigheid was geheel en al in het voordeel van de geallieerden, zelfs van Rusland. Maar toen dezen de overwinning hadden behaald leefde de oude vete weer op. Het in Span je verslagen, maar in de oorlog triomferend Moskou begon een cam pagne van ongekende felheid tegen Spanje en Franco, daarbij dapner>ge steund door Frankrijk. De Engelse labours, nü aan het bewind gekomen, deden aan het spel mede, maar ble ven aan Gibraltar denken; de Ame rikanen hielden zich, zeker officieel, meer op de achtergrond, al voelden ze weinig sympathie voor het Fran co-regiem, dat hun echter in elk ge val nog beter aanstond dan het com munistische. v- De grote aanval werd in 1946 in de assemblee der Verenigde Naties on dernomen; resultaat: het besluit van een diplomatieke en economische boycot van Spanje, met het doel Franco ten val te brengen. I"\AT 'DOEL werd niet' bereikt. Want de meeste'mogendhed'en wil den hun economisch voordeel niet. uit het oog verliezen. Weliswaar werden hier en daar de in Madrid geaccrediteerde gezanten terugge roepen ook Nederland deed dit maar de ecoAomische betrekkingen werden niet afgebroken. Dat deed alleen Frankrijk. Met het gevolg, dat andere landen hun handelsbetrek kingen met Spanje konden uitbrei den ten koste van Frankrijk en dat het gestelde doel de val van Fran co allerminst werd bereikt. Integendeel. Frankrijk heeft nu de consequen ties van het échec aanvaard. De tij- den zijn inmiddels ook anders ge worden.' Het is in West-Europa niet langer Moskou, dat de toon aangeeft; de Marshall-dollars beginnen straks te rollen. En Spanje behoort nu eenmaal bij West-Europa, zodat het moeilijk gemist kan worden bij een goed opgezet herstel-plan. Toch wil „men" er nog niet goed aan, men kan de autoritaire bewindsvorfn nog niet goed verdragen. Speciaal de En gelse Labours kunnen Franco niet zettên, en wensen hem buiten elk herstelplan te houden. Maar het zal de vraag zijn, of dat verzet zal zijn vol te houden. Ten slotte is het een kwestie van het.Spaanse volk zelf, welke regeringsvorm het er op na wil houdeè. Op zich vindt men in West-Europa het Franco-regiem niet bepaald de best mogelijke staats vorm; en ook "het Spaanse volk denkt_ daar waarschijnlijk in meer derheid zo over. Maar de Spanjaar den aanvaarden Franco, omdat zij van mening zijn, dat het zonder Franco nog veel slechter zou wor den. De „Tijd" maakt in dit ver band een vergelijking met Neder land en zegt, dat de Nederlanders ook liever een belabberde Neder landse regering zouden wensen dan een Duitse of Russische, die moge lijkerwijs door buitenlandse regerin gen zou kunnen worden geprefe- Driehonderd in plaats van 500 schepen |)E AMERIKAANSE Senaatscommissie voor buitenlandse betrekkin- gen heeft besloten voor te stellen, de eerste termijn van de hulpverle ning volgens het plan-Marshall te beperken tot twaalf maanden (van 1 April tot 31 Maart 1949), en de eerste Amerikaanse bijdrage te verminde ren met een bedrag van anderhalf milliard dollar. President Truman had het Congres verzocht 6.800.000.000 dollar ter beschikking te stellen voor een periode van vijftien maanden, aanvangende 1 April aanstaande. Om het toekomstige Congres niet te binden Volgens senator Walter George (de mocraat uit Georgia), een lid van de commissie, had dezp, onder leiding van senator Arthur Vandenberg, in prin cipe een Europees- herstelprogram voor vier jaar en drie maanden aan vaard. Waarschijnlijk echter nam de commissie het reeds eerder ter spra ke gekomen standpunt in, dat het huidige Congres niet het recht heeft het toekomstige Congres te belasten met uitgaven van dergelijke hoge sommen, met het oog op eventuele veranderingen in de wereldsituatie. Vandenberg zeide, dat de commis sie door de voorgestelde beperkingen niet inging tegen de schattingen van het departement van buitenlandse za ken, en dat men meent, dat 5.300.000.000- dollar voldoende zal zijn voor twaalf maanderi in vergelijking met 6.800.000 000 voor 15 maanden. Verder verklaarde Vandenberg, dat, naar het inzicht van de commissie, het voordeel van de voorgestelde ter mijn bekorting hierin was gelegen, dat het nieuwe Congres en de even tuele nieuwe regering zo spoedig mo gelijk de gelegenheid zouden krijgen het steunprogram en de ontwikkeling van de uitvoering ervan te bespreken, namelijk in de eerste weken van de nieuwe zittingsperiode van het Con gres, welke Januari 1949 aanvangt. Het Congres zal dan geplaatst zijn tegenover -de realiteiten van het pro gram, en zich kunnen overtuigen van de mate waarin de zestien landen op basis van zelfhulp samenwerken. Een andere belangrijke wijziging, door de commissie in de voorstellen van het departement aangebracht, is het verwerpen van Tra mans verzoek om toestemming voor verkoop of ter beschikkingstelling van Vijfhonderd Amerikaanse koopvaardijschepen aan de Europese landen. Inplaats hiervan heeft de commis sie voorgesteld ten hoogste driehon derd schepen ter beschikking te stel len, en wel schepen voor droge ladin gen die niet in gebruik zijn. Het departement van buitenlandse zaken had eerder doen uitkomen, dat De stakingsactie in België COMMUNISTEN TRACHTEN ER MUNT UIT TE SLAAN. Volgens het socialistische orgaan „Le Peuple" lokken de communis ten incidenten uit in België en doen zij alles om de staking der mijnwerkers tot een politieke actie te maken. Vol gens dit blad zouden het de commu nistische eenheidsvakcentrales zijn geweest, die, terwijl de afgevaardig den onderhandelingen voerden met de regering, de stakingen hebben doen uitbreken. Naar het blad ver der schrijft zijn de communisten te Souvret een socialistische voorman te lijf gegaan, omdat deze de arbeiders aanspoorde trouw te blijven aan de richtlijnen, die de socialistische vak bond uitgeeft. Vanwege het ministerie van ar beid werd gistermorgen verklaard, dat de electriciteitsproductie tot nu toe nog 90 procent van de normale productie bedraagt. De arbeiders hebben gedeeltelijk ivolg gegeven aan de burgerlijke mobilisatie. In Oost- en West-Vlaan deren, Limburg en Antwerpen wordt, met enkele uitzonderingen, normaal gewerkt. In de provinie Na men en Luxemburg verloopt het werk normaal. De toestand in de provincies Henegouwen en Luik is wat het ministerie „enigszins ver ward" noemt. In de gasfabriek te Namen zijn enkele progingen ge daan om tot een sit-downstaking over te gaan. Te Aarlen hebben de arbeiders van de gasfabriek gevolg gegeven aan het vorderingsbevel. reerd. Ze doen het nu eenmaal lie ver zelf en zolang dat daar hen zelf aanvaarde regiem zich houdt aan de internationale spelregels en geen agressieve bedoelingen na streeft, mogen zij verwachten, dat andere anders geregeerde volken, hun die vrijheid gunnen. In elk geval willen de Spanjaar den wel graag meedoen met het Marshall-plan en schijnt ook Ame rika van zijn kant bereid om Span je alsnog te laten meedoen. Het toegeven van Frankrijk neemt alweer een hinderpaal weg voor de terugkeer tot meer normale verhou dingen. de versie van de Senaatscommissie waarschijnlijk een basis.' zal vormen voor binnenkort te hervatten bespre, kingen van de zestien landen te Pa- rijs. Het voorstel van de Senaatscom missie is inmiddels geenszins defini tief. Het wetsontwerp zal waarschijn lijk per 1 Maart bij de Senaat in be handeling komen en ondertussen moe ten de commissie voor buitenlandse aangelegenheden van het Huis- van Afgevaardigden, welke nog steeds verhoren aan het houden is, en het Huis zelf tot een beslissing zien te ko men. MARSHALL IS GEESTDRIFTIG OVER EEN WESTELIJKE UNIE George Marshall, de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, heeft in een rede voor een land bouworganisatie gezegd, dat de Ver enigde Staten grote verwachtingen koesteren van de door Bevin voor gestelde West-Europese Unie. De unie zal het resultaat zijn van een samenwerking, die verder gaat dan is overeengekomen om het hulp programma te doen slagen. De mi nister geeft de hoop niet op, dat er ten slotte toch een aocoord met Rus land zal worden geschapen. Dan zullen de Russische leiders met hun sterk realistische inslag veel meer geneigd zijn om een overeenkomst te bereiken over - de voorwaarden van het vredesverdrag met Duits land aldus Marshall. Naar West-Europese douane-unie Tijdens het debat over de buiten landse politiek in de Franse Natio nale Vergadering heeft de Franse minister van buitenlandse zaken, Bi- dault, gisteren medegedeeld dat te Rome een conferentie gehouden zal worden van vertegenwoordigers van Groot-Brittannië, Frankrijk, Italië en de Benelux-landen ter bespreking van de voorwaarden, waarop een douane-unie tussen deze landen tot stand zou kunnen tornen. Geheime Amerikaans- Russische besprekingen? Van gezaghebbende zijde te Wash ington wordt vernomen, dat het Sta-" to Departement in^het bezit is van een volledig verslag van een onlangs gehouden x geheime bijeenkomst te Berlijn, waarop belangrijke kwes ties tussen de V.S. en de Sovpet- Unie door een woordvoeVder van elk der beide landen werden besproken. De betrokken woordvoerders, zo wordt vernomen, waren Robert Murphy, politiek adviseur van gene raal Lucius Clay, en een niet met name genoemde adviseur van maar schalk Sokolofski. Tot de problemen, die werden be sproken, behoren o.m. het plan- Marshall, de vredesverdragen met Duitsland en Oostenrijk, de handel tussen West- en Oost-Europa en aanverwante vraagstuken. De bijeenkomst werd bijeengeroe pen op initiatief van de Sovjet-Unie Gezaghebbende kringen te Wash ington onthouden zich voorzichtig van het trekkne van algemene con clusies of van het bouwen van ver wachtingen op de bijeenkomst. Namens het ministerie van Fi nanciën, bureau „Oorlogsbuit" wordt op 18, 19 en 20 Februari a.s. in Krasnapolski te Amsterdam een gro te publieke verkoping gehouden van uit Duitsland teruggevoerde alsme de uit oorlogsbuit afkomstige raa- chineriën en materialen. „Is hier soms uw radiotoestel bij? Op 18 Februari viert H.K.H. Prin ses Marijke haar eerste verjaardag Ter gelegenheid hiervan werd deze foto gemaakt. Prinses Margriet staat erbij en houdt voorzichtig het hoofd van haar jongste zus vast. PIUS XII WOONT DE VASTEN- CONFERENTIE BIJ Vrijdag heeft de paus de eerste der vasten-conferentie, welke in de troonzaal van het Vaticaan door pa ter Clemens da Santa Maria in Pun- ta, gegeven, worden bijgewoond. Hierbij waren ook de kardinalen van de Curie alsmede verscheidene huisprelaten en oversten van kloos terorden tegenwoordig. KARDINAAL GRANITO DEL BELMONTO De deken van het Heilig College, kardinaal Gennaro Granito Pigna- telli di Belmonte, die bijna 97 jaar oud is, hij werd 10 April 1851 ge boren, is sedert enige dagen ziek. Gezien de hoge leeftijd van deze prelaat, die prefect van de congre gatie voor ceremoniën is, verwacht men bij de minste complicatie spoe dig het einde. Onjuiste berichtgeving Verklaring der Ned. regering In verband met de persberichten van Aneta-New York en een New Yorks correspondent van een Ne derlands Dagblad betreffende mede delingen, welke door een woordvoer der van de Commissie van Goede Diensten tegenover journalisten zou den zijn gedaan en waarop door de Nederlands-Indische regering onder voorbehoud is gereageerd, stelt de Nederlandse regering er prijs op het volgende te verklaren. Een aan haar, na onderzoek te New York, uitgebracht rapport heeft geconstateerd, dat Se bovenge noemde berichten over een pers conferentie, welke de bedoeling had informatieve vragen te beantwoor den, op een aantal gewichtige en be langrijke punten onjuist zijn. Deze berichtgeving moest zowel aanleiding geven tot het opkomen van twijfel aan de onpartijdigheid van de Commissie van Goede diens ten, als volkomen ongegronde in drukken wekken, zoals reeds in de reactie der Nederlands-Indische re gering tot uitdrukking is gekomen. Aneta biedt verontschuldigingen aan. Aneta New York heeft heden de volgende verklaring gepubliceerd: „De persafdeling van de Verenigde Naties heeft Aneta er op gewezen, dat de beschouwingen van de Com*- missie voor Goede Diensten over In donesië, vervat in het Aneta-tele- gram uit Lake Success van 12 Fe bruari j.l., bedoeld waren als „back ground"' informaties voor correspon denten en dat deze niet mochten worden toegeschreven aan de Com missie als zodanig. Aneta drukt hier mede zijn spijt uit over dit misver stand." Ruim 850 vrouwen kinderen heb ben zich gisteren op de Sibajak van de Koninklijk? Rotterdamse Lloyd ingescheept. Dp meesten keren naar Indië terug waar de mannen /en va ders al verblijven; slechts enkelen maken de reis voor de eerste maal. Ned. verliezen in Indië De regering maakt bekend, dat tot haar leedwezen in de afge lopen week de navolgende ver liezen zijn gerapporteerd: Kon. Landmacht: sold. P. H. Kooien, uit Bréda, gesneuveld 2 Febr.; sold. J. C. P. W. Peters, uit 's-Gravenhage, overleden ten gevolge van oorlogsverwonding, 4 Febr..; serg. A. Bakelaar uit Rotterdam, overleden 6 Febr. ten gevolge van oorlogsverwonding op 15 Dec. 1947. Kon. Ned. Indisch Leger: serg. infant. S. P. Buik, uit Rotter dam, gesneuveld 2 Febr.; Jav. sold, infie Samsidi, uit Ned.-In- dië, gesneuveld 29 Jan.; Mad. sold. 2e kl. infio Djoni, uit Ned.- Indië, gesneuveld 31 Jan. De Kon. Marine heeft' in de afgelopen week geen verliezen gerapporteerd. Voortdurende gevechten in Palestina Op de grens tussen Tel Aviv en Jaffa zijn wederom gevechten tussen Joden en Arabieren losgebrand. Vijf Arabieren en een Jood werden ge dood en twaalf Arabieren ernstig ge wond. De Haganah heeft, gewapend met mortieren en* automatische wapens, een hevige aanval gedaan op het dorp Jazoer, aan de weg van Jaffa naar Jeruzalem, en sterke Arabische ves ting. Een Arabier werd gedood en vier huizen werden opgeblazen, al dus deelt men van officiële zijn mede. Amerikaanse Dakota door Chinese communisten neergeschoten Naar in welingelichte kringen te Nanking wordt vernomen, is in de gevechtszone van Moekden een Da kota van het Amerikaanse leger door de communistische strijdkrachten neergeschoten. Het vliegtuig zou er nog in geslaagd zijn achter de com munistische linies te landen. De .Amerikaanse autoriteiten te Nanking hebben bevestigd, dat een Amerikaans vliegtuig sinds 12 Fe bruari wordt vermist, doch zij weten niets over het lot van het toestel. TERUGBETALING KOLENGELD. Maandag zijn zij. wier naam be ginnen met de letter Roe t.m. Scha aan de beurt om de terugbetaling op het kolengeld in ontvangst te nemen. Bonnen thuis afknippen s.v.p. *Het postkantoor is geopend van 9 tot 3 uur. Gisteren heeft de Tweede Kamep behandeld het wetsontwerp betref fende subsidiëring van het Bijzon der Hoger Onderwijs door het Rijk. Het wetsontwerp bevat de vol gende regeling, yan de kosten voor huisvesting van de bijzondere uni versiteiten neemt het Rijk 65 procent voor zijn rekening, wanneer er zoals aan de R.K. Universiteit te Nijmegen slechts „goedkope fa culteiten" zijn: theologie, rechten, letteren e.d. Is er daarnaast ook een „dure" faculteit, gelijk aan de Prot. Universiteit te Amsterdam, die voor wis- en natuurkunde, waarvoor de kostbare laboratoria nodig zijn, dan wordt 80 procent vergoed. En komt daar nog een medische faculteit bij, dan stijgt het percentage tot 85. De vergoeding voor de kosten van de exploitatie, het onderwijs, is aan twee „plafonds" gebonden. Ook hier bedraagt de subsidie resp. 65, 80 of 85 procent van de kosten (na aftrek van de genoten inkomsten uit col legegelden e.d.), maar tegelijk zal de subsidie niet meer mogen bedra gen dan resp. 30, 50 of 60 procent van het gemiddelde der uitgaven voor de zusterfaculteiten aan de drie Rijks Universiteiten. Het bleek, dat vrijwel alle partijen zich met de voorgestelde regeling konden verenigen. Alleen onzeker heid-omtrent, enkele technische vra gen een gevolg v^i enkele wijzi gingen, die op voorstel van de heer BINNENLAND. De voorzitter van de demobili- satieraad Prins Bernliard, heeft een bezoek gebracht aan de N.V. Werk spoor te Amsterdam en de Aku te Ede', teneinde zich op de hoogte te stellen van datgene dat het bedrijfs leven wil en kan doen t. b. v. de de- mobiliserenden. Van de 7210 in 1947 gedemobili- seerden, die ingeschreven waren bij de verschillende arbeidsbureaux, wa ren per 1 Januari 1948 6268 weer door het bedrijfslevén opgenomen. Tijdens een bruiloft te Deventer sloeg een der gasten de 18-jarige bruid in één klap drie tanden uit de mond. Een Tjechoslowaakse week zal, te beginnen op 17 April in ons land worden gehouden. In Amsterdam, 's-Gravenhage en Rotterdam "zullen lezingen gevolgd kunnen worden over het economische en culturele le ven van Tsjechoslowakye. Door mid del van radio-uitzendingen, tentoon stellingen, muziekuitvoèringen en wat dies meer zij zal eveneens de aandacht op dit land worden geves tigd. Een twee-jarig meisje te Den Haag is Woensdag in de Koning straat aangereden door een motor wagen van lijn 10 der H.T.M. Het kindje kwam onder de baanschuiver van de tram en overleed ter plaatse. Stokman (K.V.P.) werden aange bracht verhinderde, dat het ont werp reeds werd aangenomen. De communisten waren de enigen, die zich categorisch tegen elke tegemoet koming aan het bijzonder H.O. ver zetten. De P. v. d. A., de C.-H. en de V.V.D. verklaarden eenstemmig, on danks hun afwijzing van bijzondere universiteiten, toch op grond van de -plaats, die deze zich hadden verwor ven en alle spraken met grote waardering over Nijmegen en Til burg een gedeeltelijke bekostiging door de overheid billijk te achten. Wy moeten er met nadruk op wij zen, dat voor het bijzonder hoger on derwijs is verkregen een subsidie, welke betekenis heeft, maar dat grote offervaardigheid in eigen kring vopr deze instellingen vereist blijft. Men leze maar eens aandachtig de percentages van de kosten, welke worden vergoéd. In een ochtendblad lazen we; feitelijke gelijkstelling bijzonder en openbaar hoger onder wijs". Dat is natuurlijk niet waar. BUITENLAND. In de omgeving van Maniema, het gedeelte van de Belgische Congo, dat gelegen is tussen het Tanganyika- meer en de spoorweg langs de'Con- go-rievier, zijn rijke goudaders ont dekt. Drie maanden geleden loofde Mohammed Masaoud, directeur van het'Perzische blad „Mard em-Roez" een prjjs van 1 millioen realen uit voor degene, die de toenmalige pre mier doodschoot. De directeur is thans zelf doodgeschoten. Wie een kuil graaft voor een ander.... De eis van de C. G. T., het al gemeen vakverbond van „Frankrijk, om een onmiddellijke loonsverho ging van 20 pet., is verworpen door de Franse economische raad, waarin zowel werkgevers als werknemers, alsmede de regering vertegenwoor digd zijn. Het laboratorium van de Cor- nell-universiteit te Ithaca (New- York) is door brand verwoest. De schade wordt op een millioen dollar geschat. De Unesco (de V. N. organisatie voor onderwijs, wetenschap en cul tuur) houdt haar volgende algemene conferentie in October a.s. te Bei roet, de hoofdstad- van Libanon. Een Mgr. dr. Poels, die vandaag te Ven- ray zijn tachtigste verjaardag viert de doctor is weer herstellend van een ernstige ziekte zeide onlangs, toen hem te Tilburg het eredoctoraat werd uitgereikt: „Gij weet zo goed als ik, dat voor iemand, die binnen een paar maan den voluit tachtig wordt, wanneer het gaat over hetgeen gezegd wordt over hemzelf, het enige dat eigenlijk nog telt, is, wat Onze Lieve Heer zal zeg den, als hij binnen betrekkelijk korte ijd voor Zijn rechterstoel zal staan".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1948 | | pagina 1