Plotselinge meevaller al
snel in een spaarpotje
'Ik denk niet dat Natalee nog leeft'
BINNENLAND 2
Iets doen met zwart
Eerst even Apeldoorn
Jarenlang
daling vaf
koopkracli,
mimn
HZU104
woensdag 29 juni 2005
n
Het vrijgeven van spaarloonrekeningen zal niet onmiddellijk leiden tot grote uitgaven, zoals een investe
ring in een nieuwe auto, is vrij algemeen de verwachting. Foto CPD/Phil Nijhuis
Van onze verslaggevers Ise Thoonsen en Gert van Harskamp
den haag - Schaf het lesgeld voor 16- en 17-jarige scholieren af. Laat
mensen vrij over hun spaarloontegoeden beschikken. Als burgers
dankzij dergelijke ingrepen honderden tot duizenden euro's meer te
besteden hebben, krijgt de Nederlandse economie vanzelfde prik
kel die zo hard nodig is, redeneren politici. Maar is dat echt zo? Of
houden wij Nederlanders toch liever de hand op de knip?
Marcel en Marijke Westerbeek
weten het wel: als zij vrij toe
gang krijgen tot hun spaarloon
potje, dan zullen hun euro's
meteen rollen. Hij zou het liefst
een andere auto aanschaffen;
zij zou het geld spenderen aan
een lekker weekje vakantie. In
ge Nutbeij (42) heeft in gedach
ten al een bestemming gevon
den voor de jaarlijkse 936 euro
lesgeld die ze nu kwijt is voor
een van haar vier kinderen: „Ik
zou het meteen uitgeven aan
kleren of een fiets voor de kin
deren. Voor mij zou het een
welkome aanvulling op mijn in
komen zijn."
Nutbeij en Westerbeek reageren
precies zoals politiek Den Haag
hoopt dat Nederland zal reage
ren op lastenverlichting voor de
consument: met meer geld uit
geven. Maar lang niet iedereen
gaat in zo'n situatie spenderen,
bleek al eerder.
In 2003 mochten Nederlanders
ook belastingvrij hun spaarloon
opnemen. Van dat geld werd
uiteindelijk maar een klein deel
(15 procent) direct in de econo
mie gepompt. De consument,
houdt al jaren angstvallig de
hand op de knip. Financiële
meevallers worden voorname
lijk opgepot om toekomstige te
genvallers op te kunnen van
gen.
Dat blijkt ook uit een kleine
rondgang: desgevraagd ant
woorden de meeste mensen
dat ze extraatjes liever in de
spaarpot stoppen dan ze uit te
geven. Neem postbode Hugo
van der Kooij (48): „Ik zou mijn
spaarloon echt niet uitgeven.
Mes is onzeker tegenwoordig.
Is mijn pensioen er straks nog?
Nee, er komt een tijd dat ik het
geld hard nodig heb."
Jacqueline Mook (42) kuste bij
na haar televisietoestel toen ze
via die tv hoorde van het voor
stel om het lesgeld voor 16- en
17-jarigen af te schaffen. „Oh,
ik zou die 900 euro meteen
gaan sparen. Dan heb ik weer
een achterdeurtje voor als de
kinderen bijvoorbeeld onver
wacht langer studeren."
Nogal wat economen verwach
ten dat van het WD-voorstel
om een gedeelte van het spaar
loon belastingvrij ter beschik
king te stellen, geen tot slechts
een zeer geringe impuls uitgaat
voor de Nederlandse economie.
De meeste voorstellen om de
consument te prikkelen meer
geld uit te geven, zijn gericht op
de middeninkomens. Bij een
flink deel van die groep wordt
financiële pijn geleden, bleek
eerder dit jaar een enquete van
onderzoeksbureau Motivaction.
De andere kant van het verhaal
is echter dat er ook bij veel
middeninkomens stevige
spaardrift heerst. De spaarte
goeden zijn niet eerder zo hoog
geweest als vandaag de dag. De
consument heeft kennelijk nog
steeds onvoldoende vertrou
wen in de economische toe
komst. Want anders zou een
flink deel van dat spaargeld wel
zijn uitgegeven.
„Wij zien meer in structurele
maatregelen", zegt econoom
Charles Kalshoven van ABN
Amro. „Lastenverlichting werkt
positief, maar die moet niet be
taald worden door het financie
ringstekort op te laten lopen."
Een hoger financieringstekort is
volgens Kalshoven een vorm
van uitgestelde belastingen,
omdat het tekort later toch ge
dicht moet worden door de be
lastingbetaler.
De sleutel tot herstel van het
vertrouwen in de Nederlandse
economie ligt volgens menin
geen bij het 'werkgelegenheids
beleid'. Overigens is er 'geduld'
nodig. Al was het maar omdat
er veel onzekerheid is, ook voor
de mensen met een inkomen
van modaal tot twee keer mo
daal. Martin van Oijen, eco
noom bij de Rabobank: „Zij
maken zich zorgen over het be
houd van hun baan en zij we
ten nog niet wat de gevolgen
zijn van de nieuwe ziektekos
tenregeling. Die onzekerheden
neem je niet weg met financiële
prikkels."
De Nederlandsche Bank (DNB)
- die eerder dit jaar bij monde
van bankpresident Nout Wel
link de consumenten opriep
toch vooral meer geld uit te ge
ven - noemt het effect van de
nu door politiek Den Haag
voorgestelde maatregelen 'kof
fiedik kijken'. De rekenmeesters
van DNB hebben weinig trek in
speculeren over de vraag of de
voorgestelde maatregelen wel
of niet zouden kunnen werken.
Van Oijen is stelliger. „Ik begrijp
dat de regering op de korte ter
mijn iets wil ondernemen. Fi
nanciële prikkels voor de laag
ste inkomens hebben dan meer
effect." Hij ziet wel iets in het
PvdA-plan om de koppeling
tussen lonen en uitkeringen
volledig te herstellen, omdat de
laagste inkomens nu eenmaal
een groter deel van hun inko
men direct consumeren.
Het Nederlands Instituut voor
Budgetvoorlichting (Nibud)
vindt het logisch dat de burgers
hun geld niet meteen uitgeven
als er enige financiële ruimte
komt. „,De rekeningen voor
ziektekosten, gas, licht en water
worden steeds hoger. Als de
overheid echt wil dat er geld
wordt uitgegeven, moeten die
vaste lasten omlaag", zegt een
Nibud-woordvoerder.
TNT-medewerker Carel van der
Pos (34) zal naar eigen zeggen
de verleiding van een plotselin
ge meevaller weten te weer
staan en in ieder geval van zijn
spaarloonpotje afblijven. Hij
sloot destijds een spaarloonre
geling af om straks de studie
van zijn drie kinderen te kun
nen bekostigen. Geen kabinet
of Tweede Kamer die hem van
dat doel kunnen afbrengen, be
klemtoont hij: .Anders kom ik
aan het eind van de rit in de
problemen."
van onze verslaggever r
alkmaar - De koopl
van de Nederlander
al drie jaar terug. In
verloor een gemii
huishouden 1,2 pr
aan koopkracht. Vori|
kwam het verlies
procent en dit ja:
draagt de achteruitg;
procent.
Het verlies aan koopl
kan voor sommige gr
harder zijn opgelopei
zinnen met kuiderei
bijvoorbeeld erg
voor oplopende
voor opvang of schi
jarenlange uithollingl
de koopkracht heeft 5
tot het stilvallen van c(
mentenbestedingen.
daalden in 2003 voc
eerst in twee decenni?"
0,9 procent. Vorig ja:
er een licht herstel va
0,3 procent, maar di^
weer een geraamde
met driekwart pri
Consumentenbestedii
zijn van groot belang!
de economie.
De economische
wordt namelijk voor
dan de helft gedragen!
consumptieve uitgavi
de burger.
Jan van der Straten leidt onderzoek op Aruba
van onze verslaggever
Dick Hofland
oranjestad - Jan van der Stra
ten leidt op Aruba het onder
zoek naar de verdwijning van de
Amerikaanse puber Natalee Hol-
loway. Hoop op een goede af
loop voor Natalee Holloway
heeft hij niet meer. „Omdat ik
het onderzoek ken."
Aandachtig luistert hij naar ie
mand die hem telefonisch tipt
over de Natalee. „O, jaja. Nou,
aan helderzienden heb ik niks."
Jan van der Straten schudt het
hoofd. „Die mensen heb je al
tijd, maar wat moet ik ermee. Ik
heb alleen iets aan feiten."
Op zijn kantoor in de wijk
Noord op Aruba hangt een
muur vol met een tijdslijn, waar
het verloop van de verdwijning
te volgen is; wie was waar op
welk moment, wie heeft wie
waar op welk moment gezien.
Waartoe dat precies leidt, zegt
hij niet. „Over de zaak vertel ik
niets."
Van der Straten leidt het onder
zoek naar de verdwijning, om
dat die plaatsvond in zijn dis
trict. „Puur toeval dus." Hoe
wel, het is wel het belangrijkste
district van Aruba, omdat daar
de hotels voor de toeristen lig
gen, waardoor het de economi
sche slagader van het land is.
Dertien jaar werkt hij nu op
Aruba en volgende maand gaat
hij met pensioen. Af en toe was
er een moord, meestal in de fa
miliesfeer en soms had die te
maken met drugs. Maar verder
gebeurt er niet zo veel. .Aruba
nen zijn vriendelijke, gastvrije
mensen, die het geweld schu
wen. Dat komt in de meeste ge
vallen van buiten, vanuit Vene
zuela, dat je met mooi weer
kunt zien liggen, en Columbia.
Ik stoor me daarom erg aan mi
nister Verdonk die alle Antillia-
nen over één kam scheert. Dat
is volkomen onterecht."
Hij voelt zich thuis op Aruba,
waar hij al eens eerder werkte.
Ook was hij drie jaar agent op
Curacao en, tot 1993, korpschef
in Huizen. De laatste vijf jaar is
hij belast met de reorganisatie
van de politie op het tropische
eiland.
-Een makkie?
„Ha. Zo zou ik het niet willen
noemen. Als je hier bent als Ne
derlander moet je niet zeggen:
zo moet het. Je moet de men
sen er altijd bij betrekken, ze
moeten het vertrouwen hebben
dat het van henzelf is. Maar ik
moet wel zeggen dat ik me hier
erg ontspannen voel. Dat heeft
ook met mijn karakter te ma
ken, ik laat me niet snel gek
maken. Maar het zijn vooral de
mensen, die mij en mijn vrouw
helemaal hebben opgenomen.
Dat leek het duidelijkst toen wij
Van onze verslaggever ARNO
RUITENBEEK
Op 1 februari kwam er een einde
aan zijn carrière van 41,5 jaar bij
de belastingdienst, waarvan
driekwart bij de Fiscale inlich
tingen- en opsporingsdienst (Fi-
od). Hij was onder meer betrok
ken bij geruchtmakende onder
zoeken naar de Ajax-transfers,
de illegale winsten van drugsba
ronnen en de Slavenburgbank-
fraudeaffaire.
Apeldoorn was een van die
1200 belastingambtenaren die
mochten afvloeien. Hij was lie
ver gebleven, om zijn project
'buitenlands vermogen' af te
maken. „Ik heb voorgesteld me
in dienst te houden. Kost je
10.000 euro extra aan salaris en
je krijgt er 10.000.000 voor te
rug, hield ik ze voor. Maar de
overheid denkt niet in onderne
merstermen."
Ondernemersbloed
Hij kon gaan, met vervroegd
pensioen en met de mogelijk
heid bij te verdienen. „Omdat ik
wèl ondernemersbloed door
mijn aderen heb vloeien, en een
schat aan ervaring plus de juiste
contacten heb, besloot ik mij te
verhuren als adviseur op mijn
vakgebied." Iedere burger die
het kan betalen, krijgt experti
se. Een ding is duidelijk: „Ik doe
niemand trucs aan de hand om
te boel te flessen. Ik ga niet
krom maken wat recht is. Ik ben
doorgegaan met waarheidsvin
ding. Een proces-verbaal is een
rapport geworden, maar het
blijft financieel onderzoek."
„Advocaten sturen hun cliën
ten, die bijvoorbeeld onder ver
denking van fraude staan, naar
mij toe. Ik kijk of de fiscus, de
politie en het openbaar ministe
rie fouten hebben gemaakt in de
berekeningen of de procedure,
maak daarvan een verslag en de
verdediging gaat daarmee aan
de slag."
Het zou de komende tijd wel
eens druk kunnen worden aan
Apeldoorns bureau. Met dank
aan zichzelf, lees: dat project
'buitenlands vermogen' dat hij
van de Fiod opzette. „De dienst
kreeg gegevens van 10.000 Ne
derlanders die een rekening
hadden bij één Luxemburgse
bank. En in Luxemburg zijn 200
banken, in Zwitserland en die
andere belastingparadijzen een
veelvoud... Veel geld dus, dat
onzichtbaar was voor de belas
tingdienst."
Rond die tijd kreeg de Fiod
van buitenlandse belasting
diensten uit onder meer Frank
rijk ook informatie over Neder
landers die er huizen bezitten.
Vraag: Is dat betaald met wit of
zwart geld?
Via internationale contacten
kreeg de Fiod gegevens over Ne
derlanders met onroerendgoed
Amerikaanse vrijwilligers duiken in een meer op zoek naar Natalee Holloway. Foto EPA/Nelson Andrade
tijdens een vakantie in Surina
me bij een roofoverval werden
neergeschoten. Mijn vrouw in
haar borst, ik in mijn buik. Bij
ons herstel op Aruba kregen we
van alle kanten hulp en steun.
Ik weet niet hoeveel mensen en
fruitmanden ik heb gezien."
-Het is een hechte gemeenschap,
ook het justitiewereldje. Is dat
niet link?
„Het is een klein eiland, ieder
een kent iedereen. Rechters,
advocaten, op recepties kom ik
ze allemaal tegen."
-Dus ook Paul van der S., de va
der van Joran, die een tijdje
heeft vastgezeten op verdenking
van betrokkenheid bij de ver
dwijning?
„Ja, ik ken hem goed. Maar dat
is geen enkel probleem. Zoals
ze hier zeggen: lei pa un lei pa
tur. De wet voor één is de wet
voor allen. Als er goede reden
zijn om iemand te arresteren,
dan doe je dat. Of ik die per
soon ken of niet, maakt voor
mij niets uit. Ik heb daar geen
enkel gevoel bij, raak er niet
emotioneel bij betrokken. On
derzoek is onderzoek, daarbij
moet je afstand bewaren.
-De verdwijning van Natalee
Holloway doet u ook niets?
„Ik vind het afschuwelijk voor
de ouders, het is niet niks als je
je kind kwijt raakt. Maar op het
Commissaris Jan van der Straten leidt op Aruba het onderzoek naar de
verdwijning van Natalee Holloway. Foto GPD/Harmen de Jong
moment dat ik werd gebeld dat
het meisje was verdwenen, was
ik zakelijk: Dit is het begin van
een onderzoek."
-Men begint een beetje ongedul
dig te worden.
„Een goed onderzoek heeft tijd
nodig. Ik ben er voor om de
rust binnen het rechercheteam
te bewaren, want bij haast is
niemand gebaat. Als je gaat for
ceren, dan is de kans op fouten
te groot. Ik besef dat het in dit
geval lastig is om in alle rust te
werken, want het is een hype
geworden, vooral in Amerika.
Men wil resultaten zien. Daar
door is de druk op het team
groot om snel met resultaten te
komen. Maar het gaat er om de
waarheid boven water te krij
gen, hoe lang het ook duurt."
-Hebt u nog hoop op een goede
afloop?
„Hoop moet je altijd hebben,
maar ik geloof niet meer dat we
Natalee levend zullen terugvin
den."
-Waarom niet?
„Omdat ik het onderzoek ken
en u niet.'"
-Dus..."
„Dus niets. Ik ga me nu bezig
houden met mijn afscheid. We
blijven lekker in Aruba wonen,
we hebben er een prachtig
huis, ik ga genieten van mijn
vier kleinkinderen."
-Dit is het laatste trucje van
opa?"
„Er zit een team van 24 mensen
op de zaak, we krijgen gespe
cialiseerde hulp vanuit Neder
land en van de FBI. Dat maakt
het wel een bijzonder afscheid,
ook omdat het internationaal
een grote zaak is geworden. Te
gelijk gebeurt het overal."
Ton Apeldoorn: „Ik ga niet krom maken wat recht is."
over de grens en met buiten
landse bankrekeningen. Het re
sultaat van het project is de in-
keerregeling. Het ministerie
van financiën biedt de honderd
duizenden Nederlanders met
buitenlands bezit, de kans tot
inkeer te komen. Als ze dit als
nog bij de belastingdienst vrij
willig melden, kan het vermo
gen worden gewit.
„Over het algemeen moeten
ze alleen maar ongeveer een der
de deel aan de fiscus over maxi
maal twaalf jaar aan belasting
betalen, plus de heffingsrente.
Geen boete. Geen Fiod, geen
justitie aan de deur." De rege
ling blijkt een groot succes. „Zij
die de regeling omarmen, zijn
mensen met oud geld. Dat stond
jaren vast in Zwitserland en ze
konden er geen snars mee. Ja,
een keer per jaar als ze naar Ita
lië op vakantie gingen en op
doorreis wat geld opnamen voor
de hotelkosten. Maar investe
ringen in Nederland zouden
meteen de alarmbellen bij de
belastingdienst doen rinkelen.
Oudere mensen zijn blij dat ze
hun kinderen niet meer hoeven
op te zadelen met het probleem
van die buitenlandse reke
ning."
Wat kan Apeldoorn, via
www.inkeer.nl, voor
„Zoals gezegd: geen
zwarter maken. Ik kan
seren, uitrekenen wat
zijn. Ze moeten met
bloot, maar wat maakt
als het wat oplevert?'
In principe is de
aan een termijn
„Maar in de EU
de spaarrenterichtlijn
king. Dat houdt in
2006 de meeste
voorzien van
Dan is de fiscus
ben je te laat voor
50.000 Nederlanders
binnenkort een verzoek
formatie over hoe ze hun
rend goed hebben gefina
Waarmee ze naast de in
geling grijpen en wel ec
boete riskeren bovenop
vordering (plus rente).
„Ik weet niet hoeveel
landers in het buitenla
roerend goed bezitten,
gen denken dat ze belas
Nederland moeten betal
hun Franse huis. Omd;
Frankrijk ook al belastif
het onroerend goed 1
wordt er meestal in Ne<
geen belasting over g<
Behalve natuurlijk als h
zwart geld is gefinanciei