Sociaal leven moet iedereen leren
GESPREK VAN DE DAG
Romeinse dokters waren zo antiek nog niet
Watskeburt of hoe een raadsel alle hitlijsten bestormt
Van Vriezenveen naar
de Zuidpool met tractor
Feestje
Gooien met
stoeptegel
is teken van
geen geweten
Overzicht van incidenten
De kwaliteit van de Romeinse geneeskunde
bleef lang ongeëvenaard. In de Sint Maar
tenskliniek in Nijmegen werd afgelopen
weekeinde een antiek gezondheidsspektakel
opgevoerd, ter gelegenheid van de tweedui
zendste verjaardag van de stad.
„Een amputatie doe ik in twee minuten.
Snel opereren is een must, want ik heb niks
aan een patiënt die naar alle kanten ligt te
trappen van de pijn", vertelt de Romeinse
arts Maarten Dolmans net voordat hij een
gewonde soldaat een hand afzet. Terwijl de
chirurg de bebloede knuist nog even triom
fantelijk aan het publiek toont, drukt zijn
assistent de gillende patiënt tegen de tafel.
Een bezoekster is onder de indruk. „Geen
narcose. Zo ging dat toen", fluisterde ze te
gen haar buurvrouw. „Die chirurg droeg
ook geen handschoenen", was de laatste
opgevallen.
Tijdens de worstelpartij met de gewonde
valt het verband op de grond. „Maakt niet
uit. We smeren zalf op de wond, een meng
sel van azijn en zout. Dat helpt tegen ont
steking", aldus Venloer Dolmans die is af
gestudeerd in de militaire geneeskunde in
de Romeinse tijd en al twintig jaar bezig
met dit soort bloedstollende levende ge
schiedenis.
Met de krijsende soldaat hoeven we geen
medelijden te hebben. „Hij weet dat hij een
volledig pensioen krijgt. Tien jaarsalaris
sen."
Van aanstellers moesten de Romeinen niks
hebben, zo bleek. Simulanten konden reke
nen op een aderlating. „Daar word je rustig
van. Een keer per jaar kan dat geen kwaad.
Daarna hoor je ze niet meer klagen", aldus
Dolmans die zijn rol geloofwaardig neer
zette.
„We geven ze dan wat gedroogde abriko
zen want daar zit veel ijzer in. Vitamines
zouden jullie tegenwoordig zeggen. Wi
noemen dat krachtvoer."
Romeinse legerartsen waren minder bi
dan het hier soms leek. „Je was bij hen
slechter of beter af dan bij een arts uiti
negentiende eeuw", aldus historicus ei
cheoloog Dolmans.
„Pas toen penicilline en antibiotica wa
gekomen, werd hun geneeskunst antie
Maar ze waren echt heel ver. Staaroper
deden ze bijvoorbeeld. En ze beperktei
zich zeker niet tot de fysieke behandeli
van de aandoening. De psychische kan
vonden ze net zo belangrijk en ook gav
ze voedings- en hygiëneadviezen."
De Swazilandse koning MSWATI III heefteen 18-jarige 'beautyqueen' uitgeko
zen als zijn TWAALFDE vrouw. Het huwelijk met nummer elf is nog geen twee
weken oud. NOTHANDO Dube is uitverkoren tijdens een jaarlijks feest waar dui
zenden maagden met blote borsten voorde koningin-moeder dansen. Mswati
(37) heeft daar al eerder zijn bruiden geselecteerd. De vader van de koning had
overigens 45 officiële vrouwen.
tokyo - Filmacteur Tom Cruise en zijn 13-jarige tegenspeelster Dakota Fanning
gaven gisteren een feestje in Tokyo, samen met regisseur Steven Spielberg. De
Amerikanen zijn in het land van de rijzende zon om hun nieuwste kaskraker te
promoten. 'War of the Worlds' beleeft in Japan zijn wereldpremière.
Foto: Reuters
MENSELIJK
De bestedingen vormen de grootste
ERGERNIS voor en op vakantie. De
vakantie kost me te veel geld, zegt
35 procent van de ondervraagden in
een onderzoek van Blauw Research
in opdracht van leningbemiddelaar
InterBank. Een kwart raakt geïrri
teerd, omdat ze altijd meer kwijt
zijn dan was begroot. Zes op de tien
Nederlanders legt geld opzij om de
vakantie te kunnen betalen. Uit de
zelfde enquête blijkt dat in 12 pro
cent van de huishoudens RUZIE en
woordenwiselingen ontstaan over de
vakantie. De belangrijkste menings
verschillen gaan over de bestem
ming en duur.
SAMI EID, eigenaar van een fast-
foodrestaurant op CYPRUS, heeft
zijn eigen wereldrecord gebroken
door met een nog grotere portie do
ner KEBAB te komen. Het enorme
gerecht woog 1815 kilo en dat was
115 kilo meer dan de vorige poging.
Dat hebben plaatselijke kranten gis
teren gemeld. Sami Eid zei dat het
nog leuker zou zijn als er eens wat
concurrentie kwam. De opbrengst
gaat naar een goed doel. De kebab
was door twaalf man gemaakt van
2150 kippen en was ruim anderhal
ve meter hoog met een even zo grote
diameter. Volgens Eid konden er
17.000 mensen van eten.
Helemaal onverwacht komt het niet, maar DESTINY'S CHILD houdt er dan toch
echt mee op. De drie vrouwen maken hun huidige toernee af en gaan daarna
hun eigen weg in showbizzland. Zangeres KELLY Rowland maakte het nieuws
bekend tijdens een concert in Barcelona. Het trio, met behalve Rowland ook
BEYONCE Knowles en MICHELLE Williams, liet aan muziekzender MTV weten
in vriendschap uit elkaar te gaan. ,,We werken al samen sinds we negen jaar
zijn, en toeren samen sinds we veertien zijn. Na veel praten grijpen we nu de
kans op Destiny's Child op het hoogtepunt te verlaten." De laatste maanden
kwamen er steeds meer geruchten over het uiteenvallen van de succesvolle R
&B-groep, die in 1990 begon. Wereldwijd verkochten ze ruim 40 miljoen pla
ten. Vooral Beyoncé werkte in de tussentijd al flink aan een eigen muziek- en
filmcarrière. Foto: EPA
Manon Ossevoort (28) is klaar om
met de tractor een monstertocht te
maken van Vriezenveen naar de
Zuidpool. De Vriezenveense vertrekt
op 19 juni voor een reis van ruim an
derhalf jaar. Onderweg geeft de
Twentse theaterproducente de to-
Epiktetos
Wie een goede
schoonzoon heeft, vindt
een zoon; wie een slechte
schoonzoon heeft, verliest
een dochter
neelvoorstelling DOE in onder meer
kindertehuizen en andere liefdadig
heidsprojecten.
Het uiteindelijke doel is om per trac
tor Antartica te bereiken. Daar maakt
Manon een sneeuwpop die in haar
buik een doorzichtige wereldbol her
bergt. In deze bol worden alle dro
men verzameld van mensen die Ma
non bij haar voorstellingen tegen
komt. Manon wil gedurende haar
reis mensen inspireren tot liefde en
hoop.
Manon legt 19.000 kilometer op de
tractor af. De tractor zal meegaan op
een ijsbreker die haar en het voertuig
naar het zuidelijkste plekje ter wereld
brengt. De gereviseerde tractor is
voorzien van een grote kist met pro
viand, diesel, water en uiteraard een
tent. Onderweg krijgt ze gratis on
derdelen en diesel van een bekende
tractorfabrikant, anp
0
Ruud de Wild van Radio 538 voor
zag het zes weken geleden al:
Watskeburt?!' wordt een regel
rechte hit. Het is op dit moment
dé grote hype in muziekland. De
mensen om de dj heen verklaar
den De Wild voor gek. Kom nou,
zeiden ze, de tekst slaat nérgens
op en de muziek ook al niet je-
dat. Althans, als je het de eerste
keer hoort. Daarna krijgt het
nummer iets aanstekelijks. De po
pulaire dj kreeg het gelijk hele
maal aan zijn zijde. En hoe:
'Watsgeburt?!' van de groep De
Jeugd van Tegenwoordig staat zo
wel in de Top-40 en op de hitlijst
van Yorin FM op nummer 1 en
zelfs op de download-hitlijst doet
het rapnummer het wonderwel
goed.
En in kroegjes en bij de bushalte
word je gek van de ringtones (op
mobiele telefoons) van het popu-
Justus van Oei is op vakantie.
laire nummer. En dat niet alleen:
loop je een café binnen, dan
klinkt het om de haverklap 'Wats
geburt' om je heen. En kijk maar
eens goed naar T-shirtjes, die sie
ren ook steeds vaker de opdruk
Watskeburt?!
Als de voorspellingen van De Wild
- die het rapliedje bij voortduring
draaide en draait - uitkomen, dan
wordt het nummer dé zomerhit
van 2005. En is dat gek? Of op zijn
zachtst gezegd merkwaardig? Ja,
eigenlijk wel. Even een stukje
tekst, ter verduidelijking:
Vieze Freddy, alsof je dat niet wist
En ik drink tot de motherfucking
fles leeg is
Heb pas doekoe als ik bierflesjes
inwizzel
Dan ben ik pas stang, yo uh, for
shizzle
Je lacht waar ik maak hier geen
motherfucking grappen
Plus zuigt m'n pik je kan een lau
we biertje tappen
Staan te spacen, maar ik ben niet
van Star Trek
Ook geen bustabust maar ik breek
wel je nek
Komt alleen uit m'n achterste
Moeders met dochters ze verachten
me
Ben van baksteen alsof je dat niet
ruikt
Want de een is dik en de ander ge
bruikt
Ik ben tuig van de eerste klasse
En je wast je handen al tijdens het
plassen
Kijk me aan, je weet precies hoe
laat het is
Baksteen, de rest is geschiedenis.
Duidelijk? Misschien hoeft dat
ook niet. Het is (vaak onverstaan
bare) straattaal, brabbeltaal, het
zijn woordgrappen en fanta-
siekreten waar 'Watskeburt?!' op
gebaseerd is. De Jeugd Van Te
genwoordig wordt gevormd door
Freddie, Pepijn en Olicio, respec
tievelijk P. Dronq, Vieze Fur en
Willie Wartaal, en liepen elkaar
voor het eerst tegen het lijf tijdens
de (catastrofale verlopen) voor
rondes van Idols. Hun voorliefde
voor slecht Nederlands schepte
meteen een band en de heren be
sloten te gaan samenwerken. Op
internet is te vinden wat Freddie,
Pepijn en Olicio van de taal vin
den. Het is een soort zelfverzon-
nen slang, kakkineus gebrabbel,
achterbuurttaal en combinatie
met Swahili.
Volgens labelbaas van Top Notch
Kees de Koning, waar De Jeugd
Van Tegenwoordig getekend is,
komt de term uit de Muziekwijk
in Almere. Waar, volgens De Ko
ning, doorgaans 'nikskeburt'. In
de - ijdele - hoop dat er toch wat
belangrijks te melden valt, zou
men elkaar daar aanspreken
begroeten met 'Watskeburt'
De onverwachte populariteiD
'Watsgeburt?!' zou ook onts *1
kunnen zijn, doordat het nu
nog niet eerder is 'vertoond
verkoop verloopt als een tie R
De drie Amsterdamse heren R
Spaarndammerdijk laten bn
gewoon brutaal Shakira, Kal 1
Guus Meeuwis en rapcolleg f
van Snoop Doggy (bij wie V
burt?! morgen in het voorpi f
gramma staat in Ahoy') gev
achter zich. Henkjan Smits,
lentscout en juryvoorzitter' K
Idols is stinkend jaloers. „Ik
dat ik het wist hoe het komt
het nummer zo aanslaat," 2 )r
vanuit Londen, „dan zou ik
onmiddellijk zo'n plaat ma)
heb werkelijk geen idee wat111
populariteit zo plotseling va
komt. Ik weet dat mijn kind ti
het wel een grappige melod >e
den, meer zinnigs kan ik er g<
lijk niet over zeggen.
Jan van Stipriaan Luïscius
Dat een kind wel eens iets onver
antwoords doet is te begrijpen.
Maar het lijkt wel of steeds meer
volwassenen grenzen overschrij
den, doordat ze kampen met een
onderontwikkeld geweten. „Vaak
zijn het mensen die in het dagelijks
leven niet succesvol zijn."
Hoe leuk is het om stuntvliegtui
gen met vuurpijlen te bestoken?
Vier volwassen kerels beraamden
het afgelopen weekeinde plannen
om op die manier de vliegshow in
Rotterdam te verzieken. Dat ze
een ramp hadden kunnen veroor
zaken interesseerde hen minder.
Hoe spannend is het om verkeers
pleinen als racecircuit te gebrui
ken? Sommige motorrijders kun
nen het niet laten en trekken zich
tijdens hun dollemansrit niets aan
van andere weggebruikers. En hoe
normaal is het om een suïcidaal
iemand aan te moedigen om van
een reuzenrad te springen, zoals
afgelopen weekeinde in Deventer
gebeurde?
Als kleine kinderen stommiteiten
uithalen, klinkt een vergoelijkend
'die weten nog niet beter'. Maar
van adolescenten en volwassenen
mag iemand verwachten dat zij
wél beter weten, en de gevolgen
van hun daden overzien. Maar zo
eenvoudig ligt het blijkbaar niet.
Anders zouden er geen tegels van
viaducten gegooid worden, vuur-
bommen op keepers afgeschoten
of blokken beton op spoorwegen
gelegd door mensen die de pu
berteit ontgroeid horen te zijn.
Sociaal worden moet je leren. In
dat leerproces gaat het wel eens
mis en dat is de basis van roeke
loos gedrag op latere leeftijd, be
toogt hoogleraar ontwikkelings
psychologie Hans Koot. Hij wijst
op de menselijke aangeboren be
hoefte aan sensatie, die van mens
tot mens verschilt. Mensen die
met een sterke behoefte aan prik
kels worden geboren, moeten met
hun zucht naar spanning leren
omgaan. „Grenzen stellen aan die
spanningsbehoefte is ontzettend
belangrijk. Niet bij alle kinderen
wordt die behoefte gereguleerd",
aldus Koot. ,,In de opvoeding
vindt de socialisatie plaats. Neem
een kind dat in de zandbak met
een schepje om zich heen slaat.
De moeder zal het kind er op wij
zen dat dat niet leuk is, maar ook
waaróm dat niet leuk is. Ze leert
zo het kind wat voor gevoelens
zijn gedrag oproept bij anderen
én ze verwijst naar mogelijke ge
volgen. Dat je niet leert nadenken
over de gevolgen van je gedrag is
puur een opvoedingskwestie."
Directeur Gerben Bruinsma van
het Nederlands Studiecentrum
Criminaliteit en Rechtshandha-
In december 2004 werd een stalen rooster op het spoor tussen Alkmaar en Uitgeest gelegd. Foto: GPD
ving hamert eveneens op het be
lang van een goede socialisatie.
„Van kind tot volwassene leer je
steeds meer de buitenwereld te
overzien: wat verwachten anderen
van je? Wat moet je doen en la
ten? Dat leer je van je ouders, op
school en bij je werk, maar soms
zijn die processen verstoord. Als
je nooit hebt geleerd om op lange
termijn te denken, is het ook later
lastig om gevolgen van je daden te
kunnen ovprzien."
De roes van alcohol of drugs of de
aanwezigheid in een groep kun
nen ook funest zijn, zegt Bruins
ma. „In een groep willen mensen
vaak de leukste of meest gevatte
zijn. Dan doe je soms ergere din
gen dan je ooit alleen zou doen.
Achterafhebben mensen dan wel
vaak spijt."
Sommige mensen halen rare
stunts uit om hun ego te strelen.
„Vaak zijn het mensen die in het
dagelijks leven niet succesvol zijn.
Door iets extreems uit te halen,
maken ze zichzelf toch nog bij
zonder."
Oerdriften zijn volgens hoogleraar
sociale psychologie Bram Buunk
de motor achter sommige stom
miteiten. „Het is geen toeval dat
vooral jonge mannen oververte
genwoordigd zijn in de groep roe
kelozen. Door risico's te nemen
straal je uit dat je goede genen
hebt. Zo krijg je toegang tot de an
dere sekse. Soms slaat dat door
tot in het extreme... Als je iets doet
waarmee je andere mensen be
dreigt, is dat een nog stoerder
spelletje. Je geweten verdwijnt
dan soms volledig naar de achter
grond."
De huidige samenleving wakkert
stupide gedrag ook aan, zegt
gehouden vanwege aanslagc
het plaatselijke politiebureai
op de burgemeester. Bij de b
meester ontstond brand en
schade door een vuurwerkbo
Van het politiebureau werdf
ten stuk geschoten en met ei
vuurwerkbom de pui verniel
verklaren dat 'voor de kick' t
hebben gedaan.
September 2004: Bezoekers
de terminal op Schiphol rato
paniek door een explosie. Ee
monstrerende brandweerma
blijkt vuurwerk in een prulle
te hebben geworpen. In het
terdamse stadhuis intimidei
demonstrende brandweerlie
ambtenaren en gaan op des
met de politie.
Januari 2005: Twee jonge 111
nen doden bij Rijswijk een ai
mobiliste op de A4 door een
stoeptegel van een viaduct d
haar voorruit te laten vallen.
Maart 2005: Twee dronken 1
den van 29 en 46 jaar stoeiei
afloop van een avond stappi
het perron van station Den 1
der. De 29-jarige duwt daart
46-jarige vriend van het pen
voor een aanstormende treil
Mei 2005: Ondanks meerdei
waarschuwingen van de bus
chauffeur steken voetbaJsup
ters hun hoofd uit een rijder
bus. Een 22-jarige man kom
het leven, twee 21-jarigen ra
ernstig gewond.
Juni 2005: Demonstrerende u
terdamse politie-agenten bil
ren anderhalf uur lang een
van de A20.
1
Buunk. „De verharding van de
maatschappij versterkt dit gedrag.
Groepstegenstellingen worden
groter. Als je andere mensen er
vaart als lid van een andere groep
dan de jouwe, is dat soms een
rechtvaardiging voor je daden."
In de huidige individualistische,
verstedelijkte maatschappij is er
bovendien geen dorps- of buurt
gemeenschap die je corrigeert als
je ouders dat nalaten, constateert
Koot. „Ouders moeten sinds de
jaren zestig steeds meer zelf uit
zoeken wat ze wel of niet van hun
kinderen accepteren. Dat kan een
aantal van hen niet."
Ilse Thoonsen
Januari 2003: In Moerkapelle ver
wonden relschoppers achttien
ME.'ers met een zware vuurwerk-
bom, die dwars door de bodem
van de politiebus heen explo
deert. Ouders zijn volgens de bur
gemeester medeplichtig. Zij
stookten hun kinderen op en bel
den de positie van de ME door.
Januari 2004: Groep jongeren in
Opheusden gooit in de Oude
jaarsnacht een vuurwerkbom
naar de ME, die een agent tegen
een auto slingert en verwondt. De
dader wist wat hij deed; hij ver
klaart eenzelfde bom van tevoren
te hebben getest.
April 2004: Drie Rozenburgers
van 30,32 en 35 jaar worden aan-
In de Champions League-strijd tussen AC Milan en Inter Milan werd AC-
keeper Dida bestookt met vuurwerk. Foto: EPA
