BUITENLAND
Amerika erkent martelen
iefde voor kernenergie keert terug
'Spanje laks tegen
stichters bosbrand'
)ude vriend' Bot in
giers en Rabat
Hoge opkomst bij
tweede ronde Iran
c in buitenland verandert denken over atoomstroom
Bron 'Scorpions'-fïlm
met dood bedreigd
Modderfiguur op Brits festival
Zorgen over reputatie vanwege Guantanamo Bay
Jordaan vuil
en bijna
opgedroogd
Lanka tekent
over delen
lip met Tamils
HZU105
zaterdag 25 juni 2OO5
ze correspondenten
Uc - Net als in Nederland
:ich in landen om ons
en omslag af in het den-
5r kernenergie. Trokken
iia geleden nog honderd
den de straat op uit pro
gen kerncentrales, nu is er
landen een meerderheid
t behoud van deze pro-
en van elektriciteit.
ropese Commissie drong
aar bij de lidstaten erop
el bindende afspraken te
over veiligheidsnormen
ntrales en de veilige op-
in radioactief afval. Vol-
e Commissie is kernener-
minstens vijftig jaar on
misbaar. 32 procent van alle
energie in de EU is afkomstig
van kerncentrales.
Als er een land in Europa is dat
tuk is op kernenergie, dan is het
Frankrijk wel. Na de eerste olie
crisis in de jaren zeventig be
sloot Parijs om in hoog tempo
kerncentrales te bouwen. Het
land zou daarmee minder af
hankelijk worden van olie uit
het buitenland. Frankrijk telt
nu meer dan zestig kerncentra
les met een totaal vermogen
van meer dan 65.000 megawatt.
Nog eens zes nieuwe centrales
zijn gepland of in aanbouw.
Kerncentrales voorzien in ruim
35 procent van de totale Franse
energiebehoefte en liefst 78
procent van alle in Frankrijk
opgewekte stroom is atoom
stroom. Dankzij de vele kern
centrales kan het land voor 50
procent voorzien in de eigen
energiebehoefte, veel meer dan
veel andere westerse landen.
De meeste Fransen zien kern
energie als een relatief schone
en goedkope energiebron waar
voor zo snel geen alternatief is.
Zweden
Zweden telt twaalf kerncentra
les. In een referendum in 1980
stemde een meerderheid voor
sluiting. Geschat werd dat ze in
2010 allemaal dicht konden
zijn, mits alternatieve energie
bronnen aangeboord zouden
worden. Inmiddels komt echter
meer dan de helft van de
Zweedse stroomvoorziening uit
kernenergie. De publieke opi
nie is radicaal omgeslagen. Uit
de laatste opiniepeilingen blijkt
dat tachtig procent van de Zwe
den nu vóór kernenergie is.
Desondanks besloot de rege
ring vorig jaar de officiële lijn
voort te zetten. De centrale in
Barseback wordt gesloten. Dit is
ook een gebaar naar Denemar
ken, een land zonder eigen
kerncentrales. Barseback ligt op
een steenworp van Kopenha
gen. Dat in 2010 alle centrales
gesloten zullen zijn lijkt echter
niet realistisch.
Finland overweegt de bouw van
nieuwe centrales.
Angela Merkel, de leidster van
de CDU/CSU, wil atoomener
gie in Duitsland herinvoeren.
Merkel maakt veel kans in sep
tember de nieuwe bondskanse
lier te worden. Dan draait zij
het principiële besluit van de
rood-groene regering terug om
in de toekomst af te zien van
atoomenergie. De huidige coa
litie legde zich in 2000 vast op
het besluit om als eerste grote
industriestaat af te zien van
kernenergie. De negentien
kerncentrales in Duitsland
moesten worden gesloten, op
zijn laatst in 2021. Kort geleden
ging na de centrale in Stade ook
Duitslands oudste centrale
dicht, in Obrigheim. Merkel
noemt dat kapitaalvernietiging.
Duitslands kerncentrales kun
nen nog zonder problemen 50
tot 60 jaar mee, zeggen experts.
Erwin Wehner, van het nucleai
re dienstverleningsbedrijf Nu-
kem: „Ik schat dat de laatste
centrales pas sluiten als het
uranium op is. Dus over 200 of
300 jaar." In Merkels plannen is
in nieuwbouw niet voorzien.
sid - De man die er voor zorgde
dat het Joegoslavië-Tribunaal in
het bezit kwam van een film
waarop zogenoemde Scorpions
in 1995 zes moslimmannen uit
Srebrenica afslachten, is met de
dood bedreigd. Hij zoekt nu
asiel in een ander land.
Volgens de aanklagers bij het
Joegoslavië-Tribunaal vormden
Scorpions een onderdeel van
de Servische politie.
Jovan Mirilo werd naar eigen
zeggen op een terras in het cen
trum van Sid benaderd door de
broer van één van de Scorpions
die in de film te zien is. „'Jouw
tijd is afgelopen. Jij bent dood'
zei hij tegen me", aldus Mirilo
tegenover het Servische radio
station B92. De opgeroepen po
litie deed niets, zo gaf Mirilo
aan, omdat niemand op het
terras bereid was als getuige
van de gebeurtenis op te tre
den. De autoriteiten deden ook
niets toen hij later kwam mel
den dat de vrouw van een Scor
pion die op basis van de film
beelden is opgepakt, inreed op
zijn vrouw. Zij bleef ongedeerd.
Beschermen
Mirilo gelooft niet dat de Servi
sche overheid bereid is hem en
zijn gezinsleden afdoende te
beschermen. Hij zoekt nu een
land dat hem als vluchteling
tenminste voor een paar maan
den wil opnemen. Eind april
werd Mirilo naar eigen zeggen
al eens bedreigd door de gehei
me politie omdat hij probeerde
oorlogsmisdaden te onthullen.
Het plaatsje Sid geldt als een
bolwerk van Scorpions. De door
het tribunaal in Den Haag in de
openbaarheid gebrachte film
was daar al jaren via een vide
oclub te huur.
londen - Een festivalganger op het Glastonbury Festival laat zich niet imponeren door het plotse nood
weer. Delen van het festivalterrein in het Britse Somerset kwamen gisteren door hevig onweer blank te
staan. De opening moest zelfs met enkele uren worden uitgesteld, mede door kortsluitingen. Op het ter
rein zijn ruim 110.000 mensen bijeen. Vele tientallen bezoekers zagen hun tenten wegdrijven en op som
mige plekken stond het water tot borsthoogte. Het rockfestival duurt tot en met morgen.
Foto Reuters/Eddi Keogh
van onze correspondent
Barcelona - De vakbond van
boswachters vindt dat er veel te
weinig wordt gedaan om de
schuldigen te pakken van de
vele bosbranden die Spanje elk
jaar weer teisteren. In 2003 is 54
procent van alle bosbranden
moedwillig aangestoken, terwijl
maar in 1 procent daarvan een
dader is gearresteerd.
Door de enorme droogte van
het afgelopen jaar en de extre
me temperaturen moet de
Spaanse brandweer elke dag
tientallen keren uitrukken om
beginnende bosbranden te
blussen. In 2004 telde Spanje
18.617 bosbranden waarbij
150.000 ha bos verloren ging.
Dit jaar is de situatie nog veel
erger, zo vrezen lokale overhe
den. De afgelopen dagen woed
de er een grote brand bij Valen
cia waar al ruim 500 hectare
bos is verwoest.
De helft van alle bosbranden
binnen de Europese Unie zijn
in Spanje. Dat trieste record is
volgens de vakbond van bos
wachters te wijten aan het ont
breken van preventieve maatre
gelen en een gebrekkig vervol
gingsbeleid tegen brandstich
ters. Elk jaar wordt meer geld
uitgetrokken voor de bestrij
ding van de branden. Zo wor
den er steeds weer blusvliegtui
gen gekocht, maar aan preven
tie en vervolging wordt te wei
nig gedaan, aldus de bond.
Behalve de financiële schade en
de schade aan het milieu eisten
de bosbranden de afgelopen
veertien jaar in totaal 62 men
senlevens. De meeste slachtof
fers waren brandweermensen
of andere hulpverleners. „On
danks de ernst van deze mis
drijven wordt er vrijwel niets
gedaan om de schuldigen te
pakken", zegt vakbondsman Jo
aquin Nieto.
Tot voor kort werden in op
dracht van projectontwikke
laars bossen moedwillig in
brand gestoken, omdat de
grond daarna kon worden be
stemd voor woningbouw. Een
nieuwe wet verbiedt het om af
gebrande bospercelen een an
dere bestemming te geven. Ook
boeren en handelaren in haard-
hout worden ervan verdacht de
bossen aan te steken als ze
denken daar voordeel van te
kunnen hebben.
CENÈVE - Washington heeft
voor de Verenigde Naties voor
het eerst toegegeven dat gevan
genen zijn gemarteld in Ameri
kaanse kampen in Afghanistan,
Irak en op Cuba (Guantanamo
Bay). Dat meldden gisteren
bronnen bij de VN.
De bevestiging staat in een rap
port voor de VN-commissie cüe
martelingen onderzoekt. Een
van de commissieleden heeft
dat gezegd, op voorwaarde dat
hij anoniem zou blijven. „Ze
proberen dit niet langer te ver
bergen, en hebben hun plicht
ingezien om er de VN over te
informeren."
Het is volgens de bron de eerste
keer dat de Amerikaanse auto
riteiten klip en klaar toegeven
dat gevangenen in Amerikaanse
detentie zijn gemarteld. Daar
over bestaan overigens wel veel
rapporten met getuigenverkla
ringen.
Militaire artsen op Guanténa-
mo Bay blijken ook te hebben
geholpen bij het opvoeren van
de druk tijdens verhoren van
gedetineerden. De artsen advi
seerden ondervragers hoe zij
het beste psychologische druk
op de gevangenen konden uit
oefenen en eventueel gebruik
konden maken van hun ang
sten. Dat meldde gisteren de
krant The New York Times, op
basis van gesprekken met ver
schillende mensen die eerder
betrokken waren bij de verho
ren op Guanténamo Bay.
Een woordvoerder van het Pen
tagon wilde niet reageren op de
aantijgingen. Hij suggereerde
wel dat een deel van de artsen
op de militaire basis niet ge
bonden was aan de ethische
codes voor medici. De reden is
dat deze artsen geen patiënten
behandelden maar eerder wa
ren aangenomen als gedrags
deskundigen.
Rechteloos
Ondertussen groeit in de VS zelf
de zorg om de reputatie van het
land. Vanaf het begin heeft de
buitenwacht zich aanzienlijk
meer opgewonden over Guan
tanamo dan het Amerikaanse
publiek. Amerika's bondgeno
ten liepen te hoop tegen de
rechteloosheid van de 'illegale
strijders' die er sinds 2002 zijn
opgesloten, maar de reacties in
eigen land waren lauw.
Guanténamo is nu ook een
symbool van mishandeling. Het
schandaal in de Abu Ghraib-ge-
vangenis in Irak bracht vorig
jaar een reeks interne onder
zoeken op gang. Een aantal
twijfelachtige praktijken bleek
te herleiden tot verhoortech
nieken die in Guantanamo wa
ren geboren. Het beeld ont
stond van een Amerika dat
zichzelf ziet als voorvechter van
het recht in de wereld, maar dat
tegelijkertijd een rechteloze en
clave in stand houdt waar ach
ter prikkeldraad dingen gebeu
ren die het daglicht niet kun
nen verdragen.
De discussie kwam in een
stroomversnelling door de ge
zaghebbende commentator
Thomas Friedman, die de Ame
rikaanse regering eind mei op
riep Guantónamo te sluiten.
Het is onduidelijk waartoe de
discussie zal leiden. Een meer
derheid van de Amerikanen wil
de gevangenis nog steeds in
stand houden. Vice-president
Cheney benadrukt dat de ge
vangenis nodig is om terroris
ten van de straat te houden.
amman - De rivier de Jor
daan, waar volgens christe
nen Jezus in is gedoopt, is
sterk vervuild met rioolwa
ter. Door tientallen jaren
van intensieve landbouw in
de omgeving, dreigt de ri
vier bovendien op te dro
gen.
Milieubeschermers hebben
die vrees gisteren uitge
sproken. Begin jaren '60
stroomde er nog jaarlijks
1,3 miljard kubieke meter
water door de Jordaan naar
de Dode Zee. Door de
komst van dammen, kana
len en waterstations (ge
bouwd door Israël, Jordanië
en Syrië voor oogsten en
drinkwater) is dat nu bijna
90 procent minder.
io - De regering van Sri
heeft zijn handtekening
onder een akkoord met
•rrillabeweging Tamil Tij-
TTE) over het delen van
miljard euro aan hulp-
voor de slachtoffers van
ami. Dat meldden rege-
actionarissen gisteren.
:nwoordigers van de
ische JVP verstoorden
lementair debat over de
omdat ze fel tegen het
zijn gekant. JVP vreest
Tamil Tijgers zich door
•trokkenheid bij de hulp-
ng gesterkt voelen om
jen staat voor de Tamils
'richten. Als gevolg van de
sten besloot de regering
arlementaire behandeling
iet akkoord tot 5 juli uit te
l
buiten het parlement
den Srilankanen tegen het
ord. De politie gebruikte
gas om de actievoerders
i te drijven.
:dgolven hebben op Sri
aan 34.000 mensen het
gekost. Honderdduizen-
iensen raakten dakloos.
:enden mensen leven
rijd in opvangkampen.
er 570 doden
lina na
rstromingen
Overstromingen en
ichuivingen door hevi-
:nval hebben dit jaar in
al zeker 570 levens ge-
^erwijl bovendien 165 per
als vermist geregistreerd
i in de afgelopen week
len al zeker honderd men-
Ém het leven in het zuiden
Ipiina. Vooral de stad Wuz-
Jde autonome regio Gu-
■en de aangrenzende pro-
Ij Guangdong zijn zwaar
pen. De Chinese autoritei-
Jeten weten dat de materi-
■hade door de overstro-
wn dit jaar al omgerekend
Lij ar d euro bedraagt.
Ins staatspersbureau Xin-
Biebben dit jaar ongeveer
[miljoen mensen hun huis
Jen verlaten wegens het
Inde water. Chinese func-
issen spraken gisteren de
uit dat 'het ergste nog
-komen'. In andere jaren
i de zwaarste overstro-
in zich voor in de maan-
ili en augustus.
teheran - De stemlokalen in
Iran zijn gisteren bij de tweede
ronde van de presidentsverkie
zingen drie uur langer openge
bleven om iedereen de kans te
geven te stemmen. Vooral in
Teheran stonden lange rijen
voor de stembureaus, wat doet
vermoeden dat de opkomst
hoog is. De eerste uitslagen ko
men vandaag.
In de eerste ronde van vorige
week bracht 62 procent van de
46 miljoen kiezers een stem uit.
Geen van de kandidaten wist
toen een meerderheid te krij
gen, zodat voor het eerst een
tweede ronde nodig was. Daar
in nam de gematigd conserva
tieve ex-president Ali Akbar
Hashemi Rafsanjani het giste
ren op tegen de ultraconserva
tieve burgemeester van Tehe
ran, Mahmoud Ahmadinejad.
Het progressieve kamp, dat vo
rige week een gevoelige neder
laag leed en niet meedoet aan
de tweede ronde, steunt Raf
sanjani. Het behoudende kamp
heeft zich in de afgelopen week
massaal achter Ahmadinejad
geschaard.
Vertrekkend president Moham
mad Khatami, die zich na twee
ambtstermijnen niet meer ver
kiesbaar mocht stellen, riep de
bevolking op massaal te gaan
stemmen. Een hoge opkomst
garandeert volgens hem vrij
heid en democratie in het land
en zal Irans vijanden de mond
snoeren.
De Opperste Leider van de isla
mitische republiek, ayatollah
Ali Khamenei, riep op tot waar
dige verkiezingen. Hij vroeg zijn
landgenoten geduld in acht te
nemen bij de stembureaus. Ook
drong hij er bij aanhangers van
beide kandidaten op aan geen
activiteiten te ondernemen die
door leden van het andere
kamp als beledigend kunnen
worden ervaren.
Martelaren
Ahmedinejad beloofde nadat
hij zelf zijn stem had uitge
bracht een nieuw politiek tijd
perk voor zijn land. De aarts
conservatieve kandidaat sprak
zijn respect uit voor de 'marte
laren van de islam' en de in
1989 overleden ayatollah Ru-
hollah Khomeini, de leider van
de islamitische revolutie.
Hij zoekt zijn aanhang vooral
bij het arme deel van de bevol
king, door te beloven de geest
van de Islamitische Revolutie
van 1980 te doen herleven en
corruptie aan te pakken. Raf
sanjani moet het met zijn libe
ralere imago vooral hebben van
Vrouwen in een moskee in Teheran wachten op het moment dat zij opnieuw hun stem mogen uitbrengen. Foto EPA/Stefan Zaklin
jonge kiezers, die hervormin
gen willen.
Khatami was acht jaar geleden
voor veel kiezers de man die
Iran moest ontworstelen aan de
verstikkende greep van conser
vatieve geestelijken onder aan
voering van Khamenei. Zij heb
ben de feitelijke macht in het
land. Van zijn beloofde hervor
mingen kwam echter weinig te
recht. Veel progressieve Iraniërs
hopen dat de gematigde Raf
sanjani meer voor elkaar krijgt
bij de conservatieve machtheb
bers.
per week in de hoogtijdagen
van de terreur, vallen er nu in
Algerije bij aanslagen nog maar
200 doden per maand. Voor
Nederland staan de handelsbe
langen voorop. Shell gaat er
naar gas boren en Damen Ship
yards wil patrouillevaartuigen
bouwen voor het land. In het
najaar gaat een handelsmissie
naar Algerije. „Ik heb de weg
geëffend", aldus Bot.
In Marokko ligt de situatie an
ders. Door de grote Marokkaan
se gemeenschap in Nederland -
300.000 mensen - is er veel
contact tussen Den Haag en
Rabat. Dat gaat vaak over we
derzijdse irritaties rond het in-
burgeringsexamen en de dub
bele nationaliteit. Dat laatste zit
de Marokkanen hoog sinds het
bezoek van minister Verdonk
van integratie vorige week. Bot
staat pal achter Verdonk. Wie in
Nederland geboren is, en daar
wil blijven wonen moet kiezen.
En dat betekent afstand doen
van een tweede nationaliteit.
Bot is ervan overtuigd dat Den
Haag deze discussie uiteindelijk
gaat winnen. „We hebben een
heel sterk argument: ze wonen
bij ons en ze willen blijven."
ize correspondent
t - Minister Bot van bui-
dse zaken is als een oude
die te lang is weg geble-
ngehaald in Algerije en
ko. Hij werd zo hartelijk
m geheten dat hij zich
met moeite los kon ma-
lit een twee uur durend
ek met Algerijnse presi-
Bouteflika. In Marokko
e hij urenlange 'duidelijke
lijke gesprekken',
en nog nooit met zoveel
Je ontvangen", zei Bot in
s. „Ze waren blij dat ze
art eens konden luchten.
I bben deze landen te lang
irloosd", constateerde de
I Ier. Vanaf nu worden de
n hechter, beloofde hij.
al is de mensenrechtensi-
1 in Algerije en Marokko
rvan perfect. „Ik blijf
op de mensenrechten,
ik heb ook begrip voor de
tgang die al is geboekt."
laag heeft jaren afstand
iden tot Algiers. Na jaren
oedige burgeroorlog tus-
I mdamentalistische mos-
n veiligheidstroepen, is er
van rust. Na 300 doden
Joden kunnen
moeilijker
Duitsland in
berlijn - De Duitse overheid is
met de joodse gemeenschap
strengere regels overeengeko
men voor de immigratie van jo
den uit Rusland of voormalige
sovjetstaten. Deze groep geniet
sinds 1990 speciale rechten die
vrijwel ongelimiteerde immi
gratie naar de Bondsrepubliek
toestaan. Van de regeling heb
ben tot dusver meer dan
188.000 mensen gebruikge
maakt.
De speciale immigratieregels
werden ingevoerd na de val van
Sovjetunie. Ze waren bedoeld
als een handreiking aan de gro
te joodse gemeenschap in dit
deel van Europa. Mensen die
zich aan de Duitse grens meld
den hoefden tot dusver eigen
lijk alleen een bewijs te laten
zien van hun joodse achter
grond. Nu moeten ze ook aan
tonen de Duitse taal machtig te
zijn en ze moeten kunnen voor
zien in hun eigen levensonder
houd.
Ex-geliefde laat
Picasso's veilen
parijs - Geneviève LaPorte, de
ex-geliefde van Pablo Picasso,
laat maandag in Parijs twintig
schetsen van de kunstenaar
veilen. Het gaat om tekeningen
die ze van Picasso kreeg in de
jaren vijftig. De verwachting is
dat de veiling zeker twee mil
joen euro oplevert. Picasso ont
moette LaPorte in 1944. Zij was
toen 17 jaar, hij 63.
Vorig jaar ruim
5000 executies
rome - Vorig jaar zijn er wereld
wijd zeker 5476 mensen te
rechtgesteld. Dat is iets minder
dan in 2003, toen 5607 dood
vonnissen werden voltrokken.
De meeste executies, in totaal
zeker 5000, hadden plaats in
China. Iran kwam op de tweede
plaats met 197 terechtstellingen
en in Vietnam werden zeker 82
mensen ter dood gebracht. Dat
meldde gisteren de organisatie
Hands off Cain.
Piloten cel in na
vliegshowramp
ivov - Een militaire rechtbank
in Oekraïne heeft gisteren cel
straffen tot veertien jaar uitge
deeld aan deelnemende piloten
en aan organisatoren van een
vliegshow. Bij het evenement,
drie jaar geleden in Lvov, stortte
een vliegtuig in het publiek. Er
vielen 77 doden. Het was het
ergste drama rond een militaire
vliegshow ooit. De rechtbank
vond de verdachten schuldig
aan onder meer het negeren
van bevelen, nalatigheid en
overtreding van vluchtregels.
Neergestorte
100-jarige dood
uppsala - Een hoogbejaarde
Zweed die eerder deze week
een helikoptercrash overleefde,
is alsnog aan zijn verwondin
gen overleden. De man was
voor zijn honderdste verjaardag
met enkele familieleden in een
helikopter gestapt om op een
eilandje feest te vieren. Het toe
stel raakte bij de landing echter
een boom en een elektriciteits-
mast en stortte neer. De piloot
en de vier overige passagiers
raakten lichtgewond.
Gewonden bij
vuurwerkfestijn
figueira da Foz - Zeker vijftig
mensen zijn gewond geraakt
tijdens een vuurwerkfestijn gis
ternacht op het strand bij Figu-
eira da Foz in het midden van
Portugal. Vuurpijlen kwamen
terecht tussen de toeschouwers
bij de show. Van de gewonden
moesten er 35 in het ziekenhuis
worden behandeld. Drie ge
wonden moesten uit voorzorg
in het ziekenhuis blijven.
Miljarden van VN
vredesoperaties
new york - De Algemene Ver
gadering van de Verenigde Na
ties heeft gisteren een record
budget goedgekeurd voor vre
desoperaties. De volkerenorga
nisatie heeft in elk geval omge
rekend ruim 2,5 miljard euro
gereserveerd voor#e komende
twaalf maanden. Dat bedrag
kan gemakkelijk uitgroeien tot
ruim 4 miljard. Het geld is be
stemd voor veertien vredesmis
sies. vooral in Afrika.
Levenslang voor
maffiabaas VS
new york - Het hoofd van de
Bonnano-misdaadfamilie, Jo
seph Massino, heeft gisteren le
venslange celstraf opgelegd ge
kregen voor zijn aandeel in acht
moorden. De 'laatste don' van
de fameuze New Yorkse maffia
families verdwijnt daarmee de
finitief van het toneel. Massino
stond bekend om zijn ouder
wetse manier van leiding geven
met een vaak gewelddadige
manier van het afdwingen van
de maffiamores.
