De laatste zondagse Hoogmis
Doorleefde pronkstukken in de huiskamer
'Wat De Mol niet kan kopen, is nostalgie'
ZATERDAG
21 MEI
2005
Na 45 jaar zendt Studio Sport
morgen voor het laatst
samenvattingen uit van de
eredivisie. En half augustus stopt
de NOS helemaal met de
uitzending van zondagavond
19.00 uur. Dan neemt de zender
Tien van John de Mol het stokje
over. Niet meer met het bord op
schoot kijken naar de NOS. Erg, of
went Tien snel?
door Ruth van Beek
en Dolf Rogmans
e maken een hele serie over
iMr 45 jaar eredivisievoetbal bij
ml de NOS. Het wordt een
groots afscheid." Dat was de eerste reactie
bij Studio Sport toen 22 december bekend
werd dat niet de NOS maar John de Mol de
komende drie seizoenen de samenvattingen
mag uitzenden. Inmiddels zijn de emoties
wat geluwd. De redactie besteedt morgen zo
min mogelijk aandacht aan de laatste keer
eredivisievoetbal bij de NOS. Hoofdredac
teur Maarten Nooter: „Hooguit een minuut
je."
Toch is er sprake van een historisch mo
ment. Met een kleine onderbreking in de ja
ren negentig (Sport 7) heeft de NOS 45 jaar
lang samenvattingen van de eredivisie uitge
zonden. Eerst onder de naam Sport in Beeld,
vanaf 1966 als NTS Sport en later als Studio
Sport.
Op zondag 5 april 1959 presenteerde Jan
Cottaar de eerste, vijftien minuten durende
uitzending van 'Sport in beeld'. Vandaag de
dag is tijdens de voetbalcompetitie de uit
zending van zondagavond 19.00 uur goed
voor zo'n drie miljoen Nederlanders. „Het is
het Heilige Uur: dan komt er een Belgisch
biertje op tafel, de ossenworst en de olijven.
De kat kruipt onder het bed, want die kan
niet tegen mijn geschreeuw", zegt journalist
en Studio Sport-fan Frénk van der Linden.
Rens den Hollander, die in 1995 voorging in
het hevige kijkersprotest tegen het verdwij
nen van de Studio-Sport-tune van Tonny
Eyk: „Wat De Mol niet kan kopen, is nostal
gie. De waarde van het aloude Studio Sport-
gevoel op zondagavond is simpelweg niet in
geld uit te drukken."
Van der Linden windt zich op: „We moeten
een Afghaans executiepeloton inhuren om
John de Mol en Talpa te liquideren en dat
moeten hele grote kogels zijn, want dit is na
tuurlijk een wereldschande. Ik vind het ont
zettend jammer dat het grote geld het altijd
wint, en niet de liefde voor het vak en de in
houdelijke kwaliteit. Ik hoor alleen maar na
men en bedragen." Om vervolgens wat te
kalmeren. „Wel met een knipoog opschrij
ven graag. Studio Sport zit gewoon heel goed
in elkaar, heeft jarenlang goed gefunctio
neerd. Bij De Mol zullen ze er heus geen
rommeltje van maken, ze zullen het daar
niet zomaar in elkaar flansen, maar ik ben
bang dat de mensen van Talpa er niet ge
noeg in zitten, zoals bij de mensen van Stu
dio Sport zoals Snoeks en Smeets wel zo is."
De vertrouwde Studio Sport-uitzending van 19.00 uur met presentator Tom Egberts verdwijnt. Na de zomer neemt de zender Tien van John de Mol het stokje over.
Foto: GPD/Leendert Jansen
Ed van Westerloo, die jarenlang als NOS-di-
recteur de onderhandelingen voerde over de
voetbalrechten: „Ik heb zondag nog geen
nostalgische gevoelens. Er komt na zondag
sowieso geen voetbal meer, dat begint in au
gustus pas weer, dus we zullen nog niks mis
sen. Hierna komt alleen de nacompetitie,
maar dat is geen eredivisie, dat is eerste divi
sie. Dat is al een aantal jaren bij SBS, dit jaar
ook. Maar ik kan nu nog niet zeggen of ik het
jammer vind dat het eredivisievoetbal naar
John de Mol gaat. Ik weet niet wat De Mol
gaat doen."
Aan gewend
Ook commentator Frank Snoeks weert zich
kranig. „Ik kom voor het laatst in actie bij de
wedstrijd Ajax - Groningen. Ik vind het na
tuurlijk jammer, maar ik ben er al erg aan
gewend. Wij wisten het al vanaf december,
dus ik zit zondag niet met natte wangen, to
taal ontredderd op de bank. Ik vind het wel
erg: ik ben van de generatie die is begonnen
met Sport in Beeld, met Herman Kuiphof.
Het Studio Sport-gevoel wordt altijd geasso
cieerd met zondag 19.00 uur, wat impliceert
dat we alleen dan uitzenden. Op dat tijdstip
hebben we weliswaar de meeste kijkers,
maar de echte liefhebber kijkt ook op zater
dag."
Toch doet het pijn bij Studio Sport. Hoofdre
dacteur Nooter is de eerste om dat te be
amen. Hij heeft vorige week een brief ge
stuurd aan de achttien clubs in de eredivisie
om hen te bedanken voor de samenwerking.
„Van Willem II en Den Bosch heb ik al een
aardige brief teruggekregen. Natuurlijk is het
erg dat de we de eredivisie missen, maar we
houden nog veel voetbal over." Vandaar dat
de NOS geen groots afscheid gaat nemen
van het eredivisievoetbal. Nooter: „En wat
moet je laten zien en zeggen. Dat je het zelf
zo goed hebt gedaan? Nee. Dus doen we het
bescheiden,
En heeft Studio Sport het wel zo goed ge
daan? Bij de bestuurders van de Eredivisie
CV kon er in december geen bedankje van
af. Nooter: „Dat is vergeven en vergeten. Mi
chael van Praag heeft tot twee maal toe zijn
excuses gemaakt." Dus geen kritiek? Jawel
hoor. Voetbalcommentator Koert Wester
man van RTL 5: „Bij Studio Sport denken ze
dat ze alleen journalistiek onafhankelijk zijn
als ze droog en saai commentaar geven.
Maar dat is niet zo. Ik kijk erg uit naar wat
Tien gaat doen. Ik hoop en verwacht dat de
commentatoren daar wel laten horen wat ze
er van vinden. Om het mooi te zeggen, er zit
een gat tussen de beleving die de kijker voelt
en die de NOS in zijn commentaar laat ho
ren. Ik hoop dat die kloof nu gedicht wordt.
Bij Studio Sport vinden ze dat ik altijd posi
tief ben en enthousiast. Dat klopt. Ik houd
van het spelletje."
Toch vrezen de fans wat De Mol met het
voetbal gaat doen. Van der Linden: „Het
gaat bij commerciële televisie vaak meer om
de buitenkant dan de binnenkant, het is op
pervlakkiger. Het doet een beetje Real Ma
drid-achtig aan: je koopt alle sterren op en je
speelt in het grootste stadion en dan hoop je
dat dat genoeg is om het publiek te betove
ren. Ik hoop dan altijd dat die ploeg juist
verliest. Bij Studio Sport zitten mensen die
voetbal als voornaamste prioriteit hebben en
er tot aan hun nek in zitten, voor Jack (Spij
kerman) is voetbal een soort speeltje, het
staat bij hem niet op de eerste plek, hij
houdt zich ook bezig met cabaret en Kop
spijkers en zo. Ik blijf Studio Sport trouw,
maar ik zal een buitenechtelijke relatie met
mevrouw Talpa aangaan. Het is alsof je ge
liefde plots wat charmes verliest, dan vind je
haar minder aantrekkelijk."
Reclameblok
Den Hollander: „Het verbaast mij dat ieder
een dat zo gelaten ondergaat. Misschien be
seffen veel kijkers nog niet goed wat John de
Mol werkelijk van plan is. Namelijk: tussen
elke samenvatting een reclameblok en Ajax
helemaal aan het einde, om de kijkers vast te
houden. Om nog maar te zwijgen van allerlei
irritante sms-acties voor 'beste speler' en
'mooiste doelpunt'." Westerman: „Wat een
onzin. RTL en SBS zenden al jaren voetbal
uit met reclame. Daar hoor je niemand over.
Ongetwijfeld zal de pagina ergernissen op
Teletekst in het begin vol staan met klach
ten, maar daar moet De Mol boven staan.
Aan hem de uitdaging het beter te doen dan
Studio Sport. Dat kan, daar ben ik van over
tuigd."
Snoeks zal er weinig van meekrijgen. „Ik
moet werken op zondag. Natuurlijk ben ik
wel benieuwd, maar niet heel erg nieuwsgie
rig. Ik ga wel kijken, ik wil dat wel eens zien."
Snoeks ziet zichzelf niet snel naar Talpa ver
kassen: „Als ik naar Tien zou gaan, zouden
ze me moeten vragen en iets meer moeten
aanbieden dan alleen de eredivisie. Ik ben
een heel erge NOS'er, zit er tenslotte al bijna
twintig jaar. En we doen veel meer dan al
leen de eredivisie, ook de Champions Lea
gue en buitenlands voetbal. Bij John de Mol
is er dan alleen eredivisie en ik ben denk ik
iets te goed en te veelzijdig om me alleen
maar met de eredivisie bezig te houden.
Nooter heeft nog geen enkele ontslagbrief
op zijn bureau gehad. Niemand van Studio
Sport heeft bij hem te kennen gegeven de
overstap naar Tien te maken. Zelf houdt hij
zich nu vooral bezig met hoe de sportuitzen-
dingen er na augustus uit gaan zien. Daar
wil hij nog niets over kwijt. De eerdere be
richten dat er veel buitenlands voetbal komt,
nuanceert hij. „Er is niet zoveel te koop en
bovendien: als ik zeg dat ik het wil hebben,
gaat de prijs omhoog."
En mocht de eredivisie spijt krijgen van het
commerciële avontuur, dan zijn ze weer
welkom bij de NOS. In Engeland, België en
Duitsland zijn de commerciële avonturen
niet bevallen. En in ons land hield in 1996
Sport 7, van onder andere John de Mol, het
na een paar maanden eredivisievoetbal voor
gezien. Nooter: „Het is dus eerder voorgeko
men dat het voetbal terugkwam."
staan. De helft heb ik verkocht en met die centen ben ik ge
start. Het was net in de tijd dat particulieren een jukebox in
huis wilden hebben."
Na tientallen jukeboxen te hebben gesloopt in de schuur
achter zijn huis is Henny Kooien tegenwoordig een allround
handarbeider. „Ik ben timmerman, elektrotechnicus, schil
der en smid. Het verchromen laat ik in België doen."
De jukeboxen worden helemaal uit elkaar gehaald en van
top tot de wieltjes onder handen genomen. „Ik begin altijd
met de wieltjes. Het is me een keer overkomen dat ik die was
vergeten en toen ik de jukebox over het parket rolde, trok ik
er hele voren mee door het parket. Dat overkomt me niet
meer."
Acht glimmende Wurlitzers staan voor de verkoop in de
schuur. De prijs varieert van 6.000 tot 8.000 euro. Voor een
avondje ouderwets plezier levert Kooien een Wurlitzer thuis
voor 175 tot 225 euro, afhankelijk van de afstand die hij
moet rijden. Dan krijg je geen authentiek exemplaar. In
Duitsland worden nep-Wurlitzers gemaakt die 100 cd's be
vatten, goed voor 2.500 liedjes. Voor de leek is het apparaat
niet van echt te onderscheiden. Het chroom, de zuurstok'
kleurtjes van neon en het mechaniek roepen dezelfde
zweem van nostalgie op als het origineel.
Jarenlang is er nauwelijks handel geweest in jukeboxen, de
apparaten stonden te verkommeren in grote opslagloodsen
van de exploitanten. Tijden voordat de Antwerpse kasteleins
hun Wurlitzers en Seeburgs aan de straat zetten, hadden de
Nederlandse kroegbazen hun jukeboxen al geloosd. „Café
bezoekers wilden geen kwartjes meer betalen voor de mu
ziek," aldus Kooien. De jukeboxen werden vervangen door
gokautomaten, die meer opleverden voor de kroegbazen.
Toen de particuliere belangstelling halverwege de jaren
tachtig begon op te laaien, waren de jukeboxen nog betaal
baar. „In 1985 beurde je voor een opgeknapte jukebox tus
sen de 500 en 1000 gulden. Nu liggen de prijzen rond de
10.000 euro."
Via via kwam Kooien in contact met de exploitanten die op
een berg goud zaten zonder dat ze het wisten. „Ze wilden ei
genlijk niet verkopen aan een particulier. Ik leerde een jon
gen kennen die werkte voor een gokautomatenexploitant.
Hij kon ze wel loskrijgen. Voor 100 tot 150 gulden per stuk
kon ik ze meenemen.
De tijden van het overvloedige aanbod zijn vervlogen. „Heel
Europa is leeg. Het is alleen nog maar interessant jukeboxen
te kopen van mensen die erop uitgekeken zijn en ze willen
opruimen of die hun schulden willen afbetalen. Daarvan
moet je profiteren. Van kopen in de reguliere handel word je
Een kijkje in de loods van Henny Kooien met Wurlitzers en Seeburgs.
Foto: GPD/Chris van Cromvoirt
niets wijzer. Door de economie en de prijs zijn veel mensen
afgehaakt. De hitte van de handel is eraf."
Vanwege zijn grote kennis en kunde kloppen handelaren re
gelmatig in Schijndel aan. Kooien is een uitnemend repara
teur. „Er zijn heel weinig mensen die een jukebox kunnen
repareren. Heel veel handelaren zetten hier hun jukeboxen
neer om ze te laten reviseren. Ik haal heel het apparaat leeg:
moertjes, schroefjes, de buitenkant, het mechaniek, alles
wordt onder handen genomen. Met een jukebox ben ik een
maand bezig."
Het huis van Kooien ademt de jaren zestig-sfeer. Originele
tafels en stoelen om van te watertanden worden gecombi
neerd met nep-attributen. De replica van de Wurlitzer 1015
uit 1946 met afstandsbediening staat pontificaal te pronken
in de hoek van de huiskamer. Bijna elk weekeinde wordt de
ze jukebox uit huis gesleept voor de verhuur.
„Elk weekeinde heb ik drie of vier jukeboxen ergens staan.
Feesten met de jaren zestig als thema zijn tegenwoordig in."
Kooien heeft niet alleen jukeboxen in de aanbieding om een
themafeest op te luisteren. Een benzinepomp, neonrecla
mes, de voorkant van een Chevrolet, een Kreidler Florett uit
1965 en nog meer attributen heeft hij in de aanbieding. De
Kreidler trof hij een keer bij een partij jukeboxen, in perfecte
staat. Gratis en voor niks!
Henny Kooien repareert jukeboxen en handelt erin.
In de schuur achter zijn huis in Schijndel en in de
huiskamer zelf komen de jaren
vijftig en zestig tot leven.
door Kees Bechtold
Geld stinkt! Niet zo'n beetje ook. Henny Kooien heeft de
geur van stinkend geld opgesnoven. De Schijndelse hande
laar en reparateur van jukeboxen kocht in de jaren tachtig
drie jukeboxen voor duizend gulden van een handelaar.
„Twee jaar hebben ze hier in de opslag gestaan. Toen ik ze
openmaakte om te repareren bleek er eentje 998 gulden aan
baar geld te bevatten en stinken dat dat geld deed. De eige
naar was niet meer te traceren. Uiteindelijk kostten die juke
boxen me dus twee gulden," zegt de 61-jarige Kooien.
De neus van Kooien heeft wel meer te verduren gekregen in
de twintig jaar dat hij in jukeboxen repareert en verhandelt.
„Dooie muizen en ratten en allerlei vreemde exotische die
ren heb ik erin aangetroffen. De jukeboxen stinken ook vaak
naar alcohol en nicotine. Sommige jukeboxen hebben mis
schien wel een jaar of 35 ergens opgeslagen gestaan."
Kooien kwam zo'n twintig jaar geleden bij toeval in de we
reld van de Wurlitzers, de Seeburgs en de Rock-ola's terecht.
Tussen 1975 en 1985 was hij vrachtwagenchauffeur. Vaak
was de haven van Antwerpen zijn bestemming, waar hij ba
nanen laadde. Tijdens een zo'n tripje zag hij buiten een
kroeg een jukebox op de stoep staan. „Ik kon hem gratis en
voor niets meenemen, inclusief singeltjes."
Het was in de tijd dat cafébazen massaal van hun jukeboxen
afwilden. Op de plaats van een jukebox paste een tafel en
twee stoelen, dus meer omzet. „De cafébazen hadden liever
een cassetterecorder in de zaak die het niet om de haverklap
begaf vanwege storingen. Als de jukebox kapot was, liep het
volk in een mum van tijd weg. Kasteleins gaven me adressen
door van collega's die ook zo'n ding hadden staan. Zo is het
balletje gaan rollen."
Kooien mocht dan wel de jukeboxen voor nop meenemen,
repareren was toch wel andere koek. „Ik had daar totaal
geen verstand van, maar door ze steeds open te maken en
uit te zoeken, ben ik steeds een stapje verder gekomen. Op
een gegeven moment had ik er een stuk of 25 a 30 thuis
