KUNST CULTUUR w
Toekomst van
Luxor onzeker
ichreeuw' terug in Munch-vesting
I
De hand van Fatima komt tot zijn recht in De Waag
Uitstekende theatermachinerie Triade hapert
Paul Witteman schrijft
het Boekenweekessay
>ire
Hollandse meesters in Australië
Een op de drie
cd's is illegaal
Rembrandt boven Haarlemmerstraat
Vindy Kester
iPD - Na bijna tien maan-
sloten te zijn geweest
iet Munchmuseum in Oslo
iren weer geopend voor
iliek. Aan de muur hangt
lere versie van de in au-
gestolen 'Schreeuw'.
:o maar binnenlopen is er
eer bij.
ie
■'8
in
H. P<
Deu
del ie
i de
k en
den
jrtne 'al
iljoen euro hebben de
ssingen van het
imuseum gekost. Dit
besteed aan het ombou-
an het museum tot een
rdringbare vesting. Wie
oekomst werken van Ed-
lunch wil stelen, moet
bouw bijkans opblazen,
iel gemalckelijker hadden
ipende en gemaskerde
diers het in augustus. Op
n gochtend drongen ze vlak
eningstijd het museum
n. Ze bedreigden een be
en hielden de bezoekers
schot. Na enkele minu-
j, rdwenen ze met de we-
roemde 'Schreeuw' en de
inna'. Samen zijn de
schilerijen ongeveer 75 mil-
joen'uro waard.
„Weiebben achteraf veel kri
tiek ehad over het gebrek aan
veiliheid in het museum, bij-
vooieeld dat de doeken te
dief bij de uitgang hingen.
Mar dit was de eerste gewa-
pene overval op een kunstmu-
seui in Noorwegen. Wat kun
je car tegen doen?", vraagt
mieumdirecteur Gunnar
So;nsen zich af. Inmiddels is
dar wel enige duidelijkheid
ovr. Vlak na de overval is een
veigheidsanalyse gemaakt met
aabevelingen die nu allemaal
zii uitgevoerd.
Ng voordat bezoekers een
kartje kunnen kopen in de
mseumshop, gaan ze door een
nctaaldetector. Daarna worden
ae tassen gescand in eenzelfde
sort machine als die ze op
Ichthavens gebruiken. Hierna
'jlgt een sluis met schuifdeu-
.«n die alleen opengaan op ver
jon van kaartje. Dan loop je
oorbij een securityeiland waar
Ie bewakers op monitoren alles
n de gaten houden. Voor alle
zekerheid volgt er dan nog een
metaaldetector en nog een gla
zen schuifdeur en dan pas valt
er wat kunst te bekijken. De
waardevolste schilderijen han
gen bovendien achter kogelvrij
glas en zijn vastgeklonken aan
de muur.
Directeur Sorensen heeft een
dubbel gevoel. Van de ene kant
is hij blij dat het publiek op de
ze manier weer een mogelijk
heid krijgt een deel van de 1100
schilderijen, 18.000 drukwerken
en 4500 tekeningen die de col
lectie telt, te bezichtigen. Van
de andere kant is hij niet onver
deeld gelukkig met de veilig
heidsmaatregelen. „Je kunt je
afvragen wat het doet met de
kunstbeleving. Kijk je anders
naar doeken achter glas? Dit
moet een museum blijven,
geen bankkluis."
Het Munchmuseum opende
zaterdag met een speciale ten
toonstelling van 147 zelfportret
ten van de expressionist. Op
een ereplaats hangt bovendien
een krijttekening van het sym
bool voor de wanhoop van de
mens: 'De Schreeuw'. Deze
pastel op karton uit 1893 ver
vangt voorlopig de gestolen
versie, die nog steeds spoorloos
is.
De speurtocht naar de doeken
is nog steeds in volle gang en
een populair gespreksonder
werp. De angst bestaat dat de
kunstwerken de roof niet over
leefd hebben. Bronnen in het
criminele milieu melden dat
het doek verbrand is. Maar de
politie wil hier voorlopig niet
aan: „We zijn nog steeds posi
tief en denken dat we de schil
derijen vinden," zegt politie
woordvoerder Morten Hojem
Ervik.
Hoop heeft ook nog steeds
Munchdirecteur Sorensen. Met
name het feit dat de politie vijf
verdachten heeft gearresteerd,
draagt hieraan bij. „We weten
nu in elk geval wie ermee te
maken hebben. Dat is een stap
dichterbij een oplossing."
Sorensen heeft nog wel een
prangende vraag: „Waarom?
Wat willen ze toch met 'De
Schreeuw'? Het is onverkoop
baar, ze krijgen geen losgeld en
ik geloof niet in een exotische
kunstverzamelaar die 'm ergens
thuis aan de muur wil hebben."
Munch maakte vier exemplaren
van 'De Schreeuw': twee in
olieverf en tempera en twee
pastels. Een ander doek ver
dween elf jaar geleden uit de
Nationale Galerie in Oslo maar
was na een paar maanden on
geschonden terecht.
Melbourne - Acteurs in 17de eeuws kostuum luis
terden gisteren de opening op van een tentoon
stelling van Hollandse meesters in de National Gal
lery van Melbourne. De tentoonstelling omvat een
groot aantal werken van Nederlandse schilders uit
de 'Gouden Eeuw' die nooit eerder in Australië te
zien zijn geweest. De portretten, stillevens, land
schappen en zeegezichten, van onder anderen
Rembrandt, Frans Hals en Jan Steen, zijn afkomstig
van het Rijksmuseum in Amsterdam. De werken
mochten het Rijks tijdelijk verlaten in verband met
de grootscheeps renovatie van het museum.
Foto: EPA/Shannon Morris
den haag/gpd - Muziekpiraten
verkochten vorig jaar wereld
wijd 1,2 miljard illegale cd's.
Dat is 34 procent van het totale
aantal cd's dat verhandeld
werd. De handel in illegale cd's
leverde naar schatting 4,6 mil
jard dollar op, geld dat veelal
wordt gebruikt om criminele
activiteiten te financieren.
Deze cijfers zijn gisteren door
de internationale platenindu
strie (IFPI) gepubliceerd in het
'Commercial Muüc Piracy Re
port 2005'. In ma# liefst 31 lan
den, waaronder Griekenland en
Turkije, is de illegale handel
zelfs groter dan de legale han
del.
In Nederland voert de Stichting
BREIN namens de entertain
mentindustrie de strijd tegen
de handel in illegale cd's en in-
ternetpiraterij. Geschat wordt
dat in 2004 ruim 20 miljoen ille
gale muziek-cd's in Nederland
werden verhandeld. Dat bete
kent dat in ons land een kwart
van de cd's illegaal is.
De platenindustrie doet alles
om de piraterij in te dammen.
Door deze strijd heeft de com
merciële piraterij in 2004
slechts met 2 procent kunnen
groeien, heeft de IFPI berekend.
id meisje van Van Gogh.
NNP
Miljoen voor
d|rk Van Gogh
Het olieverschilderij
liseuse de romans' van
1 nt van Gogh is bij Chris-
^Londen geveild voor
3,5 miljoen euro. Het doek
en lezend meisje, uit 1888,
|d|l jgebracht door een Ame-
n, ise verzamelaar. Een
n enoot heeft het schilderij
ht. Ten tijde van de vol-
- van het schilderij
Van Gogh aan zijn zus-
loe lelijker, ouder, slech-
an eker en armer ik word,
leer ik me daar tegen ver
lor steeds fellere kleuren
5nfruiken." Het lezende
met het azuurblauwe
G«4n wijnrode mouwen te
en fel gele achtergrond is
>en voorbeeld van.
i kruistochten
J er bekeken
Vanuit christelijk, is-
sch en joods oogpunt be-
-& iet vernieuwde Museum
rijneconvent in Utrecht
jch jaar de middeleeuwse
ichjochten. Aan de hand van
londerd historische objec-
replica's uit Europese
1, aangevuld met eigen
riaal, wil de expositie laten
at de kruistochten niet al-
Le estonden uit bloedige en
uctf taferelen. De westerlin-
•erden tijdens hun tochten
iet Heilige Land heel wat
un vijanden. Woorden
n overgenomen uit het
.5! ch (sukr werd suiker) en
's 7d kennisgemaakt met al-
medische apparatuur. De
E instelling opent op 3 sep-
:r en duurt tot en met 5
2006.
dingh'-prijs
Ir Lagemaat
«dam - Dichteres Liesbeth
iaat (1962) heeft de C.
.30 ngh'-prijs gekregen voor
lundel 'Een grimwoud in
0 E teel'. De Buddingh'-prijs
lelangrijkste debuutprijs
le Nederlandstalige poë-
jury was vol lof over
lundel. „De gedichten zijn
i'g acht en gemakkelijk of
land. Wat wordt afge-
008ferd vormt ten slotte een
trefzeker geheel van beel-
zinnen die bijblijven,"
'erjfde jury, die de dichteres
en oorspronkelijke geest'
de. Aan de Buddingh'-
een bedrag van 1200 eu-
jonden.
i ense Vermeer
:er te zien
mg - De 'Weense Ver
blijft twee dagen langer
Mauritshuis in Den
Het doek, dat officieel
hilderkunst' heet, is
»^dag 27 en dinsdag 28 juni
zien. Op deze dagen
ir een korting op de en-
ijs van 50 procent. Daar-
it het topstuk terug naar
msthistorisches Museum
ïen. In Den Haag is het
I erwerk vanaf 26 maart
1 ingesteld samen met de
i ermeers uit de eigen col-
van het Mauritshuis: 'Ge-
Delft', 'Diana en haar
1' en 'Meisje met de Pa-
leiden - Vaar in de donkere wintermaanden de feestverlichting hangt, prijken nu tien
'doeken' an Rembrandt boven de Haarlemmerstraat. Het is de bedoeling dat er in to
taal tachg werken van Rembrandt boven de langste winkelstraat van Leiden komen
te hange. Het betreft een initiatief van de winkeliers aan de Haarlemmerstraat en het
Centrummanagement. De doeken blijven hangen tot het najaar wanneer de feestver
lichting weer wordt opgehangen. In het voorjaar van 2006, het Rembrandtjaar, wor
den de werken van Rembrandt weer teruggehangen. De doeken zijn gemaakt door het
Leidse bedrijf Studio America Zeefdruk bv. Foto: Henk Bouwman
heater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstling: 'Spiegelbeeld - de macht
van tt kwaad' van en door Triade
Musal producties. Idee, script en
arrajementen: Ajolt Elsakkers en
Jeroe6mits. Regie: Mare Schultheis.
Gezierï3/6, schouwburg Leiden. Daar
nog tzien: 24/ 6 (20.15 uur) en 25/6
[13.30 uur en 20.15 uur)-
Triadécan veel. En Triade wil
steedmeer. Ruim een halfjaar
geledo brengt de musical-
groepten indrukwekkende
produtie uit. Nu weer - dus in
één seizoen brengt de vrijwilli-
gersgroep twee grootschalige
producties uit. Hoe red je dat,
als je bedenkt hoe intensief het
uitbrengen van een musical is?
Triades liefde voor theater
grenst in elk geval aan bezeten
heid voor het vak. Eerst was er
'Parade' in het LAK-theater, een
bestaande musical op een po
dium met beperkte theaterma
chinerie. Nu is er 'Spiegelbeeld
- de macht van het kwaad', een
musical geheel van eigen hand
in de Leidse Schouwburg die
meer vormtechnische mogelijk
heden biedt.
Daarvan maakt Triade dan ook
dankbaar gebruik. Omdat er
drie verhaallijnen in drie ver
schillende tijdperken (1800,
1900 en anno nu) door elkaar
lopen, moet het toneelbeeld
nogal eens veranderen. Muur
tjes schuiven af en aan, zo no
dig daalt er een fraai gedekte di
nertafel uit de toneelkap en
voor de horroreffecten met de
vele spiegels deinst men niet
voor multimedia gebruik terug.
Zelfs de doden in het dodenrijk
hebben in de voorstelling een
stijlvolle plaats gekregen. Inclu
sief de kostumering die van
dood tot levend en van klassiek
tot eigentijds alle aandacht
krijgt.
Maar ondanks al die uitstekend
verzorgde theatermachinerie
(de behoorlijke zangprestaties
en de kracht van het eigen or
kest zijn nog niet eens ge
noemd) hapert er iets. Zelfs bij
zo veel intensieve voorberei
ding en zo veel talent kan het
blijkbaar toch nog mis gaan.
Dat de balans tussen spelers en
orkest soms zoek is, gaat ten
koste van de verstaanbaarheid.
Het zou een tijdelijk probleem
kunnen zijn, als de voorstelling
iets meer is ingespeeld. Dat het
aantal scènewisselingen met
decoraanpassingen erg hoog is,
is nog wel aan experimenteer
drift toe te schrijven. Niet on
overkomelijk dus. Het echte
probleem zit in de verhaallijnen
die onderling te weinig schar-
nierverbindingen kennen. Een
musical kan best een zwak ver
haalgegeven hebben. Hier haalt
men echter zo veel overhoop
dat het je absoluut ontgaat hoe
de lijntjes op een gegeven mo
ment samenvallen en naar een
soort afloop toe werken. On
danks alle beoogde horror mist
Spiegelbeeld een spanningsop
bouw waardoor heel wat dialo
gen en muzikale nummers in
het luchtledige blijven hangen.
Misschien wil Triade te veel -
een pas op de plaats zou dit
gloedvolle gezelschap geen
kwaad doen.
Nog geen aanvraag renovatie bioscoop
door Herman Joustra
leiden - Het is onduidelijk of bio
scoop Luxor aan de Stationsweg
in Leiden ooit nog opengaat. De
bioscoop is al geruime tijd dicht,
volgens de exploitant in verband
met een renovatie, zoals staat
aangegeven bij de ingang. Bij de
gemeente is in elk geval geen
aanvraag voor een verbouwing
binnengekomen.
Zo'n vergunning is nodig om
een renovatie daadwerkelijk uit
te voeren. Van eventuele werk
zaamheden, die dan illegaal
zouden zijn, is de gemeente de
afgelopen periode evenwel
niets gebleken, zo laat een
woordvoerder van de sector
bouwen en wonen weten. M.
Noort-Van Praag, directeur van
Lido-Theater BV die Luxor als
nevenvestiging heeft, zegt geen
commentaar te willen geven op
de situatie. „Er doen zo veel
verhalen de ronde, ik heb geen
trek om op al die geruchten en
roddels te reageren."
De Leidse bioscoopexploitant
Jan Boer, van Trianon en het
Kijkhuis, verklaarde onlangs in
deze krant dat Luxor het loodje
had gelegd. Hoewel Noort-Van
Praag nauwelijks wil reageren,
wil zij die stelling wel ontzenu
wen. Er is volgens haar geen
sprake van een besluit tot defi
nitieve sluiting. „Het gaat op dit
moment slecht in de bioscoop-
branche en wij zitten ook moei
lijk. Maar morgen kan alles
weer anders zijn."
De Leidse bioscopen maken,
geheel conform het landelijke
beeld, moeilijke tijden door.
Het bioscoopbezoek daalde de
eerste maanden van 2005 dra
matisch. Vorig jaar bleef het
aantal verkochte kaartjes al 10
procent onder het niveau van
2003, maar in de eerste vier
maanden van dit jaar is het be
zoek gemiddeld met liefst 30
procent gedaald vergeleken met
dezelfde periode het jaar er
voor. Het fenomeen doet zich
niet alleen voor in de commer
ciële zalen, ook de filmhuizen
worden getroffen.
In Leiden trokken de bioscopen
de eerste vier maanden gemid
deld 18 procent minder bezoe
kers. Onder Lido-Theater BV
vallen de bioscopen Lido 1, 2, 3
en 4, en Studio, allen aan de
Steenstraat. Daar worden nog
steeds films vertoond. De film
zalen Kijkhuis en Trianon blij
ven in elk geval open, hoe
slecht de economische situatie
ook is, liet exploitant Boer on
langs nog weten. „Voor mij is
het een hobby, ik hoef er niet
rijk van te worden."
den haag/gpd - Journalist en
televisiepresentator Paul Witte
man schrijft het Boekenweekes
say voor komend jaar. De Stich
ting CPNB heeft Witteman ge
vraagd vanwege zijn grote pas
sie voor klassieke muziek. Het
motto van de Boekenweek 2006
is 'Boem paukeslag - Schrijvers
en muziek'. Eerder werd be
kend dat Arthur Japin het Boe
kenweekgeschenk schrijft. De
71ste Boekenweek vindt plaats
van 15 tot en met 25 maart
2006.
Witteman (1946) groeide op als
zoon van een bekende KVP-po-
liticus. Zijn moeder is afkomstig
uit de muzikale familie Andries
sen. Voordat hij als journalist
ging werken, bezocht hij enige
tijd het conservatorium. In 1986
begon hij bij de actualiteitenru
briek Achter het nieuws. Als in
terviewer kreeg hij vooral naam
met de programma's De kloof,
Alle mensen zijn ongelijk en De
ronde van Witteman. Op dit
moment presenteert hij onder
meer Nieuwslicht, NOVA en
Buitenhof.
Witteman schrijft al jaren over
zijn grote passie klassieke mu
ziek voor de Volkskrant. In 2003
verscheen van zijn hand bij uit
geverij Balans de bundel Hoor
en wederhoor. De klassieke
keuze van Paul Witteman,
waarvan inmiddels meer dan
50.000 exemplaren zijn ver
kocht.
Het onderwerp van de komen
de Boekenweek - schrijvers en
muziek - wordt vanuit twee
perspectieven belicht: vanuit de
band die schrijvers met muziek
hebben én vanuit boeken met
muziek als onderwerp.
beeldende kuist recensie
Bernadette van der Goes
Expositie: Stedelijk Musium De Lakenhal in De
Waag, Merina Beeknan: 'Dazzle the local
demons'. Te zien: t/m ic/7, wo t/m zo 12-17 uur,
De Waag, Aalrrarkt 21, Leiden.
Dit jaar wordt herdicht dat Nederland
al vierhonderd jaar jetrekkingen met
Marokko onderhoidt. Dit is op allerlei
plaatsen in Nederland aanleiding tot
tal van festiviteiten.Ook Leiden blijft
niet achter. Komenl weekeinde is er in
de Leidse Schouwhirg en het Rijks
museum voor Vollenkunde het festi
val 'Marokko Swingt'. Als opmaat
daartoe is in De Waag een opmerkelij
ke tentoonstelling van Merina Beek
man. Organisator is Stedelijk Museum
De Lakenhal. Omdat door een grote
verbouwing in het museum op dit mo
ment geen plaats is voor een dergelijke
expositie, is De Lakenhal uitgeweken
naar De Waag. Een prettige samenloop
van omstandigheden, want in deze
classicistische, bijna vierkante ruimte
komt Beekmans project erg goed tot
zijn recht. Beekman is gefascineerd
door islamitische culturen. Zij maakte
vorig jaar een rondreis door Marokko.
Die ervaring vormt de basis voor de
presentatie 'Dazzle the local demons'.
Bij haar ontmoetingen met de bevol
king kwam zij in aanraking met ver
schillende vormen van bezwering om
kwade geesten buiten de deur te hou
den en ze noteerde 'de recepten' waar
over ze hoorde in berberapotheken.
In het Marokkaans en het Nederlands
zijn ze in zwarte letters op de muren
van De Waag aangebracht: 'Bleke uit
gelopen uien als vogels; verdorde ka
meleon; kop van soort bok; veer van
grote roofvogel; granaatappels; kever
schildjes; panter- of luipaardvacht; in
gepakte kraai; kamelenkop'. Daartus
senin hangen grote inkttekeningen en
van fluweel en acryl vervaardigde han
den. Die laatste objecten symboliseren
de hand van Fatima, de dochter van de
profeet Mohammed. Aangenomen
wordt dat haar hand kwade blikken
verjaagt.
De handen in de tentoonstelling zijn
wit en werden door Beekman met
zwarte inkt voorzien van sierlijke de
coraties. Vaak dragen ze in hun hand
palm een portretje, waarschijnlijk van
degene die zij moeten beschermen.
Ook in de tekeningen staat de hand
van Fatima centraal. Steeds zien we
twee personen, aangeduid in globale
zwarte penseelstreken. De ene keer
zijn het kleine meisjes, een andere
keer volwassen vrouwen in traditione
le kledij, of baby's. Frontaal en levens
groot afgebeeld vullen ze roerloos het
beeldvlak. Wie zij zijn wordt niet dui
delijk, want over hun gezichten is de
hand van Fatima aangebracht. De ene
keer geschilderd, de andere keer ge
borduurd.
Het gaat Beekman duidelijk niet om
het afbeelden van individuen, maar
om het weergeven van een bovenna
tuurlijk verschijnsel. Om dit te bena
drukken is de tentoonstelling een op
eenstapeling van herhalingen. Zoals
dat vaak ook bij het uitvoeren van ritu
elen het geval is. Beekman is er prima
in geslaagd dit met beeldende midde
len over te brengen. De expositie is in
feite één grote bezwering.
Van fluweel en acryl vervaardig
de handen symboliseren de hand
van Fatima. Publiciteitsfoto
