ETA bereid Generaal: Nederland werkte mee aan etnische zuivering
tot overleg
met Madrid
BUITENLAND
Politie Kirgizië treedt
hard op tegen betogers
Presidentsverkiezingen Iran eindigen onbeslist
Mummies in Weense grafkelder in snel tempo aangevreten
Nederlandse topmilitair noemt Srebrenica voor Haagse rechtbank geval van 'nood breekt wet'
Duitsers met zeventien achter stuur
Al-Zawahiri
roept weer op
tot een jihad
Hartmedicijn
voor zwarten
Vluchtelingen
vaker naar huis
zaterdag l8 juni 2005
't>o - Sasa Cvjetan, een lid
Servische paramilitaire
De Schorpioenen, is gis-
door een rechtbank in
do veroordeeld tot twin-
cel wegens de moord op
B Kosovo-Albanezen in
)nder de slachtoffers zijn
en en kinderen, in leeftijd
end van twee tot vijftien
'e Schorpioenen is de
ad die zes moslims uit
ïnica executeert op video-
in die eerder deze maand
toond tijdens het Milose-
>ces in Den Haag.
(EP A/HO
rtsbisschop
rk Oegandees
oen De bisschop van Bir-
gham, John Sentamu, is he
md tot de nieuwe aartsbis-
ip van de Engelse stad York.
n Oeganda geboren geeste-
1 neemt de belangrijke post
t Anglicaanse kerk over van
id Hope, die weer parochie
sier wordt. Sentamu staat
al bekend om zijn strijd te-
het racisme. Hij onder-
ttwee racistische moorden
rordt gezien als iemand die
lassie voor het delen van
ivangelie' kan combineren
een goed gevoel voor de
(schappelijke problemen
itdagingen van de moderne
(schappij. De 56-jarige Sen-
ii groeide op in Oeganda,
rhij werkte als advocaat en
ek uitte op de dictator Idi
n. Hij kwam in 1974 naar
jt-Brittannië, waar hij vijf
later tot geestelijke werd
ijd.
ideren weg uit
elzoekerscentra
erra - De Australische re-
ig gaat minderjarige asiel-
ers en hun families onder-
igen in woningen. Daar-
worden de kinderen niet
er opgesloten in detentie-
ra voor asielzoekers. Een
ralische onderzoekscom-
iie oordeelde vorig jaar dat
inderen in de detentiecen-
ip wrede en onmenselijke
lier worden behandeld. De
eren zouden psychische
de oplopen, omdat ze ge-
Cide een lange periode
en vastgehouden.De Au-
ische premier John Howard
digde gisteren ingrijpende
gingen in het migratiebe-
aël bouwt
derwatergrens
zalem - De Israëlische ma-
begonnen met de bouw
en onderwaterbarrière
Ie kust van de Gaza-
i De barrière moet voor-
n dat mogelijke terroris-
muit de Gaza-strook
ïmend Israël binnendrin-
)e barrière is een kilometer
31 bestaat uit betonnen
en een afrastering, meid-
Israëlische krant Jerusa-
ost gisteren.
iuw krijgt na 50
r Silver Star
iiNGTON - Voor het eerst in
jaar heeft een Ameri-
vrouwelijke militair een
Star opgespeld gekregen
is vertoonde moed op het
lid. Sergeant Leigh Ann
i kreeg de op twee na
te Amerikaanse militaire
scheiding. De onderoffi-
aonde zich uiterst verdien-
toen haar eenheid in
in een hinderlaag dreigde
en. Gedurende een ne-
j minuten durend vuurge-
lukte het Hester en een
'ol andere leden van de
ikaanse nationale garde 27
opstandelingen te do-
1 zeven anderen te ver
in en/of gevangen te ne-
elek bedreigt
Iter Moskou
- De Russische autori-
1 vrezen voor problemen
b drinkwatervoorziening
loskou. Door een ongeval
en goederentrein donder-
300 ton stookolie in de ri
le Wolga gestroomd. De
iling, die ontstond in de
regio ten noordwesten
loskou, kan volgende
een stuwmeer bereiken
ordt gebruikt om Moskou
inkwater te voorzien,
che functionarissen rep-
iteren van de 'grootste
vervuiling in jaren in
aal-Rusland'.
firpioen' krijgt
itigjaar cel
san sebastian/anp - De Baski-
sche terreurbeweging ETA wil
door 'een dialoog en onderhan
delingen' met de regering in Ma
drid een oplossing zoeken voor
het conflict over zelfbeschikking
voor de Basken.
De ETA lanceerde het voorstel
in de vrijdageditie van de Baski-
sche krant Gara.
Volgens de ETA is het mogelijk
om 'vrede op basis van recht
vaardigheid' te bereiken. De
ETA doelde daarmee op het
door de organisatie opgeëiste
recht tot zelfbeschikking voor
de Basken. De afscheidingsbe
weging waarschuwde dat zo
lang de rechten van het Baski-
sche volk niet worden erkend,
de ETA zonder ophouden strijd
zal blijven voeren'.
In de publicatie in Gara eiste de
ETA tevens de verantwoorde
lijkheid op voor negen recente
aanslagen. Bij die aanslagen in
mei en juni kwamen geen men
sen om het leven. Wel raakten
enkele tientallen mensen licht
gewond.
Verder leverde de ETA felle kri
tiek op het gezamenlijke pact
tegen terrorisme van de linkse
regeringspartij PSOE van pre
mier Zapatero en de centrum
rechtse Volkspartij (PP). Vol
gens de ETA heeft de regering-
Zapatero door haar beleid van
repressie de tegenstellingen al
leen maar verscherpt.
Een groep radicale Baskische
studenten nam in 1959 het ini
tiatief tot de oprichting van de
ETA uit onvrede over de passi
viteit van de gematigde Natio
nale Baskische Partij (PNV). In
1961 tijdens de dictatuur van
Franco voerde de groepering de
eerste aanslag uit. Volgens de
Spaanse autoriteiten heeft de
ETA de afgelopen vier decennia
ongeveer achthonderd mensen
om het leven gebracht.
DEN HAAG - Nederlandse VN-militairen
in Srebrenica (Dutchbat) hebben feite
lijk meegewerkt aan een etnische zuive
ring door de evacuatie van moslims. Dat
was weliswaar tegen het VN-beleid maar
had de instemming van politiek-Den
Haag, met name minister Voorhoeve
(defensie). De medewerking kwam tot
stand onder het motto 'nood breekt
wet'.
Dit zei generaal C. Nicolai, destijds in
dienst bij de VN in Sarajevo, bij de
Haagse rechtbank. De generaal stelde
dat de evacuatie van de 25.000 moslims
'de enig logische oplossing was. De eni
ge kans dat ze het zouden overleven.'
Voorop stond dat de evacuatie niet aan
de Bosnische Serviërs overgelaten moest
worden maar dat de VN dat zelf zou
doen.
Nicolai verklaarde dat Dutchbat-com-
mandant Karremans met de Bosnisch-
Servische generaal Mladic moest regelen
dat VN-voertuigen het gebied in moch
ten komen voor de evacuatie. Op zich
was Mladic niet tegen een evacuatie
over de weg. Een toestemming om VN-
voertuigen de regio in te sturen kwam er
echter niet. In plaats daarvan bleek Mla
dic zelf bussen te hebben geregeld. De
VN had daar totaal geen rekening mee
gehouden. ,,Wij dachten dat hij geen
transportmiddelen had", aldus Nicolai.
Nicolai gaf aan al voor de evacuatie
startte telefoon vanuit Den Haag te heb
ben gehad. De regering maakte zich ern
stige zorgen over het lot van de weerba
re mannen in Srebrenica. De generaal
belde daarop Karremans. Die gaf hem te
kennen dat het maar om een handjevol
mannen ging, de rest was al gevlucht.
„Het probleem van Den Haag verdween
als sneeuw voor de zon", aldus de gene
raal, die ook Den Haag daarover inlicht
te. Er kwam daarop geen reactie, net zo
min als op de mededeling dat de Bosni
sche Serviërs de evacuatie zelf gingen
doen.
Nicolai zei dat Karremans hem niet ver
teld had dat Mladic alle mannen uit de
groep vluchtelingen haalde om hen
apart te ondervragen. „Over die mannen
hoorde ik pas toen Dutchbat in Zagreb
zat."(Tien dagen later, red.)
De topmilitair zei wel berichten te heb
ben ontvangen over de vondst van ne
gen lijken in Srebrenica. Daarop had hij
Karremans gebeld. Die wilde daar via
'open' telefoonlijnen niet verder op in
gaan. Ook niet op andere 'kleine' dingen
die er waren gebeurd. Hij zou daar nog
een rapport over opmaken en faxen. Ni
colai: „Ik kreeg niets. Dat was nalatig
van hem en mij. Ik had er naar moeten
vragen. Het valt niet goed te praten.
Nicolai erkende voorts gehoord te heb
ben dat een aantal bussen met vluchte
lingen niet op de afgesproken plaats wa
ren aangekomen „maar niet dat het
daarbij zou zijn gegaan om bussen met
alleen mannen. Ten tijde van de evacu
atie had Nicolai contact opgenomen
met het hoofdkwarier van het BS-leger
in Pale. Daar werd hem meegedeeld dat
Srebrebica 'een persoonlijke zaak van
Mladic was.'
De generaal ging ook in op het uitblijven
van steun vanuit de lucht toen Srebreni
ca door het Bosnisch-Servische leger
werd aangevallen. „Een luchtaanval
hebben we afgelast. Dat had geen zin
meer. Er lag al een dreigement dat zij de
bevolking zouden aanvallen als we
doorgingen."
bisjkek/anp-afp-rtr-efe - De
politie van Kirgizië heeft giste
ren honderd tot 150 betogers
verdreven uit een regeringsge
bouw in hoofdstad Bisjkek. De
actievoerders hadden het ge
bouw bestormd en in bezit ge
nomen. Kort daarna trad de po
litie opnieuw op om een actie
voerende menigte uiteen te
drijven, die zich in het centrum
van Bisjkek had verzameld.
Bij het verdrijven van de beto
gers uit het regeringsgebouw
gebruikten de politiemensen
traangas en schoten ze in de
lucht. Het kwam daarbij tot
schermutselingen tussen de
politie en de demonstranten.
Volgens getuigen achtervolgden
politiemensen actievoerders tot
in de straten rond het rege
ringsgebouw dat eerder was be
zet. In dit pand is het kantoor
van de kiescommissie geves
tigd.
Kort na het beëindigen van de
bezetting verzamelden onge
veer 7000 mensen zich voor het
gebouw dat was ontruimd en
voor het kantoor van interim
president Bakijev. De politie
trad toen opnieuw op en ver
dreef de actievoerders uit het
centrum van de stad.
Bij de ongeregeldheden in Bisj
kek moesten ongeveer twintig
mensen in het ziekenhuis aan
hun verwondingen worden be
handeld. De meeste gewonden
waren vrouwen. Veel van hen
waren geraakt door stenen die
tijdens de schermutselingen
waren gegooid.
Na de ongeregeldheden trok
ken de autoriteiten ongeveer
5000 agenten samen om het re
geringsgebouw te bewaken. Po
litiemensen te paard en agen
ten met honden patrouilleren
door de straten om te voorko
men dat „religieuze krachten
en terroristen de situatie in
Bisjkek destabiliseren", aldus
het hoofd van politie.
De protesten zijn het gevolg
van een besluit eerder deze
week van de kiescommissie om
de zakenman Baryktabasov niet
te registreren als kandidaat
voor de verkiezingen. De kies
commissie stelde dat Barykta
basov geen gooi kan doen naar
het presidentschap omdat hij
drie jaar geleden koos voor het
staatsburgerschap van Kazach-
stan.
Bakijev kwam dit voorjaar aan
de macht, nadat door een rela
tief rustig verlopen opstand een
eind was gemaakt aan het be
wind van zijn voorganger Aka-
jev. Bakijev heeft zich kandidaat
gesteld voor de presidentsver
kiezingenvan 10 juli.
door onze correspondent
Wierd Duk
Berlijn - In Duitsland mogen
jongeren met zeventien jaar rij
examen doen en plaatsnemen
achter het stuur. De Bondsdag,
verlaagde gisteren de rijgerech-
tigde leeftijd met een jaar.
Voorwaarde is wel dat deze jon
ge chauffeurs worden begeleid
door een volwassene met een
geldig rijbewijs.
In de deelstaten Nedersaksen,
Bremen en Hamburg werd al
met de lagere leeftijd geëxperi
menteerd. De maatregel is be
doeld om jongeren meer prak
tijkervaring op te laten doen,
voordat ze alleen de weg op
gaan. Het voorstel kon rekenen
op een brede parlementaire
meerderheid. De initiatiefne
mers hopen dat het aantal on
gevallen op de Duitse wegen
door de maatregel zal afnemen.
In 2003 waren bij meer dan een
vijfde van alle zware ongeluk
ken, met gewonden en doden,
jongeren betrokken tussen de
achttien en de 24 jaar. Jongeren
die sinds kort een rijbewijs heb
ben, zijn buitenproportioneel
vaak betrokken bij ongevallen.
Experts gaan ervan uit dat ze
ventienjarigen onder begelei
ding minder roekeloos zullen
rijden dan wanneer zij alleen of
met vrienden van dezelfde leef
tijd onderweg zijn.
Twee vrouwelijke kiezers bij de presidentsverkiezingen in Iran tijdens en na het uitbrengen van hun stem (foto's onder). Iranese vrouwen
wachten in Teheran op de komst van presidentskandidaat Hasjemi Rafsanjani. Foto's: Reuters
teheran/anp-rtr-afp - De verkiezingen
voor een nieuwe president in Iran zijn gis
teren onbeslist gebleven. Geen van de kan
didaten behaalde een absolute meerder
heid, een unicum in de Iraanse presidents
verkiezingen.
Tussen de twee kandidaten met de meeste
stemmen wordt volgende week vrijdag een
beslissende stemronde gehouden. De op
komst bij de verkiezingen was met ruim 60
procent onverwacht hoog.
„We hebben zeker een tweede ronde no
dig, omdat alle kandidaten zeer dicht bij el
kaar zitten zei de Iraanse minister van
Binnenlandse Zaken volgens het Iraanse
studentenpersbureau ISNA. Abdolvahed
Mousavi-Lari deed zijn uitlatingen nog
voordat de stemlokalen waren gesloten.
Meer dan 60 procent van de kiesgerechtig
de Iraniërs bracht zijn stem uit. Van te vo
ren was voor een lage opkomst gevreesd.
Eenduidige cijfers over de opkomst in Te
heran zijn niet beschikbaar. In de Iraanse
hoofdstad woont bijna 20 procent van de
47 miljoen stemgerechtigden.
Akbar Hashemi Rafsanjani, een gehaaide
pragmaticus die van 1989 tot 1997 al presi
dent was, heeft gisteren waarschijnlijk de
meeste stemmen behaald. De strijd om de
tweede plaats lijkt te gaan tussen voormalig
minister van Cultuur Mostafa Moin en de
voormalige politiechef Mohammed Bagher
Qalibaf.
De hervormingsgezonde Moin wordt ge
zien als de politieke erfgenaam van de
scheidende president Mohammed Khata
mi, Qalibaf is de favoriet van de conserva
tieven. De andere vier kandidaten maken
geen reële kans op de tweede ronde.
dubai/anp-rtr-afp - De tweede
man van het terreurnetwerk al-
Qaeda, Ayman al-Zawahiri,
heeft op een videoband opge
roepen tot meer 'heilige oorlog'
(jihad). De beelden werden gis
teravond uitgezonden door de
Arabische nieuwszender al-Ja-
zeera.
Op de video was de rechter
hand van Osama bin Laden te
zien met een witte tulband en
een geweer naast zich. Al-Za
wahiri stelde dat de Amerika
nen niet uit moslimlanden wor
den verdreven door vredige de
monstraties, maar door 'te
vechten voor de zaak van God'.
Hij bekritiseerde de Amerikaan
se pogingen om democratie
door te voeren in de Arabische
landen. Hervormingen zijn pas
goed, als ze zijn gebaseerd op
islamitische wetgeving, zei de
Egyptenaar. Ook riep al-Zawa-
hiri de Palestijnen op hun strijd
voor een eigen staat niet te sta
ken. Hij waarschuwde dat ze
dreigen te worden meegesleept
'in het spel van seculiere verkie-
i zingen'. De band is hooguit drie
riS weken oud. Al-Zawahiri ver-
wijst naar demonstraties in
Egypte tegen het referendum
vijl dat het land op 25 mei hield. De
bevolking stemde toen in met
hervormingen die het mogelijk
maken dat meerdere personen
zich kandidaat stellen voor de
presidentsverkiezingen.
washington/anp - Het hoogste
adviserende orgaan van de
Amerikaanse keuringsdienst
voor voedsel en medicijnen
steunt het op de markt brengen
een medicijn dat specifiek be
doeld is voor zwarten met ern
stige hartklachten. Het panel
stemde unaniem in met het ge
ven van een positief advies,
meldde The Washington Post
gisteren.
De FDA neemt doorgaans de
adviezen van haar advisiepanel
over, zodat het nog slechts een
kwestie van tijd lijkt, voordat de
middelen op de markt komen.
Een meerderheid van de advi
seurs heeft bovendien inge
stemd met een toevoeging op
het etiket dat de pillen vooral
voor zwarte hartpatiënten be
stemd zijn.
Hartkwalen zijn de belangrijk
ste oorzaak van sterfgevallen
binnen de Amerikaanse zwarte
gemeenschap. De kans dat een
zwarte in de Verenigde Staten
een dodelijke hartkwaal krijgt,
is twee keer zo groot als bij
blanken.
geneve/anp - Het aantal men
sen dat wereldwijd op de vlucht
is, is met 9,2 miljoen het laagste
in een kwart eeuw. Het aantal
mensen dat onder de zorg van
de VN-vluchtelingenorganisatie
Unhcr valt, is vorig jaar echter
verhoogd van 17 naar 19,2 mil
joen, bleek gisteren uit een rap
port van de Unhcr.
De Unhcr schrijft de daling van
het aantal vluchtelingen vooral
toe aan het grote aantal men
sen dat is teruggekeerd naar
hun land van herkomst. In de
afgelopen vier jaar konden 5
miljoen mensen terug naar
huis, van wie 1,5 miljoen in het
afgelopen jaar.
Het grootste deel daarvan zijn
mensen die het Taliban-regime
in Afghanistan waren ont
vlucht, maar kunnen terugke
ren nu het land een nieuwe re
gering heeft. Ook ontheemden
uit onder meer Irak, Angola,
Burundi, Liberia en Sierra Leo
ne konden naar huis.
door Monique Broeshart
wenen - Er heerst paniek in de grafkel
ders van de Michaelerkerk in hartje We
nen. Omdat de oorspronkelijke ventila
tieopeningen in de loop der jaren zijn
dichtgemetseld, is de luchtvochtigheid
van 60 tot ruim 90 graden gestegen. Een
aantrekkelijk biotoop voor snuitkevers,
die in hard tempo de 210 houten graf
kisten opvreten. De Nederlandse pater
Peter van Meijl uit Valkenswaard, sinds
drie jaar gestationeerd in de Weense
kerk, is samen met theaterwetenschap
ster Alexandra Rainer een grootscheepse
campagne gestart om de grafkelder te
redden.
Inmiddels zijn al 25 kisten zo verpulverd
dat ze niet meer te restaureren zijn, en
als het proces ongehinderd kan door
gaan is binnen 3 tot 5 jaar alles weg. De
driehonderd jaar oude mummies liggen
nu open en bloot in hun vervallen Ids-
ten, veelal tot op het bot vergaan, met
een kruisbeeld op hun ribbenkast. Het
was Alexandra Rainer die vorig jaar bij
het geven van rondleidingen de snelle
achteruitgang in de meer afgelegen hoe
ken opmerkte en alarm sloeg.
Het oudste gedeelte van de grafkelder
dateert uit 1560. Tot 1784 werden hier
priesters en mensen van adel bijgezet,
net als in enkele andere kerken. Daarna
werd deze praktijk per dekreet van kei
zer Joseph II verboden, omdat men
vreesde dat sterke ontbindingsstank in
de binnenstad ziektes veroorzaakte. Te
genwoordig bezoeken toeristen veelal de
bombastische graftombes van de Habs-
burgse keizers, prinsen en prinsessen in
de nabijgelegen Kapuziner Gruft. Hun
zware metalen kisten en urnen worden
gepoetst, gekoeld en bewaakt. Maar wie
een rondleiding in de Michaeler Gruft
volgt, loopt op een lemen vloer, tussen
de schedels en botten. Van Meijl's voor
gangers hebben het op zijn beloop gela
ten. „Uit nalatigheid en onwetendheid",
denkt Van Meijl.
In het deel van de kelder waar de oor
spronkelijke ventilatie nog werkt, verke
ren de kisten in een opmerkelijk goede
staat en zijn de mummies gaaf. Veel kis
ten zijn, typerend voor de barokke tijd,
kleurig beschilderd met zandlopers, uit
geblazen kaarsen of engeltjes. Drieën-
derdtig kisten zijn van metaal, meestal
koper of zink. De lijken van vrouwen
zijn gekleed in zijden jurken, kanten
hoofddoekjes en schoenen met hoge
hakken. Opvallend is dat de schoenen
mode erg op die van nu lijkt, met platte
voorkanten. Volgens Rainer hebben
sommigen koperen spijkers in de ogen,
wat op bijgeloof kan duiden. Twee inge
metselde kisten wijzen wellicht op een
besmettelijke ziekte of hekserij. „Het is
een schat aan materiaal voor historici",
benadrukt Rainer.
Ook andere wetenschappers duiken de
kelder in om de mummies te onderzoe
ken. Biologen en bosbouwers bestude
ren parasieten, schimmels en met name
het gedrag van de kever. Deskundigen
steggelen vooral over de wijze van be
strijding. Pater van Meijl heeft zijn hoop
gezet op een natuurlijke vijand van de
snuitkever. „Het is wachten op een lie
veheersbeestje", zegt hij, wijzend op het
gebruik van die beestjes in de luizenbe-
strijding.
Ondertussen zitten behalve weten
schappers ook ambtenaren van monu
mentenzorg, politici en het kerkbestuur
om de tafel om de nodige 3 miljoen euro
voor de reddingsactie bij elkaar te kun
nen schrapen. Een aantal gerenom
meerde kunstenaars heeft zich door de
grafkelders laten inspireren en hun werk
beschikbaar gesteld voor het goede doel.
De meeste doden in de Michaeler Gruft
zijn anoniem, slechts enkelen zijn voor
zien van een naamsbordje. Voor zover
mogelijk worden hun nakomelingen be
naderd voor een gift, zoals de Belgische
adelsfamilie d'Aspremont-Lynden. Ver
der is ook de kist en de urn van Pietro
Metastasio ontdekt, Maria Theresia's
hofdichter en librettist van Mozarts La
clemenza di Tito. In het kader van het
Mozartjaar 2006 is geld beschikbaar ge
steld om in ieder geval zijn kist te res
taureren. Maar veel meer steun is no
dig", benadrukt Rainer. „En aangezien
de Nederlandse adel vroeger contacten
had met de Oostenrijkse, is het niet uit
te sluiten dat hier ook een Nederlander
tussenligt."
Foto: GPD/Monique Broeshart
