Wederwaardigheden van mgr. Buis in de
Borneo-missie
Het lijden der katholieken in de
Oekraïne
ZATERDAG 6 DECEMBER 1947
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
HOE KOPPENSNELLERS GOEDE CHRISTENEN WORDEN
J7R ZIJN GENOEG PASTOORS IN NEDERLAND, DIE MOEILIJKE
PAROCHIES TE BESTUREN KREGEN, maar geen van hen zou,
zoals mfir. Buis dat deed,, met een kalm en onbewogen gezicht kun
nen vertellen, dat zijn parochianen koppensnellers waren. Meer dan tien
van zijn twintig missie jaren heeft mgr. Buis de zielzorg uitgeoefend
onder de Dajaks op Borneo. De voortplanting des geloofs maakt
onder die volksstammen van. het oerwoud goede, ofschoon geen op
zienbarende vorderingen. Er zijn al vele nederzettingen, die de blijde
boodschap ongeveer tweeduizend jaren sinds de engelen deze „Grote
Vreugde" verkondigden over Bethlehems slapende velden hebben be
grepen en als lenteknoppen zijn uitgebot aan de geheimzinnige wijn
stok van Christus' Kerk, als spruitende uitlopers, welke, indien God was
dom geeft, te hunner tijd volle vrucht zullen dragen.
Op visite in een
Dajak-dorp
In die wijngaard des Heren zijn
vele 'arbeiders aan de slag. Van hen
zou men de. missionarissen kunnen
betitelen als de grondwerkers, de
ploegers en planters, die geduldig
en moeizaam het terrein voorberei
den, opdat het Woord Gods in een
vruchtbare bodem valt. Zo is Wi'-
librord, een vreemdeling, hier in ons
vaderland gekomen, zo is mgr. Buis,
als een andere Willibrord naar het
vaderland van de Dajaks gegaan,
en, in zoverre dat met de eigenaar
dige opvattingen van die volken
strookt!, Dajak met de Dajaks ge
worden.
Als gewoon soldaat in het vreem
delingen-legioen der Kerk is mgr.
Buis uit de missie gekomen om rust
te nemen als officier keert hij over
twee maanden terug, in het purpe
ren kleed van een apostolisch per
fect.
WAT IS EEN APOSTOLISCH
PREFECT?
„Wat is een apostolisch prefect?"
vroegen wij mgr. Buis, die zo
vriendelijk was ons een interview
toe te staan.
„Een apostolisch prefect bezit alle
gezag, faculte;ten en jurisdictie van
een bisschop, zonder de bisschops
wijding ontvangen te hebben.. Zijn
waardigheid in rangorde is die van
een protonotarius apostolicus" ,,de
numero participantium". Een mis
siegebied maakt in zijn ontwikkeling
drie periodes door: in het allereerste
begin staat het onder ëen overste,
daarna wordt het een prefectuur en,
als de gröei doorgaat, ten slotte een
vicariaat".
Nu zullen er we] lezers zijn. die
graag het naadje van de kous zou-'
den wil1 en weten en vragen wat
'een protonotarius enz. eigenlijk is.
maar we laten deze curiaie onder
scheidingen voor het ogenblik "rus
ten. Het is veel interessanter mgr.
Buis te laten vertellen over zijn mis
siewerk. Maar dan moeten wij toch
eerst even duidelijk maken, waar
mgr. Buis het geloof verkondigt.
IN EEN ENGELSE KOLONIE
Op Borneo, en wel in Seraw'ak, dat
vóór de oorlog een onafhankelijke
staat was onder een (Engelse) rad-
jah en na de oorlog een Engelse
kolonie is gewor
den. Nogal merk
waardig, omdat
het Nederlandse
gedeelte van Bor
neo vóór de oor
log een kolonie
was en na de oor
log een zelfstan
dige staat is ge
worden! In die
wonderlijke te
genstrijdigheden
van de koloniale
politiek zullen we
ons niet verdie
pen.
„De radjah was
de missie zeer ge
negen" zei mgr
Buis „maar
ook onder de En
gelsen is het zeer
plezierig werken"
En dat is het
voornaamste.
Tot 1937 (toen
hij eveneens op
vacantie kwam) is
mgr., met een
Icorte onderbre
king, apostel on
der de Dajaks
geweest.
„Dat waren
vroeger toch kop
pensnellers?"
vroegen we.
KOPPEN
SNELLEN IS
NOG IN DE
MODE.
„Ze doen het
nog wel eens"
zei mgr. „Bij
de bevrijding
hebben ze van
misschien wel
3D00 Jappen de
koppen gesneld
waarbij zij ook
wel eens vergissingen maakten en
Chinese families vermoordden".
De inkt stolde in onze pen.
„De Engelsen" vervolgde mgr.
„waren er in geslaagd het koppen-
snellen vrijwel te doen ophouden.
Hun optreden verdient grote waar
dering Maar de neiging om het te
doen, l^eft altijd weer eens even op."
We vonden het maar een rare
sport.
„Koppensnellen", lichtte de
prelaat toe „slaat in verband met
een bijgeloof betreffende een geluk
kig hiernamaals. A's je sterft, moet
je in de andere wereld iemand heb
ben, die voor je zorgt, een s'aaf dus.
Als je iemands kop snelt, maak je
hem tot slaaf."
■„Hu!" r.lden we. „Maar het
zijn tdBh geen mensen-eters?"
„Och" zei mgr. Kalmpjes ^,ze
eten wel eens het been op van een
verslagen vijand, of zijn hart, dat
gekookt wordt en in kleine stukjes
uitgedeeld. Maar dat is als een wraak
neming bedoeld, het toppunt van
wraakzuchtige voldoening. Het gou
vernement en ook de missie heeft
zich daar natuurlijk hevig tegen ge
kant'.
Dat konden we begrijpen.
„We hebben in onze bloeiende mis
sie vele oude koppen-snellers onder
onze kudde. Eén, die in een enkele
nacht 17 koppen had gesneld, werd
vele jaren later katholiek, en goed
katholiek. „Koppensnellen" ~r be
kende hij, „is niks gedaan; ik heb er
spijt van en ik zal het nooit meer
doen'. „Dat moet je dan tonen
door daden. Er hangt daar nog een
schedel in je huis; die moet je aan
mij geven, dan. zal ik die begraven"
De man gaf zijn kop af. Maar de
missionaris legde de griezelige re
liek veiligheidshalve onder zijn bed,
omdat hij vermoedde, dat de familie
bezwaar zou maken tegen de edel
moedige schenking van zijn paro
chiaan. En ja, daar kwam de vader
opdagen, verbolgen: „Als u dan' toch
iets van ons afnemen wilt, neem dan
de mooiste kruik, maar niet de kop."
Waarop de missionaris had geant
woord: „Die kop hoort toch aan je
zoon?" Maar de vader had uitge
legd, dat zijn zoon de kop had ge
sneld, maar dat vader het hoofd elke
week berookt had tot het een soort
mummie was geworden".
GRIEZELIGE HUISVERSIERINGEN
Dat zijn zo van die problemen in
een DajakTpsrochie, waar nog steeds
op de veranda van vele huizen de
afgeslagen hoofden bij trossen te
Een
Dajak-
krijgsman
Rijksmuseum voor
Volkenkunde)
Mgr. J BUIS,
Apost. Prefect van Noord Borneo
kijk hangen Een keer had mgr. Buis
geprobeerd, die gevel versieringen te
doen verwijderen, maar het liep op
een fiasco uit. Dat was in 1931, toen
mgr. Biermans een bezoek aan de
statie zou brengen. Het was in een
welgesteld dorp met rubber-planta
ges. Maar de meest vooraanstaande
was er niet toe te bewegen de hoof
den te begraven: „Ik wil het wel
doen, als de Paus me een medaille
geeft, dat ik een dapper man ben".
Maar dergelijke medailles worden
door de Paus niet uitgereikt.
„Sindsdien heb ik toch bereikt"
vertelde mgr „dat de koppen
niet meer op de veranda hangen,
maar in een kist in huis werden op
geborgen, als een kostbaar familie
bezit".
EN STAMPVOLLE KERKEN.
's Lands wijs, 's lands eer! Maar
wij waren toch nieuwsgierig, gewor
den, hoe een missionaris onder deze
lieden katholieke actie voert.
„Zondags is de kerk stampvol. Dan
ligt er een vloot van uitgeholde
boomstammen gemeerd, want van
de Zee-Dajaks (en die wonen daar)
is er bijna geen, die loopt. Alles
vaart. Zij gedragen zich keurig in
de kerk, De kinderen hebben lieve
stemmetjes en zijn zeer muzikaal".
„Doen zij aan volkszang?" vroe
gen we.
Mgr. Buis glimlachte. „Neen, dat
niet. Ze zitten allen met de rozen-
kans in de hand. Een catechist bidt
hardop voor: „o, mijn God, ik bemin
Uen zo'n gebed bidden allen
hardop na. Er ia een groot verschil
tussen de ouderen en de jongeren.
De ouderen zijn erg indolent, maar
het nieuwe geslacht is zeer pienter
Dat is de opkomst van de missie".
„Hoe is het geloofsleven van de
oude Dajaks?"
„Ze willen goed leven en willen
graag in de hemel komen".
„Maar hebben ze enig begrip van
de" christelijke godsdienst?"
„A's ze aan bepaalde eisen, niet
voldoen, worden ze niet gedoopt.
Zij kennen allen het Onze Vader,
het Wees Gegroet, de Geloofsbelij
denis, de akte van bsrouw en het
gebed tot Maria van St. Bemardus
uit hun hoofd. Ze krijgen langdurig
catechismus. Als ze, bij het examen,
antwoorden dat er 20 goden zijn,
wel", zei mgr., „dan wachten we nog
eventjes. Er is geen zwaarder werk
dan het onderricht van de .oudere
mensen".
,En heeft u veel succes?
„Geen massa-bekeringen. Daar
zouden we ook niet van houden,
omdat wij het niet zouden vertrou
wen. De Zee-Dajak is een zeer onaf
hankelijk mens, die niets moet heb
ben van kudde-geest. Het eerste
contact heeft bijna altijd p'aats als
er een kind ziek is. De Dajaks zijn
verliefd op kinderen. Dan wordt m
de hoogste nood de missionaris ge
roepen. Ook de school is een belang
rijk middel om contact te krijgen,
want de kinderen leren graag".
„Dus u gaat niet, zoals op een
plaatje, met een kruis omhoog, de
wildernis in?"
„Neen! Misschien dateen heilige
als St. Franciscus Xaverius dat kon
doen, maar in het gewone geval stoot
het de mensen af, als je onmiddellijk
over het geloof spreekt. Dat moet
heel geleidelijk geschieden". -
EEN AVOND BIJ DE DAJAKS.
In gedachten zagen we een mis
sionaris het huis van een Dajak bin
nengaan. We konden er ons geen
voorstelling van maken, hoe de ont
vangst zou zijn.
„Bij dë Dajaks" filmde mgr. ons
voor ogen „is ieder huis een dorp,
en ieder dorp een huis. Veertig fa
milies wonen in één lang huis bij
elkaar, ieder in haar eigen vertrek.
Langs het gehele huis loopt een
gaanderij, waarop alle deuren ope
nen. Is het een katholiek huis of
dorp, dan is er op de buitenkant van
iedere deur een kruis of een vrome
plaat aangebracht. Een missionaris
zorgt tegen de avond in zo'n dorp
aan te komen, dan zijn de mensen
thuis. Na bij de hoofdman gegeten
te hebben, gaat hij op de veranda
ziften napraten, bij een klein olie
pitje, en geleidelijk-aan komen dan
de andere bewoners om hem he?n
staan. De catechismus-les kan dan
beginnen".
„Is het gehoor aandachtig?"
„Ze kunnen zich maar moeilijk
concentreren! Na 5 minuten zie ik
ze indommelen. Maar dan zeg ik
eensk'aps: „Daar zag ik me toch
vanmiddag een varken met 10 big
gen" en dan zijn ze allemaal weer
even wakker. En zo verzin je iedere
keer iets anders om 'de aandacht
gaande te houden voor de lering."
„Reist een missionaris alleen".
„Ja, de andere missionaris blijft
op de statje bij de kerk achter. Maar
met de missionaris, die op reis gaat,
trekken dragers mee, soms vijf da
gen lang. Dat zijn parochianen, die
op die manier een van de geboden
der Kerk, de priesters onderhou
den, naleven. Wij reizen meestal in
een uitgeholde boomstam met een
kleine buiten-boord-motor achter
aan; het is een mooie boot, 6 meter
lang en 1 meter breed."
„Het eten, is dat nogal smakelijk?"
,,'s Morgens, 's middags ep 's avonds
rijst. De inlanders eten van borden,
maar met de hand. Vroeger, en ook
nu als ze van huis zijn eeten zij van 'n
boomblad. Ei is voor een kind geen
erger straf, dan dat hij »niet van een
bord, maar van een blad moet eten
Ik heb eens meegemaakt, dat een
paar Dajak-jongetjes enige Kajans
een naburige volksstam met uitge
rekte oorlellen hadden uitgelachen
Dat werd hun ernstig aangerekend,
want Dajaks zijn op het gebied van
hoffelijkheid o zo teergevoelig. Als
zware straf mochten die jongetjes
enige dagen niet van een bord eten.
Hun verdriet was groot!"
VIEZIGHEID JES.
„Zijn de Dajak-huizen zindelijk?"
„Het is er ontzettend vies en er
krioelt van allerlei, 's Nachts, als
je op je mai ligt met een vet vies
hoofdkussentje (waarover ik dan
myn zakdoek maar legde) wordt je
opgegeten van de wandluizen. Als je
daarvan wat zegt, wordt het je niet
kwalijk genomen: Ja, 't is hier erg!
geven zij dan toe en beweren
hun eigen wandluizen niet te voelen,
maar vreemde wandluizen wel".
Interessante verhalen deed mgr.
Buis ook over de huwelijks-plechtig
heid. Moeder en tantes van een jon
geman zoeken een meisje voor hem
op. De uitzet is spoedig klaar, want
het enig huisraad van aanbelang is
een muskieten-net. Op de bruilofts
dag wordt het meisje met grote plech
tigheid met gong-muziek door de
vrouwen naar de kerk gebracht,
waar de bruidegom zit te wachten.
„De grote moeilijkheid is" vertel
de mgr. „het ja-woord van de
bmid te krijgen. Zij wil zo'n man
graag trouwen, maar het hoort tot
de goede vormen bedeesd te" doen.
Soms moet de priester wel 5, 6 keer
de vraag stellen, voor ze schuchter:
„Ka", d. i. „ik wil" antwoordt.
„En de nieuwe woning?"
„Er wordt als 't -nodig is, eenvou
dig een kamer aan het dorp-huis bij
gebouwd."
ECHTE CHINEZEN.
Van de Dajaks zouden we nog
meer kunnen vertellen, doch we mo
gen de Chinezen niet vergeten. De
laatste jaren vóór de Japanse inval,
was mgr. pastoor in Sibu, een ha
venstad, welke door Chinezen wordt
bewoond.
„De Chinezen zijn zeer goede men
sen. Zij zijn de toekomst van dë
Kerk in -Borneo. Dat wil niet zeg
gen, dat allen veel voor het Katho
licisme voelen, maar je kunt er veel
mee bereiken. De met-Katholieken
dragen net zo hard bij aan een kerk
of school als de Katholieken. Dat
vinden ze mooi, dat is een teken van
vooruitgang en daar houden ze van".
In Sibu zijn thans 2500 katholieke
Chinezen op een bevolking van
35900. „Deze Katholieken zijn even
katholiek als de mensen in Holland".
Grote moeite heeft mgr. Buis zich
getroost om Chinees te leren „een
zeer moeilijke taal, waarvan je nooit
kunt zeggen; nu heb ik het helemaal
o.nder de knie". In het concentratie
kamp, waar mgr. me', vele' anderen,
dfie en een half jaar opgesloten zat,
heeft hij het Chinese schrift geleerd
en is nu 350Q lettertekens mach
tig geworden. Het is zijn bedoeling
verder te' studeren in de officiële
taal van China, (want er zijn vele,
zeer uiteenlopende dialecten): het
Mandarijns.
NAAR EEN NIEUW LAND.
„U gaat als apostolisch prefect
naar een nieuw land, met een andere
bevolking. Is dat geen zware handi
cap?"
Zoals men weet komt mgr. Buis
aan het hoofd van de prefectuur
Noord-Borneo, de Noordelijkste punt
van het ei'and, dat altijd een Engelse
kolonie is geweest.
„Het Dajaks, dat ik heel goed
machtig ben, zal ik er niet meer
kunnen spreken. De bevolking daar
bestaat voot de helft uit Chinezen,
voor de helft uit Doesoens, die een
heel andere taal spreken, Maar als
apostolisch prefect kom je niet zo
veel onder de inlanders. Mijn taak is
in hoofdzaak leiding geven. Geluk
kig heb ik de geestelijkheid van
Noord-Borneo zeer goeR leren ken
nen, omdat we allen te zamen in het
kamp hebben gezeten."
„Hebt u daar een- kathedraal of
hoofdkerk?"
„Er is totaal niets meer. Alle ker
ken en scholen zijn öij de bevrijding
verwoest.
„Hoeveel staties telt de prefec
tuur?"
„Er zijn 12 hoofdstaties, met vele
kleinere staties, kapelletjes, school
tjes, weTke bediend worden door on
geveer 30 priesters. Er is ook een be
gin van een inlandse geestelijkheid:
een Doesoen en drie Chinezen".
„Hoe was het in het concentratie
kamp?"
„Slecht We moesten werken aan
een v'iegveld. Maar veVgelrken m
alle slechtste kampen, is ons kamp
nog het b-ste geweest. Niettemin zii
er velen van ondervoeding omgeko
men, vooral Engelse soldaten. Er
waren in de laatste période soms zes
begrafenissen per dag".
„MIJN VOORGANGER WERD
VERMOORD."
„U komt als opvolger van mgr.
Wachter, die vermoord is?"
„Mgr. Wachter, die Tiroler was,
en 9 andere Oostenrijkse missiona
rissen werden door de Jappen ge
vangen genomen bij de capitulatie
van Duitsland. Zes weken later moe
ten zij gefusilleerd zijn. Er is nooit
meer iets van hén gehoord of gevon
den"..
Mgr. Buis vertelde nog een aan
grijpend verhaal over de Europea
nen, die bij de komst van de Japan
ners uit Sibu het binnenland in ge
vlucht waren en daar, met uit ons
Borneo gevluchte Nederlandse ge-
zfnnen, zioh veilig waanden, tot de
Japanners hen ontdekten en eerst
de zestig mannen met de bajonet Ver
moorden en enige dagen later de
vrouwen en kinderen, zelfs een zui
geling. Niemand werd
Vol goede moed gaat mgr. Buis
over enige maanden zijn apostolaat
in de vreemde hervatten, in een be
rooid, beroofd en verwoest missie
gebied. Zonder er omheen te draaien:
Laat hem niet niet lege handen uit
ons midden heengaan. „Het is plicht
van iedere jongen.aan de ver
breiding en verspreiding van het
Christendom zijn beste krachten te
wijden metterdaad!
Uit betrouwbare bron wordt mee
gedeeld, dat alleen in de Sub-Kar-
patische Oekraïne (vroeger deel van
Tsjecho-Slowakije) de liquidatie der
Grieks-Katholieke Kerk nog niet be
ëindigd is. Op verschillende plaatsen
in dit gebied mogen nl. de'Oekrainse
priesters nu en dan de H. Mis cele
breren. Toch wordt er op -gewezen,
dat ook hier weldra de Russisch-Or-
thodoxe Kerk van Moskou haar
plaats zal innemen. Reeds werden
jonge en actigve priesters aangehou
den en weggevoerd, voornamelijk
de monniken van Sint Ëasiiius, wier
k.ooscter te Mukacevo reeds met
Russisch-orthodoxe monniken werd
bezet.
Anderzijds wordt gemeld, dat de
Poois-Oekrainse Katholieke Aarts
bisschop van Lwow (Lemberg), Jo
zef Siipyj die tot 8 jaar dwangar
beid werd veroordeeld, -thans te Je-
nisoisk (Sioerië) in een fabriek ar
beidt. Zijn gezondheidstoestand is
onrustwekkend. De andere Oekrainse
Katholieke bisschoppen zijn ge-
intemeerd in de gevangenis van Kiev
evenals de provinciaal der monniken
van Sint Basilius, Pater W. Hradyuk
Veel somberder nog is het lot van
de seculiere clerus in de Poolse
Uekraine. De priesters, die weiger
den tot de Ri-ssisch-Orthodoxxe Kerk
over te gaan, werden in de concen
tratiekampen voor „weerspannige"
priesters geïnterneerd, o.a. in die
van Horodok en Sambir. Voor de
geestelijken der kloosterorders wer
den speciale kampen ingericht te
Lawrew en te Krechew (West-Oekrai
ne), waar de behandeling der pries
ters zeer slecht is.
De Katholieke kerken in de Poolse
Oekraine zijn grotendeels, gesloten,
in de grot- centra blijven er sommi
ge open als „propagandabewijs" voor
de vreemdelingen. Meestal betreft
het kerken, die thans door de Or
thodoxen v/orden gebruikt, daar de
Grieks-Katholieke Kerk in de Oe
kraine dooi de Sovjet-Russen is ver-
'boden. Zelfs de Orthodoxe priesters
moeten de tekst van hun preken on
derwerpen aan de oensuur der Sov
jet-autoriteiten, en het is hun ver
boden buiten dé kerkelijke diensten
betrekkingen te onderhouden met
hun gelovigen. Tenslotte wordt er
op gewezen, dat het volstrekt ver
boden is de kinderen godsdienston
derricht te geven voor hun achttien
de jaar.
DE WFDEROPBOUW IN
HONGARIJE.
Het weekblad van de Hongaarse
katholieke actie zet.in een interes
sant artikel uiteen, hoe de bevol
king aan de wederopbouw van de
kerken werkt In de stad Csepel, een
industriecentrum in de onmiddellijke
omgeving van Boedapest, werd de
uitgebrande kerk weder opgebouwd
voor een bedrag van 150.000 gulden,
die door de werklieden van de grote
fabriek van Manfred Weisz bijeen
waren gebracht, terwijl het nieuwe
orgel op een bedrag van 120.000 gul
den komt. In het dioces Czekesfe-
hervar werden de scholen van 48
parochies weer hersteld; verder wer
den verscheidene huizen van cul
turele- en liefdadigheidsinstellingen
gerestaureerd.
ZALIGVERKLARING VAN
SPAANS LEKENAPOSTEL.
De bisschoppelijke rechtbank in
Madrid heeft het proces geëindigd
over de in roem van heiligheid ge
storven dienaar Gods, Claudio Lopez
Bru, markies van Comilla. Hij was
een pionier op het gebied van het
kkenapostolaat in het laatste -de
cennium van de vorige eeuw en een
der steunpilaren voor de katholieke
publiciteit. Hij was de eerste pro
motor van de universiteit van Co-
millas, die het belangrijkste cen
trum is van godsdienstige vorming in
Spanje.
De „Nieuw Amsterdam"
De „Nieuw Amsterdam" is gister
morgen uit New York zijn cruise be
gonnen. Het schip is zo goed als vol
geboekt. De passagiers zijn in hoofd
zaak Amerikanen, die een vacantie-
trip maken. De reis, die twaalf dagen
duurt, gaat naar St. Thomas, Willem
stad (Curacao), La Guarira, Puerto
Cabello, Havanna en dan terug naar
New York.
Op 17 December wordt het nieuwe
vlaggeschip te New York terug ver
wacht, waarna het op 20 December
weer in de gewone maildienst komt
en dus naar Rotterdam zal koers zet
ten.
WIE WEET 'T?
1. Wannee is dg tegenwoordi
ge Paus Pius XII tot Paus
gekozen?
2. Wat is de V.A.N.K.?
3. Weet u, hoe lang en hoe breed
de „Karei Doorman" is?
4. Kunt u drie Kerkvaders noe
men?
5. Wat is een rampokker?
6. Van welke plaats in ons land
is Prinses Juliana in Mei '40
naar Engeland uitgeweken?
7. Wat is frenesie?
8. Kent u 5 uitdrukkingen,
waarin het woord „wal" voor
komt?
9. Wat zijn de voornamen der
opera-componisten Puccini,
Mascaqui en Verdi?
10. In welk Brabants dorpje is
Vincent van Gogh geboren?
(Zie antwoorden adv.-pagina).
POS NED. SCHEPEN.
b. Aalsdijk, NorfolkRotterdam, 4
Dec. 17 uur te Antwerpen.
b. Aardijk AntwerpenGulfhaven
pass. 5 Dec. 2.10 uur Vlissingen.
b. Abbckerk, 5 Dec. van Melbour
ne te Brisbane verwacht.
b. Almanak, AmsterdamPerzi
sche Golf, pass. 4 Dec. Straat Mes
sina.
b. Alcinous, 5 Dec. van Java te
Amsterdam.
b. Amstcldijk, RotterdamBrowns
ville, 3 Dec. op 200 mijl Noord Oost
van Azoren.
b. Bengkalis, 4 Dec. van Soring
naar Hollandia.
a. Bloemfontein, 5 Dec, van Ant
werpen naai Rotterdam.
a. Boschfontein, 5 Dec. van Ant
werpen naar Amsterdam.
b. Breda, wordt 5 Dec. circa 18 uur
te Hoek van Holland verwacht.
b. Celebes, JavaNew York, 2 Dec.
te Boston,
b. Filips van Marnix, 4 Dec. 90
mijl W. Zd. W. van Scilly eilanden,
BaltimoreRotterdam, alwaar 6
Dec. verwacht.
a. Groetebeer, 4 Dec. van Sabang
naar Balik Papan.
b Grootekerk, Rotterdam—Sydney
4 Dec. van Port Said.
b. Hilversum, 4 Dec. van St. Vin
cent K. V. naar Amsterdam.
b. Hugo de Groot, 4 Dec. van Port
Swettenham naar Colombo.
b. Ittersum, 4 Dec. van Peraam-
buco naar Buenos Aires.
b. Jacob Cats, 4 Dec. van Norfolk
naar Rotterdam.
a. Joh. de Witt, JavaAmsterdam,
5 Dec. te Suez.
b. Lawak, 3 Dec. van Montreal te
Batavia.
b. Lisserkerk, 4 Dec. van Genus naar
Port Said,
b. Lutterkerk, 5 Dec. nog te Bandar
Shahour.
a. Maasland, wordt 6 Dec. van
Buenos Aires te Amsterdam verw.
b. Meliskcrk, 3 Dec. van Port Said
en wordt 4 Dec. te Haifa verwacht.
b. Merwede, Buenos AiresAm
sterdam, 4 Dec. van Rio de Janeiro.
a Nieuw Amsterdam, 5 Dec. van
New York naar de Caribische Zee.
a. Nigerstroom, West AfrikaAm
sterdam, (via Antwerpen) pass. 4
Dec. Quessant. i
b. Overijsel, 3 Dec. van Karachi te
Cochin.
b. Polydorus, Balik PapanLiver
pool, -passe 2 Dec. Gibraltar.
b. Prins Alexander, 4 Dec. van
Alexandrie naar Jaffa.
b. Prins Willem IV, Harlingen—
Catania, pass. 4 Dec. Gibraltar.
b. Randkerk, AmsterdamZuid
Afrika, 4 Dec van Genua.
b. Salatiga, 2 Dec. van Port Har-
court te Pointe Noire.
b. Samarinda, 2 Dec. van Cheribon
naar Makassar.
b. Sarangan, 4 Dec. van Batavia
naar Madras.
b. Tabian, 4 Dec. van Soerabaya
naar Makassar.
b. Tiba, 4 Dec. van Antwerpen te
Buenos Aires.
b. Tosari, AmsterdamJava, 6
Dec, te Aden verwacht.
a. Veendam, RotterdamNew York
pass. 4 Dec Scillies.
b. Weltevreden, 7 Dec. van Mar
seille te Casablanca verw.
a. Willem Ruys, RotterdamJava,
pass. 4 Dec. 23 uur Kaap Finisterre.
(„a" voor een scheepsnaam bete
kent passagiersschip ,„b" vrachtboot
„Ci" vrachtschip en „d" tankschip.).
